Skip to content

Skip to table of contents

“Anooli Leza Kali Aswe, Ino Nguni Uukonzya Kutulwisya?”

“Anooli Leza Kali Aswe, Ino Nguni Uukonzya Kutulwisya?”

“Anooli Leza Kali Aswe, Ino Nguni Uukonzya Kutulwisya?”

“Lino twaambe buti kumakani aya? Anooli Leza kali aswe, ino nguni uukonzya kutulwisya?”—BA-ROMA 8:31.

1. Ino mbaani bakazwa mu Egepita antoomwe abana Israyeli, alimwi ncinzi cakabapa kucita boobo?

CIINDI bana Israyeli nobakalubulwa kutegwa bakalikkalile nokwakamana myaka iili 215 kabali mu Egepita alimwi bunji bwaciindi kabali mubuzike, ‘makamu amwi aabantu bamisyobo misyobo akali ambabo.’ (Kulonga 12:38) Aaba bantu ibatali bana Israyeli bakazibona zipenzyo ziyoosya zili kkumi zyakanyonyoona mu Egepita alimwi izyakasampaula baleza bakubeja babana Egepita. Aciindi nciconya eeco, bakabona—ikapati kutalikila kucipenzyo cane kuya kumbele—inguzu zya Jehova zyakukonzya kukwabilila bantu bakwe. (Kulonga 8:23, 24) Nokuba kuti bakalijsi buyo luzibo lusyoonto kumakanze aa Jehova, bakalisinizyide acintu comwe cakuti: Baleza babana Egepita bakakakilwa kukwabilila bana Egepita kakuli walo Jehova wakalitondezya kuba singuzu kulubazu lwabana Israyeli.

2. Nkaambo nzi Rahabu ncaakagwasilizya basikutwela bana Israyeli, alimwi nkaambo nzi lusyomo lwakwe muli Leza ncolwatakaba lwabuyo?

2 Nokwakainda myaka iili makumi one kuzwa ciindi eeco, bana Israyeli kabatana njila munyika Yakasyomezyegwa, Joshua iwakanjila mubusena bwa Musa wakatuma basikutwela nyika bobile. Ooko bakaakuyaanya Rahabu iwakali kukkala mu Jeriko. Kwiinda muli nzyaakamvwa kujatikizya milimo ya Jehova yanguzu mukukwabilila bana Israyeli mumyaka iili makumi one kuzwa ciindi nobakazwa mu Egepita, wakaziba kuti, ikuti naa wakali kuyanda cilongezyo ca Leza, wakaleelede kugwasya bantu bakwe. Akaambo kakusala camaanu, walo alimwi abamuŋanda yakwe bakavwunwa kukunyonyooka ciindi bana Israyeli nobakasaala munzi ooyo. Inzila yamaleele mbobakafwutulwa kwiigama ncitondezyo cakuti Leza wakali ambabo. Aboobo lusyomo lwa Rahabu muli Leza wabana Israyeli teelwakaba lwabuyo pe.—Joshua 2:1, 9-13; 6:15-17, 25.

3. (a) Ino mmaleele nzi Jesu ngaakacita munsi-munsi aamuzi wa Jeriko wakayakululwa, alimwi ino bamayi baci Juda bakacibona buti? (b) Ino mukuya kwaciindi, ncinzi ba Juda bamwi alimwi abatali ba Juda ncobakaziba?

3 Nokwakainda myaanda yamyaka iili kkumi amusanu, Jesu Kristo wakaponya mukumbizi moofwu munsi-munsi amunzi wa Jeriko wakayakululwa. (Marko 10:46-52; Luka 18:35-43) Ooyu mulombwana wakalomba Jesu kuti amufwide luzyalo, eeci citondezya kuti wakaziba kuti Jesu wakali kugwasilizigwaa Leza. Nokuba boobo, ibasololi babukombi bwaci Juda alimwi abasikubatobela tiibakaazumina maleele Jesu ngaakacita kuti bwakali bumboni bwakuti wakali kucita mulimo wa Leza. Muciindi caboobo, balo bakali kuyanda mpobakali kukonzya kumujanina kaambo. (Marko 2:15, 16; 3:1-6; Luka 7:31-35) Nociba ciindi nobakamvwa makani amasimpe aakuti Jesu wakabusyigwa nobakamana kumujaya, tiibakazumina pe kuti eeyi yakali milimo ya Leza. Muciindi caboobo, bakaba mbabali kumbele mukupenzya basikutobela Jesu kabasoleka mbuli mbobakonzya kusinkilila mulimo wabo ‘wakukambauka Mwani Jesu.’ Pele ba Juda bamwi ababaya ibatakali ba Juda, ibanji kumbele bakazoobikkila maanu kumilimo eeyi alimwi akwiilanga-langa munzila yeelede. Kuli mbabo, cakalisalede kuti Leza wakali bakakide basololi baci Juda basikulibona kululama alimwi akuti wakali kugwasya basikutobela ba Jesu Kristo balibombya.—Incito 11:19-21.

