Skip to content

Skip to table of contents

Mutalengaani Mukucita Kabotu

Mutalengaani Mukucita Kabotu

Mutalengaani Mukucita Kabotu

“Lino tutalengaani mukucita kabotu, nkaambo kuciindi ceelede tulatebula, [naa tatutyompwi].”—BA-GALATIYA 6:9.

1, 2. (a) Ino nkaambo nzi kuliyumya ncokuyandika kutegwa tumubelekele Leza? (b) Ino Abrahamu wakakutondezya buti kuliyumya kwakwe, alimwi ino ncinzi cakamugwasya kucita boobo?

MBOTULI Bakamboni ba Jehova, tulakondwa kucita kuyanda kwa Leza. Alimwi tulakatalukwa ciindi notubweza “joko” lyabusiciiya. (Matayo 11:29, Ci) Pele, kubelekela Jehova alimwi a Kristo tacili cuuba-uba lyoonse pe. Imwaapostolo Paulo wakacibikka antangalala eeci ciindi naakakulwaizya Banakristonyina kuti: “Muleelede kukakatila kuti mucite ziyanda Leza kutegwa mukatambule nzyaakasyomezya.” (Bahibulu 10:36, Ci) Ikuliyumya kulayandika nkaambo mukubelekela Leza kuli buyumuyumu.

2 Ibuumi bwa Abrahamu masimpe bulakonzya kukatondezya kaambo aaka. Kwaziindi zinji, ikusala kukatazyide kwakali kuyandika kucitwa alimwi wakali mubukkale bunyonganya kapati. Ikwaambilwa kulonga kuzwa mumunzi wa Uri mmwaakali kupona buumi bubotu akali matalikilo buyo. Tiilyakatanta pe, wakanjililwa nzala, businkondonyina abasimukobonyina, ikuyanda kunyangwa mwanakazi wakwe, kusulaikwaa bamwi babasazinyina alimwi ankondo yalunya. Imasunko mapati akacili munzila. Pele Abrahamu kunyina naakaleka kucita zibotu. Aaka nkaambo kapati akaambo kakuti muyoojana kuti tanaakajisi Jwi lya Leza lizwide mbuli mbotulijisi swebo. Pele kakunyina kudooneka, wakalizyi businsimi bwakusaanguna Leza mbwaakaambilizya bwakuti: “Njoobusya inkondo akati kanduwe amwanakazi, akati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe.” (Matalikilo 3:15) Mbwaanga Lunyungu oolu lwakeelede kwiinda mulinguwe, Abrahamu wakali kuyooba muntu uusulidwe kapati a Saatani. Ikuziba kaambo aaka kakunyina akudooneka, kwakamugwasya Abrahamu kuliyumya mumasunko aaya cakukondwa.

3. (a) Nkaambo nzi bantu ba Jehova mazubaano ncobaalangila mapenzi? (b) Ino lugwalo lwa Ba-Galatiya 6:9 lupa kukulwaizya kuli buti?

3 Ibantu ba Jehova mazubaano abalo beelede kwaalangila mapenzi. (1 Petro 1:6, 7) Kayi ibbuku lya Ciyubunuzyo 12:17 litucenjezya kuti, Saatani ‘ulabalwana’ bananike basyeede. Akaambo kakuyanzanaa bananike ooku, ‘iba mbelele zimwi’ abalo Saatani uli mukubalanga cabukali. (Johane 10:16) Kunze lyakukazigwa, Banakristo nkobajana mumulimo wabuleya, balakonzya alimwi kujana makatazyo abageme mubuumi bwabo. Paulo utukulwaizya kuti: “Tutalengaani mukucita kabotu, nkaambo kuciindi ceelede tulatebula, [naa tatutyompwi].” (Ba-Galatiya 6:9) Masimpe, nokuba kuti Saatani ukanzide kunyonyoona lusyomo lwesu, tweelede kumulwana katuli bayumu mulusyomo. (1 Petro 5:8, 9) Ino ninzi cikonzya kutobela akaambo kakusyomeka? Lugwalo lwa Jakobo 1:2, 3 lupandulula kuti: “Bakwesu, amuyeeye kuti ncoolwe cipati na mwasikilwa masukusyo aamisyobo misyobo, nkaambo mulizi kuti kusukusigwa kwalusyomo lwanu nkokuleta lukakatilo.”

