Skip to content

Skip to table of contents

Mutabi Basikuswiilila Buyo Ibaluba

Mutabi Basikuswiilila Buyo Ibaluba

Mutabi Basikuswiilila Buyo Ibaluba

“Amube basikucita makani, mutabi basikuswiilila buyo balyeena.”—JAKOBO 1:22.

1. Ino maleele nzi bana Israyeli bansiku ngobakalibonenaa meso?

IBBALA lyakuti “tacilubiki” lileelela kubelesya notupandulula maleele Jehova ngaakacita ku Egepita yansiku. Masimpe kuti cimwi acimwi ca Zipenzyo izili Kkumi cakali kuyoosya. Izipenzyo eezyo zyakatobelwaa kulubulwa kugambya kwabana Israyeli nobakainda akati kameenda akaandaanizidwe aa Lwizi Lusalala. (Deuteronomo 34:10-12) Ikuti nomwakali kulangilila zintu eezyo nozyakali kucitika, kulibonya kuti nomwatakamuluba Ooyo wakali kuzicita. Pele, sintembauzyo wakaimba kuti: “[Bana Israyeli] bakaluba Leza mufutuli wabo, iwakacita milimo iigambya ku-Egepita, iwakacita maleele munyika ya-Hamu, amilimo iiyoosya ku-Lwizi Lusalala.”—Intembauzyo 106:21, 22.

2. Ino ncinzi citondezya kuti kulumba kwabana Israyeli kumilimo ya Leza yanguzu kwakazoomana?

2 Nobakamana kuzabuka Lwizi Lusalala, bana Israyeli “bakayoowa Jehova akusyoma Jehova.” (Kulonga 14:31) Baalumi bana Israyeli bakamusangana Musa mulwiimbo lwakuzunda alimwi awalo Miriamu abamakaintu bamwi bakavwiilila kwiinda mukulizya nsakalala alimwi akuzyana. (Kulonga 15:1, 20) Mmasimpe, bantu ba Leza bakakondwa kumilimo ya Jehova yanguzu. Pele kulumba kwabo kuli Yooyo iwakacita milimo eeyo kwakazikumana. Muciindi buyo cisyoonto, ibunji bwabo bakacita mbuli kuti mbantu batakonzyi kwiibaluka. Bakaba basikuŋuŋuna alimwi abasikutongooka Jehova. Bamwi bakatalika kukomba mituni alimwi akunjila mukutalilemeka kwakoonana.—Myeelwe 14:27; 25:1-9.

Ino Ncinzi Cikonzya Kutupa Kuluba?

3. Akaambo kakutalondoka, ino ncinzi ncotukonzya kuluba?

3 Mmasimpe, ikutalumba kwabana Israyeli kulanyonganya mizeezo. Mbubwenya buyo, cintu cikozyenye cilakonzya kucitika akulindiswe. Masimpe kuti tatunalibonenaa meso maleele aayo a Leza pe. Nokuba boobo, mubulongwe bwesu a Leza kulakonzya kuti kakuli ziindi zimwi izyatakali kulubika. Tobamwi tulakonzya kuyeeya ciindi notwakazumina kasimpe kamu Bbaibbele. Ziindi zimwi zikkomanisya zilakonzya kubikkilizya mupailo wesu wakulyaaba kuli Jehova alimwi akubbapatizigwa kutegwa tube Banakristo beni-beni. Bunji bwesu twakabona kale lugwasyo lwa Jehova kalucitika ziindi zimwi mubuumi bwesu. (Intembauzyo 118:15) Cipati ncakuti, kwiinda mulufwu lwacipaizyo lwa Mwanaa Leza Jesu Kristo, twakabaa bulangizi bwalufwutuko. (Johane 3:16) Pele akaambo kakutalondoka, ciindi kulombozya nokukomena kapati alimwi azyakulibilika mubuumi, andiswe tulakonzya kuluba zintu zibotu Jehova nzyaakatucitila.

