Skip to content

Skip to table of contents

Sena Muli Akati Kabaabo Bayandwaa Leza?

Sena Muli Akati Kabaabo Bayandwaa Leza?

Sena Muli Akati Kabaabo Bayandwaa Leza?

“Oyo uujisi milao yangu, akwiibamba nguundiyanda. Awalo uundiyanda uyooyandwa Taata.”—JOHANE 14:21.

1, 2. (a) Ino mbuti Jehova mbwaatondezya luyando lwakwe kubantu? (b) Ino ncinzi Jesu ncaakatalisya masiku aamu Nisani 14, 33 C.E.?

JEHOVA ulabayanda bantu mbaakalenga. Mubwini, wakaiyandisya nyika cakunga “wakapa Mwanaakwe simuzyalwa alike, kuti umwi [a]umwi uumusyoma atafwidilili, pele abe abuumi ubutamani.” (Johane 3:16) Ciindi ca Ciibalusyo calufwu lwa Kristo mbociyaabuswena afwaafwi, Banakristo bakasimpe beelede kubikkila maano kapati ikuzyiba kuti Jehova “wakatuyanda swebo akutuma Mwanaakwe kuti azoobe mulungo wazibi zyesu.”—1 Johane 4:10.

2 Masiku aamu Nisani 14, 33 C.E., Jesu abaapostolo bakwe ibali 12 bakabungana muŋanda yamujulu kutegwa basekelele pobwe lya Pasika, ikwiibaluka kulubulwa kwabana Israyeli kuzwa ku Egepita. (Matayo 26:17-20) Nobakamana kusekelela pobwe eeli lyaba Juda, Jesu wakamugusya Judase Iskariote akutalisya mulalilo wakwiibaluka, iwakali kuzooba Ciibalusyo calufwu lwa Kristo cicitwaa Banakristo. * Kabelesya cinkwa citakwe bumena alimwi awaini uusalala kazili zitondezyo zyamubili wakwe wini alimwi abulowa bakwe, Jesu alimwi abaapostolo ibali 11 ibakacaala bakalya antoomwe cilyo eeco. Itwaambo toonse kujatikizya mbuli mbwaakazumanana kucita nkotuli mu Makani Mabotu aajisi twaambo tukozyenyi akalembwaa Matayo, Marko, Luka alimwi amwaapostolo Paulo walo wakaamba kuti “Mulalilo wa-Mwami.”—1 Ba-Korinto 11:20; Matayo 26:26-28; Marko 14:22-25; Luka 22:19, 20.

3. Ino muunzila nzi iiyandika kapati cibalo camwaapostolo Johane cijatikizya Jesu mumawoola aamamanino abasikwiiya bakwe muŋanda yamujulu mbociindene abalembi bambi?

3 Cilagambya kujana kuti mwaapostolo Johane kwiina mpaakaamba kujatikizya kwiinzya cinkwa alimwi awaini, ambweni nkaambo kakuti ciindi naakalemba Makani Mabotu (kuma 98 C.E.), ibweende oobu bwakali bambidwe kale kabotu akati ka Banakristo bakusaanguna. (1 Ba-Korinto 11:23-26) Nokuba boobo, kwiinda mukulaililwaa muuya, Johane alikke nguutupa makani ayandika kapati ajatikizya Jesu ncaakaamba alimwi ancaakacita naakamana kutalisya Ciibalusyo calufwu Lwakwe. Twaambo ootu tukkomanisya tulajanwa mu Makani Mabotu oonse aakalembwaa Johane. Alatondezya cakusalazya mbubabede bantu Leza mbayanda. Lino atulange-lange Johane caandaano 13 kusikila ku 17.

Amwiiye Kucikozyanyo ca Jesu Caluyando Ciinda Kubota

4. (a)Ino mbuti Johane mbwaakakankaizya kujatikizya mutwe mupati wamakani wamuswaangano wa Jesu abasikwiiya bakwe ciindi naakatalisya Ciibalusyo? (b) Ino nkaambo nzi kapati Jehova ncamuyandila Jesu?

