Skip to content

Skip to table of contents

Amuzumanane Kutondezya Bubotu

Amuzumanane Kutondezya Bubotu

Amuzumanane Kutondezya Bubotu

“Nkaambo aali mumuni alaboneka bubotu, bululami, azyabwini zyoonse.”—BAEFESO 5:9, Ci.

1. Ino mbuti tuulunzuma twabantu sunu mbotutondezya kuzumina caambwa ku Intembauzyo 31:19?

ICINTU ciinda kubota muntu ncakonzya kucita nkulemeka Jehova. Sunu, tuulunzuma twabantu ituli mbotubede tuli mukucita mbubwenya oobu kwiinda mukutembaula Leza akaambo kabubotu bwakwe. Mbwaanga tuli Bakamboni ba Jehova basyomeka, tulaazumina camoyo woonse majwi aasintembauzyo aakuti: “Mbupati loko bubotu bwako mboyobweda bakuyoowa.”—Intembauzyo 31:19.

2, 3. Ino ncinzi cikonzya kucitika ikuti naa mulimo wesu wakugwasya bamwi kuba basikwiiya kautacitwi akulilemeka kabotu?

2 Ikumuyoowa Jehova kutupa kuti tumutembaule akaambo kabubotu bwakwe. Alimwi kutupa kuti ‘tumulumbe Jehova, tumulongezye alimwi akuluula bulemu bwabwami bwakwe.’ (Intembauzyo 145:10-13) Nkakaambo kaako ncetutolela lubazu mukukambauka Bwami alimwi amumulimo wakugwasya bamwi kuba basikwiiya. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Pele, mulimo wesu wakukambauka weelede kuti kaucitwa kwiinda mukulilemeka kabotu. Nkaambo ibuyo-buyo, tuyoolisampuzya zina lya Jehova lisalala.

3 Bantu banji balitaminina kuti bakomba Leza, pele kulilemeka kwabo takweendelani pe azyeelelo zilembedwe mu Jwi lyakwe lyakasololelwaa muuya. Ikujatikizya baabo ibakaalilwa kupona kweelana akulitaminzya kwabo kwakuti bacita zintu zibotu, imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ino yebo oiisya mweenzinyoko sa toliisyi omwini? Yebo okambauka kutabba, sa ulabba? Yebo oamba kutacita bumambi, sa ulacita bumambi? . . . Izina lya-Leza lilasampaulwa akati kabamasi nkaambo kandinywe, mbubonya mbukulembedwe.”—Ba-Roma 2:21, 22, 24.

4. Ino kulilemeka kabotu kwesu kugwasya buti?

4 Muciindi cakuleta masampu kuzina lya Jehova, tulasoleka kulilemeka zina lyakwe kwiinda mukulilemeka kabotu. Eeci cilakonzya kubagwasya bantu aabo ibatali mumbungano ya Banakristo. Mubwini, kulatugwasya kuumuzya baabo batukazya. (1 Petro 2:15) Ikaambo kapati nkakuti, ikulilemeka kabotu kwesu kulabakwelelezya bantu kumbunga ya Jehova akupa kuti abalo bamulemeke akuya kujana buumi butamani.—Incito 13:48.

5. Ino mmibuzyo nzi njotweelede kulanga-langa lino?

5 Mbwaanga tatulondokede, ino mbuti mbotukonzya kuleka kulilemeka kukonzya kusampaula Jehova alimwi akutatyompya baabo bayandaula kasimpe? Eema, ino mbuti mbotukonzya kuzwidilila mukutondezya bubotu?