4, 5. (a) Ino Jakobo utucenjezya buti kujatikizya ntenda yakuba basikuswiilila buyo ibaluba? (b) Ino cikozyanyo ca Jakobo cijatikizya muntu alimwi acimbonimboni inga twacibelesya buti?

4 Mulugwalo ndwaakalembela Banakristonyina, Jakobo munyinaa Jesu wakacenjezya kujatikizya ntenda yakuba basikuswiilila buyo ibaluba. Wakalemba kuti: “Amube basikucita makani, mutabi basikuswiilila buyo balyeena. Ikuti na muntu ngusikuswiilila buyo, pele tali sikucita makani, ulikozyene amuntu uulilanga mucimboni kubusyu mbwaakalengwa abo, nkaambo amana kulilanga, ulainka, elyo ulafwambaana kuluba mbwabede.” (Jakobo 1:22-24) Ino ncinzi Jakobo ncaakali kupandulula mumajwi aayo?

5 Ciindi notubuka mafwumofwumo, kanjikanji tulalilanga mucimbonimboni kutegwa tulibambe-bambe mbuli mbotuboneka. Mbotuyaabujata bubi mumilimo iindene-indene amizeezo yesu ilatalika kuyeeya buyo zintu zimbi, aboobo tulaluba ncotwabona mucimbonimboni. Eeci cilakonzya kucitika nomuba munzila yakumuuya. Notulanga mu Jwi lya Leza, tulakonzya kukozyanisya mbuli mbotubede alimwi a Jehova ncayanda kuti tucite. Eelyo tulazyiba mpotukompeme. Iluzibo oolu lweelede kutukulwaizya kubambulula bube bwesu. Pele mbotuyaabucita milimo yesu yaabuzubaa buzuba alimwi akulwana mapenzi, tulakonzya kwaaluba makani aakumuuya. (Matayo 5:3; Luka 21:34) Cili mbuli kuti twaluba milimo ya Leza yaluyando njatucitila. Ikuti cintu cili boobu catalika kucitika kulindiswe, tulakonzya kutalika kubaa mizeezo yazintu zibi.

6. Ino nkulanga-langa makani aali mu Magwalo kukonzya kutugwasya kutegwa tutalubi jwi lya Jehova?

6 Mulugwalo lwakwe lwakusaanguna kubana Korinto lwakasololelwaa muuya uusalala, imwaapostolo Paulo waamba zyabana Israyeli bakatalika kuluba munkanda. Mbubwenya mbuli Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakagwasigwaa majwi aa Paulo, ikwiinduluka nzyaakalemba kulakonzya kutugwasya kutaluba jwi lya Jehova. Lino atulange-lange lugwalo lwa 1 Ba-Korinto 10:1-12.

Amuzikake Zisusi Zyanyika

7. Ino ncitondezyo nzi citadoonekwi buya caluyando lwa Jehova bana Israyeli ncobakabona?

7 Paulo ncaakaamba kujatikizya bana Israyeli cicenjezya Banakristo. Mucibeela cimwi Paulo wakalemba kuti: “Bakwesu ndayanda kuti mutalubi aya. Bamawiseesu boonse bakali kunsi lyakumbi, alimwi boonse bakainda akati kalwizi. Boonse bakabapatizizigwa Musa mukumbi amulwizi.” (1 Ba-Korinto 10:1-4) Bana Israyeli bakuciindi ca Musa bakazibona nguzu zya Leza zipati, kubikkilizyaa kkumbi lyamaleele ilyakali kubasololela ciindi camasikati alimwi akuti lyakabagwasya kuzabuka Lwizi Lusalala. (Kulonga 13:21; 14:21, 22) Masimpe, bana Israyeli aabo bakalibonena citondezyo citadoonekwi buya caluyando lwa Jehova kulimbabo.

