Skip to content

Skip to table of contents

Sena Mulakonzya “Kusala Cibotu [A]cibi”?

Sena Mulakonzya “Kusala Cibotu [A]cibi”?

Sena Mulakonzya “Kusala Cibotu [A]cibi”?

“Amusunkulule, kuti muzibisye zintu zibotezya Mwami.”—BA-EFESO 5:10.

1. Munzila nzi buumi mazubaano mbobunyonganya, alimwi nkaambo nzi?

“O JEHOVA, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe.” (Jeremiya 10:23) Ikaambo aaka kapati Jeremiya nkaakaziba kalabeleka akulindiswe kakajisi bupanduluzi bupati. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti kweelanaa mbulyakasinsima Bbaibbele, tupona ‘kumazuba aakumamanino muziindi zikatazya.’ (2 Timoteo 3:1) Abuzuba tulajanika mubukkale bunyonganya kapati bujatikizya makani aakusala zintu. Kufwumbwa naa kusala kuyandika nkupati naa nkuniini, kusala ooku kulakonzya kubujatikizya kapati buumi bwesu—kumubili, kumizeezo alimwi akumuuya.

2. Ino nkusala kuli buti nkotubona kuba ceenzya mubili, pele ino Banakristo balyaabide bakubona buti?

2 Bunji bwakusala nkotucita mubuumi bwabuzubaa buzuba kulakonzya kuboneka kuba ceenzya mubili naa kantu kaniini buyo. Mucikozyanyo, abuzuba tulijisi mulimo wakusala zisani zyakusama, cakulya, bantu mbotuyanda kubona azimwi buyo. Tulasala zintu eezi muciindi cisyoonto buyo kumwi katutabikkili maano kapati pe. Pele sena zintu eezi tazijisi mulimo mupati? Ku Banakristo balyaabide, ncintu ciyandika kapati kusala zyakusama alimwi ambotulibonya, zyakulya, zyakunywa, mbotwaambaula alimwi akulilemeka kwesu lyoonse zyeelede kutondezya kuti tuli balanda ba Sijulu Lyamajulu, Jehova Leza. Tulaibalusyigwaa majwi amwaapostolo Paulo aakuti: “Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza.”—1 Ba-Korinto 10:31; Ba-Kolose 4:6; 1 Timoteo 2:9, 10.

3. Ino nkusala kuli buti kusinizide kapati?

3 Pele kuli kusala kumbi kuyandika kubikkila maano kapati. Mucikozyanyo, ikusala kukwata naa kukwatwa antela ikutacita oobo, masimpe ncintu cipati alimwi cilabujatikizya kapati buumi bwamuntu. Masimpe ngakuti, ikusala muntu weelede ngoyanda kukwata naa kukwatwa, kuti abe mweenzinyoko mubuumi boonse tacili cintu cuuba-uba pe. * (Tusimpi 18:22) Kuyungizya waawo, ikusala balongwe alimwi abaabo mbotuyanzana limwi, mulwiiyo, mumilimo, mukulikondelezya zilayunga kapati alimwi amumakani aajatikizya kukosola munzila yakumuuya—mane amubuumi bwesu bubotu butamani.—Ba-Roma 13:13, 14; Ba-Efeso 5:3, 4.

4. (a) Ino nduzibo lwakucita nzi lukonzya kuyandika kapati? (b) Ino mibuzyo nzi iyandika kulanga-langa?

4 Akaambo kazyakusala zyoonse eezi, cilagwasya kapati kulindiswe ikubaa luzibo lwakukonzya kusala cintu cibotu acibi naa kusala cintu cilibonya kubota acibotu ncobeni. Ibbaibbele licenjezya kuti: “Inzila nkwiili iiluleme mumeso aamuntu, pele kumamanino ilatola kulufu.” (Tusimpi 14:12) Aboobo tulakonzya kubuzya kuti: ‘Ino mbuti mbotukonzya kujana luzibo lwakukonzya kusala cintu cibotu acibi? Nkuli nkotukonzya kujana busolozi buyandika ciindi notukosola makani? Ino bantu bansiku alimwi abasunu bacita buti mumakani aaya, alimwi ncinzi catobela?’