4 Luyando ngomutwe mupati muzyaandaano eezyi zyoonse zijisi lulayo lwa Jesu lwakulaya basikumutobela bakwe. Mubwini, ibbala lyakuti “luyando” lilalibonya mumbazu ziindenyi-indenyi ziindi zili 31. Iluyando lwa Jesu lupati kuli Jehova Bausyi alimwi akuli basikwiiya bakwe, lulalibonya antangalala muzyaandaano eezyi. Iluyando lwa Jesu kuli Jehova lulatondezyegwa mu Makani Mabotu woonse aamba zyabuumi bwakwe, pele Johane alikke nguwakalemba kuti Jesu wakacisalazya kwaamba kuti: “Ndamuyanda Taata.” (Johane 14:31) Jesu alimwi wakaamba kuti Jehova ulamuyanda alimwi wakakaamba kaambo ncamuyandila. Wakaamba kuti: “Mbubonya Taata mbwandiyanda, anywebo ndamuyanda mbubonya, kamukalilila muluyando lwangu. Mwanoobamba milao yangu, munookalilila muluyando lwangu, mbubonya mbwembamba milao ya-Taata, akukalilila muluyando lwakwe.” (Johane 15:9, 10) Inzya, Jehova ulamuyanda Mwanaakwe akaambo kakuti ulamuswiilila kapati. Elo kaka cikozyanyo eeci ncibotu kubatobeli ba Jesu Kristo boonse!

5. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya luyando kuli basikwiiya bakwe?

5 Iluyando lupati lwa Jesu kuli basikwiiya bakwe lulalibonya kumatalikilo kwacibalo cakalemba Johane cijatikizya kuswaangana kwamamanino kwa Jesu alimwi abaapostolo bakwe. Johane wakaluula kuti: “Eno ipobwe lya-Pasika nelyatakalinacitwa, Jesu mbwaali kuzi kuti ciindi cakwe casika kuti azwe munyika eyi aye kuli-Wisi, mbwaakali kubayanda bana bakwe abali munyika ino, wakabayanda mane kusikila kumamanino.” (Johane 13:1) Imangolezya ngamunya aayo aatalubiki, wakapa ciiyo citalubiki cakubelekela bantu bamwi caluyando. Wakasanzya matende aabo. Eeci ncecintu umwi wabo ncaakeelede kulisungula kucitila Jesu alimwi ababunyina, pele bakawayawaya kucita boobo. Jesu wakaucita mulimo ooyu muuba akubaambila basikwiiya bakwe kuti: “Ndanooli Mwami a-Mufundisi nendasanzya matende aanu, anywebo mulyeelede kusanzyanya matende aanu. Nkaambo ndamupa citondezyo, kuti anywebo mucite mbuli mbwendamucitila.” (Johane 13:14, 15) Banakristo bakasimpe beelede kuti kabalisungude alimwi akukkkomanina kubelekela bamwi.—Matayo 20:26, 27; Johane 13:17.

Amutobele Mulawo Mupya

6, 7. (a) Ino mmakani nzi aambi ajatikizya kutalisya Ciibalusyo Johane ngakaamba? (b) Ino mmulawo nzi mupya Jesu ngwaakapa basikwiiya bakwe, alimwi ino ncinzi cakali cipya mumulawo ooyo?

6 Icibalo cakalembwaa Johane cilikke ncecipandulula kujatikizya cakacitika muŋanda yamujulu masiku mu Nisani 14 alimwi cilaamba cakugaminina mbuli Judase Iskariote mbwaakazwa. (Johane 13:21-30) Kweendelanaa cibalo ca Makani Mabotu, cilatondezya kuti sikumwaaba ooyu naakazwa, nceciindi Jesu naakacita Ciibalusyo calufwu Lwakwe. Mpoonya wakabandika kwaciindi cilamfwu abaapostolo bakwe basyomeka, kabapa lulayo alimwi amalailile aamamanino. Mbotuyaabulibambila kuya kujanika ku Ciibalusyo, tweelede kuyandisya kuziba ceeco Jesu ncaakaamba muciindi eeco, ikapati akaambo kakuti tuyanda kuti tube akati kabaabo mbayanda Leza.