8. Ino ncinzi cakatobela akaambo kakuluba zintu zyakumuuya kwabana Israyeli?

8 Paulo wazumanana, “Nekubaboobo banji akati kabo, Leza teewakabakondelwa pe, baka[fwid]a munkanda.” (1 Ba-Korinto 10:5) Elo kaka cilausisya! Bunji bwabana Israyeli ibakazwa mu Egepita bakaalilwa lwabo beni kunjila mu Nyika Yakasyomezyegwa. Akaambo kakuti bakakakwaa Leza akaambo kakubula lusyomo, bakafwa munkanda. (Ba-Hebrayo 3:16-19) Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli ceeci? Paulo waamba kuti: “Aya makani atubeda incenjezyo, kuti tutabi mukususa zintu zibi mbubakasusa balo.”—1 Ba-Korinto 10:6.

9. Ino mbubambe nzi Jehova mbwaakacitila bantu bakwe, alimwi ino bana Israyeli bakacita buti?

9 Ibana Israyeli bakalijisi zintu zinji zyakumuuya zyakubagwasya kubikkila maanu ciindi nobakali munkanda. Bakatangana cizuminano a Jehova alimwi akuba musyobo ulyaabide kulinguwe. Kunze lyaboobo, bakapegwa mulimo wabupaizi, itente lyakuswaanganina kalili musemu wakukombela alimwi abubambe bwakutuula zituuzyo kuli Jehova. Muciindi cakukkomana akaambo kazipego eezi zyakumuuya, balo tiibakazulila azintu Leza nzyaakabapa pe.—Myeelwe 11:4-6.

10. Ino nkaambo nzi ncotuyandika kuyeeya Leza ciindi coonse mumizeezo yesu?

10 Mukwiindanaa mbuli bwakacita bana Israyeli munkanda, ibantu ba Jehova sunu balakukkomanina kuzuminwaa Leza. Nokuba boobo, icilayandika kapati kuli umwi aumwi wesu nkumubikka Leza mumizeezo yesu. Ikucita boobo kuyootugwasya kukazya kulombozya zintu nzyotuyanda izikonzya kutusinkila kubona munzila yakumuuya. Tweelede kuti katukanzide “kukazya kasampusampu azisusi zibi zyaansi ano, tuleelede kukala cakulibatamika acakululama acakulemeka Leza muciindi ecino casunu.” (Tito 2:12) Swebo tobamwi nitwakatalika kuyanzanaa mbungano ya Banakristo kuzwa kubuniini, tatweelede kuyeeya kuti twaindwa zintu zimwi zibotu pe. Ikuti muzeezo uuli boobo walilenga, inga cainda kugwasya kuti twayeeya Jehova alimwi azilongezyo nzyatubambilide.—Ba-Hebrayo 12:2, 3.

Ikumvwida Jehova Cakumaninina

11, 12. Ino muntu inga wakomba buti mituni kakunyina kulyaaba buya kuzibumbwa?

11 Paulo alimwi wakatucenjezya naakalemba kuti: “Mutabi basikukomba mituni mbuli bamwi akati kabaabo, mbuli mbukulembedwe kuti, Bantu bakakala kuti balye akunywa, elyo bakabukila kusobana.” (1 Ba-Korinto 10:7) Paulo waamba ciindi bana Israyeli nobakali koongelezya Aroni kuti ababambile moombe wangolida. (Kulonga 32:1-4) Nokuba kuti tatukonzyi kutalika kukomba mituni buya kwiigama, tulakonzya kuba basikukomba mituni kwiinda mukulombozya zintu zyalo zikonzya kutulesya kukomba Jehova camoyo woonse.—Ba-Kolose 3:5.

