Skip to content

Skip to table of contents

Ino Mpaali Aayeeme Lusyomo Lwanu?

Ino Mpaali Aayeeme Lusyomo Lwanu?

Ino Mpaali Aayeeme Lusyomo Lwanu?

Ikusyoma caamba “kuzumina cintu kuti ncabwini, ncini-cini naa cancobeni.” Ibbuku litegwa United Nations Universal Declaration of Human Rights lyakazikwabilila “inguzu zyalwaanguluko lwakucita cili mumoyo, manjezeezya alimwi abukombi” nzyajisi muntu umwi aumwi. Inguzu eezi zibikkilizya lwaanguluko lwa “kucinca bukombi naa lusyomo” ikuti muntu wayanda kucita boobu.

PELE, ino nkaambo nzi muntu uuli woonse ncanga wayanda kucinca bukombi naa lusyomo lwakwe? Ibantu banji baamba kuti, “ndijisi zintu zyondisyoma alimwi ndilabotelwa kuba anzizyo.” Ibanji bayeeya kuti noluba lusyomo lulubide, talukwe makani kumuntu uli woonse. Mucikozyanyo, imuntu umwi uusyoma kuti nyika ilipapalete, kunyina lunyonyooko ndwakonzya kuliletela lwakwe mwini naa kuletela muntu umwi. Bamwi bantu baamba kuti, “tweelede kuzumina buyo ikuti tatujisi miyeeyo iikozyenye ayabantu bamwi alimwi tatweelede kubakazya kujatikizya ceeci.” Sena ncamaanu kuyeeya boobo lyoonse? Sena dokotela inga wazumina buyo kakunyina kukazya ikuti umwi dokotelanyina wazumanana kuti ulakonzya kwiindilila buyo kukupima balwazi mucibbadela mbwaazwida mukujata mitumba yabantu musaini?

Caboola kubukombi, makani aansiku atondezya kuti lusyomo lulubide lwakaleta ntenda zitaambiki. Amuyeeye buyo ilyankondo nzyobakali kuti Zilisetekene Zyama Kruseda Kaindi zyamapenzi aataambiki aakaboola ciindi basololi babukombi “nobakayunga Banakristo bazangi kulwana calunya.” Antela amuyeeye buyo zya “Banakristo” basintobolo munkondo yaino-ino yamucisi mumona balo “mbubwenya mbuli basikalumamba bakaindi bakajisi mazina aabasaante alembedwe kuzijatilo zyamapangaabo, bakanamatika zifwanikiso zya Nakalindu kuzijatilo zyantobolo.” Boonse bazangi aaba bakali kuyeeya kuti baliluzi. Pele mmasimpe ngakuti, mumazwanga aaya, inkondo zyabukombi alimwi ankondo zimbi buyo, kuli cimwi cintu cakalubide kapati ncizyakali kucitikila.

Ino nkaambo nzi ncokuli manyongwe alimwi amazwanga manji? Ibbaibbele liingula kuti Saatani Diabolosi ‘uuli mukweena bantu boonse baansi.’ (Ciyubunuzyo 12:9; 2 Ba-Korinto 4:4; 11:3) Imwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti, ibantu banji bakombi bayakuusa alimwi “bayoonyonyoonwa” nkaambo bayoocengwaa Saatani walo “uyoocita zitondezyo amaleele aakubeja.” Paulo wakaamba kuti, ibantu bali boobo ‘tabakooyooyanda kutambula akutobela zyabwini zyali kunga ziyoobafwutula,’ aboobo ‘bayocengwa kuti basyome zyakubeja.’ (2 Batesalonika 2:9-12, Ci) Ino mbuti mbomukonzya kukucesya kusyoma zyakubeja? Mubwini, ino ncinzi cimupa kuti kamuzisyoma eezyo nzyomusyoma?

Sena Mwakakomenena Mulusyomo Oolo?