Kulwana Cacigaminina

4. Ino Saatani wakubelesya buti kulwana cacigaminina mukusola kumana lusyomo lwabantu ba Leza?

4 Buumi bwa Abrahamu masimpe bulatondezya “masukusyo aamisyobo misyobo” Munakristo ngakonzya kusikilwa. Mucikozyanyo, wakabweza ntaamo kukulwana kwabantu baku Sinara. (Matalikilo 14:11-16) Tacigambyi pe, Saatani wazumanana kulwana cacigaminina kwiinda mukubapenzya. Kuzwa ciindi lyakamana kulwana Nkondo Yanyika Yabili, muzisi zinji mfwulumende zyaulesya mulimo wa Bunakristo wakuyiisya uucitwaa Bakamboni ba Jehova. Ibbuku lya 2001 Yearbook of Jehovah’s Witnesses lilapandulula mbuli Banakristo mbubakaliyumya mucisi ca Angola kuzwa kuli basinkondonyina basyilunya. Kabasyomede muli Jehova, ibakwesu mumanyika aayo baima cakutazungaana! Balitondezya kutali kwiinda mukutalika kulwana naa kuzwangana pe, pele cabucenjezu kwiinda mukuzumanana mumulimo wabo wakukambauka.—Matayo 24:14.

5. Ino Banakristo bakubusi mbuti mbobakonzya kupenzyegwa kucikolo?

5 Nokuba boobo, kupenzya takubikkilizyi buyo manyongwe aankondo lyoonse pe. Nokwakainda ciindi, Abrahamu wakalongezyegwa kwiinda mukuzyala bana bobilo—Ismayeli alimwi a Izaka. Ibbuku lya Matalikilo 21:8-12 litwaambila kuti aciindi cimwi Ismayeli wakali ‘kuseka’ Izaka. Mulugwalo lwakwe ndwaakalembela bana Galatiya, Paulo wakatondezya kuti kuseka ooko kwakalisinizyide kapati kutali kwakusobana buya pe, nkaambo wakapandulula kuti Ismayeli wakali kupenzya Izaka! (Ba-Galatiya 4:29) Ikusampaulwaa mbomwiiya limwi kucikolo alimwi amajwi akufwubaazya kuzwa kuli basikukazya kulakonzya kwaambwa kuti nkupezya. Munakristo mukubusi wazina lya Ryan ulayeeya mbuli mbwaakapenzyegwaa basicikolonyina ulaamba: “Mumaminiti buyo ali 15 akuunka akujokaa bbasi kuzwa kucikolo akali kulibonya mbuli kuti mawoola buya akaambo kakufwubaazigwa akusampaulwa. Bakali kunduumpaa tuwaya twakumanikizya mapepa ntobakali kuumpyaa totuya tujisi mulilo wakuyasizya misanga.” Ino ncinzi cakapa kuti kabacita boobu? “Kakali kaambo kazintu nzyondakayiisyigwaa mumbunga ya Leza izyakapa kuti twiindane kapati abakubusi kucikolo.” Pele, kwiinda mukukulwaizigwaa bazyali bakwe, Ryan wakakonzya kuliyumya cakusyomeka. Nobakubusi, sena kusekwaa beenzinyoko kulamupa kutyompwa? Pele, mutaleki pe! Kwiinda mukuliyumya cakusyomeka, muyoobona kuzuzikizigwa kwamajwi aa Jesu aakuti: “Inywe muli acoolwe nibazoomutukila akumupenzya akumutamikizya zintu zibi zyoonse zyakubeja nkaambo kandime.”—Matayo 5:11.