12 Aciindi cimwi, Paulo wakalemba kujatikizya bantu bamwi ibakabikkila maanu kapati kuzintu zyakumubili muciindi cazintu zyakumuuya. Kujatikizya ‘kweenda kwabaabo balwanya cisamu cakupenzezya ca Kristo,’ wakalemba kuti: “Mamanino aabaaba ndunyonyooko, Leza wabo ndida.” (Ba-Filipi 3:18, 19) Imutuni ngobakali kukomba tiiwakabezegwa buya pe. Kwakali kulombozya nkobakajisi kuzintu zyakumubili. Pele tacipandululi kuti kulombozya koonse kulilubide pe. Jehova wakatulenga katuli bantu bayanda zintu zimwi alimwi akukkomanina zintu zikondelezya. Pele boonse aabo babikkila maanu kuzintu zyakulikondelezya kwiinda mukubaa bulongwe a Leza, masimpe balaba basikukomba mituni.—2 Timoteo 3:1-5.

13. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa mucibalo cijatikizya moombe wangolida?

13 Nobakakazwa mu Egepita, bana Israyeli bakabumba moombe wangolida akutalika kumukomba. Kunze akucenjezya ooku kujatikizya kukomba mituni, kuli ciiyo acimbi mucibalo eeci. Bana Israyeli bakakaka kuswiilila busolozi bwa Jehova busalala. (Kulonga 20:4-6) Pele tiibakayanda kumukaka Jehova Leza wabo pe. Bakacita cipaizyo kumoombe wakubumba akwaamba kuti cakali ciindi ‘capobwe lya Jehova.’ Munzila imwi, bakalyeena lwabo beni kwiinda mukuyeeya kuti Leza tanaakali kukozya kubweza ntaamu yakutaswiilila kwabo. Ooku kwakali kutukana Jehova, aboobo wakanyema kapati.—Kulonga 32:5, 7-10; Intembauzyo 106:19, 20.

14, 15. (a) Ino nkaambo nzi bana Israyeli ncobakabula kaambo kakulitamizya kumakani aakuba basikuswiilila buyo ibaluba? (b) Ikuti katukanzide kutaba basikuswiilila buyo ibaluba, ino ncinzi ncotuyoocita kujatikizya milawo ya Jehova?

14 Tacili cintu ciyeeyelwa kuti umwi wa Bakamboni ba Jehova inga waakutalika kuyanzanaa cikombelo cakubeja. Nokuba kuti bamwi inga kabali mumbungano, pele balakonzya kukaka busolozi bwa Jehova munzila zimwi. Bana Israyeli kunyina kaambo nkobakali kukonzya kulitamizya ikakupandulula ncobakabeda basikuswiilila buyo ibaluba pe. Bakaimvwa Milawo iili Kkumi alimwi bakaliko ciindi Musa naakabapa mulawo wa Leza wakuti: “Mutalibezeli baleza bambi kuti mubeelanisye ambebo, nebaba baleza bansiliva nebaba baleza bangolida.” (Kulonga 20:18, 19, 22, 23) Pele, ibana Israyeli bakakomba moombe wangolida.

15 Andiswe mbubwenya, tuyoobula kaambo kakulitamizya ikuti twaba basikuswiilila buyo ibaluba. Mu Magwalo, tulijisi busolozi bunji buzwa kuli Leza kujatikizya mbazu zinji zyabuumi. Mucikozyanyo, Ijwi lya Jehova lilakasya cacigaminina kukweleta kakunyina kujosya cikwelete. (Intembauzyo 37:21) Ibana balaililwa kuti kababaswiilila bazyali babo, alimwi bamausyi beelede kulela bana babo “mulwiiyo lwa-Mwami amumilazyo yakwe.” (Ba-Efeso 6:1-4) Banakristo batakwete naa kukwatwa balaililwa kuti beelede kukwata naa kukwatwaa “muna-Kristo,” alimwi balanda ba Leza bakwete naa bakwetwe baambilwa kuti: ‘Bulo bwakukwatanina kabusalala, nkaambo Leza uyoobabeteka baamu abasimalale.’ (1 Ba-Korinto 7:39; Ba-Hebrayo 13:4) Ikuti katukanzide kutaba basikuswiilila buyo ibaluba, tuyoomvwida malailile aaya alimwi aambi aazwa kuli Leza cakusinizya akwaatobela.