Mucelo Wamumuni

6. Ino imwi “milimo yabuyo yamumudima” ili buti, alimwi ino micelo nzi yeelede kulibonya akati ka Banakristo?

6 Mbotuli Banakristo balyaabide, tulijisi cintu cimwi citugwasya kweeleba “milimo yabuyo yamumudima.” Milimo eeyi ilabikkilizyaa milimo iitapi bulemu kuli Leza mbuli kubeja, kubba, kutukila, mibandi mibi ijatikizya koonana, zisapi, kucapa alimwi abucakolwa. (Ba-Efeso 4:25, 28, 31; 5:3, 4, 11, 12, 18) Muciindi cakulinjizya mumilimo iili boobo, swebo twiide ‘kweenda mbuli bana bamumumuni.’ Imwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Aali mumuni alaboneka bubotu, bululami, azyabwini.” (Baefeso 5:8, 9, Ci) Aboobo, nkwiinda mukweenda mumumuni ikupa kuti tuzumanane kutondezya bubotu. Pele ino mmumuni uli buti ooyu?

7. Ino ncinzi ncotweelede kucita ikutegwa tuzumanane kutondezya bubotu?

7 Nokuba kuti tatulondekede, tulakonzya kutondezya bubotu ikuti naa katweenda mumumuni wakumuuya. Sintembauzyo wakaimba kuti: “Ijwi lyako ndilampi kuzituta zyangu, lilamunikila inzila yangu.” (Intembauzyo 119:105) Ikuti katuyanda kuzumanana kutondezya “mumuni,” lyoonse tweelede kuubelesya mumuni wakumuuya uujanwa mu Jwi lya Leza. Mumuni wakumuuya ooyu ulakonzya kulangwa-langwa kabotu mumabbuku aa Bunakristo alimwi lyoonse alabandikwa kumiswangano yesu yabukombi. (Luka 12:42; Ba-Roma 15:4; Ba-Hebrayo 10:24, 25) Alimwi tweelede kubikkila maano kapati kuzikozyanyo alimwi anjiisyo zya Jesu Kristo, “mumuni w[a]nyika” alimwi ‘uumwesya bulemu bwa Jehova.’—Johane 8:12; Ba-Hebrayo 1:1-3.

Mucelo Wamuuya

8. Nkaambo nzi ncotukonzya kutondezya bubotu?

8 Kakunyinaa kudooneka, mumuni wakumuuya ulatugwasya kutondezya bubotu. Kuyungizya waawo, tulacikonzya kutondezya bube oobu nkaambo tusololelwaa muuya uusalala wa Leza naa kuti inguzu zibeleka. Bubotu ncibeela ca “micelo ya-Muuya.” (Ba-Galatiya 5:22, 23) Ikuti twazumina kusololelwaa muuya uusalala wa Jehova, uyoozyala mucelo wabubotu mulindiswe.

9. Ino mbuti mbotukonzya kucita kweelanaa majwi aa Jesu aalembedwe kubbuku lya Luka 11:9-13?

9 Ikuyandisya kwesu kukkomanisya Jehova kwiinda mukutondezya mucelo wamuuya wabubotu, kweelede kutupa kuti tucite kweelanaa majwi aa Jesu aakuti: “Amukumbile muzoopegwa, amuyandaule muzoojana, amukonkomone muzoojulilwa. Nkaambo umwi [a]umwi uukumbila ulatambula, uuyandaula ulajana, uukonkomona ulajulilwa. Alimwi nguuli wisi mwana akati kanu kuti mwanaakwe wakumbila nsima, sena ulamupa bbwe? Kuti wakumbila inswi, sena ulamupa nzoka, iitali nswi njiyonya na? Kuti wakumbila iji, sena ulamupa kabanze? Nywebo, [nomutalondokede nomwelela kwaambwa kuti] nobabi, mbomuzi kupa bana banu zintu zibotu, Usowanu uuli kujulu sena takooindilila kubapa Muuya Uusalala abakumbila kulinguwe?” (Luka 11:9-13) Atutobele lulayo lwa Jesu kwiinda mukupailila muuya wa Jehova kutegwa tukonzye kuzumanana kutondezya mucelo wabubotu.