Zyakulibilika Zyaabuzuba

6. Ino nzintu nzi zikonzya kunyonganya bulongwe akati ka Banakristo sunu?

6 Ibunji bwamasukusyo ngotusikilwa lino ajatikizya zintu nzyotulibilika zyabuzubaa buzuba. Abrahamu lwakwe wakaliyumya kumanjaka akabuka akati kabeembezi bakwe alimwi abamwanaa muce wakwe Loti. (Matalikilo 13:5-7) Mbubonya buyo asunu, kwiindana kwabube amunyono zilakonzya kunyonganya bulongwe alimwi nokuba kulubikka muntenda luumuno lwambungano. “Nkulibede ibbivwe alukazyanyo, nkukonya oko nkulujanwa lupyopyongano amilimo mibi yoonse.” (Jakobo 3:16) Elo cilayandika kaka kulindiswe kutaleka, pele kutazumizya kulisumpula kukozya kunyonganya luumuno lwesu mbuli bwakacita Abrahamu, akuyandaula zikkomanisya bantu bamwi!—1 Ba-Korinto 13:5; Jakobo 3:17.

7. (a) Ino muntu weelede kucita buti ikuti walubizilwaa Munakristonyina? (b) Ino munzila nzi Abrahamu mwaakapa cikozyanyo cibotu cakuzumanana kubamba bulongwe abantu bamwi?

7 Ikubamba luumuno cilakonzya kuba cintu ciyumu ikuti twabona kuti muntu watupenzya mmusyomima. Ibbuku lya Tusimpi 12:18 lyaamba kuti: “Majwi aabantu bamwi alayasa mbuli ipanga.” Imajwi aambwa cakutayeeya, nokuba kuti inga aambwa munzila iluzi, pele alacisizya moyo. Kucisa kwamoyo kulakonzya kukomena ikuti twabona kuti twasampulwa antela kutalika kuvwiigwa citaambiki. (Intembauzyo 6:6, 7) Pele Munakristo takonzyi kutyompokelwa akaambo kakucimwa pe! Ikuti kamuli muciimo cili boobo, amubweze ntaamu yakubambulula zintu kwiinda mukwaambaulaa muntu ooyo wakamulubizyila munzila yaluzyalo. (Matayo 5:23, 24; Ba-Efeso 4:26) Amube balibambide kulekelela muntu ooyo. (Ba-Kolose 3:13) Kwiinda mukuleka kucimwa, tulakonzya kucita kuti cikonzyeke kubaa mizeezo alimwi acilongwe cili kabotu amukwesu. Abrahamu kwiina pe naakazumananaa kucimwa nkwaakajisi kuli Loti. Abrahamu wakafwambaana kuunka kuyakuvwuna Loti amukwasyi wakwe!—Matalikilo 14:12-16.

Imasukusyo Aakuliletela

8. (a) Ino mbuti Banakristo mbobakonzya ‘kuliletela macise’? (b) Nkaambo nzi Abrahamu ncaakakonzya kuzilanga munzila yeelede zintu zyakumubili?

8 Kwaamba masimpe, masukusyo amwi ngakuliletela buya. Mucikozyanyo, Jesu wakaambila basikumutobela kuti: “Mutaliyobwedi lubono ansi ano, mpaabisya mapempya ankalaya, ababbi mpobatulula kuti babbe.” (Matayo 6:19) Pele, bakwesu bamwi “macise manji abajaya” akaambo kakubikka zintu zyakumubili mubusena bwakusaanguna kwiinda zyakumuuya. (1 Timoti 6:9, 10, Ci) Abrahamu wakalilibambide kusiya zintu zibotu zyakumubili kutegwa akkomanisye Leza. “Nkabela kukusyoma wakasika akuyookala-kala mucisi icakasyomezegwa mbuli citali cisi cakwe, bakali kukala mumatente, antoomwe a-Izaka a-Jakobo basikusyomezegwanyina, nkaambo wakali kucilindila munzi mupati uujisi intalisyo injumu, uuyakwa akucitwa a-Leza.” (Ba-Hebrayo 11:9, 10) Lusyomo lwa Abrahamu “[mu]munzi” ngwaakali kulangila naa mfwulumende lwakamugwasya kuleka kulibesya kubuvwubi. Sena inga tacibi cintu camaanu kuti twacita mbubwenya oobo?