7 Imalailile akusaanguna ngoonya Jesu ngaakapa basikwiiya bakwe naakamana kutalisya Ciibalusyo calufwu lwakwe akali mapya. Wakaamba kuti: “Ndamupa mulao mupya wakuti, amuyandane umwi amweenzinyina, mbuli mbwendali kumuyanda, anywebo muyandane mbubonya. Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.” (Johane 13:34, 35) Ino malailile aaya akali mapya munzila nzi? Nikwakainda kaindi kasyoonto buyo mangolezya ngoonya aayo, Jesu wakazookasalazya kaambo naakaamba kuti: “Ngooyu mulao wangu kuti muyandane, mbubonya mbwendamuyanda. Taakwe uuli aluyando ulwiinda olu, kuti muntu atulile beenzinyina buumi bwakwe.” (Johane 15:12, 13) Mulawo wa Musa wakapegwa kubana Israyeli wakali kwaamba kuti bakeelede ‘kuyanda beenzinyina mbuli mbobaliyanda balo.’ (Levitiko 19:18) Pele mulawo wa Jesu wakazumanana. Banakristo bakeelede kuyandana mbuli Kristo mbwaakabayanda kwiinda mukulisungula kwaaba buumi bwabo akaambo kabanyina.

8. (a) Ino kulyaaba bubikkilizya nzi? (b) Ino mbuti Bakamboni ba Jehova mbobatondezya bukkale bwakulyaaba sunu?

8 Ciindi ca Ciibalusyo nceciindi cibotu cakulilanga-langa tobeni alimwi katuli mbungano ikutegwa tubone kuti naa masimpe tulijisi citondezyo citwiindanya ca Banakristo bakasimpe—iluyando luli mbuli lwa Kristo. Iluyando lwakulyaaba iluli boobo lwakali kukonzya kupandulula alimwi ziindi zimwi lupandulula kuti, Munakristo wakeelede kubikka buumi bwakwe muntenda muciindi cakwaaba banyina. Nokuba boobo, kanjikanji cibikkilizya kulisungula kwesu ikwaaba zintu nzyotuyanda kutegwa tugwasye bakwesu akubabelekela alimwi abantu bamwi buyo. Imwaapostolo Paulo wakajisi citondezyo cibotu mukaambo aaka. (2 Ba-Korinto 12:15; Ba-Filipi 2:17) Bakamboni ba Jehova balizibidwe kabotu nyika yoonse mbwiizulwa akaambo kabukkale bwabo bwakulyaaba, ikugwasya banyina alimwi abasimukobonyina akubeleka kapati kwaambila bantunyina kasimpe kamu Bbaibbele. *Ba-Galatiya 6:10.

Icilongwe Ciyandika Kubikkila Maano

9. Ikutegwa tubambe cilongwe cesu cibotu a Leza alimwi a Mwanaakwe, ino ncinzi ncotweelede kucita munzila yeelede?

9 Kwiina cintu ceelede kuyandika kapati kulindiswe kwiinda kuyandwaa Jehova alimwi a Mwanaakwe Jesu Kristo. Nokuba boobo, ikutegwa tuyandwe, tweelede kucita cintu cimwi. Masiku aamamanino ngaakali abasikwiiya bakwe, Jesu wakati: “Oyo uujisi milao yangu, akwiibamba nguundiyanda. Awalo uundiyanda uyooyandwa Taata, amebo ndiyoomuyanda, ndiyoolitondezya kulinguwe.” (Johane 14:21) Mbwaanga tulabikkila maano kucilongwe cesu a Leza alimwi a Mwanaakwe, tulaaswiilila malailile aabo kabotu-kabotu. Eeci cilabikkilizyaa malailile mapya akutondezya luyando lwakulyaaba alimwi amalailile Kristo ngaakapa naakabuka aakuti ‘tukambaukile bantu akubalunguluda,’ katusoleka ‘kuyiisya bantu’ aabo bazumina makani mabotu.—Incito 10:42; Matayo 28:19, 20.

