Skip to content

Skip to table of contents

Ikukomena Kwanu Akulibonye

Ikukomena Kwanu Akulibonye

Ikukomena Kwanu Akulibonye

“Sungwaala kuzintu ezi, ulitakate kulinzizyo amoyo wako woonse, kuti bantu boonse babone mboya bukomena mumilimo yako.”—1 TIMOTEO 4:15.

1. Ino inga mwaziba buti kuti mucelo wabizwa akweelela kuligwa?

AMUYEEYELE mucelo ngomuyandisya kapati—lingo, gwaba, popo antela mucelo umbi buyo. Sena mulakonzya kulizyiba ciindi nolyabizwa akweelela kuligwa? Inzya, kanjikanji tulakozya kuliziba. Ooyo mucelo mboununkila, mbouboneka mubala alimwi amboumvwika nomwautyanka zilatondezya kuti muyanda kukulimba kulya ino-ino. Mbomwaulumina buyo kuti mpa, mulakonzyaa kutalika kukanana cakukkomana. Eelo kaka nkulweela! Amumatwi moonse mwiindaa kuswiima accu kaka nobantu! Ulamunonena kapati alimwi akumupa kubotelwa.

2. Ino kusima inga kwatondezyegwa buti, alimwi ino kubujatikizya buti bulongwe bwesu abantu bambi?

2 Eeci cintu cuuba-uba pe, pele cikondelezya cilijisi bukkale bumwi mbozikozyene mumbazu zimwi zyabuumi. Mucikozyanyo, mbubwenya mbuli kubizwa kwamucelo, kusima munzila yakumuuya kwamuntu alimwi kulakonzya kulibonya munzila ziindene-indene. Tulakonzya kuziba kuti muntu wasima ciindi natondezya bupampu, kumvwisya zintu, busongo amuzintu zimwi-zimwi buyo. (Jobu 32:7-9) Masimpe cilakondelezya kuyanzana alimwi akubelekaa bantu batondezya bube buli boobu mubukkale bwabo alimwi amumicito.—Tusimpi 13:20.

3. Ino bupanduluzi bwa Jesu kujatikizya bantu bakali kupona mumazubaakwe bwakayubununa nzi kujatikizya kusima?

3 Kulubazu lumwi, muntu ulakonzya kuti kali mupati kumyaka, pele mbwaambaula alimwi ambwalilemeka zilakonzya kutondezya kuti taningasima pe mumizeezo alimwi akumuuya. Mucikozyanyo, Jesu Kristo naakali kwaamba zyalani lizangide lyamumazubaakwe wakati: “Johane wakeza, katalyi, katanywi, nkabela baamba bati, Ulijisi daimona. Mwana a-Muntu weza, ulalya, ulanywa, nkabela baamba bati, Amulange, sindya, mukolwi.” Nokuba kuti aaba bantu bakali bapati mumyaka, Jesu waamba kuti bakali kucita mbuli “bana”—tiibakasimide pe. Aboobo wakayungizya kuti: “Maanu alulamikwa kumilimo yao.”—Matayo 11:16-19.

4. Ino munzila nzi kuyaambele alimwi akusima mbozilitondezya?

4 Mumajwi aa Jesu, tulakonzya kubona kuti muntu ulakonzya kuti kajisi busongo bwini—icitondezyo cini cakusima—cilakonzya kubonwa mumilimo njacita alimwi azintu zitobela milimo yakwe. Kujatikizya makani aaya, amulange lulayo lwamwaapostolo Paulo kuli Timoteo. Paulo naakamana kubandauka zintu Timoteo nzyaakeelede kutobela, wakaamba kuti: “Sungwaala kuzintu ezi, ulitakate kulinzizyo amoyo wako woonse, kuti bantu boonse babone mboya bukomena mumilimo yako.” (1 Timoteo 4:15) Inzya, kuyaambele kukusima kwa Munakristo ‘kulalibonya’ naa kulalitondezya caantangalala. Ikusima kwa Bunakristo, kulalibonya mbubwenya mbuli mumuni uumweka mboutakonzyi kusiswa naa ikubaa bube busisidwe. (Matayo 5:14-16) Aboobo lino tulalanga-langa nzila zyobilo zipati ikuyaambele alimwi akusima mbokukonzya kulibonya: (1) ikubaa luzibo lunji, kumvwisya alimwi abusongo; (2) ikutondezya micelo yamuuya.