‘Kusongwaala-Songwaala Akwaamba Makani Aatako’ Kwamunyika

5. Ino Banakristo bakusaanguna bakali kukkala munyika iili buti?

5 Ibanakristo bwamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kupona munyika yakali kweendelezegwa kapati azintu ziyakandika mubuumi alimwi amizeezo yabusyaabusongo yabana Roma alimwi a Bagiliki. Kubbazu limwi, buumi bwakali kupona bana Roma bwakali bubotu alimwi bwakali kulombozyegwaa bantu banji. Pele kulubazu lumwi, inkamu yabantu basimaano bakuciindi eeco bakalikkomene kutali buyo kujatikizya twaambo twabusyaabusongo bwa Plato alimwi Aristotle, pele abwabaabo ibakali muzikolo zipya mbuli ba Epikureya alimwi aba Stoiki. Ciindi mwaapostolo Paulo nakaunka ku Atene mulweendo lwakwe lwakuswaya lwabili lwabumisyinali, wakaswaanganaa basyaabusongo ba Epikureya alimwi aba Stoiki ibakali kulimvwa kuti bakalijisi busongo kwiinda “oyu mubwelebwezi” ikwaamba Paulo.—Incito 17:18.

6. (a) Ino Banakristo bakusaanguna bamwi bakasunkwa kucita nzi? (b) Ino Paulo wakacenjezya kujatikizya nzi?

6 Aboobo ncuuba-uba ikuziba kaambo Banakristo bamwi bakusaanguna ncobakakwelelezyegwaa buumi bwakulisumpula alimwi abukkale bwiindene-indene bwabantu bakabazingulukide. (2 Timoteo 4:10) Ibantu ibakali mubweende oobu bakali kulibonya kuti bakali kugwasigwa kapati alimwi kusala kwabo kwakali kulibonya mbuli kuti nkwamaano. Inyika yakali kulibonya kuti yakali kukonzya kupa zintu zibotu kapati ibuumi bwakulyaaba bwa Banakristo mbobwatakali kukonzya kupa. Nokuba boobo, imwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti: “Amucenjele kuti kutabi muntu naba omwe uumuyunga kukusongwaalasongwaala akukwaamba makani aatawo aazwa kutunsiyansiya twabantu, aazwa kuzilenge zitaanzi zyaansi, aatazwi kuli-Kristo pe.” (Ba-Kolose 2:8) Ino nkaambo nzi Paulo ncaakaambila boobo?

7. Ino busongo bwanyika bweelene buyo anzi?

7 Paulo wakabacenjezya nkaambo wakabona kuti kwakali ntenda mpati yakali afwaafwi kumizeezo yabaabo ibakali kukwelelezyegwaa nyika. Eeci cilalibonya kapati mumabala ngaakabelesya aakuti ‘kusongwaala-songwaala akwaamba makani aatako.’ Ibbala lyakuti ‘busyaabusongo’ mubwini lyaamba “kuyandisya alimwi akuvwima busongo.” Ikucita boobo kulakonzya kugwasya kapati. Mubwini, Ibbaibbele ikapati mubbuku lya Tusimpi likulwaizya kuyandaula luzibo luli kabotu alimwi abusongo. (Tusimpi 1:1-7; 3:13-18) Nokuba boobo, Paulo ‘busyaabusongo’ alimwi ‘akwaamba makani aatako’ wakazibikka antoomwe. Munzila imbi, Paulo busongo bwanyika wakabubona kuti kunyina ncobwakali kukonzya kupa alimwi bwakali kweena buyo. Mbubwenya mbuli cibbaluni ncobakozya kufwunta muya icilibonya mbuli kuti nciyumu, pele kakuli kwiina kuyuma kuyakomoonga pe. Masimpe kulakonzya kuba kuliminya buyo, nokuba kunyonyooka buya ikuti muntu umwi nasala cintu cibotu acibi kuzintu zipati kayeeme ‘abusyaabusongo alimwi akukwaamba zintu zitako’ izyamunyika.