10. Ino nzilongwe zili buti ziliko kubananike alimwi “[a]mbelele zimwi”?

10 Nokwakainda ciindi cili mbocibede masiku ngoonya aayo, kaingula mubuzyo ngwaakabuzyigwa amwaapostolo uusyomeka Judase (Tadayo), Jesu wakaamba kuti: “Na muntu ulandiyanda unoobamba ijwi lyangu, awalo Taata ulamuyanda, tulasika kulinguwe, tukakale awalo.” (Johane 14:22, 23) Nociba ciindi kabacili anyika, Banakristo bananike bakaitwa kuti bakalele a Kristo kujulu, balijisi cilongwe cibotu a Jehova alimwi a Mwanaakwe. (Johane 15:15; 16:27; 17:22; Ba-Hebrayo 3:1; 1 Johane 3:2, 24) Pele ibeenzyinyina, iba “mbelele zimwi” ibajisi bulangizi bwakuyookkala ansi abalo balijisi cilongwe cibotu “asikweembela omwe,” Jesu Kristo alimwi a Leza wabo Jehova ikuti naa kabaswiilila.—Johane 10:16; Intembauzyo 15:1-5; 25:14.

“Tamuli Bayeeyi Nyika”

11. Ino nkucenjezya kuli buti kupa kukkalaansi ikuyeeya Jesu nkwaakapa kuli basikwiiya bakwe?

11 Mumuswaangano wamamanino abasikwiiya bakwe basyomeka katanafwa, Jesu wakabacenjezya munzila ipa kukkalaansi ikuyeeya naakati: Ikuti naa muntu kayandwaa Leza, uyoosulwa anyika. Wakaamba kuti: “Na inyika yamusula, mulizi kuti yali kundisulide kale. Nomwali bayeeyi inyika, inyika neyali kuyanda bayo, kwalo nkaambo tamuli bayeeyi nyika, pele ndakamusala kuzwa kunyika, nkakaambo ako inyika nciimusulide. Amuyeeye ijwi ndendakamwaambila kuti, Muzike tali mupati kwiinda simalelaakwe. Kuti bakandipenzya mebo, bayoomupenzya anywebo, kuti nobakabamba ijwi lyangu, nobayoobamba alyanu.”—Johane 15:18-20.

12. (a) Ino nkaambo nzi Jesu ncaakacenjezyela basikwiiya bakwe kuti nyika iyoobasula? (b) Ino ncinzi ciyandika kulanga-langa Ciibalusyo mbociyaabuswena afwiifwi?

12 Jesu wakapa kucenjezya ooku kutegwa baapostolo aaba ibali 11 kubikkilizyaa Banakristo bakali kuzoobatobela batakatyompwi naa kuleka akaambo kakusulwa anyika. Wakayungizya kuti: “Ndamwaambila makani aya kuti mutalebwi. Bayoomutanda muzikombelo, alimwi ciindi ciyoosika kuti oyo uuti kamujaye uyoocita anga, Ndamanina Leza mulimo. Bayoomucitila zintu ezi nkaambo tabana kumuziba Taata, nemba ndime.” (Johane 16:1-3) Ibbuku limwi lipandulula mabala amu Bbaibbele lipandulula kuti, icciti libelesyedwe aawa lyakuti “kulebwa” lyaamba cintu “icikonzya kupa kuti muntu aleke kusyoma naa kusiya muntu ngwayelede kusyoma antela kuleka kumuswiilila naaba kuleka kumutobela.” Ciindi cakucita Ciibalusyo mbociyaabuswena afwiifwi, ibantu boonse beelede kuyeeya kujatikizya buumi bwabasyomi bansiku abasunu alimwi akutobela cikozyanyo cabo cakutazungaana nobali mumasunko. Mutalekeli kukazyigwa naa kupenzyegwa kuti kumupe kuleka kutobela Jehova alimwi a Jesu, pele amukanze kubasyoma alimwi akubaswiilila.