Ikukamantana Mulusyomo Alimwi Amuluzibo

5. Ino ibbala lyakuti kusima inga lyapandululwa buti?

5 Ibunji bwamabbuku aapandulula mabala, ibbala lyakuti kusima alipandulula kuti nciimo cakujinka antela kukola, ikupya naa kubizwa alimwi akusikaa ciimo naa ceelelo camamanino ciyandika. Imucelo mbubwenya mbuli mbokwaambwa kusaanguna, ulasima naa kupya ciindi nousikaa ciimo ncoutakonzyi kuzumanana kukomena, eelyo mboulibonya, mubala, mbowununkila alimwi akulweela zilasikaa ciimo mpoziyandika kapati. Aboobo, ibbala lyakuti kusima lyaamba cintu comwe amabala mbuli akuti kubotelalyo, kumaniina nokuba kulondoka buya.—Isaya 18:5; Matayo 5:45-48; Jakobo 1:4.

6, 7. (a) Ino ncinzi citondezya kuti Jehova uliyandide kapati kuti boonse bamukomba bayaambele mukusima kwakumuuya? (b) Ino kusima munzila yakumuuya kuswaangene kapati anzi?

6 Jehova Leza uliyandide kapati kuti boonse bamukomba bayaambele kukusima munzila yakumuuya. Ikutegwa eeci cikonzyeke, wapa zipego zibotu mukati kambungano zya Banakristo. Paulo wakalemba boobu ku Banakristo baku Efeso: “Bamwi wakabapa kuti babe baapostolo, bamwi kuti babe basinsimi, bamwi kuti babe bakambausi, abamwi kuti babe beembeli nanka baiyi, kuti basitikizye bazumini, akoonda milimo ya-Leza, akuyaka mubili wa-Kristo, mane do toonse tube abujatane bomwe bwabuzumini abwaluzibo lwa-Mwana a-Leza, tube abuntu bulondokede abwiime buzulide bwa-Kristo, tutacibi bacete kukupepaulwa koonse koonse akupupululwa amyuuwo yanjiisyo zyamisyobo misyobo iizwa kukweena-ena kwabantu bapyungi bajisi macenjela aakucita bubeji.”—Ba-Efeso 4:11-14.

7 Mutupango ootu, Paulo wakapandulula kuti, twaambo tumwi twakapa kuti Leza ape zipego azimbi zyakumuuya mumbungano nkuti ‘tukamantane mulusyomo alimwi amuluzibo lwini-lwini akuba ‘bantu balondokede’ alimwi “abwiime buzulide bwa Kristo.” Twakozya kuba boobo, notuyookonzya kuba bantu bakwabilidwe kukupepaulwa mbuli bana bakumuuya amizeezo alimwi akunjiisyo zyakubeja. Aboobo twakubona kuswaangana ikuliko akati kakuyaambele kukusima kwa Bunakristo alimwi akubaa ‘bujatane bomwe bwabuzumini abwaluzibo lwa Mwanaa Leza.’ Kuli twaambo tuli mbotubede mululayo lwa Paulo ntotweelede kutobela.