Aabo Baamba Kuti “Bubotu Mbubi, Bubi Mbubotu”

8. (a) Ino bantu nkuli nkobayandawida lulayo? (b) Ino ndulayo lwamusyobo nzi lupegwa?

8 Zintu kwiina buya mpoziindene amazubaano pe. Notulanga zicitika mukusoleka kwabantu, kuli bahaazibwene banji kapati. Ibapa lulayo kubantu bakwetene alimwi akumikwasyi, basikulemba miteende, bahaakulipa mumakani aakusilika kakunyina kubelesya misamu yacikuwa, basikubala nyenyezi, basimizimo alimwi abamwi buyo balilibambilide kupa lulayo—kutegwa bajane mali. Pele ino ndulayo luli buti ndobapa? Kanjikanji, zyeelelo zyamu Bbaibbele izijatikizya makani aakulilemeka zilabikkwa ambali kutegwa zisiye busena kulilemeka kwiitwa kuti kulilemeka kupya. Mucikozyanyo, kakabandika kujatikizya kukaka kwamfwulumende kulembya “kukwatana kwabasankwa balikke-likke naa bamakaintu,” ikabunga kalemba miteende ku Canada mumuteende wiitwa kuti The Globe and Mail kakaambilizya kuti: “Mumwaka wa 2000, tacili cintu camaanu pe ikukasya bantu bayandana alimwi balyaabide cintu ncobayandisiya akaambo kakuti aaba bantu mbasankwa balikke-likke.” Icilengwa ceelede kuba mazubaano nkuzuminizya zintu, ikutali kwiide kubililizyanya pe. Zintu zyoonse bazibona kuti taakwe cisumpukide naa caangulukide; aboobo takuciyandiki zyeelelo zisumpukide zyacintu cibotu acibi pe, ciya buyo mbuli aumwi mbwazilanga zintu.—Intembauzyo 10:3, 4.

9. Ino ncinzi bantu balemekwa muciinga kanjikanji ncobacita?

9 Bamwi balanga kubantu bazwidilide muciinga alimwi akumali—ibantu bavwubi alimwi abaabo balaampuwo kutegwa babape maanu nobayanda kukosola makani. Nokuba kuti bantu bavwubi alimwi abalaampuwo mbabalemekwa muciinga camazubaano, balo bapa buyo lulayo lwaamulomo kumakani ajatikizya kuloma alimwi akusyomeka. Mukuyandisya kweendelezya alimwi ampindu, banji taakwe mbobalimvwa kujatikizya kutabikkila maanu nkobacita kumilawo alimwi akukusotoka njiisyo zyakulilemeka. Ikutegwa balijanine mpuwo, bantu bamwi tababikkili maano kumilawo alimwi akuzyeelelo zibikkidwe akaambo kakuyanda kulilemeka ikwiindene kapati alimwi kwaankamika. Icatobela ncakuti, kwaba ciinga cikulwaizya kujana mpindu alimwi cizumizya zyoonse mwalo ikaambyo kakuti, “ituvwu lyamubungubungu ndibbotu koonse-koonse” mokabelesyegwa kapati. Sena cilagambya kuti bantu balinyongene alimwi akubula bulangizi caboola kumakani ajatikizya cintu cibotu acibi?—Luka 6:39.

10. Ino majwi aa Isaya ajatikizya cibotu acibi aboneka buti kuti ngamasimpe?

10 Izicitika ziyoosya akaambo kakutakosola camaano kucitwa ikuyeeme abusolozi butaluzi kutuzungulukide—kwaandaana kwabanabukwetene alimwi amikwasyi, kubelesya misamu iikola alimwi abucakolwa, zigwebenga zyabakubusi, coonane onane, malwazi atambukila kwiinda mukoonana kwaamba buyo zikozyanyo zisyoonto. Masimpe, ino mbuti mbotukonzya kulangila kuti zintu zibote kakuli bantu bazileka zyeelelo naa twaambo tugwasya caboola kumakani ajatikizya cintu cibotu acibi? (Ba-Roma 1:28-32) Cili buyo mbubwenya mbuli musinsimi Isaya mbwaakaambilizya kuti: “Maawe kulibaabo baamba kuti bubotu mbubi, bubi mbubotu; babika mumuni mucibaka camudima amudima mucibaka camumuni; babika kulula mucibaka cabunono abunono mucibaka cakulula. Maawe kulibaabo balipa busongo mumeso aabo beni, alimwi balayeeya kuti tuli bacenjede.”—Isaya 5:20, 21.