9, 10. (a) Ino kuyandisya kubaa mpuwo inga kwaleta buti sukusyo? (b) Ino mukwesu sunu inga walicita buti kuba mbuli “muniini”?

9 Amulange-lange kaambo akamwi. Ibbaibbele lilapa busolozi oobu canguzu: “Na muntu ulayeeya kuti, Ndi mulemu, anukuti tajisi bulemu abuniini, oyo muntu ulalyeena.” (Ba-Galatiya 6:3) Kunze lyaboobo, tukulwaizigwa kutacita ‘cintu niciba comwe cabbivwe nanka cakulisumpula, pele umwi aumwi akati kesu alibombye mumoyo.’ (Ba-Filipi 2:3) Bamwi bantu balaliletela masukusyo ali boobu akaambo kakwaalilwa kubelesya lulayo oolu. Akaambo kakulombozya kubaa mpuwo muciindi cakulombozya “kucita kabotu,” balatyompwa akucimwa ciindi nobatapegwi zyoolwe zimwi mumbungano.—1 Timoteo 3:1.

10 Abrahamu wakapa cikozyanyo cibotu ‘cakutalitukumuna.’ (Baloma 12:3, Ci) Ciindi naakaswaanganaa Melkisideke, Abrahamu tanaakalibonya kuba musongo kwiinda nguwe pe akaambo buyo kakuti wakali kuyandwaa Leza. Kwiindana aceeci, wakazuminizya kuti Melkisideke wakalijisi busena busumpukide kali mupaizi kwiinda mukumupa cimanyakkumi. (Ba-Hebrayo 7:4-7) Ibanakristo sunu mbubwenya beelede kuti kabalibambide kucita mbuli ‘baniini’ alimwi akutayandisya kulisumpula kwiinda bamwi. (Luka 9:48) Ikuti aabo ibasololela mumbungano kabatamupi zyoolwe zimwi, amulilange-lange kutegwa mubone mpomuyandika kubambulula mubube bwanu naa munzila njomucita zintu. Muciindi cakucimwa akaambo kazyoolwe nzyomutajisi, amucibweze amaanza obilo coolwe ncomujisi—icoolwe cakugwasya bamwi kuti bazibe Jehova. Ee, “Amulibombye kujanza lya-Leza lyanguzu, kuti akamusumpule kuciindi ceelede.”—1 Petro 5:6.

Lusyomo Muzintu Zitaboneki

11, 12. (a) Ino kuboneka kuti nkaambo nzi bamwi mumbungano ncobagwisyila mizeezo kukubindaana kwabuzuba? (b) Ino mbuti Abrahamu mbwaakapa cikozyanyo cibotu cakuyaamika buumi bwakwe kulusyomo muzintu nzyaakamusyomezya Leza?

11 Isukusyo alimwi lilakonzya kubikkilizyaa kuboneka kumuka kwamamanino abweende bwazintu oobu bubi. Kweelanaa lugwalo lwa 2 Petro 3:12, Banakristo beelede ‘kulangila akuyandisya buzuba bwakusika kwa Jehova.’ Nokuba boobo, bamwi babulangila “buzuba” oobu kwamyaka iili mbwiibede, bamwi kwamakumi-makumi aamyaka. Akaambo kaceeci, bamwi balakonzya kutyompwa alimwi akugwisya muzeezo wakubindaana kwabuzuba oobu.

12 Alimwi amulange-lange cikozyanyo ca Abrahamu. Buumi bwakwe bwakayeeme alusyomo muzintu Leza nzyaakamusyomezya, nokuba kuti kwakanyina bulangizi bwakuti zyoonse ziyoozuzikizigwa kacipona. Masimpe, wakapona kwaciindi cilamfwu kusikila limwi mwanaakwe Izaka wakomena. Pele kwakacili myaanda yamyaka iili mbwiibede yakaceede kutegwa bana ba Abrahamu bakozyanisigwe mbuli “inyenyeezi zyakujulu” naa mbuli “musee wakunkomwe yalwizi.” (Matalikilo 22:17) Nokuba boobo, Abrahamu kunyina naakacimwa naa kutyompwa pe. Nkakaambo kaako mwaapostolo Paulo ncaakaambila kujatikizya Abrahamu alimwi abamwi bakali kusyomeka bakuciiindi eeco kuti: “Boonse aba bakafwida mulusyomo. Tabakalina kutambula zeezyo izyakasyomezegwa, nekubaboobo bakalizibwene kule, bakali kuzitangalila, eno bakali kulyaamba kuti, Tuli bazwamasi, tuli beenzu buyo ansi ano.”—Ba-Hebrayo 11:13.

