Skip to content

Skip to table of contents

Jehova Nciyubilo Cesu

Jehova Nciyubilo Cesu

Jehova Nciyubilo Cesu

“Mbowakaamba kuti, Jehova macijilo aangu, . . . tokooyoosikilwa mapenzi.”—INTEMBAUZYO 91:9, 10.

1. Nkambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Jehova ngamaccijilo eesu?

JEHOVA nciyubilo ncobeni kubantu bakwe. Ikuti katulyaabide cakumaninina kulinguwe, tulakonzya ‘kulemenwa, nekuba boobo tatukonzyi kumanukilwa; kuzingwa nekuba boobo tatukonzyi kuzingwa. Tulakozya kupenzegwa, nekuba boobo tatukonzyi kusiilwa limwi. Ikuwisyigwaansi, nekuba boobo tatukonzyi kulobelela.’ Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova ulatupa “inguzu zigambya.” (2 Ba-Korinto 4:7-9) Ee, Taateesu wakujulu ulatugwasya mubuumi bwabunaleza alimwi tulakonzya kwaabikka mumizeezo majwi aasintembauzyo aakuti: “Mbowakaamba kuti, Jehova macijilo aangu, mbowakabika Mupati-kampatila abe cikalilo cako, tokooyoosikilwa mapenzi.”—Intembauzyo 91:9, 10.

2. Ino ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya Intembauzyo 91, alimwi azyeezyo nzyoisyomezya?

2 Imajwi aayo aali mubbuku lya Intembauzyo 91 alakonzya kuti akalembwaa Musa. Ikatwe kamakani katondezya kuti walo ngowakaanza Intembauzyo 90 alimwi a 91 alimwi kunyina makani aatondezya kuti kuli muntu uumbi wakatola lubazu mukulemba. Antela Intembauzyo 91 yakaimbwa munzila yakuvwiizyanya; nkokuti muntu umwi wakali kwaangula (91:1, 2), mpoonya bamwi baingula (91:3-8). Kweelede kuti ijwi lyamuntu omwe lyakali kumvwika alimwi (91:9a) mpoonya lyakali kwiingulwa ankamu (91:9b-13). Eelyo mwiimbi omwe weelede kuti ngowakali kwiimba majwi aamamanino (91:14-16). Kufwumbwa naa Intembauzyo mboyakaimbwa oobo naa pe, Intembauzyo 91 isyomezya bukwabilizi munzila yakumuuya kuciinga ca Banakristo bananike alimwi ilapa kusyomezya kukozyenyi kunkamu yabeenzinyina balyaabide kuli Leza. * Lino atwiilange-lange intembauzyo mbuli balanda ba Jehova ibali boobo boonse mbobakali kwiibona.

Kuliiba ‘Muciyubilo ca Leza’

3. (a) Ino “ciyubilo ca-Mupatikampatila” ncinzi? (b) Ino ncinzi ncotujana kwiinda ‘mukukkala mucimvwule ca Mupatikampatila’?

3 Sintembauzyo wakaimba kuti: “Oyo uukede muciyubilo ca-Mupatikampatila ulakala mucenzule ca-Singuzuzyoonse. Ndaamba aa-Jehova kuti, macijilo aangu, ndilinga lyangu, ngu-Leza wangu ngonsyoma.” (Intembauzyo 91:1, 2) “Muciyubilo ca-Mupatikampatila” mumaambilambali caamba busena bwesu bwakukwabilidwa, ikapati ku Banakristo bananike balo Diabolosi mbayandisya kapati kulwana. (Ciyubunuzyo 12:15-17) Naakatujaya kale toonse ikuti nikwali kutegwa tatukwabilidwe katuli mbuli beenzu bakumuuya ibali muceenzule ca Leza. Kwiinda ‘mukukkala muceenzule ca Singuzuzyoonse,’ tulajana lukwabililo mucimvwule cakwe. (Intembauzyo 15:1, 2; 121:5) Kwiina busena bumbi bubotu mbotukonzya kuccijila kuzwa kuli sinkondoma ibunga bwainda busena bwa Mwami Wakujulu aansi, Jehova.—Tusimpi 18:10.