11. Nkaambo nzi ncocitali camaanu kulisyoma tobeni ciindi notusala cibotu acibi?

11 Ikaambo kakuti Leza wakababeteka ba Juda bansiku aabo ibakalipa “busongo mumeso aabo beni,” katondezya mbokuyandika kapati kulindiswe kuti tweelebe kulisyoma lwesu ciindi notuyanda kuziba cibotu acibi. Bantu banji sunu balauzumina muzeezo wakuti “nkumvwida buyo zyamumoyo wako” naa wakuti “kocita buyo eeco ncoyeeya kuti cililuzi.” Sena ncamaanu kuzilanga munzila ili boobo zintu? Oobu tabuli mbubo Ibbaibbele mbolyaamba pe nkaambo lyalo lilacisalazya nolyaamba kuti: “Moyo wamuntu uleena kwiinda zintu zyoonse, ulijisi bulwazi bukaka kupona, taakwe uukonzya kuzibisya mbuubede.” (Jeremiya 17:9) Sena inga mwasyoma muntu weena alimwi mubi kuti amusololele ciindi nomukosola makani? Peepe. Mubwini, antela inga mwacita buyo ciindene aceeco muntu uli boobo ncaamwaambila. Nkakaambo kaako Ibbaibbele ncolituyeezya kuti: “Uusyoma moyo wake mwini mufubafuba, pele oyo uuenda mubusongo ulavunwa.”—Tusimpi 3:5-7; 28:26.

Atwiiye Cintu Citambulika Kuli Leza

12. Ino nkaambo nzi ncotuyandika kuziba “luyando lwa Leza”?

12 Mbwaanga tatusyomi busongo bwanyika naa kulisyoma lwesu tobeni ciindi notusala cintu cibotu acibi, ino tweelede kucita buti? Amulange-lange lulayo oolu lusalede lwamwaapostolo Paulo: “Mutayanzani abukkale bwabantunsi, pele Leza asandule buumi bwanu mukumupa myoyo mipya. Ndendilyo nimutizibe luyando lwa Leza, nkabela mulaziba zibotu, zilondokede, azimubotelezya Leza.” (Baloma 12:2, Ci) Ino nkaambo nzi ncotweelede kuziba luyando lwa Leza? Mu Bbaibbele, Jehova ulapa kaambo kagaminina, pele kajisi nguzu kapati naamba kuti, “Mbubonya mbuli ijulu mbulisumpwidwe kwiinda nyika, mbubonya obo inzila zyangu zilisumpwidwe kwiinda inzila zyanu amiyeeyo yangu kwiinda miyeeyo yanu.” (Isaya 55:9) Aboobo, muciindi cakusyoma mbuli mbotuzilanga zintu tobeni naa kusyoma zintu zyotumvwa kabotu tobeni, tukulwaizigwa kuti: “[Amwiiye], kuti muzibisye zintu zibotezya Mwami.”—Ba-Efeso 5:10.

13. Ino majwi aa Jesu alembedwe kuli Johane 17:3 akankaizya buti kujatikizya mbokuyandika kuziba nzyayanda Leza?

13 Jesu Kristo wakakankaizya mbuli mbociyandika eeci naakaamba kuti: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Ibbala lyamu Cigiliki lisandulwidwe kuti “bazibe” lijisi bupanduluzi bwiinda akuziba buyo cintu. Kweelanaa bbuku litegwa Vine’s Expository Dictionary, eeli bbala lyakuti kuziba “litondezya kuswaangana kwamuntu uuzi alimwi acintu ncazi; mukaambo aaka, eeco cintu cizibidwe ceelede kuti kacilaa mulimo kapati kuli yooyo uucizi alimwi akubaa cilongwe cipati cili kabotu.” Ikubaa cilongwe amuntu tacaambi buyo kumuziba caatala-tala naa kuziba buyo zina lyakwe pe. Cijatikizya kuziba zintu nzyayanda alimwi anzyatayandi muntu ooyo, ikuziziba zintu zyabikkila maanu, zyeelelo zyakwe—akuzitobela.—1 Johane 2:3; 4:8.