13. (a) Mmuunzila nzi Banakristo sunu mbobali mbuli “beenzu”? (b) Nkaambo nzi Jehova ncayooletela mamanino kubweende oobu bwazintu bubyaabi?

13 Ikuti naa Abrahamu wakakonzya kubikka lusyomo lwakwe kuzisyomezyo izyakali kuzoozuzikizigwa “kule,” ino mbuti kujatikizya ndiswe notupona kuciindi kuzuzikizigwa kwazisyomezyo eezi nokulaafwaafwi! Mbubwenya mbuli Abrahamu, tweelede kulibona mbuli kuti tuli “beenzu” mubweende oobu bwa Saatani, akukaka kukkalilila mubuumi oobu bwakuciindilizya kutalikasya. Mbuli cilengwa, tulakonzya kulombozya kuti aaya “mamanino aazintu zyoonse” afwambaane, kutali buyo kuswena pe. (1 Petro 4:7) Ambweni tulijisi bulwazi bwakumubili bukatazide. Antela tuli mubukkale buyumu kapati bwakubula mali. Aboobo tweelede kuyeeya kuti Jehova uyooleta mamanino ikutali buyo kuti atuvwune kubukkale buyumu pe, pele kutegwa alemeke izina lyakwe. (Ezekieli 36:23; Matayo 6:9, 10) Mamanino ayoosika kutali muciindi ceelede kulindiswe pe, pele kuciindi eeco ciyookonzya kuzuzikizya makanze aa Jehova.

14. Ino kukkazika moyo kwa Leza kwabagwasya buti Banakristo sunu?

14 Alimwi amuyeeye kuti “Jehova taamusya ngaakasyomezya kale, mbobayeeya bamwi kuti wamuka, pe, pele ucimukazikila moyo, nkaambo tayandi kuti bantu bafwidilile, ulayanda kuti boonse bajane ciindi cakweempwa.” (2 Petro 3:9) Amubone kuti Leza “ucimukazikila moyo—nomuli mumbungano ya Bunakristo. Kulibonya kuti, tobamwi tuyandika ciindi cibotu cakucinca naa cakulisonzola kutegwa ‘tukajanike tulikede muluumuno, mutakwe kabala, mutakwe kampenda mumeso aa-Leza.’ (2 Petro 3:14) Sena tatulumbi akaambo kakuti Leza watondezya kukkazika moyo kuli boobo?

Ikujana Lukkomano Nokuba Kuti Kuli Zilebyo

15. Ino Jesu wakacikonzya buti kuzumananaa kukkomana mumasukusyo, alimwi ino kwiiya nguwe inga kwabagwasya buti Banakristo sunu?

15 Ibuumi bwa Abrahamu bulijisi ziiyo zinji kapati ku Banakristo sunu. Tanaakatondezya buyo lusyomo pe, pele kukkazika moyo, kuyeeya kabotu, camba alimwi aluyando lwancobeni. Ikukomba Jehova wakakubikka ambele mubuumi bwakwe. Alimwi tweelede kuyeeya kuti icikozyanyo cibotu kapati ciyandika kutobela cakatondezyegwaa Jesu Kristo. Wakasikilwa masukusyo manji-manji alimwi amasunko, pele eezi tiizyakamumanina lukkomano lwakwe pe. Nkaambo nzi? Nkaambo mizeezo yakwe yakaligeme kuyeeya zyabulangizi bwakali kumbele. (Ba-Hebrayo 12:2, 3) Nkakaambo kaako Paulo wakapaila kuti: “Lino Leza wabukakatilo abukombelezyo amupe bujatano bwacinkaminwe mbuli Kristo Jesu.” (Ba-Roma 15:5) Ikuti katujisi mizeezo mibotu, tulakonzya kujana lukkomano nokuba kuti Saatani ulatubikkila zilebyo munzila.

