Skip to content

Skip to table of contents

Ibulondo Ino Mubwini Caamba Nzi?

Ibulondo Ino Mubwini Caamba Nzi?

Ibulondo Ino Mubwini Caamba Nzi?

AKAAMBO katombe ku Europe alimwi aku United States mumwaanda wamyaka wa 18 alimwi awa 19, bamisyinali bakuciindi eeco bakakambauka kujatikizya ceeco cikonzya kwiitwa kuti “injiisyo yabulondo.” Injiisyo eeyi yakeelanya tombe acibi, kakuli bulondo bwakali kwaambwa kuti bulakonzya kuleta muntu aafwiifwi a Leza. Kulibonya kuti, eeci ncicakapa kusyoma kaambyo kakuti “Ibulondo bulaafwiifwi kubunaleza.”

Ooyu muzeezo wakacitwa aba Nkondo Yalufwutuko, yakatalisyigwa a William alimwi a Catherine Booth. Kweelanaa bbuku litegwa Health and Medicine in the Evangelical Tradition, imajwi ngobakali kubelesya mumakanze aabo kuzwa matalikilo akali aakuti: “Insipa, Musinza alimwi Alufwutuko.” Eelyo ciindi Louis Pasteur alimwi abamwi nibakacitondezya cakusinizya mbuli kuciswa alimwi atuzunda mbokuswaangenyi, cakapa kuti kube kusumpula nzila zyasayaansi zyabulondo kubanamaleya.

Mbazu zimwi zyakalangwa-langwa cakufwambaana zyakali kubikkilizya kutaba akamboni munkuta uumyonta Bbaibbele alimwi akumana cilengwa cakubelesya nkapu yomwe buyo muzikolo alimwi amuzitisyini zyacitima. Bakabeleka canguzu kuzwisya nkapu mpati njobakali kunywida boonse kumiswaangano yacikombelo kwiinda mukupa muntu amuntu nkapu iimugemi. Inzya, aabo bantu basikuleta lusumpuko bakusaanguna balibonya kuti bakacikonzya kucinca bantu kujatikizya kuyeeya kwabo caboola kubulondo. Cakunga mulembi umwi icatobela wakaamba kuti “bakaba balondo.”

Nokuba boobo, “bulondo” oobu bulibonya kuti bwakali bwaatala-tala buyo. Tiikwainda aciindi cilamfwu kuzwa leelo, basyimakwebo bakaicinca nsipa yakali cinsipa-nsipa buyo akwiicita kuba cintu ciyandika kapati mukubotezya lukanda lwamuntu. Masimpe, kusambala ooku kwapa kuti basikuula basyome kuti ikubelesya zintu zimwi zisumbuzya muntu mbuli nsipa, ulakonzya kubaa buumi buli kabotu kwiinda bantu batabelesyi nsipa, eelyo inga kabaide kweemuda buyo. Ikusumpuka ooku kulatondezyegwa lyoonse acipekupeku. Ikanjikanji bantu batondezyegwa mumakwebo mbabaabo batabonwi-bonwi nobasalazya ŋanda, kukukulaa lubuwa, kuyola tombe nikuba buya kuyola tubi twabakkiti alimwi ababwa.

Nkubali bantu abamwi bayeeya kuti kuunka kumulimo cilagwasya kujana zintu zyakumubili, kakuli kubelekelaa munzi naa milimo buyo iimbi yakusalazyaa busena taigwasyi pe nkaambo taileti mali. Mbwaanga kunyina mali ngobajana, ino nkaambo nzi ncobanga kabalanganya cilawo? Cimwi caccilila akaambo kakuyeeya boobu ncakuti, bantu bamwi mazubaano bayeeya kuti bulondo nkulibamba buyo omwini.

Leza Mbwabubona Bulondo

Takudoonekwi buya kuti ikusoleka kwakacitwa kumatalikilo ikuyiisya bulondo, cakabagwasya bantu kusumpula buumi bwabo. Inzya, bulondo mbube buzwa kuli Leza, Jehova uusetekene alimwi mulondo. Ulatuyiisya ikutegwa tugwasyigwe kwiinda mukuba bantu basetekene alimwi balondo mumbazu zyoonse.—Isaya 48:17; 1 Petro 1:15.