‘Amuzumanane Kucita Bubotu’

10. Ino nimbazu nzi zyabubotu bwa Jehova zitondezyedwe kubbuku lya Kulonga 34:6, 7?

10 Kwiinda mukuba amumuni wakumuuya uuzwa mu Jwi lya Leza alimwi akugwasyigwa amuuya uusalala, tulakonzya ‘kuzumanana kucita bubotu.’ (Ba-Roma 13:3) Kwiinda muciiyo ca Bbaibbele calyoonse, tulakonzya kwiiya zinji kujatikizya mbuli mbotweelede kwiiya bubotu bwa Jehova. Icibalo cakusaanguna cabandika mbazu zyabubotu bwa Leza zitondezyedwe mukwaambilizya kwakwe kuli Musa kulembedwe kubbuku lya Kulonga 34:6, 7, kwalo nkotubala kuti: “Jehova! Jehova! Leza siluzyalo asibuuya uutafwambi kukalala, uuzwide luse alusyomo, uufwida bantu bali zyuulu luzyalo, uujatila milandu andeyo azibi, nekubaboobo talulamiki bataluleme.” Ikuzilangisya kapati mbazu eezi zyabubotu bwa Jehova kuyootugwasya ‘kuzumanana kucita bubotu.’

11. Ino kuziba kuti Jehova ngusilubomba alimwi ngusibuuya kweelede kutupa kucita nzi?

11 Ikwaambilizya ooku kweelede kutupa kubona mbuli mbokuyandika kwiiya Jehova kwiinda mukuba basilubomba alimwi basibuuya. Jesu wakaamba kuti: “Bali acoolwe beetelezi, nkaambo mbabonya bazooetelelwa.” (Matayo 5:7; Luka 6:36) Ikuziba kuti Jehova ngusibuuya, kweelede kutukulwaizya kuba basibuuya alimwi akululama ciindi notweendelezya bamwi kubikkilizya abaabo mbotukambaukila. Eeci cileendelana alulayo lwa Paulo lwakuti: “Kwaamba kwanu kulweezegwe amunyo wakulumba, kuti mube abusongo bwakutyaba kabotu kubantu boonse bamubuzya makani.”—Ba-Kolose 4:6.

12. (a) Mbwaanga Leza tafwambi kukalala, ino mbuti mbotweelede kubacitila bantu bamwi? (b) Ino luzyalo lwa Jehova lweelede kutukulwaizya kucita nzi?

12 Mbwaanga Leza tafwambi kukalala, ikuyandisya kwesu ‘kuzumanana kucita cibotu’ kweelede kutukulwaizya kulekelela bakombima nobatulubizyila alimwi akubikkila buyo maano kubube bwabo bubotu. (Matayo 7:5; Jakobo 1:19) Iluzyalo lwa Jehova lutupa kuti tutondezye luyando nociba ciindi notuli mubukkale bukatazyide. Masimpe, eeci cilayandika kapati.—Tusimpi 19:22.

13. Ino mbuti mbotweelede kucita kutegwa tutondezye kuti Jehova ‘ulizwide kasimpe’?

13 Mbwaanga Taateesu wakujulu ‘uzwide kasimpe,’ tulasola ‘kutondezya kuti tuli basimilimo beni-beni bakwe kwiinda mumajwi aalusinizyo.’ (2 Ba-Korinto 6:3-7) Akati kazintu izili ciloba zimusesemya Jehova kuli “lulimi lwakubeja” alimwi “[a]kamboni sikubeja uuyooya zyabubeji.” (Tusimpi 6:16-19) Aboobo, ikulombozya kukkomanisya Leza kwatupa kuti ‘tuleke bubeji akwaamba lusinizyo.’ (Ba-Efeso 4:25) Tutaleki kaka kutondezya bubotu munzila eeyi iiyandika kapati.

14. Ino nkaambo nzi ncotweelede kuba bantu balekelela?

14 Ikwaambilizya kwa Leza kuli Musa akwalo kweelede kutukulwaizya kuba bantu balekelela nkaambo Jehova ulilibambilide kulekelela. (Matayo 6:14, 15) Pele, Jehova ulabasubula basizibi aabo bateempwi. Aboobo, tweelede kubikkila maano kuzyeelelo zyabubotu caboola kumakani aakubamba busalazi bwambungano munzila yakumuuya.—Levitiko 5:1; 1 Ba-Korinto 5:11, 12; 1 Timoteo 5:22.