Atuyiisye Miyeeyo Yesu

14. Ino Paulo ncinzi ncaakaamba kuti ncecitondezyo cipati cabantu bacili bana bavwanda kumuuya alimwi abakakomena kale?

14 Pele ino mbuti mbotukonzya kujana nguzu zyakusala cibotu acibi? Imajwi aa Paulo ngaakaambila Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna iba Hebrayo alaingula. Wakalemba kuti: “Woonse oyo uucinywa mukupa tana kusongwaala kujwi lyabululami pe, nkaambo ucili mwana muvwanda. Anu zilyo ziyumu nzyabantu bakakomena, nkokuti nzyabaabo abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu [a]cibi.” Paulo aawa wakaindanya “mukupa” walo ngwaakapandulula mukapango kamusyule kuti “majwi amilao mitete yakusaanguna njakatwaambila Leza” alimwi “[a]zilyo ziyumu” zyabantu bakakomena balo “abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu [a]cibi.”—Ba-Hebrayo 5:12-14.

15. Ino nkambo nzi kubeleka canguzu ncokuyandika kutegwa tujane luzibo lwini-lwini lwa Leza?

15 Eeci cipandulula kuti, cakusaanguna tweelede kubeleka canguzu kutegwa tujane lumvwisyo luyandika lwa Leza alimwi azyeelelo zyakwe mbubwenya mbuli mbokutondezyedwe mu Jwi lyakwe Ibbaibbele. Tatuyanduuli mulongo wamilawo kutegwa ututondezye zintu zyotweelede kucita naa kutacita pe. Ibbaibbele talili boobo pe. Muciindi caboobo, Paulo wakapandulula kuti: “Magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza, alikondede kukufundisya akukulaya, akukuolola akukupandulula makani aabululami, kuti muna-Leza alibambe, azulile kukumana milimo mibotu yoonse.” (2 Timoteo 3:16, 17) Kutegwa tugwasigwe akuyiisya ooku, kulaya alimwi akupandulwidwa makani, tweelede kutalika kwiibelesya mizeezo yesu. Eeci ciyandika kusolekesya kapati, pele icitobela—‘nkulibamba, akuzulila kukumana milimo mibotu yoonse’—nciceelede.—Tusimpi 2:3-6.

16. Ino ikuyiisya miyeeyo yaumwi caamba nzi?

16 Aboobo, kweelana mbuli Paulo mbwaakatondezya, ibantu bakakomena ‘balijisi miyeeyo iyakayiisigwa kusala cibotu acibi.’ Aawa mpaali kaambo kakatazyide. Imajwi aakuti ‘balijisi miyeeyo iyakayiisigwa’ mubwini aamba “zibeela zyamubili zizibidwe kapati kuti zyakayiisyigwa (mbuli sikusotoka).” (Busanduluzi bwa Bbaibbele lya Kingdom Interlinear) Sikusotoka ucibwene kumutwe uujisi zibelesyo zisalidwe ziyandika, mukaindi kasyoonto buyo inga wacita malengwa-lengwa akazyanyaa nguzu zikwelelaansi antela milawo imwi yacilengwaleza. Ciindi coonse ulazyeendelezya zibeela zyakwe zyamubili alimwi ulayeeya cakufwambaana mbweelede kucita kutegwa acite cintu ceelede cakuzwidilila. Zyoonse eezi ulazicita akaambo kakuziiya alimwi akuzumanana kuzicita lyoonse.