Jehova Leza ulaa citondezyo cibotu mukaambo aaka. Bulondo alimwi abube bwakwe bumwi ibutabonwi aameso, bulabonwa muzilenge zya Leza zimwi zibonwa ameso. (Ba-Roma 1:20) Tulakonzya kubona kuti zilenge zyakwe tazyibisyi cilawo lyoonse. Izilengwaleza zili munyika mbozyigwasyanya kutegwa zipone zilaisalazya nyika muzila iilamya alimwi yakabambilwa kuti kaisalala alimwi akupa buumi bubotu. Ibulondo buli boobu, bulakonzya kucitwa buyo a Sikwaanza uujisi mizeezo yabulondo. Kuzwa kuli ceeci, tulakonzya kubona kuti bakombi ba Leza beleede kuti kabali balondo mumbazu zyoonse zyabuumi bwabo.

Mbazu Zyone Zyabulondo

Ibbaibbele lilatondezya mbazu zyone zyabulondo zyalo bakombi ba Leza nzyobeelede kusoleka kucita. Atulange-lange mbazu iimwi aimwi.

Zyakumuuya. Oolu ndolubazu luyandika kapati kubulondo boonse, akaambo kakuti lulabujatikizya buumi butamani bwamuntu uuli woonse. Nokuba boobo, oolu ndolubazu lwabulondo kanjikanji lutabikkilwi maano. Ikukagama buya kaambo, inga twati kuba abuumi busalala munzila yakumuuya caamba kutasotoka malailile Leza ngabikkide akati kabukombi bwakasimpe alimwi abwakubeja, nkaambo bukombi bwakubeja tabusalade kuli Leza. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Amuzwe akati kabo, mupambukane, mbwaamba Jehova. Mutaampi cintu citasalali, nenzoomutambula.” (2 Ba-Korinto 6:17) Awalo sikwiiya Jakobo taindi aambali kujatikizya kaambo aaka naati: “Busyomi busalala butakwe kampenda mumeso aa-Leza Taateesu mbombubo obu, bwakuti muntu . . . a[libambe] cakutaba akabala nikaba komwe kaansi.”—Jakobo 1:27.

Leza wakacikaka cilengwa cakusanganya bukombi busalala alimwi abutasalali. Ikanjikanji bukombi butasalali bulavwelana amicito iitasalali, mituni alimwi atuleza tusesemya. (Jeremiya 32:35) Aboobo, Banakristo bakasimpe baambilwa kuti kabatatoli lubazu mubukombi butali bwakasimpe.—1 Ba-Korinto 10:20, 21; Ciyubunuzyo 18:4.

Kulilemeka. Awalo aawa Leza ulibikkide munyinza akati kazintu zisalala alimwi azitasalali. Inyika yoonse mboizulwa yaba mbuli mbokupanduludwe kubbuku lya Ba-Efeso 4:17-19 ikuti: “Balisizidwe mumiyeeyo yabo, balipambukide kubuumi bwa-Leza . . . Aba baba zitiliba, aboobo balyaabilila kuzisusi zibi, kuti babeleke milimo yoonse iisofweede cakulikumbuzya.” Kuyeeya ooko kwakutalilemeka kulalitondezya mumbazu zinjaanji, ikucita zintu caantangalala alimwi akwiinda mukusisikizya, aboobo Banakristo beelede kucenjela.

Ibamuyanda Leza balizyi kuti ikucita zintu zibi mbuli koonana kwabasankwa balikke-likke, koonana kwabantu batana kwatana akweebela zintu ziletela muzeezo wakoonana nkutyola mulawo uujisi zyeelelo zibotu zya Jehova zyakulilemeka. Pele micito eeyi icitwa kapati mumasena aakulikondelezya alimwi akucinca-cinca kwazintu munyika. Eelyo Banakristo beelede kucenjela kuzintu zili boobu. Ikusama cisani cifwiifwi pee, cibangalala naa zijata zitondezya zibeela zyamubili zyeelede kusiswa nomuli kumiswaangano ya Bunakristo naa ciindi cakuyanzana citondezya kuti muntu ooyo wacileka kulilemeka. Ikutali buyo kuleta nsamino mbyaabi yanyika ku Bunakristo, insamino iili boobo ilakonzya kupa kuti bamwi babe amuzeezo mubyaabi. Oolu ndolubazu Banakristo ndobeelede kubikkila maano nobatondezya “busongo buzwa kujulu.”—Jakobo 3:17.

Mizeezo. Mumoyo wanu mutazuli zintu zisofweede. Jesu wakacenjezya kutabaa mizeezo iitasalali naakati: “Umwi aumwi uulangilila mwanakazi cakumusukama ulimucitide kale bumambi mumoyo wakwe.” (Matayo 5:28; Marko 7:20-23) Majwi aaya alabeleka akulibaabo balanga mabbuku aatondezya bantu batasamide alimwi abaabo batondezyegwa mubbasikopo, kubala zibalo zijisi makani apandulula zyakoonana alimwi akuswiilila nyimbo zyaamba makani abufwubafwuba. Aboobo, Banakristo tabeelede kulisofwaazya kwiinda mukubaa mizeezo iitasalali yalo iikonzya kubapa kutalika kwaamba zintu zitasetekene alimwi amicito mibi.—Matayo 12:34; 15:18.