8. Ino kubaa ‘lukamantano’ mulusyomo alimwi amuluzibo lwini-lwini kuyanda kucita nzi?

8 Icakusaanguna, mbwaanga ‘bujatene bomwe naa lukamantano’ lulayandika kubamba kabotu, Munakristo uusimide weelede kuti kakamantene alimwi akweendelana kabotu abasyominyina mumakani ajatikizya lusyomo alimwi aluzibo. Teelede kuba simumvwa zyakwe naa kuyandisya kuzwidilizya mizeezo yakwe pe antela kukazya mizeezo imwi caboola kumakani aajatikizya mbuli mbwalimvwa Ibbaibbele. Pele weelede kuba muntu uujisi lusyomo mukasimpe mbubwenya mbuli mbokayubuludwe a Jehova Leza kwiinda mu Mwanaakwe Jesu Kristo alimwi “[a]muzike musyomesi uucenjede.” Kwiinda mukulya cakulya cakumuuya cipegwa lyoonse “kuciindi ceelede,” kwiinda mumabbuku aa Bunakristo, mumiswaangano yambungano, miswaangano yabbazu naa yabuzuba bwaalubazu alimwi ayacooko—tulakonzya kusinizya kuti tulabamba ‘lukamantano’ a Banakristoma mulusyomo alimwi amuluzibo—Matayo 24:45.

9. Amupandulule bbala lyakuti “lusyomo” ncolyaamba kweelanaa mbuli Paulo mbwaakalibelesya mulugwalo lwakwe ku Baefeso.

9 Icabili, ijwi lyakuti “lusyomo” talyaambi buyo kusinizya Munakristo aumwi nkwajisi pe, pele lyaamba kumaninina buya kuzintu nzyotusyoma, ‘mubwaamba, bulamfwu bwakuya mujulu, abulamfwu bwakuya ansi’ bwalusyomo lwesu. (Baefeso 3:18: 4:5, Ci; Ba-Kolose 1:23; 2:7) Mubwini, ino mbuti Munakristo mbwakonzya kukamantanaa basyominyina ikuti kazumina buyo cibeela cimwi ‘calusyomo’? Eeci cipandulula kuti tatweelede kuzulila buyo anjiisyo zya Bbaibbele zyantalisyo naa zyaatala-tala buyo antela kuba buyo aluzibo lusyoonto lwakasimpe. Muciindi caboobo, tweelede kuyandisya kububelesya bubambe Jehova mbwacitide kwiinda mumbunga yakwe akuvwuntauzya ncobeni mu Jwi lyakwe. Tweelede kusolekesya kusikila mpotugolela mukuziba luyando lwini-lwini lwa Leza alimwi amakanzaakwe. Eeci cijatikizya kujana ciindi cakubala alimwi akwiiya Bbaibbele alimwi amabbuku aamba zya Bbaibbele, ikupailila lugwasyo lwa Leza alimwi abusolozi, kujanika lyoonse kumiswaangano ya Bunakristo alimwi akutola lubazu lyoonse mumulimo wakukambauka Bwami awakugwasya bantu kuba basikwiiya.—Tusimpi 2:1-5.

10. Ino mabala aakuti “mane do toonse tube,” ajisi mulimo nzi kweelanaa mbuli mbwaakabelesyegwa ku Ba-Efeso 4:13?

10 Icatatu, Paulo wakatalika kupandulula mbaakani iili muzibeela zyotatwe amajwi aakuti “mane do toonse tube.” Kujatikizya bbala lyakuti “toonse,” ibbuku lyakuvwuntauzya Bbaibbele lipandulula kuti, “kwaamba kuti toonse tacipandululi muntu omwe-omwe alikke pe, pele caantoomwe.” Munzila imwi, umwi aumwi wesu weelede kusolekesya canguzu kuyandaula mbaakani yakusima kwa Bunakristo antoomwe ababunyina. The Interpreter’s Bible (Ibbaibbele lyamusanduluzi) lyaamba kuti: “Ikuzulila munzila yakumuuya muntu takonzyi kukujana alikke buyo pe, mbubwenya mbuli cibeela cimwi camubili mbocitakonzyi kusima cilikke buyo, pele cilacita oobo ciindi mubili woonse nuuzumanana kukomena kabotu.” Paulo wakabayeezya Banakristo baku Efeso ikuti kwakali kubikkilizya “antoomwe abasalali boonse” kuti bakeelede kusoleka kumvwisya kabotu lusyomo mbolubede.—Ba-Efeso 3:18a.

11. (a) Ino kuyaambele munzila yakumuuya tacaambi kutyani? (b) Ino ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tuyaambele?