16. Ino ncinzi cakatobela akaambo kakukomba moombe wangolida?

16 Jehova tanaakakuzumina kusoleka kwabana Israyeli kumukomba munzila njobakali kuyanda pe. Muciindi caboobo, ibantu basika ku 3,000 bakanyonyoonwa, kulibonya kuti akaambo kanzila njobakatobela yabuzangi yakukomba moombe wangolida. Ibasikucita zibi bamwi bakasikilwaa zipenzyo kuzwa kuli Jehova. (Kulonga 32:28, 35) Elo kaka eeci nciiyo cibotu kuli baabo ibabala Jwi lya Leza bamana kabalisalila buya nzyobayanda kuswiilila!

“Amucije Bwaamu”

17. Ino 1 Ba-Korinto 10:8 yakali kwaamba cakacitika cili?

17 Lubazu lumwi zisusi zyanyama mbozikonzya kupa kuluba munzila yakumuuya kwakaambwa kabotu-kabotu a Paulo naakati: “Tutaciti bwaamu mbubakacita balo, lino kwakawa mubuzuba bomwe bantu bali zyuulu zili makumi obile azitatu akati kabo.” (1 Ba-Korinto 10:8) Aawa Paulo wakali kwaamba cakacitika Muzibanda zyabana Moabu kumamanino kwamyaka iili 40 yalweendo lwabana Israyeli munkanda. Bana Israyeli bakazwaa kugwasigwaa Jehova kuzunda misyobo yakali kujwe lya Jordano, pele banji bakaluba alimwi akutatondezya kulumba. Kumunyinza kwa Nyika Yakasyomezyedwe, bakayungwa mukutalilemeka kwakoonana alimwi akukomba Baala Peori. Ibantu bali 24,000 bakanyonyoonwa, 1,000 mbabakali basolozi.—Myeelwe 25:9

18. Ino micito iili buti iikonzya kusololela mukutalilemeka kwakoonana?

18 Bantu ba Jehova sunu balizibidwe kapati kujatikizya zyeelelo zyakulilemeka zisumpukide. Pele bamwi nobasunkwa kumakani ajatikizya kutalilemeka kwakoonana, Banakristo bamwi balaleka kuyeeya Leza alimwi anjiisyo zyakwe. Balaba basikuswiilila buyo ibaluba. Kumatalikilo, musunko inga taujatikizyi makani abwaamu pe. Ulakonzya kuba muzeezo wakuyandisisya kweebelela akubala zintu zibusya muzeezo wakoonana, kusobana kuteelede nokuba kubamba cilongwe amuntu uutalilemeki. Zintu eezi zyoonse zyasololela Banakristo kumicito mibyaabi.—1 Ba-Korinto 15:33; Jakobo 4:4.

19. Ino ndulayo nzi lwamu Magwalo lukonzya kutugwasya ‘kuccija bwaamu’?

19 Iciindi notwasunkwa naa notubaa muzeezo wakutalilemeka, tatweelede kuleka kuyeeya Jehova pe. Muciindi caboobo, tweelede kutobela kwiibalusya kwakwe kuli mu Jwi lyakwe. (Intembauzyo 119:1, 2) Mbotuli Banakristo, bunji bwesu tulasoleka kusikaawo mpotugolela kutegwa tusalale mukulilemeka kwesu, pele kucita ciluzi mumeso aa Leza caamba kuzumanana kusoleka. (1 Ba-Korinto 9:27) Paulo wakalemba boobu ku Banakristo baku Roma: “Buswiilizi bwanu buliide impuwo kubantu boonse. Nciceeco ncindamukondelwa. Lino ndayanda kuti mube basongo kumakani aabubotu, pele mube bafubabuba kumakani aabubi.” (Ba-Roma 16:19) Mbubwenya mbuli bana Israyeli ibali 24,000 mbobakanyonyoonwa akaambo kakubisya kwabo, basibwaamu alimwi abambi buyo bacita zibi abalo, ino-ino Jehova uzoobabeteka. (Ba-Efeso 5:3-6) Muciindi cakuba basikuswiilila buyo ibaluba, tweelede kuzumanana ‘kuccija bwaamu.’—1 Ba-Korinto 6:18.