“Amucenjele Loko Mbumweenda”

15, 16. Ino mbuti lulayo lwa Paulo lulembedwe kulugwalo lwa Ba-Efeso 5:15-19 mbolutugwasya kuzumanana kucita bubotu?

15 Ikutegwa tuzumanane kutondezya bubotu nokuba kuti bubi bulituzungulukide, tweelede kuti katuzwide muuya wa Leza alimwi akucenjela mbotweenda. Cakweelela, Paulo wakakulwaizya Banakristo baku Efeso Kuti: “Amucenjele loko mbumweenda. Muteendi mbuli bafubafuba, pe, amweende mbuli basimaanu. Amujatisye loko ciindi canu coonse, nkaambo kakuti mazuba aasunu mabi, aboobo tamweelede kufubaala, muleelede kumvwisya mbulubede luyando lwa-Mwami. Mutakolwi bukoko buleta budakwi, pele amuzule Muuya. Amulayane lyoonse antembauzyo anyimbo zya-Leza amalelebu, akuya bwiimba akutembaula Mwami mumyoyo yanu.” (Ba-Efeso 5:15-19) Ilulayo oolu masimpe lulayandika kulindiswe mumazuba aano aakatazya aakumamanino.—2 Timoteo 3:1.

16 Ikutegwa tuzumanane kucita bubotu, tweelede kucenjela lyoonse akubona kuti tuleenda katujisi busongo bwa Leza. (Jakobo 3:17) Tweelede kuzyeeleba zibi aakuzula muuya uusalala alimwi akuulekela kuti utusololele. (Ba-Galatiya 5:19-25) Kwiinda mukubelesya malailile aakumuuya aapegwa kumiswaangano ya Bunakristo, yaalubazu, naa yabbazu alimwi ayacooko, tulakonzya kuzumanana kucita cintu cibotu. Imajwi aa Paulo kubana Efeso alimwi alakonzya kutuyeezya kuti kumiswaangano minji yabukombi, tulagwasyigwa kapati kwiinda mukwiimba camoyo woonse ‘nyimbo zyakumuuya’ alimwi bunji bwanyimbo eezyo zyilaamba kujatikizya bube bwakumuuya mbuli bubotu.

17. Ikuti bukkale bwabo kabutabapi kujanika kumiswaangano lyoonse, ino ncinzi Banakristo baciswa kapati ncobakonzya kusinizya?

17 Ino mbuti kujatikizya basyomima balo batacikonzyi kujanika kumiswaangano ya Bunakristo lyoonse akaambo kamalwazi akatazyide? Balakonzya kulimvwa kutyompwa akaambo kakuti tabakonzyi kumukomba Jehova lyoonse alimwi akuyanzana abanyina alimwi abacizi bakumuuya? Pele balakonzya kusinizya kuti Jehova ulizi bukkale bwabo akuti uyoobabamba kabali mukasimpe alimwi uyoobagwasya kutegwa bazumanane kucita bubotu.—Isaya 57:15.

18. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kuzumanana kutondezya bubotu?

18 Ikutegwa tuzumanane kutondezya bubotu, tweelede kucenjela abantu mbotuyanzana limwi alimwi akutantamuka baabo “batayandi bubotu.” (2 Timoteo 3:2-5; 1 Ba-Korinto 15:33) Ikubelesya lulayo luli boobo kulatugwasya kuleka ‘kupenzya muuya uusalala wa Leza’ kwiinda mukutatobela busolozi bwawo. (Ba-Efeso 4:30) Alimwi tulakonzya kugwasyigwa kucita cibotu ikuti naa tuliyanzeene kapati abaabo bapona buumi butondezya kuti balabuyandisya bubotu alimwi beendelezyegwaa muuya uusalala wa Jehova.—Amosi 5:15; Ba-Roma 8:14; Ba-Galatiya 5:18.