11 Kwiinda mumajwi aa Paulo, cilasalala kuti kuyaambele munzila yakumuuya tacaambi buyo kuzuzya mizeezo yesu aluzibo alimwi akwiiya kapati pe. Imunakristo usimide talitondezyi kuti musongo kapati kwiinda bamwi pe. Muciindi caboobo, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Inzila yabaluleme ili mbuli mumuni uumweka, uuya bungwengwemuka mane bwaca buzuba.” (Tusimpi 4:18) Inzya, “[n]inzila” kutali muntu pe “uuya bungwengwemuka.” Ikuti twazumanana kusoleka kubamba mumuni uyaabumweka wakumvwisya Jwi lya Leza, Jehova nkwapa kubantu bakwe, tuyooyaambele munzila yakumuuya. Kujatikizya kaambo aaka, ikubamba cipandulula kuyaambele alimwi eeci ncintu ncotukonzya kucita toonse.—Intembauzyo 97:11; 119:105.

Amutondezye “Micelo ya-Muuya”

12. Nkaambo nzi kutondezya micelo yamuuya ncokuyandika notusoleka kuyaambele munzila yakumuuya?

12 Mbwaanga ikuba “abujatane bomwe bwabuzumini abwaluzibo” kulayandika kapati, akwalo kutondezya micelo yamuuya wa Leza kulayandika kapati kulindiswe mumbazu zyesu zyabuumi zyoonse. Nkaambo nzi? Cili boobu akaambo kakuti kusima ikweelanaa mbuli mbotwabona tacili cintu cicitikila mukati naa icikonzya kusiswa pe, pele ncintu cilibonya kabotu-kabotu kwiinda mumicito iikonzya kugwasya alimwi akukulwaizya bamwi. Camasimpe, ikuyandaula kuyaambele munzila yakumuuya takuli buyo kusoleka kuyanda kuti tuboneke kuba bantu babulondo naa bajisi zilengwa zyakulibambila. Muciindi caboobo, mbotuyaabukomena munzila yakumuuya, kwiinda mukutobela busolozi bwamuuya wa Leza, kuyooba kucinca kupati mubukkale bwesu alimwi amuzintu nzyotucita. Imwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Inzila njimweendela ibe yamu-Muuya, aboobo mutakaciti zisusi zyanyama.”—Ba-Galatiya 5:16.

13. Ino nkucinca kuli buti kutondezya caantangalala kuti muntu uli mukuyaambele?

13 Paulo wakazumanana kubandauka “milimo yanyama” minji kapati alimwi ‘ilaboneka.’ Imuntu nataninga mvwisya mulimo wazintu nzyayanda Leza, buumi bwakwe buleendelanaa nzila zyakunyika alimwi bulakonzya kuti kabubikkilizyaa zintu zimwi Paulo nzyaakamba mbuli: “bwaamu, busofwaazi, zisusi zibi, kukomba mituni, bulozi, inkondo, bulwani, lukazyanyo, inyemo, insulano, mipampo mipampo, impilingano, ibbivwe, inkolwi, injalalando, azimwi zili boobo.” (Ba-Galatiya 5:19-21) Pele muntu mbwayaabuyaambele munzila yakumuuya, ulatalika kwiizunda “milimo yanyama” eeyi iitayandiki alimwi akubikka “micelo ya-Muuya” mubusena bwanjiyo. Ooku kucinca kulibonya caantangalala ncitondezyo cakuti muntu uyaabuyaambele kukusima kwa Bunakristo.—Ba-Galatiya 5:22.