Ino Sunu Mbaani Bagwasilizigwaa Leza?

4, 5. (a) Ino bantu bamwi balimvwa buti kumakani akusala bukombi? (b) Notuyanda kuziba bukombi bwakasimpe, ino mubuzyo nzi uyandika kapati kulanga-langa?

4 Kuboola kukaambo kajatikizya cikombelo cakasimpe, musololi umwi wacikombelo caino-ino wakaamba boobu akubuzya-buzya kwaa Cipekupeku: “Ndilakonzya kuzumanana kwaamba kuti cikombelo inga kacili cakasimpe ikuti kacikonzya kulomya mukulilemeka kwamuntu ciindi natobela ncico.” Masimpe, icikombelo cakasimpe cilapa kuti bantu balome. Pele sena kupa buyo bantu kuti balome cipandulula kuti cigwasilizigwaa Leza? Sena eeco ncecitondezyo cisinizya kuti cikombelo eeco ncakasimpe?

5 Umwi aumwi ulabikkila maanu kukulisalila zintu, kubikkilizyaa kulisalila bukombi. Pele ikubaa lwaanguluko lwakulisalila tacili cisinizyo cakuti muntu uyoosala cintu cibotu pe. Mucikozyanyo, ibantu bamwi balasala zikombelo akaambo kamweelwe, lubono, bubotu zilengwa zilibonya zicitwa, antela akaambo kakuyanda buyo kukamantana abasazinyina. Kwiina nociba cimwi cazintu eezi cikonzya kugwasya mukusola kuziba naa cikombelo ncakasimpe naa pe. Imubuzyo mupati mumakani aaya ngwakuti: Ino mbukombi nzi bukulwaizya basikutobela kucita kuyanda kwa Leza alimwi akupa bumboni buzwide bwakugwasilizigwaa Leza kutegwa bakonzye kwaamba calusyomo kuti, ‘Leza uli aandiswe’?

6. Ino majwi nzi a Jesu agwasya mumakani akuziba bukombi bwakasimpe alimwi abwakubeja?

6 Jesu wakabikka mulawo ugwasya mukwaandaanya bukombi bwakasimpe alimwi abwakubeja naakaamba kuti: “Amucenjele basinsimi babeji beza kulindinywe basamide zyakusama zyambelele, anukuti mukati lyabo mbaumpe babutambo. Micelo yabo njiiti muzibye mbubabede.” (Matayo 7:15, 16; Malaki 3:18) Lino atwiilange-lange imwi “micelo” eeyo naa zitondezyo zyabukombi bwakasimpe kutegwa cisalale mukuyanda kuziba baabo ibagwasilizigwaa Leza mazubaano.

Izizyibyo Zyabaabo Bagwasilizigwaa Leza

7. Ino cipandulula nzi kuyiisya buyo izili mu Bbaibbele?

7 Kuyiisya kwabo kuyeeme a Bbaibbele. Jesu wakati: “Kwiisya kwangu takuli kwangu ndemwini, nkukwakwe uwakandituma. Kwanooli muntu uuyanda kucita luyando lwakwe, ulaziba kwiisya kuti na kuzwa kuli-Leza na ndilalyaambila buyo ndemwini.” Alimwi: “Muntu woonse wa-Leza ulamvwa majwi aa-Leza.” (Johane 7:16, 17; 8:47) Ncamaano kwaamba kuti, aabo bagwasigwaa Leza, kabayiisya buyo zeezyo Leza nzyayubununa mu Jwi lyakwe alimwi tabazumini njiisyo zizwa mubusongo bwabantu alimwi amuzilengwa buyo.—Isaya 29:13; Matayo 15:3-9; Ba-Kolose 2:8.