Bubotu Bulaletela Mpindu Mbotu

19-21. Amuluule zyakacitika izitondezya mbuli kutondezya bubotu mbokugwasya?

19 Ikweendela mumumuni wakumuuya, ikuzumina busolozi bwamuuya wa Leza alimwi akucenjela mbuli mbotweenda ziyootugwasya kuleka kucita cintu cibi ‘akuzumanana kucita cibotu.’ Eelyo kucita boobu kuyooleta mpindu mpati. Amulange-lange cakacitikila Zongezile, umwi waba Kamboni ba Jehova ku South Africa. Buzuba bumwi naakali kuunka kucikolo mafwumofwumo, wakalingula mali masyoonto ngaakali kubikka kubbanga. Muncini uutondezya mali wakalubizya akugusya kapepa kajisi mali aindilide aasika ku R42,000 (K21,600,000). Mulindizi wabbanga abantu bamwi buyo bakamukulwaizya kuti aagusye mali aayo akuya kwaabika kubbanga limbi. Pele banabukwetene Bakamboni mbaakali kukkala limwi balikke mbabakamulumbaizya akaambo kakuti tanaakagusya mali ali woonse pe.

20 Ibuzuba bwakatobela, Zongezile wakabaambila basibbanga kujatikizya kulubizya kwamuncini ooyu. Kwakajanika kuti wakalijisi namba yaakkaunti iikozyenyi ayasimakwebo umwi ukupukide iwakalubizya akubikka mali aakwe mu akkaunti iitali yakwe. Akaambo kakugambwa naakabona kuti Zongezile kunyina mali ngaakabelesya, simakwebo ooyu wakabuzya ulaamba: “Ino unjila cikombelo nzi?” Zongezile wakapandulula ulaamba ndili umwi wa Bakamboni ba Jehova. Wakalumbaizyigwa kapati ababelesi bamubbanga balo bakaamba kuti: “Nicali cibotu nikwali kuti bantu boonse balasyomeka mbuli Bakamboni ba Jehova.” Masimpe, kusyomeka alimwi abubotu zilakonzya kupa kuti bantu bamwi balemeke Jehova.—Ba-Hebrayo 13:18.

21 Milimo yabubotu taiyandiki kuba yaalubazu buya kutegwa ilete mpindu pe. Mucikozyanyo, mukubusi umwi Kamboni uuli mumulimo waciindi coonse wakukambauka uukkala kunsumbu imwi ya Samoa, wakaunka kucibbadela cakubusena ooko. Bantu bakali kulindila kuti babonane adokotela, eelyo Kamboni ooyu wakabona kuti mucembele wakali kumutobela musyule wakalicisidwe kapati. Wakacita bubambe bwakuti mucembele ooyu abe ambele lyakwe kutegwa asilikwe kufwambaana. Buzuba bumwi, Kamboni ooyu wakamuswaanganya mucembele ooyu kumusika. Mucembele ooyu wakamuyeeya mukubusi ooyu alimwi abubotu mbwaakamucitila kucibbadela. Mucembele ooyu wakaamba kuti: “Lino ndaziba kuti Bakamboni ba Jehova balabayanda ncobeni basimukobonyina.” Kumatalikilo mucembele ooyu wakali kukaka mulumbe wa Bwami, pele bubotu mbwaakacitilwaa Kamboni bwakamugwasya kapati. Wakazumina ciiyo ca Bbaibbele akutalika kwiiya luzibo lwa Jwi lya Leza.

22. Ino ninzila nzi ikapati yomwe mbotukonzya ‘kuzumanana kucita cibotu’?

22 Kakunyinaa kudooneka, mulakonzya kuluula zyakacitika zitondezya mbuli kutondezya bubotu mbokuli kubotu. Inzila mbotu kapati yakukonzya ‘kuzumanana kucita cibotu’ njakutola lubazu lyoonse mukwaambilizya makani mabotu aa Bwami bwa Leza. (Matayo 24:14) Eelyo atuzumanane kutola lubazu cabusungu mumulimo ooyu uuyandika kapati katuzyi kuti eeyi njenzila imwi yakucitila bubotu, ikapati kulibaabo bazumina. Ikaambo kapati nkakuti mulimo wesu alimwi akulilemeka kabotu zilapa bulemu kuli Jehova walo uli nkokuzwa bubotu.—Matayo 19:16, 17.