14. Amupandulule majwi aaya obilo aakuti “milimo yanyama” alimwi alyakuti “micelo ya-Muuya.”

14 Tweelede kwaabikkila maanu majwi obilo aakuti “milimo yanyama” alimwi alyakuti “micelo ya-Muuya.” “Milimo” caamba zintu ziletelezyegwaa ceeco muntu ncacita, ncajana kwiinda mumicito yakwe. Munzila imwi, inga twaamba zintu Paulo nzyakabikka mumulongo kazili milimo yanyama zizwa kuzintu muntu nzyalisalila buya kucita naa kuyungwa akaambo kakutalondoka. (Ba-Roma 1:24, 28; 7:21-25) Kulubazu lumwi, “micelo ya-Mmuuya” itondezya kuti ibube ibuli mumulongo, tazili zintu zitobela akaambo kakusoleka kwaambwa kuti kusumpula bukkale naa kutolaambele bube pe, pele akaambo kakubeleka kwamuuya wa Leza kumuntu ooyo. Mbubwenya mbuli cisamu mbocikonzya kuzyala mucelo ikuti naa cabambwa kabotu, awalo muntu uyootondezya micelo yamuuya ikuti muuya uusalala kaubeleka cakwaanguluka mubuumi bwakwe.—Intembauzyo 1:1-3.

15. Ino nkaambo nzi ncociyandika kubikkila maano kumbazu zyoonse “[zya]micelo ya-Muuya”?

15 Ikaambo akambi kayandika kulanga-langa kajatikizya mbuli Paulo mbwaakabelesya ibbala lyakuti “micelo” ikububikka antoomwe bube boonse buyandika mbwaakaamba. Imuuya tuuzyali micelo iindene-indene kutegwa tulisalile njotuyanda pe. Ibube boonse bwakabikkwa mumulongo a Paulo—luyandano, lukondo, luumuno, busicamba, buuya, bubotu, lusyomo, lubombo, kulyeendele[zya]—bulayandika kapati alimwi boonse bupa kuti cuube-ube kubamba buntu bupya bwa Bunakristo. (Ba-Efeso 4:24; Ba-Kolose 3:10) Aboobo, mbwaanga tulakonzya kubona kuti bube bumwi bulalibonya kapati mubuumi bwesu akaambo kabukkale mbotujisi alimwi amizeezo, cilayandika kapati kuti tubikkile maano kumbazu zyoonse zyakaambwaa Paulo. Kwiinda mukucita boobo, tulakonzya kutondezya kabotu-kabotu bube bwa Kristo mubuumi bwesu boonse.—1 Petro 2:12, 21.

16. Ino mmakanze nzi ngotujisi ciindi notuzumanana kusima munzila yakumuuya, alimwi ino inga twaajana buti?

16 Iciiyo cipati ncotukonzya kwiiya kuzwa kumubandi wa Paulo ncakuti, iciindi notuzumanana mukusima munzila ya Bunakristo, imakanzeesu taali akuyanda kujana luzibo lunji alwiiyo naa kuyanda kujana cibeela cimwi cabube busumpukide pe. Tuyanda kuti muuya wa Leza kawaangulukide mubuumi bwesu. Kusikila kuciindi eeco, kuyeeya kwesu alimwi amicito noziyoozumina kweendelezyegwaa muuya wa Leza, notuya kusima munzila yakumuuya. Ino makanze aaya inga twaajana buti? Tweelede kulekela muuya wa Leza kuti weendelezye moyo alimwi amizeezo yesu. Eeci cibikkilizya kujanika lyoonse alimwi akutola lubazu mumiswaangano ya Bunakristo. Alimwi tweelede kwiiya alimwi akuzinzibala kuyeeya lyoonse ku Jwi lya Leza, ikulekela njiisyo yandilyo kuti isololele mumilimo njotucitila bantu bamwi amukusala alimwi anotweezyeezya mbotweelede kukosola makani. Masimpe, ikuti twacita oobo, kuyaambele kwesu kuyoolibonya antangalala.