Kumubili. Kusalala alimwi abulondo bwakumubili zileendelana a Bbaibbele. Mucikonzyanyo, Paulo wakalemba kuti: “Lino nubayandiki, mbuli mbutujisi zisyomezyo ezi, atulisonzole busofwaazi boonse nibuba bwamubili nibuba bwamoyo, atulondole busalazi bwesu cakuyoowa Leza.” (2 Ba-Korinto 7:1) Banakristo bakasimpe beelede kusoleka kubona kuti mibili, maanda alimwi alubuwa lwabo lulasumbula kweelana ambuli mbobakonzya. Kufwumbwa naa bakkala mumasena meenda mwaakatazya, Banakristo beelede kucita mbuli mbobakonzya ikutegwa lyoonse kabasalala.

Ibulondo bwamubili bupa kuti muntu atabelesyi tombwe munzila iili yoonse, kwiindilizya kunywa makoko alimwi amisamu iikola yalo iinyonganya mubili. Mweembezi waambidwe mubbuku lya Lwiimbo lwa Solomoni wakali kulumbaizya kununkila kwazisani zyamusimbi mu Sulamiwe. (Lwiimbo lwa Solomoni 4:11) Kuba balondo cintu ciyandika kapati, mbwaanga tatuyandi kuti bantu mbotukkede limwi kabatalika kululauka akaambo kakeemya naa kagango kamubili wesu. Mafwuta aanunkila kapati alakonzya kaali mabotu, pele tacipandululi kuti inga mwabelesya buyo ngawo muciindi cakusambaa mubili lyoonse alimwi akuwasya zyakusama.

Kuzilanga Kabotu Zintu

Caboola kumakani aajatikizya kulibamba kwaamubili, bantu balaciindilizya kaka. Kubbazu limwi, ikuyeeya zyabulondo lyoonse cilakonzya kutupa kuti katutakkomani mubuumi. Cilakonzya alimwi kutumanina ciindi. Kulubazu lumbi, minzi iijisi tombe ilakonzya kubelesya mali manji kwiibambulula. Akati kazyeezyi, cilabeleka kuzilanga kabotu zintu munzila yeelede akuzumanana kusalazya munzi.

Amucesye zintu muŋanda yanu. Maanda aazwide zintu alakatazya kusalazya alimwi cilakatazya kulibona tombe mubusena buli boobo. Maanda ayeelede alimwi aatajisi zintu zinji taakatazyi kusalazya. Ikuba abuumi buuba-uba kulalumbaizyigwa mu Bbaibbele noliti: “Kufumbwa twanoojisi cakulya acakulivumba, nciconya eco mbubo ncinji.”—1 Timoteo 6:8.

Ŋanda lyoonse yeelede kuti kaisalala. Ikusalazya ŋanda mmukuli wabantu boonse ibakkala mpawo. Kanjikanji maanda aajisi tombe, itombe litalikila mutwaanda tuli muŋanda eeyo. Ikusalala kwaŋanda, nkubikka zintu mubusena monzyeelede. Mucikonzyanyo, zisani zyatombe tayeelede kulundikwa muŋanda moona. Zidooli alimwi azyibulo-bulo zyiile kwaalabana zilakozya kuleta ntenda. Ntenda zinji muŋanda zilacitika akaambo kakuba bayamba.

Masimpe, bulondo alimwi akupona munzila Yabunakristo tazikonzyi kwaandaanizyigwa pe. Ikupona muzila yabunaleza, musinsimi Isaya waamba kuti “[n]inzila yabusalazi.” Alimwi wakayungizya majwi apa kukkalaansi kuyeeya naakati: “Mulinjiyo tamukooyooinda basofweede.” (Isaya 35:8) Inzya, ikuba mulondo ciindi cino, cilapa lusyomo mucisyomezyo ca Leza ikuti uyakuleta paradaiso iisalede anyika. Munyika yoonse, bantu boonse baya kumutembaula Jehova Leza kwiinda mukuzumina zyeelelo zyakwe zisumpukide zyabulondo.—Ciyubunuzyo 7:9.

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Ikusalazya ŋanda mmukuli wabantu boonse bakkala mpawo

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Inyika ilalisalazya munzila iilamya