Amuzumanane ‘Kubelekela Kucita Cibotu’

23. Ino nkaambo nzi mulimo wa Banakristo ncouli mubotu?

23 Tacidoonekwi buya pe kuti mulimo wesu mmubotu. Ulakonzya kutuletela lufwutuko swebo alimwi abaabo baswiilila mulumbe wa Bbaibbele kwiinda mukutobela nzila iisololela kubuumi butamani. (Matayo 7:13, 14; 1 Timoteo 4:16) Iciindi notwasikilwa ciindi cakusala cintu, ikulombozya kucita cibotu kweelede kupa kuti tulibuzye kuti: ‘Ino kusala ooku nkundacita kuujatikizya buti mulimo wangu wakukambauka Bwami? Sena nzila njendiyeeya kutola igwasya ncobeni? Sena iyookonzya kundigwasya kutegwa ndigwasye bamwi kutambula “Makani Mabotu aateeli,” alimwi akuti babambe cilongwe a Jehova Leza?’ (Ciyubunuzyo 14:6) Tuyoojana lukkomano lutaambiki kwiinda mukusala kukonzya kutukulwaizya kuti tucite milimo minji ya Bwami.—Matayo 6:33; Incito 20:35.

24, 25. Ino mmuunzila nzi mbotukonzya kucita bubotu mumbungano, alimwi ino ncinzi ncotukonzya kusyoma mbotuyaabuzumanana kutondezya bubotu?

24 Tutaubyi-ubyi mpindu igwasya ijanwa kububotu. Tulakonzya kuzumanana kutondezya bube oobu kwiinda mukukwabilila mbungano ya Bunakristo alimwi akucita mbuli nzyotukonzya kutegwa kiili kabotu lyoonse. Masimpe tucita kabotu iciindi notujanika akutola lubazu lyoonse kumiswaangano ya Bunakristo. Ikujanika kwesu kukugama kulabakulwaizya bakombima alimwi abwiinguzi bwesu mbotulibambila kabotu bulabayaka munzila yakumuuya. Alimwi tucita kabotu ciindi notubelesya lubono lwesu kubamba Ŋanda ya Bwami alimwi aciindi notugwasya mukwiilanganya kabotu. (2 Bami 22:3-7; 2 Ba-Korinto 9:6, 7) Ee, “nitujisi ciindi cibotu, atucitile bantu boonse milimo mibotu, pele kwaambisya kulibaabo baciinga calusyomo.”—Ba-Galatiya 6:10.

25 Tatukonzyi kulangila ciimo cili coonse calo ciyanda kuti tutondezyele mpawo bubotu. Notusikilwa buyumuyumu bumwi, nceciindi notweelede kuyandaula mumuni kuzwa mu Magwalo, kupailila muuya uusalala wa Jehova alimwi akubeleka mbuli mbotukonzya kutegwa tucite bubotu alimwi akuyanda kwakwe. (Ba-Roma 2:9, 10; 12:2) Tulasyoma kuti Jehova uyootulongezya kapati mbotuyaabuzumanana kutondezya bubotu.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino mbuti mbotukonzya kuzuzikizya bubotu buyandika kapati?

• Ino nkaambo nzi bubotu ncobutegwa ‘mmucelo wamumuni’?

• Ino nkaambo nzi bubotu ncobutegwa ‘mucelo wamuuya’?

• Ino kulilemeka kabotu kwesu kugwasya buti?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Ijwi lya Leza alimwi amuuya wakwe uusalala zilatugwasya kutondezya bubotu

[Zifwanikiso izili apeeji 16]

Ikutondezya bubotu kuletela mpindu mbotu