8. Ino nkaambo nzi ncociyandika kubelesya zina lya Leza mukukomba?

8 Balalibelesya alimwi akulyaambilizya izina lya Leza lya Jehova. Isaya wakasinsima kuti: “Mubuzuba obo muyooamba kuti, amulumbe Jehova, amulemeke izina lyakwe. Amuzibye bantu milimo yakwe, amubazibalusye kuti izina lyakwe ndilemu. Amwiimbile Jehova, nkaambo wacita milimo iibotezya. Eci cili ampuo munyika yoonse.” (Isaya 12:4, 5) Jesu wakayiisya basikumutobela kupaila kuti: “Taateesu ooli kujulu, alilemekwe izina lyako.” (Matayo 6:9) Aboobo kufwumbwa naa bakali ba Juda naa pe, Banakristo bakeelede kubeleka kabali “bantu kuzina [lya Leza].” (Incito 15:14) Tacidoonekwi buya kuti Leza ulabotelwa kubagwasya aabo ibakukkomanina ikuba “bantu kuzina lyakwe.”

9. (a) Nkaambo nzi kukondwa ncokuliko akati kabantu ibali mubukombi bwakasimpe? (b) Ino Isaya ubwiimpanya buti bukombi bwakasimpe abwakubeja?

9 Balatondezya bube bwambwabede Leza bwalukkomano. Mbwanga ngomulembi “[wa]makani mabotu,” Jehova ngu “Leza ukondwa, NW.” (Timoteo 1:11) Aboobo mbuti bamukomba mbobakonzya kutakondwa naa kuzumanana kulibilika? Nokuba kuti kuli mapenzi munyika alimwi aamapenzi aabageme, Banakristo bakasimpe balazumanaa kukondwa nkaambo lyoonse balalya cakulya cinji cakumuuya. Isaya ulabaimpanya abaabo batobela bukombi bwakubeja nati: “Mbuboobu mbwaamba Mwani Jehova. Balanda bangu bayoolya, pele inywe muyoofwa inzala. Balanda bangu bayoonywa , pele inywe muyoofwa nyota. Balanda bangu bayoosekelela, pele inywe muyoousa insoni. Balanda bangu bayooimba cakukondwa mumoyo, pele inywe muyoolila mumause aamyoyo yanu, muyoomoka mukupenga kwamyuuya yanu.”—Isaya 65:13, 14.

10. Munzila nzi aabo batobela bukombi bwakasimpe mbobakonzya kweeleba kwiiya kwanzukuunzuku naa kwakuzumbauzya?

10 Kulilemeka kwabo alimwi akusala kwabo kuyeeme anjiisyo zyamu Bbaibbele. “Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini.” Imulembi wa Tusimpi utukulwaizya kuti: “Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.” (Tusimpi 3:5, 6) Leza ulabagwasya aabo ibayandaula busolozi bwakwe muciindi cakusyoma munjiisyo zyabantu zikazyanya izyabaabo batabikkili maanu kubusongo bwa Leza. Kusikila waawo muntu mpakonzya kucinca buumi bwakwe kuti bweendelane a Jwi lya Leza, uyookonzya kweeleba kwiiya kwanzukuunzuku naa kwakuzumbauzya.—Intembauzyo 119:33; 1 Ba-Korinto 1:19-21.

11. (a) Nkaambo nzi aabo batobela bukombi bwakasimpe ncobataandanizigwi ankamu zyabasololi babukombi alimwi abantu buyo? (b) Ino ncikozyanyo nzi aabo basololela bantu ba Leza ncobeelede kutondezya kubutanga?

11 Balikamantene mbubwenya bwakali mbungano ya Banakristo yamumwaanda wakusaanguna. Jesu wakayiisya kuti: “Inywe mutaambwi Mwami pe, nkaambo nguumwi mufundisi wanu, nkabela inywe nyoonse muli babunyina. Alimwi, mutaambi muntu waansi kuti, Taata, nkaambo Usowanu ngumwi, uli kujulu. Alimwi, mutaambwi Baiyi, nkaambo mwiyi wanu ngumwi, ngu-Kristo. Nkabela mupati akati kanu uzooba mulanda wanu.” (Matayo 23:8-11) Imbungano yababunyina tayeendelani akabunga kabasololi bacikombelo balisumpula ibalipa mazinaa bulemu lwabo alimwi akubalangila ajulu aamutwe aabo mbobasololela. (Jobu 32:21, 22) Aabo beembela butanga bwa Leza baambilwa kuti kabacita oobo ‘kutali kusinikizigwa pe, akube amoyo omwe. Kutabi kwakuunya kulubono lwaansi, pele kwamoyo uutuba buu. Mutabaciti kamikami abeembelwa ndinywe, pele amubabede citondezyo cakutobela.’ (1 Peter 5:2, 3) Beembezi beni-beni Banakristo balakweeleba ikusola kucita bwami alusyomo lwabamwi. Kabali babelesinyina mumulimo wa Leza, balasoleka kubabeda citondezyo cibotu—2 Ba-Korinto 1:24.