16. Ino ncinzi ncotukonzya kucita kuti twabona kuti imapenzi eesu abaanga ayanda kutuzunda buya?

16 Iciindi mapenzi naaboneka kuti ayanda kumuzunda, amuyeeye kuti mbubwenya mbuli Jehova mbwaakali kuyanda Abrahamu, andinywe ulamuyanda. Uyanda kuti muzwidilile. (Ba-Filipi 1:6) Amusyome muli Jehova cakumaniina, kamusinizyide kuti “takoozoozumina kuti mutepaulwe kwiinda inguzu zyanu, pele antoomwe alutepauzyo ulacita cipolelo, kuti mukabe alukolelo.” (1 Ba-Korinto 10:13) Amukomezye cilengwa cakubala Jwi lya Leza Ibbaibbele abuzuba. (Intembauzyo 1:2) Kamupaila lyoonse, kulomba Jehova kuti amugwasye kutegwa muliyumye. (Ba-Filipi 4:6) “[Uyoo]pa Muuya Uusalala kuli aabo ‘bamukumbila!’” (Luka 11:13, Ci) Amulubelesye lugwasyo Jehova ndwapa lwakumuyumya munzila yakumuuya, mbuli lwamu mabbuku aapandulula Bbaibbele. Alimwi amuyandaule lugwasyo kuzwa kubunyina. (1 Petro 2:17) Kamujanika lyoonse kumiswaangano ya Bunakristo cakusyomeka, nkaambo nkomukonzya kujana kukulwaizigwa nkomuyandika kutegwa mukonzye kuliyumya. (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Amukkomane akaambo kakuziba kuti kuliyumya kwenu kupa ciimo cizuminwaa mumeso aa Leza alimwi akuti lusyomo lwanu lupa kuti moyo wakwe ukkomane!—Tusimpi 27:11; Ba-Roma 5:3-5.

17. Nkaambo nzi Banakristo ncobatakozyi kusowa bulangizi?

17 Abrahamu wakali kuyandwaa Leza kali “mulongwaakwe.” (Jakobo 2:23) Nokuba boobo, buumi bwa Abrahamu bwakazwide masukusyo aataambiki alimwi amapenzi. Mbubwenya buyo, abalo Banakristo beelede kwaalangila mapenzi akozyenye “kumazuba aakumamanino” aaya mabi. Mubwini, Ibbaibbele licenjezya kuti “bantu babi abasikulibeja balainda anka kubija.” (2 Timoteo 3:1, 13) Muciindi cakusowa bulangizi, atuyeeye kuti buyumuyumu mbotujana ncitondezyo cakuti mamanino abweende bwa Saatani bubi alaafwaafwi. Pele Jesu utuyeezya kuti “oyo uuliyumya kusikila kumamanino uzoofutuka.” (Matayo 24:13) Aboobo, ‘mutaleki kucita kabotu!’ Amwiiye Abrahamu alimwi akuba akati kabaabo ‘ibayoojana ceeco icakasyomezyegwa nkaambo kakusyoma akubosya moyo.’—Ba-Hebrayo 6:12.

Sena Mwamvwisya?

• Nkaambo nzi bantu ba Jehova sunu ncobalangila masunko alimwi amapenzi?

• Ino muunzila zili buti Saatani mwakonzya kulwana cacigaminina?

• Ino kuzwangana akati ka Banakristo inga kwamaniizyigwa buti?

• Ino kulisumpula alimwi akumvwiya inga kwaleta buti masukusyo?

• Ino muunzila nzi Abrahamu mbwaakapa cikozyanyo cibotu cakulindila kuzuzikizigwa kwazisyomezyo zya Leza?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Bunji bwa Banakristo bakubusi balapenzyegwa akusampaulwaa beenzinyina

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Mumazuba a Abrahamu, ikuzuzikizigwa kwazisyomezyo zya Leza kwakali “kule,” pele mpaakayaamikide buumi bwakwe