13. Ino ncinzi Jesu ncaakabalombela basikumutobela mumupailo kuli Bausyi?

13 Mumupailo wakwe wamamanino kabatanazwa muŋanda yamujulu ku Jerusalemu, Jesu wakati kuli Bausyi: “Ndakabapa ijwi lyako, pele inyika yakabasula, nkaambo tabali banyika, mbuli mbwentali w[a]nyika amebo. Nsikumbili kuti ubagwisye munyika, pele kuti ubavune kulooyo mubi. Tabali banyika mbuli mbwentali w[a]nyika amebo.” (Johane 17:14-16) Tuli masimpe kuti Jehova ulabalanganya aabo mbayanda alimwi akubayumya-yumya kuti bazumanane kutaba banyika.—Isaya 40:29-31.

Amuzumanane Kubaa Muluyando lwa Usyi Alwa Mwana

14, 15. (a) Ino nkuunzi Jesu nkwaakalikozyanyisya, kaliindanyaa ‘cisiko cakasanduka’ cili? (b) Ino mbaani bakali “mitabi” “[ya]cisiko cini camusaansa”?

14 Mumubandi ngwaakajisi abasikwiiya bakwe basyomeka masiku aamu Nisani 14, Jesu wakalikozyanyisya lwakwe “[ku]cisiko cini camusaansa” mukuliindanyaa ‘cisiko cakasanduka’ cabana Israyeli batasyomeki. Wakaamba kuti: “Ndime cisiko cini camusaansa, Taata ngomukamwini muunda.” (Johane 15:1) Kakwiindide kale myaanda-myaanda yamyaka, Jeremiya wakaalemba majwi aa Jehova kulembela bantu bakaleyede kale kukutobela milawo naakati: “Nindakakubyala wakali musaansa mubotu . . . Ino wasanduka buti kuba musaansa umbi uusampukide?” (Jeremiya 2:21) Alimwi awalo musinsimi Hosea wakalemba kuti: “Israyeli ngumusaansa uuzyalisya, ulacita micelo minji. . . . Myoyo yabo njalweeno.”—Hosea 10:1, 2.

15 Muciindi cakuzyala micelo yabukombi bwakasimpe, bana Israyeli bakaba basiluleyo alimwi akutalika kuzyala micelo yabo beni. Imazuba otatwe muswaangano wamamanino kautana citika abasikwiiya bakwe basyomeka, Jesu wakaambila ba Juda basikuupaupaa meso kuti: “Ndamwaambila kuti Bwami bwa-Leza buzoonyanzigwa kulindinywe, buzoopegwa musyobo umbi uuzyala micelo yabo.” (Matayo 21:43) Imusyobo mupya ‘mbana ba-Israyeli ba-Leza,’ inkamu ya 144,000 ya Banakristo bananike ibakozyanyisyigwa “[ku]mitabi” “[ya]cisiko cini camusaansa” Jesu Kristo.—Ba-Galatiya 6:16; Johane 15:5; Ciyubunuzyo 14:1, 3.

16. Ino ncinzi Jesu ncaakakulwaizya baapostolo bakwe basyomeka ibali 11 kuti bacite, alimwi ino ncinzi cikonzya kwaambwa kujatikizya bamucaala basyomeka muciindi ecino cakumamanino?

16 Jesu wakabaambila baapostolo ibali 11 mbocakali limwi muŋanda yamujulu ku Jerusalemu kuti: “Mitabi yoonse yangu iitazyali micelo wiitema, ayalo mitabi yoonse iizyala micelo wiikokweda kuti izyalisye micelo. Amukalilile mulindime, amebo mulindinywe. Mbubonya mutabi mbuutakonzya kuzyala micelo wini watanooli kucisiko, anywebo mbubonya tamukonzya, mwatakalilila mulindime.” (Johane 15:2, 4) Makani aasunu aajatikizya bantu ba Jehova atondezya kuti Banakristo bananike basyomeka bazumanana kukkala antoomwe a Mutwe wabo, Jesu Kristo. (Ba-Efeso 5:23) Bazumina kusalazyigwa alimwi akusonzolwa. (Malaki 3:2, 3) Kutalikila mumwaka wa 1919, baleta micelo minji kapati ya Bwami, ikusaanguna bakaleta Banakristo bananike abamwi alimwi kutalikila mu 1935, baleta beenzinyina ba “inkamu impati” yalo iiyaabuyungizyika.—Ciyubunuzyo 7:9; Isaya 60:4, 8-11.