Lyoonse Atulumbe Kuzintu Jehova Nzyatupa

20. Ino bana Israyeli bakamusunka buti Jehova, alimwi ino ninzi cakatobela?

20 Ibunji bwa Banakristo tabalinjizyi mukutalilemeka kwakoonana. Pele tweelede kucenjela akubona kuti tatutaliki kutongooka kwalo kukonzya kupa kuti tukakwe a Leza. Paulo utulaya kuti: “Tutasunki Jehova mbubakamusunka bamwi babaabo, elyo bakalumwa kubazoka. Alimwi mutatongauki mbuli mbubakatongauka bamwi babaabo, bakanyonyoonwa kuli-Sikunyonyoona.” (1 Ba-Korinto 10:9, 10) Bana Israyeli bakabatongooka ba Musa a Aroni—ee, kubikkilizyaa Leza buya kumugama—bakaatongooka mana ngobakali kupegwa munzila yamaleele. (Myeelwe 16:41; 21:5) Sena Jehova tanaakanyema kapati akaambo kakutongooka kwiinda mbwakanyema akaambo kabwaamu bwabo? Ibbaibbele lyaamba kuti basikutongooka banji bakafwa kwiinda mukulumwaa nzoka. (Myeelwe 21:6) Muciindi camusyule, bantu ibali 14,700 basikutongooka bazangi bakanyonyoonwa. (Myeelwe 16:49) Aboobo, tatweelede kusunka kukkazika moyo kwa Jehova kwiinda mukutalemeka zintu Jehova nzyatupa.

21. (a) Ino nkulaya kuli buti Paulo nkwaakasololelwa amuuya uusalala kuti alembe? (b) Kweelanaa Jakobo 1:25, ino lukkomano inga twalujana buti?

21 Iciindi Paulo naakalembela Banakristonyina, wakamanizya mulongo wakucenjezya akulaya ooku: “Aya makani oonse akaba kulimbabo mbuli incenjezyo, akalembwa kuti acenjezye ndiswe nitusikilwa kumamanino aciindi. Nkaambo kaako oyo uuyeeya kuti ndiimvwi kabotu acenjele kuti atawi.” (1 Ba-Korinto 10:11, 12) Mbubwenya mbuli bana Israyeli, tulatambula zilongezyo zinji kuzwa kuli Jehova. Nokuba boobo, tatweelede kuba mbuli mbabo kwiinda mukuluba alimwi akuleka kulumba zintu zibotu Leza zyali mukutucitila. Ikuti twatalika kulibilika mubuumi, tweelede kuyeeya zisyomezyo zibotu izili mu Jwi lyakwe. Atuyeeye cilongwe cesu a Jehova alimwi akuzumanana mumulimo wakukambauka Bwami ngotwakapegwa kuti tucite. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Ikutobela nzila eeyi kulakonzya kutuletela lukkomano nkaambo Magwalo atusyomezya kuti: “Uusondela mumulao mulondosi wabulubusi, akukakatila kulinguwo, mbwaatali sikuswiilila amatwi buyo uuluba pele sikumana mulimo, ngonguwe uuti longezegwe mukucita kwakwe.”—Jakobo 1:25.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ncinzi cikonzya kutupa kuba basikuswiilila buyo ibaluba?

• Nkaambo nzi kumvwida Leza cakumaniina ncokuyandika kapati?

• Ino inga ‘twabuccija buti bwaamu’?

• Ino tweelede kuzilanga buti zintu Jehova zyatupa?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 11]

Ibana Israyeli bakaluba milimo ya Jehova yanguzu njaakabacitila

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Bantu ba Jehova bali kanzide kubamba zyeelelo zyakulilemeka zisumpukide