4. Ino nzibelesyo nzi Saatani “sikuteya” nzyabelesya, alimwi ino mmuunzila nzi mbotusyupuka?

4 Sintembauzyo wakayungizya kuti: “Nkaambo ulakuvuna mukakole kasikuteya, akubulwazi bunyonyoona.” (Intembauzyo 91:3) Sikuteya tuyuni wamu Israyeli yansiku kanjikanji wakali kuteya tuyuni kwiinda mukubelesya tukole. Akati katukole Saatani “sikuteya” ntwabelesya, nimbunga yakwe mbyaabi alimwi “[a]bucenjezu” bwakwe. (Baefeso 6:11, Ci) Ootu tukole itutateedwe antangalala, nkotuli munzila njotwiinda kutegwa tutukwelelezye mukucita zibi alimwi akunyonyoona buumi bwesu bwakumuuya. (Intembauzyo 142:3) Nokuba boobo, akaambo kakuti twakacileka kucita zitaluleme, ‘buumi bwesu bwakasupuka mbuli kayuni kazwa mukakole kasikuteya.’ (Intembauzyo 124:7, 8) Elo tulalumba kaka ikujana kuti Jehova ulatuvwuna kuzwa kuli “sikuteya” mubi!—Matayo 6:13.

5, 6. Ino ‘mbulwazi’ nzi ‘ibwanyonyoona’ bantu, pele nkaambo nzi bantu ba Jehova ncobatalibombyi kuli mbubo?

5 Sintembauzyo wakabugama “bulwazi bunyonyoona.” Mbubwenya mbuli bulwazi buyambukila, kuli cintu cimwi ‘cinyonyoona’ mukwasyi wabantu alimwi abaabo bajatilila kubweendelezi bwakoonse-koonse bwa Jehova. Kujatikizya kaambo aaka, sitwaambo twansiku Arnold Toynbee wakalemba kuti: “Kuzwa lyakamana Nkondo ya Nyika Yabili, kuyandisya cisi kwayungizya lwaanguluko ziindi zyobilo muzisi bantu mubakkede . . . iciimo cabantu sunu ciyaambele buya kwaandaana.”

6 Kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede, baleli bamwi baatola ambele manyongwe aletela kwaandaana muzisi. Alimwi balailila kuti kabapegwa bulemu kapati naa kulemeka zikozyanyo ziindene-indene. Pele Jehova kwiina naalekela bantu bakwe basyomeka kulinjizya ‘mubulwazi” buli boobo. (Daniele 3:1, 2, 20-27; 6:7-10, 16-22) Katuli mubunyina bwanyika yoonse bujisi luyando, tukomba buyo Jehova alikke cakumaniina, akutatola lubazu mutwaambo tumwi tukazyanyaa Magwalo alimwi akutasalaulana akuzumina kuti “mumasi oonse uumuyoowa akucita bululami ulatambulwa kulinguwe.” (Incito 10:34, 35; Kulonga 20:4-6; Johane 13:34, 35; 17:16; 1 Petro 5:8, 9) Nokuba kuti tulakonzya ‘kunyonyoonwa’ kwiinda mukupenzyegwa katuli Banakristo, tulakkomana akucingililwa “muciyubilo ca-Mupatikampatila.”

7. Ino mbuti Jehova mbwatukwabilila ‘amababa aakwe’?

7 Mbwaanga Jehova ngamaccijilo eesu, tulajana luumbulizyo kumajwi aakuti: “Ulakuvumbilila ama[baba] aakwe; kunsi amababa aakwe nkoyooyubila; kusyomeka kwakwe kulakubeda intobo acikwabilizyo.” (Intembauzyo 91:4) Leza ulatukwabilila, mbubwenya mbuli kayuni kalaa bana mbokababama-babama atalaa twana. (Isaya 31:5) ‘Kwiinda mukubelesya mababa, ulatantamuna zintu ziyanda kutusikila.’ Kwiinda mukubelesya mababa, kayuni kalabavwumbilila bana kubakwabilila kuzintu zikonzya kubaluma. Katuli mbuli bana bakayuni, tulikwabilidwe amababa acikozyanyo aa Jehova nkaambo twaccijila mumbunga yakwe ya Bunakristo.—Rute 2:12; Intembauzyo 5:1, 11.