17, 18. (a) Ino mmajwi nzi Jesu ngaakaamba aagwasya bananike alimwi ambelele zimwi kuzumanana muluyando lwa Jehova? (b) Ino Mbuti kujanika ku Ciibalusyo mbokuyootugwasya kuyumya makanze eesu?

17 Majwi aa Jesu alabeleka ku Banakristo bananike kubikkilizya beenzyinyina aakuti: “Taata ulalemezegwa, mwazyala micelo minjiminji, ncomunooli basikwiiya bangu. Mbubonya Taata mbwandiyanda, anywebo ndamuyanda mbubonya, kamukalilila muluyando lwangu. Mwanoobamba milao yangu, munookalilila muluyando lwangu, mbobonya mbwembamba milao ya-Taata, akukalilila muluyando lwakwe.”—Johane 15:8-10.

18 Toonse tulayanda kuzumanana kukkalilila muluyando lwa Leza alimwi eeci cipa kuti tube Banakristo bazyala micelo. Tulacita oobu kwiinda mukubelesya ciindi ncotujana ikukambauka “Makani Mabotu aa-Bwami.” (Matayo 24:14) Alimwi tulasoleka mbuli mbotukonzya kutondezya “micelo ya-Muuya” mubuumi bwesu. (Ba-Galatiya 5:22, 23) Ikujanika ku Ciibalusyo calufwu lwa Kristo kuyooyumya makanze eesu aakucita boobu nkaambo ciyootuyeezya luyando lupati lwa Leza alimwi alwa Kristo.—2 Ba-Korinto 5:14, 15.

19. Ino ndugwasyo nzi alumwi iluyoobandikwa mucibalo citobela?

19 Naakamana kutalisya Ciibalusyo, Jesu wakasyomezya basikumutobela basyomeka kuti, Bausyi bayoobatuminia “Mugwasyi, Muuya Uusalala.” (Johane 14:26) Ikujatikizya mbuli muuya uusalala ooyu mbougwasya bananike alimwi ambelele zimwi kutegwa bazumanane muluyando lwa Jehova nceciyoobandikwa mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 2 Mumwaka wa 2002, ikweelana akubala mazuba kwamu Bbaibbele, Nisani 14 iyootalika lyaakubbila zuba muli Bwane mu March 28. Mangolezya aayo, Bakamboni ba Jehova kuzunguluka nyika yoonse bayoobungana kwiibaluka lufwu lwa Mwami Jesu Kristo.

^ munc. 8 Amubone bbuku lyakuti Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, lyakamwaigwaa Bakamboni ba Jehova, zibalo 19 alimwi a 32.

Mibuzyo Yakwiinduluka

• Ino nciiyo nzi cibotu cijatikizya mulimo waluyando Jesu ncaakapa kuli basikwiiya bakwe?

• Ino nkaambo nzi ciindi ca Ciibalusyo ncecili ciindi cibotu ciyandika kulilanga-langa?

• Ino nkaambo nzi ncotuteelede kutyompwa akaambo kakucenjezya kwa Jesu kujatikizya kusulwa alimwi akupenzyegwa munyika?

• Ino “cisiko cini camusaansa” nguni? Ino “mitabi” mbaani alimwi ncinzi cilangilwa kuli mbabo?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Jesu wakapa baapostolo bakwe ciiyo citalubiki cakubelekela bamwi caluyando

[Zifwanikiso izili apeeji 24]

Basikwiiya ba Kristo balaswiilila mulawo wakwe kwiinda mukulyaaba