Amuyaambele Kutegwa Leza Alemekwe

17. Ino kuyaambele kuswaangene buti akulemeka Taateesu wakujulu?

17 Kakunyinaa kudooneka, ikutondezya kuyaambele kuletela bulemu alimwi antembauzyo ikutali kulindiswe pe, pele kuli Taateesu wakujulu Jehova uupa kuti tucikonzye kuba bantu basimide munzila yakumuuya. Jesu wakabaambila basikwiiya bakwe ibusiku kataninga jaigwa kuti: “Kuti kamuzyalisya micelo, eeco inga cacita kuti Taata alemezegwe, nkabela anywebo nomuyoolizibya ncobeni kuti muli basikwiiya bangu.” (Joni 15:8, Ci) Kwiinda mumbazu zyoonse zyobilo, imicelo yamuuya njibakatondezya alimwi amicelo ya Bwami yamulimo wabo, basikwiiya bakaleta bulemu kuli Jehova.—Incito 11:4, 18; 13:48.

18. (a) Ino kutebula kuli buti kukkomanisya ikuli mukucitika mazubaano? (b) Ino kutebula ooku kuletela buyumuyumu buli buti?

18 Mazubaano, cilongezyo ca Jehova cili kubantu bakwe mbobayaabutola lubazu mukutebula kwakumuuya nyika yoonse mbwiizulwa. Kwainda myaka iili mbwiibede lino, ibapya babalilwa kumweelwe wa 300,000 amwaka balalyaaba kuli Jehova alimwi akukutondezya kwiinda mukubbapatizigwa mumeenda. Eeci cituletela kukondwa alimwi kakunyinaa kudooneka imoyo wa Jehova ulakkomana. (Tusimpi 27:11) Nokuba boobo, kutegwa eeci cizumanane kuba cintu ciletela lukkomano akutembaula Jehova, boonse aabo bapya beelede ‘kwendela muli Kristo. Miyanda yabo biisimpe, kabaciya buyakwa mulinguwe, akuliyumya mumakani aalusyomo.’ (Ba-Kolose 2:6, 7) Eeci ciletela buyumuyumu ibuli munzila zyobilo kubantu ba Leza. Kulubazu lumwi, ikuti kamuli mwakabbapatizigwa ino-ino, sena muyoobuzumina buyumuyumu ibwakulyaaba kutegwa ‘kuyaambele kwanu bantu boonse bakubone’? Kulubazu lumwi, ikuti kakuli mwali mukasimpe kwaciindi cili mbocibede, sena muyoobuzumina buyumuyumu ibwakuyumuna mukuli wakulanganya buumi bwakumuuya bwabapya? Mumbazu zyoonse, cilasalala kuti ikuyaambele kumakani aabupati kulayandika.—Ba-Filipi 3:16; Ba-Hebrayo 6:1.

19. Ino nzyoolwe nzi alimwi nzilongezyo zili buti zikonzya kuba zyanu ikuti kamutondezya kuyaambele?

19 Impindu zinji zilabalindila boonse aabo babeleka canguzu kutegwa kuyaambele kwabo kulibonye. Amuyeeye majwi aa Paulo aakulwaizya ciindi naakamana kukombelezya Timoteo kuti ayaambele aakuti: “Kolibonena omwini akufundisya kwako. Koujisi azintu ezi, utaleki pe, nkaambo wanoocita bobuya, inga ulalifutula omwini, abalo bakumvwa ulabafutula.” (1 Timoteo 4:16) Kwiinda mukutondezya kuyaambele kwesu cabunkutwe, andinywe mulakonzya kubaa lubazu mucoolwe ciyandika kapati icakulemeka zina lya Leza alimwi akukkomanaa zilongezyo zyakwe.

Sena Mulayeeya?

• Ino muunzila nzi kusima munzila yakumuuya mbokukonzya kutondezyegwa?

• Ino nduzibo alimwi alumvwisyo luli buti lutondezya kusima?

• Ino kutondezya “micelo ya-Muuya” kutondezya buti kuyaambele munzila yakumuuya?

• Ino mbuyumuyumu nzi mbotweelede kuzumina notuya kumbele mumakani aabupati?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Ikubizwa naa kusima, kulalibonya caantangalala

[Cifwanikiso icili apeeji 27]

Tulayaambele munzila yakumuuya kwiinda mukubamba kasimpe kayubunudwe

[Cifwanikiso icili apeeji 28]

Mupailo ulatugwasya kutondezya “micelo ya-Muuya”