17. Ino muunzila nzi mbotukonzya kuba mbuli sikusotoka?

17 Andiswe tweelede kuyiisyigwa mbubwenya mbuli sikusotoka munzila yakumuuya, ikuti katuyanda kusinizya kuti kukosola alimwi akusala nkotucita lyoonse kazili zyamaanu. Coonse ciindi tweelede kuti katuyeendelezya kabotu miyeeyo yesu alimwi azibeela zyamubili cakumaniina. (Matayo 5:29, 30; Ba-Kolose 3:5-10) Mucikozyanyo, sena mulalesya meso aanu kulanga zintu zyacisapi naa matwi aanu kukuswiilila inyimbo zisampuzya naa mubandi? Aayo mmasimpe kuti zintu zili boobo zibi zilituzungulukide. Nokuba boobo, cili kulindiswe kusala kuti zintu izili boobo zikkalilile mumoyo wesu alimwi amumizeezo. Tulakonzya kwiiya sintembauzyo walo wakaamba kuti: “Cintu cabuyo nsikooyoocibika kumeso aangu. Ndisulide milimo yabaabo bapambuka, tiikooyooba kulindime. . . . Uuamba zyakubeja takooyookalilila kumeso aangu.”—Intembauzyo 101:3, 7.

Amuyiisye Miyeeyo Yanu Kwiinda Mukwiibelesya

18. Ino ibbala lyakuti ‘mukwiibelesya’ lyaamba nzi mubupanduluzi bwa Paulo bujatikizya kuyiisya miyeeyo yamuntu?

18 Mweelede kuziba kuti nkwiinda ‘mukwiibelesya’ miyeeyo notukonzya kwiiyiisya kusala cibotu acibi. Munzila imwi, ciindi nokuli zintu ziyandika kukosola, tweelede kwiiya kubelesya maano eesu kutegwa tuzibe njiisyo zya Bbaibbele zijatikizidwe alimwi ambozikonzya kubelesyegwa. Amukomezye cilengwa cakuvwuntauzya mumabbuku apegwaa “muzike musyomesi uucenjede.” (Matayo 24:45) Pele tulakonzya kulomba lugwasyo kuli Banakristo basimide. Pele ikusoleka kwesu nkotucita mukwiiya Jwi lya Leza kubikkilizyaa mupailo kuli Jehova kutegwa atusololele amuuya, kuyootugwasya kapati mukuya kwamazuba.—Ba-Efeso 3:14-19.

19. Ino nzilongezyo nzi zikonzya kuba zyesu ikuti twazumanana kuyiisya miyeeyo yesu bweelede?

19 Mbotuyaabuzumanana kuyiisya miyeeyo yesu bweelede, makanze eesu ngakuti “tutacibi bacete kukupepaulwa koonse koonse akupupululwa amyuuwo yanjiisyo zyamisyobo misyobo iizwa kukweena-ena kwabantu bapyungi bajisi macenjela aakucita bubeji.” (Ba-Efeso 4:14) Muciindi caboobo, ikuyaamininaa luzibo alimwi akumvwisya zintu zitambulika kuli Leza, tulakonzya kusala camaanu zintu zipati alimwi aziniini zikonzya kutugwasya, kuyaka bakombima alimwi kwiinda zyoonse, zikkomanisya kuli Taateesu wakujulu. (Tusimpi 27:11) Elo kaka ncilongezyo alimwi acikwabililo mumazubaano aakatazya!

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 3 Mumulongo wazintu ziinda ku 40 izikatazya mubuumi bwabantu izyakalembwaa Dr. Thomas Holmes alimwi a Richard Rahe, ndufwu lwaumwi mulukwatano, kulekana alimwi akwaandaana nzezintu izili atala kapati. Aboobo cibeela cakukwatana cijanwa mucibeela caciloba.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino nduzibo nzi luyandika kutegwa mukosole camaano kaambo?

• Ino nkaambo nzi ncokuli kufwubaala kuyandaula bantu balaampuwo naa kusyoma mukulimvwa kwesu ciindi notusala cibotu acibi?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kusinizya zintu zitambulika kuli Leza ciindi notuyanda kukosola makani, alimwi ino inga twacita buti oobo?

• Ino caamba nzi ikubaa ‘miyeeyo iyiisyidwe bweelede’?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Ikuyandaula busolozi kubantu bavwubi alimwi balaampuwo takugwasyi

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Mbubwenya mbuli sikusotoka, tweelede kweendelezya miyeeyo yesu alimwi azibeela zyamubili