8. Ino mmuunzila nzi ‘kasimpe’ ka Jehova mbokali ntobo mpati alimwi acikwabilizyo?

8 Tusyoma ‘mukasimpe’ naa mukusyomeka kwakwe. Cili mbuli intobo mpati yamumazuba aansiku, kanjikanji yakabambidwe mbuli cijazyo alimwi kaili mpati cakukonzya kusisa mubili wamuntu woonse. (Intembauzyo 5:12) Ikusyoma mulukwabililo luli boobo kulakonzya kumana bukandu. (Matalikilo 15:1; Intembauzyo 84:11) Mbubwenya mbuli lusyomo lwesu, kasimpe ka Leza nintobo mpati iikwabilila kwiinda mukukwaba mimvwi ya Saatani ilaanguzu kapati alimwi akukwaba zyuumo zyasinkondo. (Ba-Efeso 6:16) Alimwi ncikwabilizyo, iciyumu kapati citupa kwiima cakutazungaana.

‘Tatukayoowi’

9. Nkaambo nzi masiku ncaakonzya kuba ciindi ciyoosya kapati, pele ino nkaambo nzi ncotutayoowi?

9 Naakabona lukwabililo lwa Leza, sintembauzyo waamba kuti: “Tokoonooyoowa ziyoosyo zyamasiku, niiba mivwi iiuluka isikati, nebuba bulwazi bweenda mumudima, neluba lunyonyooko lusaala ciindi cakalangabwa[a]seme.” (Intembauzyo 91:5, 6) Mbwaanga micito mibyaabi minji icitwa masiku, masiku alakonzya kuba ciindi ciyoosya kapati. Mbwaanga lino mudima wakumuuya uliivwumbide nyika yoonse, basinkondoma kanjikanji balakanza kutweena kutegwa banyonyoone luyandisyo lwesu kuzintu zyakumuuya alimwi akuti tuleke mulimo wesu wakukambauka. Pele ‘tatuyoowi cintu cili coonse cikonzya kutukonga masiku’ nkaambo Jehova ulatukwabilila.—Intembauzyo 64:1, 2; 121:4; Isaya 60:2.

10. (a) Ino “mivwi iiuluka isikati” kuboneka kuti cipandulula nzi, alimwi ino ncinzi ncotucita kulinjiyo? (b) Ino “bulwazi bweenda mumudima” buli buti, alimwi nkaambo nzi ncotutabuyoowi?

10 “Mivwi iiuluka isikati” kuboneka kuti cipandulula majwi aakufwubaazya ngobabelesya. (Intembauzyo 64:3-5; 94:20) Mbotuyaabuzumanana kwaamba makani aakasimpe, ikukazyigwa caantangalala kwamulimo wesu uusetekene takuzwidilili pe. Kunze lyaboobo, tatuyoowi “bulwazi bweenda mumudima.” Oobu mbulwazi bwacikozyanyo bujanwa mumudima wanyika eeyi iipilingene mukulilemeka alimwi amubukombi yeendelezyegwaa nguzu zya Sataani. (1 Johane 5:19) Iletela mizeezo iisololela kulufwu akupa kuti bantu bazumanane kutamuzyiba Jehova, makanze aakwe alimwi abubambe bwakwe bwaluyando. (1 Timoteo 6:4) Nokuba kuti tulizungulukidwe amudima ooyu, tatuyoowi pe, nkaambo tulijisi mumuni wakumuuya munji kapati.—Intembauzyo 43:3.

11. Ino ncinzi cicitika kulibaabo basikilwa ‘lunyonyooko ciindi caakalangabwaaseme’?

11 Alwalo “lunyonyooko lusaala ciindi cakalangabwa[a]seme” talutuyoosyi pe. ‘Akalangabwaaseme’ cilakonzya kupandulula ceeco ncobaita kuti kucenjela naa kubaa luzibo lwaanyika. Aabo bayandisisya lubono lwakumubili balanyonyooka munzila yakumuuya. (1 Timoteo 6:20, 21) Mbotuyaabwaambilizya mulumbe wa Bwami cakuliyumya, tatubayoowi pe basinkondoma, nkaambo Jehova Ngomucingilizi wesu.—Intembauzyo 64:1; Tusimpi 3:25, 26.