Ambweni mwakakomena kamuli mulusyomo lwamukwasyi wanu. Eeco cilakonzya kuba cintu cili kabotu. Leza uyanda kuti bazyali kabayiisya bana babo. (Deuteronomo 6:4-9; 11:18-21) Mucikozyanyo, imulombwana Timoteo wakajana mpindu kapati kwiinda mukuswiilila kuli banyina alimwi abakaapanyina. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Imagwalo akulwaizya kuzilemeka kapati bazyali nzyobasyoma. (Tusimpi 1:8; Ba-Efeso 6:1) Pele sena Mulengi wanu uyanda kuti nywebo kamuzisyoma buyo zintu akaambo kakuti bazyali banu balazisyoma? Ikutobelezya cakutayeeya kuzintu mazyalani aabantu aakaindi nzyaakali kusyoma alimwi akucita, mubwini kulakonzya kuleta ntenda.—Intembauzyo 78:8; Amosi 2:4.

Imukaintu muna Samaliya wakaswaanganaa Jesu Kristo wakali kusyoma mubukombi bwabana Samariya mwalo mwaakakomenena. (Johane 4:20) Jesu wakalulemeka lwaanguluko ndwaakajisi lwakulisalila ncakali kuyanda kusyoma, pele alimwi wakamwaambila kuti: “Mulakomba ncomutezi.” Masimpe, ibunji bwaziyiisyo zyabukombi bwakwe zyakalilubide alimwi wakamwaambila kuti wakeelede kucinca zintu nzyakali kusyoma ikuti kayanda kukomba Leza munzila yeelede—“mumuuya amubwini.” Muciindi cakukakatila kunjiisyo cakutadooneka zyakali kukkomaninwa, walo abantu bamwi bali mbulinguwe, bakeelede ‘kusyoma’ mulusyomo lwakayubununwa kwiinda muli Jesu Kristo.—Johane 4:21-24, 39-41; Incito 6:7.

Sena Mwakayiisigwa Akuzumina Lusyomo Lwaba Haazibwene?

Bamayi banji alimwi abahaazibwene mumbazu zimwi zyalwiiyo zisumpukide beelede kulemekwa kapati. Nokuba boobo, imakani aansiku azwide buyo zitondezyo zyabamayi bakali ampuwo kapati bakalilubilide ncobeni. Mucikozyanyo, kujatikizya mabbuku obile aakali kubandika twaambo twasayaansi akalembwaa syaabusongo muna Giliki Aristotle, sikwiiya zyansiku Bertrand Russell wakaamba kuti, “kunyina kaambo mumabbuku oonse obile kakonzya kutambulwa kweelanaa sayaansi yamazubaano.” Imazubaano nobaba bahaazibwene kanjikanji zintu bazipandulula buyo asyoonto. Mu 1895, sisayaansi muna Britain Lord Kelvin wakaamba calusyomo kapati kuti, “Tacikonzyeki kupanga mincini ikozya kuuluka ilema kwiinda muuwo.” Aboobo, imuntu musongo takonzyi kuzumina buyo kuti cintu cimwi ncamasimpe akaambo kakuti bamwi bamayi beendelezya baamba kuti cililuzi.—Intembauzyo 146:3.

Ikucenjezya kuli boobu kulayandika caboola kulwiiyo lwabukombi. Imwaapostolo Paulo wakayiisigwa kabotu abamayi babukombi bwakwe alimwi kwaambisya wakali “munkutwe mutunsiyansiya twa[bamawisi bakwe].” Nokuba boobo, bunkutwe bwakwe kutunsiyansiya twabamawisi mubwini bwakamuletela mapenzi. Eeci cakamupa “kupenzya mbungano ya Leza kapati akusoleka kwiinyonyoona.” (Bagalatiya 1:13, 14, Ci; Johane 16:2, 3) Icakabija kwiinda waawa, kwaciindi cilamfwu Paulo wakazumanana ‘kulicisa buyo mwini,’ kukazya ceeco cakali kunga camusololela kukubaa lusyomo muli Jesu Kristo. Mane limwi kwakayandika kuti Jesu kumugama buya anjililile kutegwa Paulo acince lusyomo lwakwe.—Incito 9:1-6; 26:14.

Sena Nkwiinda Muzibelesyo Zibelesyegwa Kwaambilizya Makani?

Ambweni sikapepele walunyonganya lusyomo lwanu citaambiki. Ibantu banji balikkomene kuti kuli lwaanguluko lwakulyaambilila muli sikapepele, lwalo lubapa coolwe cakujana makani ngobakonzya kubelesya. Nokuba boobo, kuli zintu zikatazya zikonzya kucita boobo alimwi kwaciindi aciindi bantu balayunga bantunyina kwiinda muli sikapepele. Imakani aapegwa kanjikanji ngakubeja alakonzya kusofwaazya kuyeeya kwanu.