12. Ino beelede kuzilanga munzila iili buti mfwulumende zyabantunsi Leza nkwayanda kuti aabo bayanda kuti kabagwasilizyaa nguwe bacite?

12 Balalibombya kumfwulumende zyabantu, pele tabatoli lubazu mutwaambo twacisi. Kufwumbwa muntu ‘utalibombyi kumaami aacisi’ takonzyi kulangila lugwasyo lwa Leza pe. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti “maami aaliwo alibikidwe kwa-Leza. Nkaambo kaako oyo uulwisya bwami ulakazya cintu cibikwa kwa-Leza.” (Ba-Roma 13:1, 2) Nokuba boobo, Jesu wakaaziba makani akali kukonzya kuleta mazwanga ciindi naakaamba kuti: “Zintu zya-Kaisara amuzipe Kaisara, azyalo zintu zya-Leza amuzipe Leza.” (Marko 12:17) Aabo balombozya kugwasilizigwaa Leza beelede kuzumanana “kuyandaula Bwami bwa-Leza abululami bwakwe,” kulubazu lumwi kabalibombya kumilawo yamucisi yeendelanaa mikuli yabo mipati kuli Leza. (Matayo 6:33; Incito 5:29) Jesu wakakankaizya kujatikizya kutatola lubazu mutwaambo twacisi naakaamba boobu kujatikizya basikwiiya bakwe: “Tabali banyika mbuli mbwentali wenyika amebo.” Alimwi wakazikuyungizya kuti: “Bwami bwangu tabuli bwaansi ano.”—Johane 17:16; 18:36.

13. Ino luyando lugwasya buti mukuziba bantu ba Leza?

13 Tabasalululi ‘nobacitila bantu boonse milimo mibotu.’ (Ba-Galatiya 6:10) Luyando lwa Bunakristo talusalululi nkaambo lulazumina bantu boonse nokuba kuti baliindene mubala, buvwubi naa lwiiyo, cisi antela mwaambo. Ikucitila bantu boonse milimo mibotu ikapati aabo baciinga calusyomo kulagwasya kuziba baabo bagwasilizigwaa Leza. Jesu wakati: “Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.”—Johane 13:35; Incito 10:34, 35.

14. Sena bantu bazuminwaa Leza balatambulwa abantu boonse? Amupandulule.

14 Balilibambilide kupenzyegwa akaambo kakucita kuyanda kwa Leza. Jesu wakabacenjezya basikwiiya bakwe naakati: “Kuti bakandipenzya mebo, bayoomupenzya anywebo, kuti nobakabamba ijwi lyangu, nobayoobamba alyanu.” (Johane 15:20; Matayo 5:11, 12; 2 Timoteo 3:12) Aabo bagwasilizigwaa Leza tiibakali ampuwo lyoonse pe mbuli Nowa akaambo kalusyomo wakiisampaula nyika. (Ba-Hebrayo 11:7) Mazubaano, aabo balombozya kugwasilizigwaa Leza tabasoli kuubya-ubya ijwi lya Leza antela kuleka kutobela njiisyo zya Leza kutegwa batantamuke kupenzegwa pe. Kufwumbwa kuti kabacibelekela Leza cakusyomeka, balizi kuti bantu ‘balagambwa kubona kuti tabaceendi ambabo alimwi balabavwiya ankuko’—1 Petro 2:12; 3:16; 4:4.

Iciindi Cakulanga-langa Masimpe

15, 16. (a) Mmibuzyo nzi iyootugwasya kuziba nkamu yabukombi iili mukugwasilizigwaa Leza? (b) Ino tuulunzuma twabantu twakaakosola buti makani, alimwi nkaambo nzi?

15 Amulibuzye kuti, ‘Ino nimbunga nzi yabukombi iizibidwe kumakani akutobela Jwi lya Leza nokuba kuti nzyobayiisya ziliindene kuzintu bantu bamwi nzyobasyoma? Mbaani bakankaizya kwaamba mbuli mboliyandika zina lya Leza nokuba kulibelesya ciindi nobalipandulula beni? Mbaani balangila cakusinizya ku Bwami bwa Leza kuti mbobuyookonzya kumanizya mapenzi oonse? Mbaani batobela zyeelelo zyamu Bbaibbele zyakulilemeka nokuba kuti eeci cibapa kuboneka kuba bantu bapona buumi bwansiku. Ninkamu nzi ijisi babelesi bamucikombelo batavwoli alimwi boonse kabali bakambausi? Mbaani balumbaizigwa akaambo kakuba basicisi batobela milawo nokuba kuti tabatoli lubazu mutwaambo twacisi? Mbaani icaluyando babelesya mali aciindi cabo mukugwasya bamwi kwiiya kujatikizya Leza alimwi amakanze aakwe? Alimwi nokuba kuti balacita zintu eezi zibotu, mbaani bacinyansyigwa, kufwubaazigwa alimwi akupenzyegwa?’

16 Tuulunzuma twabantu kuzinguluka nyika yoonse baalanga-langa masimpe alimwi basinizya kuti Bakamboni ba Jehova balikke mbabatobela bukombi bwakasimpe. Baamba boobo akaambo kazintu Bakamboni ba Jehova nzyobayiisya alimwi ambobalilemeka kubikkilizya lugwasyo lwaletwaa bukombi bwabo. (Isaya 48:17) Tuulunzuma lino tuli mukwaamba mbubwenya bulembedwe mubbuku lya Zakariya 8:23 kuti: “Atweende anywebo, nkaambo twamvwa kuti Leza mpali akati kanu.”

17. Nkaambo nzi ncokutali kulisumpula kuli Bakamboni ba Jehova kulyaamba kuti mbabajisi bukombi bwakasimpe?

17 Sena Bakamboni ba Jehova balisumpula buya cibapa kwaamba kuti balo balikke mbabagwasilizigwaa Leza? Mubwini, kwiina kwiindana kuliko aciindi bana Israyeli nobakaamba kuti bakali kugwasilizigwaa Leza nokuba kuti bana Egepita abalo bakalijisi lusyomo lwabo naa aciindi eciya Banakristo bamumwaanda wakusaanguna nobakaamba kuti mbabakali kugwasilizigwaa Leza ikutali babukombi bwaci Juda bakali kulitamizya buyo. Masimpe alatondezya kuti ncobaamba ncencico. Mumasi aali 235 Bakamboni ba Jehova bali mukucita mulimo Jesu ngwaakasinsima kuti basikumutobela ngobayoocita kumazubaa kumamanino naakati: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.”—Matayo 24:14.

18, 19. (a) Nkaambo nzi Bakamboni ba Jehova ncobatakonzyi kuleka mulimo wabo wakukambauka nokuba kuti balakazyigwa? (b) Ino bbuku lya Intembauzyo 41:11 lisinizya buti kuti Bakamboni bagwasyilizyigwaa Leza?

18 Bakamboni ba Jehova bayoozumanana kubeleka mulimo ooyu ngobakapegwa kakunyina kuzumizya kupenzyegwa naa kukazigwa kubasinkila kucita mulimo ooyu. Mulimo wa Jehova uleelede alimwi uyoocitwa. Kusoleka kusinkila Bakamboni kucita mulimo wa Leza kuli koonse kwakacitwa mumyaanda yamyaka yainda kwakakakilwa cuusisya nkaambo Jehova usyomezya kuti: “Pele taakwe cilwisyo niciba comwe cibumbwa kukulwisya nduwe cikonzya kujana coolwe, andimi zyoonse zibuka kukubeteka uyoozipa mulandu. Nciceeco caabilo cabalanda ba-Jehova akululamikwa kwabo kuzwa kulindime.”—Isaya 54:17.

19 Ikaambo kakuti Bakamboni ba Jehova lino mbayumu citaambiki kwiinda mbobakabede kale—alimwi balacita oobo nokuba kuti balakazigwa munyika yoonse—ncitondezyo cakuti Jehova ulacizumina ncobacita. Mwami Davida wakaamba kuti: “Mbuboobu mbundaziba kuti ulandiyanda: Sinkondoma mbwatandizunda.” (Intembauzyo 41:11; 56:9, 11) Basinkondonyinaa Leza kwiina nobayoozunda bantu ba Leza pe, nkaambo Musololi wabo Jesu Kristo uli mukuyaambele kukuzunda kwamamanino!

Sena Inga Mwaingula

• Ino nzikozyanyo nzi zyansiku zyabantu ibakali kugwasyilizyigwaa Leza?

• Ino nzitondezyo nzi zimwi izizyibya bukombi bwakasimpe?

• Nkaambo nzi nywebo lwanu ncomusinizizye kuti Bakamboni ba Jehova mbabagwasyilizyigwaa Leza?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Aabo bayanda kugwasilizigwaa Leza nzyobayiisya zyoonse zyeelede kaziyeeme kapati aa Jwi lyakwe

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Baalu Banakristo balapa zitondezyo zibotu kubutanga