12. Ino nkuumbali lyani zyuulu-zyuulu nkozili ‘mukuwa,’ alimwi muunzila nzi?

12 Sintembauzyo ulayungizya ategwa: “Bantu bali cuulu balawa kumbali lyako, azyuulu zili ikumi kujanza lyako lyalulyo, pele yebo, tacikooyookuswenenena pe. Uyoolanga buyo ameso aako, akubona impindu yabasizibi.” (Intembauzyo 91:7, 8) Akaambo kakutaccijila kuli Jehova, bantu banji “balawa” mulufwu lwakumuuya “kumbali” lyesu. Mubwini, “zyuulu zili ikumi” zyawa ‘kujanza lyalulyo’ lyabana Israyeli bakumuuya basunu. (Ba-Galatiya 6:16) Kufwumbwa naa tuli Banakristo bananike naa beenzinyina balyaabide, tulikwabilidwe “muciyubilo” ca Leza. ‘Tulanga buyo ameso akubona mpindu yabasizibi,’ balo ibatebula mapenzi mumakwebo, mubukombi alimwi amunzila zimbi.—Ba-Galatiya 6:7.

‘Kwiina Mapenzi Aayookusikila’

13. Ino mmapenzi nzi aatakozyi kutusikila, alimwi nkaambo nzi?

13 Nokuba kuti bukwabilizi bwanyika eeyi buli mukumana, Leza tumubikka ambele akukulwaizyigwaa majwi aasintembauzyo aakuti: “Mbowakaamba kuti, Jehova macijilo aangu, mbowakabika Mupati-kampatila abe cikalilo cako, tokooyoosikilwa mapenzi, abulwazi tabukooyooswena kucilao cako.” (Intembauzyo 91:9, 10) Masimpe, Jehova mmaccijilo eesu. Nokuba boobo, alimwi Leza Mupatikampatila tulamucita kuba ‘cikkalilo cesu’ kwalo nkotujana lukwabililo. Tulamutembaula Jehova nkaambo ngo Mwami Wakujulu Aansi, ‘atukkale’ mulinguwe kali nkokuzwa lukwabililo lwesu alimwi akwaambilizya makani mabotu aa Bwami bwakwe. (Matayo 24:14) Aboobo, ‘kwiina mapenzi aayootusikila’—kwiinyina naaba yaayo aapandululwa kumatalikilo kwabbuku lyantembauzyo aayootusikila. Nokuba kuti tulasikilwa mapenzi amwi aasikila bamwi mbuli muzuzumo wanyika, imvula yaguwo, kupaya kwamaanzi, nzala alimwi akunyonyoona kwankondo, imapenzi aaya taakonzyi kunyonyoona lusyomo lwesu naa lukwabililo lwesu lwakumuuya.

14. Mbotuli balanda ba Jehova, nkaambo nzi ncotutaciswi amalwazi aajaya?

14 Banakristo bananike bali mbuli beenzu ibakkala muzilawo kabazandukide kubweende oobu bwazintu. (1 Petro 2:11) ‘Kwiina penzi lili lyoonse liswenenena kucilawo cabo.’ Pele kufwumbwa naa bulangizi bwesu mbwakujulu antela mbwaansi, tatuli banyika pe alimwi amalwazi aaya aajaya munzila yakumuuya taakonzyi kutucisa pe, mbuli kutalilemeka, kuyandisya lubono lwakumubili, cikombelo cakubeja alimwi akukomba ‘munyama’ alimwi ‘acikozyanyo’ cawo, United Nations (Ilukamantano Lwazisi).—Ciyubunuzyo 9:20, 21; 13:1-18; Johane 17:16.

15. Ino mmuunzila nzi mbotugwasyigwaa bangelo?

15 Kujatikizya lukwabililo ndotujisi, sintembauzyo wakayungizya kuti: “Nkaambo ulalailila baangelo bakwe aanduwe, kuti bakubambe munzila zyako zyoonse. Bayookubaka amaanza aabo, kuti utalifumpuli kucituta cako kubbwe.” (Intembauzyo 91:11, 12) Bangelo bakapegwa nguzu zyakutukwabilila. (2 Bami 6:17; Intembauzyo 34:7-9; 104:4; Matayo 26:53; Luka 1:19) Balatulindilila ‘munzila zyesu zyoonse.’ (Matayo 18:10) Tulasololelwaa bangelo alimwi balatulindilila mbotuli baambilizi ba Bwami, aboobo tatulebwi munzila yakumuuya pe. (Ciyubunuzyo 14:6, 7) Naaba ‘mabwe,’ mbuli kukasyigwa kwamulimo tiizyakonzya kutuleba akutupa kuti Leza aleke kutuyanda pe.