Ikuyungizya, ikutegwa babotezye naa kukweelelezya baswiilizi banji, basimubweza twaambo balasola kumwaya zintu zinyezi alimwi zibusya luyandisisyo cakufwambaana. Izyatakali kunga zyaambwa naa kusimbwa kubantu myaka buyo misyoonto yainda lino nzyeziduumide. Nokuba kuti zilacitika asyoonto-syoonto, zyeelelo ziluleme zyakulilemeka zibikkidwe zyalwanwa alimwi akunyonyoonwa. Ikuyeeya kwabantu kuyaabunyongazigwa bucebuce. Batalika kuyeeya kuti “bubotu mbubi, bubi mbubotu.”—Isaya 5:20; 1 Ba-Korinto 6:9, 10.

Ikujana Ayeeme Lusyomo Luyumu Alimwi Lwini-Lwini

Ikusyoma mizeezo alimwi abusyaabusongo bwabantu ceelene buyo akuyaka ŋandaa museenga. (Matayo 7:26; 1 Ba-Korinto 1:19, 20) Aboobo, mpaali lino mpomukonzya cakusinizya kuyaamika lusyomo lwanu? Mbokunga Leza wakamupa busongo bwakulanga-langa nyika iimuzingulukide alimwi akubuzya mibuzyo iijatikizya makani aakumuuya, sena tacili camaanu kuti ulakonzya alimwi kumupa nzila yakujana bwiinguzi buluzi kumibuzyo yanu? (1 Johane 5:20) Masimpe, uyoocita oobo! Pele ino mbuti mbomukonzya kujana cintu cabwini, icini-cini naa camumakani aabukombi? Tatuwayiwayi buya akwiingula kuti Ijwi lya Leza, Ibbaibbele lyalo lilatupa nzila ilikke iikonzya kutugwasya mukucita boobu.—Johane 17:17; 2 Timoteo 3:16, 17.

“Pele amwiime,” umwi muntu mbwaatiiambe, “sena tabali bantu mbabonya aaba bajisi Bbaibbele libaletela mazwanga alimwi amanyongwe mumakani aamunyika?” Masimpe kuti basololi babukombi balitaminina kutobela Bbaibbele baleta mizeezo yamazwanga alimwi amanyongwe manji. Eeci cili boobo akaambo kakuti lusyomo lwabo mubwini taluyeeme a Bbaibbele. Imwaapostolo Petro ubapandulula kuti ‘mbasinsimi babeji’ alimwi “baiyi babeji” balo bayooleta “injisyo zinyonyoona.” Akaambo kamicito yabo, Petro waamba kuti, “inzila yabwini iyoosampaulwa.” (2 Petro 2:1, 2) Nokuba boobo, Petro ulemba kuti, “obo mbutwakasimpikizigwa lusinizyo lwamajwi aabasinsimi. Ayo majwi mulabotya na mwateya matwi kulingao, nkaambo ali mbuli ilampi limunika mumudima.”—2 Petro 1:19; Intembauzyo 119:105.

Ibbaibbele litukulwaizya kusinizya lusyomo lwesu ali ceeco ncoliyiisya. (1 Johane 4:1) Tuulunzuma twabantu babala magazini eyi balakonzya kuzuminizya kuti kucita boobo kwayungizya mulimo wabuumi bwabo alimwi akubaa bukkale busitikide. Aboobo, amube mbuli bana Bereya baluleme. ‘Amulingaule Magwalo mazuba oonse’ kamutana kusala ncomweelede kusyoma. (Incito 17:11) Bakamboni ba Jehova bayoobotelwa kumugwasya kucita boobu. Ee, kweelede kuba kusala kwenu kujatikizya ncomuyanda kusyoma. Nokuba boobo, ninzila yamaanu kusinizya kuti lusyomo lwanu lulasensemunwa, ikutali abusongo bwamuntu alimwi akulombozya, pele a Jwi lya Leza liyubunwidwe lyakasimpe.—1 Ba-Tesalonika 2:13; 5:21.

[Zifwanikiso izili apeeji 6]

Mulakonzya cakusinizya kuyaamika lusyomo lwanu aa Bbaibbele