16. Mbuti kulwana kucitwaa “mulavu’ alimwi ‘akwacipile’ mbokwiindene, alimwi ino tucita buti kuli nkuko?

16 Sintembauzyo ulayaambele akuti: “Uyoolyataula mulavu acipile; [mulavu] anzoka uyoozilyataula ansi.” (Intembauzyo 91:13) Mbubwenya mbuli mulavwu mbwalwana cacigaminina, bamwi basinkondoma balakutondezya kukazya kwabo caantangalala buya kababelesya basikubamba milawo yakusola kwiimika mulimo wesu wakukambauka. Kunze lyakulwanwa cacigaminina, ikulwana kutalangilwi mbuli bucita cipile mubusena busisikide akwalo kulatucitikila. Kabalisiside, bamafwundisi bamwi balatulwana kwiinda mubantu babamba milawo, babetesi alimwi abamwi buyo. Pele kwiinda mukukulwaizyigwaa Jehova, caluumuno tulayandaula lugwasyo munkuta, nkokuti ‘kulungulula akusimpikizya Makani Mabotu.’—Ba-Filipi 1:7; Intembauzyo 94:14, 20-22.

17. Ino mmuunzila nzi mbotumulyatauka “mulavu”?

17 Sintembauzyo waamba kujatikizya ‘kulyataula mulavwu alimwi acipile.’ Mulavwu munyama uyoosya kapati alimwi inzoka ilakonzya kuti kiili mpati kapati. (Isaya 31:4) Aboobo, kufwumbwa mulavwu mbwakonzya kulibonya kuyoosya ciindi nalwana, tulamulyatauka munzila yacikozyanyo kwiinda mukumvwida Leza kutali bantu naa imbunga iili mbuli mulavwu. (Incito 5:29) Aboobo, ikukonga ‘kwamulavwu’ takutunyonyooni munzila yakumuuya.

18. Ino kwaamba kuti ‘nzoka mpati’ kutuyeezya nzi, alimwi ino ncinzi ncotweelede kucita ciindi notwalumwa?

18 Mu Greek Septuagint, “nzoka [mpati]” iitwa kuti “simwaaba.” Eeci cilakonzya kutuyeezya “simwaaba mupati . . . , muzoka waciindi, uutegwa Diabolosi a-Saatani.” (Ciyubunuzyo 12:7-9; Matalikilo 3:15) Uli mbuli syaamankwamu uukkala anze uukonzya kuluma akumena munyama ngwaajaya. (Jeremiya 51:34) Ciindi Saatani nasola kutuzambaila mumakataakwe, ikutuluma kwiinda mukuyunga nyika alimwi akutumena, atusoleke kulyaangulula akwiilyatauka ‘inzoka eeyi mpati.’ (1 Petro 5:8) Ibananike beelede kucita oobu ikuti kabayanda kuti lugwalo lwa Ba-Roma 16:20 luzuzikizyigwe.

Jehova—Ikuzwida Lufwutuko Lwesu

19. Nkaambo nzi ncotuccijila kuli Jehova?

19 Kujatikizya mukombi wakasimpe, sintembauzyo kaiminina Leza waamba kuti: “Mbwabikide moyo wakwe kulindime, njoomuvuna. Njoomusumpula, nkaambo ulizi izina lyangu.” (Intembauzyo 91:14) Tuccijila kuli Jehova katuli bakombi bakwe, ikapati akaambo kakuti ‘moyo wesu tuubikkide kulinguwe.’ (Marko 12:29, 30; 1 Johane 4:19) Akaambo kaboobo, Leza ‘uyootuvwuna’ kuli basinkondoma. Kunyina notuyoomana mulongamuzyolelwa pe. Muciindi caboobo, tuyoofwutulwa nkaambo tulilizyi izina lya Leza alimwi tulaliita calusyomo. (Ba-Roma 10:11-13) Alimwi tulisinizyide ‘kweenda muzina lya Jehova kukabe kutamani.’—Mika 4:5; Isaya 43:10-12.

20. Intembauzyo 91 mboiyaabumana, ino ncinzi Jehova ncasyomezya mulanda wakwe uusyomeka?

20 Intembauzyo 91 mboiyaabumana, Jehova waamba boobu kujatikizya mulanda wakwe uusyomeka nati: “Ulandikwiilila, lino njoomuvwiila, njooba awe mumapenzi, njoomuvuna akumulemeka. Njoomukutya boongozi, akumubonya lufutuko lwangu.” (Intembauzyo 91:15, 16) Ciindi notupaila kuli Leza kweelanaa kuyanda kwakwe, ulatwiingula. (1 Johane 5:13-15) Twakainda kale mumapenzi manji akaambo kalunya luletwaa Saatani. Pele mabala aakuti “njooba awe mumapenzi” atupa kuti tulibambile masukusyo aboola akutusyomezya kuti Leza uyootuyumya ciindi bweende oobu bwazintu bwaakunyonyoonwa.

21. Mmuunzila nzi bananike mbobalemekwa kale?

21 Nokuba kuti Saatani uli mukukazya cabukali, bananike boonse ibali akati kesu bayoolemekwaa Jehova kujulu muciindi ceelede, baakumanizya “mazuba manji” anyika. Pele ikuvwuna kwa Leza kwaalubazu kwaleta kale bulemu bwakumuuya kubananike. Elo kaka balalemekwa akaambo kakusololela kabali Bakamboni ba Jehova anyika mumazubaano aakumamanino! (Isaya 43:10-12) Ikuvwuna kwa Jehova kupati kuyoocitika ilyankondo mpati ya Harmagedoni ciindi nayootondezya bweendelezi bwakwe alimwi akusalazya zina lyakwe lisalala.—Intembauzyo 83:18; Ezekiele 38:23; Ciyubunuzyo 16:14, 16.

22. Ino mbaani ‘ibayoofwutulwaa Jehova’?

22 Kufwumbwa naa tuli Banakristo bananike antela beenzinyina balyaabide, tulangila lufwutuko lwesu kuzwa kuli Leza. ‘Mubuzuba bwa-Jehova obo bupati buyoosya,’ aabo babelekela Leza cakusyomeka bayoofwutulwa. (Joeli 2:30-32) Kulindiswe tobamwi toba “nkamu impati” yabasikufwutuka akunjila munyika mpya alimwi akuzumanana kusyomeka mumusunko wamamanino, ‘tuyookkutisigwaa akoongola kuzwa kulinguwe,’ nkokuti mubuumi butagoli. Alimwi uyoobusya bantu banji kapati. (Ciyubunuzyo 7:9; 20:7-15) Masimpe Jehova uyookondwa kapati kuti ‘wapa kuti tujane lufwutuko’ kwiinda muli Jesu Kristo. (Intembauzyo 3:8) Katujisi bulangizi oobu bubotu kumbele lyesu, atuzumanane kulangila kuli Leza kutegwa atugwasye kubala mazuba eesu ikutegwa alemekwe. Kwiinda mumajwi alimwi amumicito, atuzumanane kusinizya kuti Jehova ngamaccijilo eesu.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 2 Ibalembi ba Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki kwiina nobakaamba kujatikizya mbuli Intembauzyo 91 mboibubona businsimi bwabu Mesiya. Pele Jehova wakali maccijilo alimwi acilikwabilizyo kuli Jesu Kristo, mbubwenya mbuli Mbwabede kuli basikutobela ba Jesu bananike alimwi akunkamu yabeenzinyina balyaabide “kumamanino aaciindi” okuno.—Daniele 12:4.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino “ciyubilo ca-Mupatikampatila” ncinzi?

• Nkaambo nzi ncotutayoowi?

• Mmuunzila nzi ‘mbokutakwe mapenzi aayootusikila’?

• Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti kuli Jehova nkokuzwa lufwutuko lwesu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Sena mulizyi mbuli kasimpe ka Jehova mbokali ntobo yesu mpati kulindiswe?

[Zifwanikiso izili apeeji 16]

Jehova ulagwasya balanda bakwe kubeleka mulimo nokuba kuti kuli kukazyigwa cacigaminina alimwi amunzila zyakusisikizya

[Kulumba 16]

Cipile: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust