Skip to content

Skip to table of contents

Ikuzuzikizya Nzyayanda Leza Kulamusumpula Jehova

Ikuzuzikizya Nzyayanda Leza Kulamusumpula Jehova

Ikuzuzikizya Nzyayanda Leza Kulamusumpula Jehova

“Njoomulemeka cakulumba.”—INTEMBAUZYO 69:30.

1. (a) Ino nkaambo nzi Jehova ncayelela kulemekwa? (b) Ino mbuti mbotukonzya kumulemeka cakulumba?

JEHOVA ngu Leza singuzuzyoonse, Mwami Wakujulu Aansi alimwi ngo Mulengi. Aboobo, izina lyakwe alimwi amakanze akwe zileelede kulemekwa. Ikulemeka Jehova cipandulula kumusumpula kapati alimwi akumutembaula kwiinda mumajwi alimwi amumilimo. Ikutegwa tucite oobu “cakulumba,” tweelede kulumba lyoonse kufwumbwa nzyatucitila lino alimwi azyeezyo nzyaya kucita kumbele. Iciimo ncotweelede kuba aancico cili tondezyedwe kubbuku lya Ciyubunuzyo 4:11 kwalo zilenge zisyomeka zyamuuya nkozyakaambilizya kuti: “Nduwe uuelede, O [Jehova], kutambula bulemu alulemeko anguzu, nkaambo nduwe wakalenga zintu zyoonse, nkaambo kabukanze bwako nkizibeda, ankizyakalengelwa.” Ino mbuti mbotukonzya kumulemeka Jehova? Nkwiinda mukwiiya kujatikizya nguwe alimwi akucita zintu nzyayanda. Tweelede kulimvwa mbuli bwakalimvwa sintembauzyo ciindi naakaamba kuti: “Undiiyisye kucita luyando lwako, nkaambo nduwe Leza wangu.”—Intembauzyo 143:10.

2. Ino mbuti Jehova mbwabalanga aabo bamulemeka, alimwi abaabo batamulemeki?

2 Jehova ulababikkila maano aabo bamulemeka. Nkakaambo kaako ncali nguwe “uupa ci[pego] kulibaabo bamuyandaula.” (Ba-Hebrayo 11:6) Ino ncipego nzi? Jesu wakaamba boobu mumupailo kuli ba Wisi bakujulu: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Masimpe, aabo ‘balemeka Jehova cakulumba’ “bayookona nyika, bayookala alinjiyo lyoonse.” (Intembauzyo 37:29) Kubbazu limwi, “mubi tajisi coolwe kumamanino.” (Tusimpi 24:20) Mumazuba aaya aakumamanino, kulayandika kapati kulemeka Jehova nkaambo ulaafwaafwi kunyonyoona bantu babyaabi alimwi akufwutula baluleme. “Nyika ilamana, azisusi zyayo, pele oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.”—1 Johane 2:17; Tusimpi 2:21, 22.

3. Ino nkaambo nzi ncotweelede kubikkila maano kubbuku lya Malaki?

3 Iluyando lwa Jehova lulajanika mu Bbaibbele nkaambo “Magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza.” (2 Timoteo 3:16) Ijwi lya Leza lilijisi zibalo zinji zijatikizya mbuli Jehova mbwalongezya baabo bamulemeka alimwi acicitikila baabo batamulemeki. Cimwi cazibalo cijatikizya zyakacitika mu Israyeli muciindi cakali kupona musinsimi Malaki. Mumwaka wa 443 B.C.E., Nehemiya keendelezya musyobo wa Juda, Malaki wakalemba ibbuku liitwa azina lyakwe. Ibbuku eeli lijisi makani mapati, aakkomanisya alimwi abusinsimi “[bwa]kalembwa kuti [bu]cenjezye ndiswe nitusikilwa kumamanino aciindi.” (1 Ba-Korinto 10:11) Ikubikkila maano kumajwi aa Malaki kulakonzya kutugwasya kulibambila “buzuba bupati buyoosya bwa-Jehova,” bwakunyonyoona bweende oobu bubyaabi.—Malaki 4:5.

4. Ino ntwaambo nzi tuli cisambomwi ntotweelede kubikkila maano ituli mubbuku lya Malaki caandaano 1?

4 Ino mbuti ibbuku lya Malaki lyakalembwa myaka iinda ku 2,400 mbolikonzya kutugwasya mumwaanda wamyaka uuno wa 21 kulibambila buzuba bupati alimwi buyoosya bwa Jehova? Caandaano cakusaanguna cilatugwasya kubikkila maano kutwaambo tuli cisambomwi ituyandika kapati mukulemeka Jehova cakulumba kutegwa atuzumine alimwi akuti tukajane buumi butamani: (1) Jehova ulabayanda bantu bakwe. (2) Tweelede kutondezya kulumba kuzintu zisetekene. (3) Jehova uyanda kuti katumupa zintu ziinda kubota. (4) Ibukombi bwakasimpe bweendelezyegwa aluyando lwini-lwini kutali bulyatu pe. (5) Imulimo uutambulika kuli Leza tauli mulimo uuminya pe. (6) Umwi aumwi wesu uleelede kulyaambilila kuli Leza. Aboobo muzibalo eezyi zyotatwe zyakusaanguna zyabbuku lya Malaki, atulange-lange kaambo kamwi akamwi mbotuyaabubikkila maano kubbuku lya Malaki caandaano 1.

Jehova Ulabayanda Bantu Bakwe

5, 6. (a) Ino nkaambo nzi Jehova ncaakamuyandila Jakobo? (b) Ikuti twaiya kusyomeka kwa Jakobo, ino ncinzi ncotukonzya kulangila?

5 Iluyando lwa Jehova lulaambidwe cakusalazya mutupango twamatalikilo twabbuku lya Malaki. Ibbuku lilatalika amajwi aakuti: “Ngaaya majwi aa-Jehova ngaakaamba aaba-Israyeli kumulomo wa-Malaki.” Leza wakayungizya kwaamba kuti: “Ndamuyandisya.” Icikozyanyo cimwi cizwa mukapango nkakona aaka, Jehova waamba kuti: “Jakobo ndakamuyandisya.” Jakobo wakali muntu uujisi lusyomo muli Jehova. Nokwakainda ciindi, Jehova wakacinca zina lya Jakobo kuti abe Israyeli, eelyo wakaba sinsiku wamusyobo wa Israyeli. Jehova wakamuyanda Jakobo akaambo kakuti wakali muntu uusyoma. Ibantu aabo ibakatondezya bukkale mbuli bwa Jakobo kuli Jehova abalo bakayandwa Anguwe.—Malaki 1:1, 2.

6 Ikuti katumuyanda Jehova akukamantana abantu bakwe cakusyomeka, tulakonzya kuumbulizyigwa akaambo ikajanika kubbuku lya 1 Samueli 12:22, kakuti: “Nkaambo Jehova takonzyi kuleka bantu bakwe, nkaambo kazina lyakwe [l]ipati.” Jehova ulabayanda bantu bakwe alimwi ulabapa bulumbu, kakunyina akudooneka abuumi butamani. Alimwi tubala kuti: “Syoma Jehova akucita kabotu, aboobo ulakala munyika akweembelwa kabotu. Kolibotezya muli-Jehova, nkabela uyookupa moyo wako nzyuuyanda.” (Intembauzyo 37:3, 4) Ikuyanda kwesu nkotumuyanda Jehova kubikkilizya kaambo kabili ikayubunudwe kulindiswe ikali mubbuku lya Malaki caandaano 1.

Amutondezye Kulumba Zintu Zisetekene

7. Ino nkaambo nzi Jehova ncaakamusulila Esau?

7 Kweelana ambuli mbotwabala kubbuku lya Malaki 1:2, 3, Jehova naakamana kwaamba kuti “Jakobo ndakamuyandisya,” wakazyi kwaamba kuti, “Esau ndakamusula.” Ino nkaambo nzi ncobakaindana? Jakobo wakali kumulemeka Jehova, pele simaanganyina Esau kunyina naakacita boobo pe. Esau alimwi wakali kwiitwa kuti Edomu. Kubbuku lya Malaki 1:4, inyika ya Edomu iitwa kuti cisi cazibi alimwi ibantu bakkala mumo Jehova wakali basulide. Izina lyakuti Edomu (ikupandula mubala “uusalala”) lyakapegwa kuli Esau naakamana kusambala bupati bakwe kuli Jakobo amusinza uusalala. Ibbuku lya Matalikilo 25:34 lyaamba kuti: ‘Esau wakasampaula bupati bwakwe.’ Imwaapostolo Paulo wakakulwaizya basyominyina kuti bacenjele kuti “kutabi mwaamu naba muntu uutaluzi uuli mbuli Esau, uwakauzya bupati bwakwe bwakuzyalwa kumutiba omwe wacilyo.”—Ba-Hebrayo 12:14-16.

8. Ino ncinzi cakapa kuti Paulo akozyanyisye Esau kuli sibwaamu?

8 Ino nkaambo nzi Paulo ncaakakozyanyisya milimo ya Esau kubwaamu? Nkaambo kakuti ikuba amizeezo ya Esau cilakonzya kusololela muntu kukwaalilwa kulumba zintu zisetekene. Eelyo cikonzya kutobela nkucita cibi cipati mbuli bwaamu. Aboobo, umwi aumwi wesu ulakonzya kubuzya kuti: ‘Sena kuli ziindi nondisunkwa kucincanya cikono cangu ca Bunakristo—ibuumi butamani acintu cimwi cikonzya kukozyanyisyigwa amutiba wamusinza wanyangu? Ambweni kwiinda mukutazyiba, sena ndilasampaula zintu zisetekene?’ Esau kunyina naakakkazika moyo akaambo kakulombozya zintu zyakumubili. Wakaamba boobu kuli Jakobo: ‘Fwambaana ndisusuzye ooyo musinza uusalala.’ (Matalikilo 25:30) Cilausisya kujana kuti bamwi babelesi ba Leza abalo balaamba kuti: “Ndabinda! Nkaambo nzi ncondeelede kulindila lukwatano lwamumulawo?” Ikulombozya koonana kakunyina kubikkila maano kuzintu zikonzya kutobela cababeda cintu cili mbuli mutiba wamusinza wanyangu.

9. Ino mbuti mbotukonzya kuzumanana kuyoowa Jehova?

9 Eelyo tutasoli kusampaula zintu zisetekene kwiinda mukutabikkila maano kukulilemeka kwesu, kusyomeka alimwi akucikono cesu cakumuuya. Muciindi cakuba mbuli Esau, atube mbuli Jakobo wakali kusyomeka alimwi akuzumanana kuyoowa Leza kwiinda mukutondezya kulumba zintu zisetekene. Ino mbuti mbotukonzya kucita boobo? Nkwiinda mukusungwaalila kucita zintu Jehova nzyayanda. Aaka kaambo katutola kukaambo katatu kayubunudwe kubbuku lya Malaki caandano 1. Ino nkaambo nzi aako?

Ikupa Jehova Zintu Ziinda Kubota

10. Ino mmuunzila nzi ibapaizi mbobakali kusampaula tafwule lya Jehova?

10 Ibapaizi bamucisi ca Juda ibakali kubelekela mutempele ku Jerusalemu mumazuba aa Malaki, tiibakali kupa Jehova zipaizyo ziinda kubota pe. Ibbuku lya Malaki 1:6-8 lyaamba kuti: “Mwana ulalemeka wisi, amuzike ulalemeka mwami wakwe. Lino na ndime uso, kulemekwa kwangu kuli kuli? Na ndime mwami wanu, kuyoowegwa kwangu kuli kuli? Mbuboobo Jehova wamakamu mbwamwaambila, inywe nubapaizi numusampaula izina lyangu.” Pele bapaizi babuzya kuti: “Twasampaula buti izina lyako?” Jehova wabaingula kuti: “Mwandisampaula kukutuula acipaililo cangu zilyo zisofweede.” Ibapazi babuzya kuti: “Ino twazisofwaazya buti?” Eelyo Jehova wabaambila kuti: “Mwazisofwaazya kukuyeeya kuti intafule ya-Jehova ilisampaukide.” Ibapaizi aabo bakatondezya kusampaula tafwule lya Jehova kufwumbwa ciindi nobakali kutuula cipaizyo cijisi butongo akwaamba kuti: ‘Eeco taceensi cibi pe.’

11. (a) Ino ncinzi Jehova ncakaamba kujatikizya zipaizyo zitatambuliki? (b) Ino mmuunzila nzi bantu boonse mobakajisi mulandu?

11 Eelyo Jehova wakatubikka boobu twaambo kujatikizya zipaizyo zitatambuliki: “Na watola cintu cili boobo kumwami wako wacisi, sa walo ulabotelwa na? Sa ulakukondelelwa na?” Peepe, mweendelezi wabo inga takonzyi kucikkomanina cipego cili boobu. Awalo Mwami Wakujulu Aansi takonzyi kutambula cipego cijisi butongo! Alimwi tabali buyo bapaizi ibakajisi mulandu pe. Mubwini balo bakali kusampaula Jehova akaambo kakutuula zipaizyo eezyo. Pele sena bantu banji balo bakanyina mulandu? Peepe! Balo buya kubagama mbabakali kusala banyama boofwu, balema alimwi abaciswa akubaleta kubapaizi kutegwa batuulwe. Elo kaka ooku kwakali kubisya!

12. Ino mbuti mbotugwasyigwa kutegwa tupe Jehova zintu ziinda kubota?

12 Ikupa Jehova zintu zibotu nzyotukonzya kupa njenzila yakutondezya kuti masimpe tulamuyanda. (Matayo 22:37, 38) Kwiindana abapaizi bakaleede munzila bamumazuba aa Malaki, imbunga ya Jehova sunu ilapa malailile mabotu aamu Magwalo aatugwasya kulemeka Jehova akulumba kwiinda mukuzuzikizya zintu nzyayanda Leza. Ikaambo kane kajanwa mubbuku lya Malaki caandaano 1 kaliswaangenyi amakani aaya.

Bukombi Bwakasimpe Bweendelezyegwaa Luyando, Kutali Bulyatu

13. Ino ncinzi bapaizi ncobakali kucita cakatondezya kuti bakali balyatu?

13 Ibapaizi ibakali bamumazuba aa Malaki bakali kuliyanda, bakanyina luyando alimwi bakali kwaayandisya mali. Ino tuzyi buti kuti mbobakabede oobo? Ibbuku lya Malaki 1:10 lyaamba kuti: “Ma! sa taakwe muntu akati kanu uukonzya kujala milyango, kuti mutakunki mulimo wabuyo acipaililo cangu? Nsimubotelwi pe! mbwaamba Jehova wamakamu. Nsikoozumina kutambula cituuzyo camumaanza aanu pe.” Inzya, bapaizi aabo balyatu bakali kuyanda kubbadalwa kufwumbwa kalimo nkobacita mutempele nokaceya buti, bakali kuyanda kubbadalwa akaambo kakujala zijazyo alimwi akukutula mulilo acipaililo! Tacikatazyi pe ikubona kaambo Jehova ncaakalekela kutambula zipego kuzwa kumaanza aabo!

14. Ino nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti Bakamboni ba Jehova bakulwaizyigwa aluyando?

14 Ibulyatu alimwi akuliyanda kwabapaizi basimucita zibi ibakali mu Jerusalemu yansiku kulakonzya kutuyeezya kuti, kweelanaa Jwi lya Leza, bantu balyatu naa basikulikumbuzya tabakakoni Bwami bwa Leza pe. (1 Ba-Korinto 6:9, 10) Ikuyeeya kujatikizya nzila zyabapaizi aabo basikuliyanda kulakonzya kupa kuti twiindane ambabo kwiinda mukulumba mulimo wakukambauka uli mukucitwaa Bakamboni ba Jehova munyika yoonse mbwiizulwa. Ngwakulisungula buya; tatubbadalwi pe kumulimo wesu woonse ngotucita. “Tatuli mbuli banji baulisya Majwi aa Leza.” (2 Bakolinti 2:17, Ci) Mbubwenya mbuli Paulo, umwi aumwi wesu masimpe ulakonzya kwaamba kuti: “Ndakamukambaukila makani aa-Leza cakutapegwa cintu.” (2 Ba-Korinto 11:7) Amubone kuti Paulo ‘wakakambauka makani mabotu cakukondwa.’ Eeci cituleta kukaambo kasanu kayubunudwe mubbuku lya Malaki caandaano 1.

Kubelekela Leza Tauli Mulimo Uuminya pe

15, 16. (a) Ino bapaizi bakajisi ciimo cili buti kujatikizya makani aakutuula zituuzyo? (b) Ino mbuti Bakamboni ba Jehova mbobatuula zituuzyo?

15 Ibapaizi batasyomeki ibakali mu Jerusalemu yansiku ikutuula zipaizyo bakakubona kuba mulimo uuminya. Cakali cintu ciminya kuli mbabo. Kweelana ambokutondezyedwe kubbuku lya Malaki 1:13, Leza wakabaambila kuti: “Mulaamba kuti, Ma! Cilakataazya. Aboobo mwandicapa.” Ibapaizi aabo bakacapa naa kusampaula zintu zya Leza zisetekene. Umwi aumwi wesu apailile kuti atabi mbuli mbabo. Aboobo, atutondezye muuya uutondezyedwe kulugwalo lwa 1 Johane 5:3 wakuti: “Oku nkokuyanda Leza, kuti twabamba milazyo yakwe, alimwi amilazyo yakwe tiili miyumu.”

16 Lino atukkomanine kutuula zipaizyo zyakumuuya kuli Leza, imulimo ooyu akutaubona kuba mulimo uuminya. Atusoleke kutobela majwi aabusinsimi aakuti: “Amubweze majwi, mupiluke kuli-Jehova, mumwaambile kuti, Kotulekelela milandu yesu yoonse, kotutambula caluzyalo, elyo tuyookuletela micelo yamilomo yesu.” (Hosea 14:2) Imajwi aakuti “micelo yamilomo yesu” apandulula zipaizyo zyakumuuya, nkokuti imajwi ngotwaamba aakulumbaizya Jehova alimwi amakanze aakwe. Lugwalo lwa Ba-Hebrayo 13:15 lwaamba kuti: “Eno mulinguwe [Jesu Kristo] atupaile Leza lyoonse cipaizyo cakulumba, nkokuti micelo yamilomo iilumba izina lyakwe.” Elo tulakkomana kaka ikubona kuti zipaizyo zyesu zyakumuuya tazili zyakwiinzya buyo mulawo, pele zilatondezya camoyo woonse luyando ndotujisi kuli Leza! Kaambo aaka katusisya kukaambo kacisambomwi ikakonzya kuyiigwa kuzwa mubbuku lya Malaki caandaano 1.

Umwi Aumwi Uleelede Kulyaambilila

17, 18. (a) Ino nkaambo nzi Jehova ncaakasinganya muntu “mubeji”? (b) Ino ncinzi aabo ibakali kubeja ncobatakayeeya?

17 Ibantu ibakali kupona mumazuba aa Malaki bakaliyumwida mikuli yabo akaambo kazintu nzyobakacita, andiswe mbubwenya tweelede kucita mbubwenya oobo. (Ba-Roma 14:12; Ba-Galatiya 6:5) Mbubwenya buyo, bbuku lya Malaki 1:14 lyaamba kuti: “Maawe kuliyooyo mubeji uujisi mweenze akati kabutanga bwakwe, alimwi wakonkezya kupaizya nguwe, nekubaboobo ulaletela [Jehova] cipaizyo citaluleme.” Imuntu wakajisi tanga tanaakajisi buyo munyama omwe uvwubwa amunzi—mbuli mbelele yomwe pe—cakunga kunyina cimbi ncakonzya kupa. Nasala munyama wakupaizya, tanaakeelede kusala moofwu, uulemenyi naa uuciswa pe. Ikuti naa wasala munyama uulemenyi, cakali kutondezya kuti wakali kusampaula bubambe bwa Jehova bwacipaizyo, nkaambo muntu uujisi butanga wakali kukonzya kusala munyama uuboneka kabotu.

18 Aboobo Jehova wakalijisi kaambo kaya komoonga kakali kupa kuti amusinganye muntu ooyo wakali kubeja, iwakajisi munyama mucende weelede, pele wakali kuleta munyama ambweni kamukwela buya akaambo kakuti moofwu, mulema naa uuciswa kutegwa bapaizi bamutuule. Pele kwiina citondezya kuti kuli umwi wabapaizi iwakazubulula Mulawo wa Leza waamba kuti banyama balema tabeelede kutambulwa pe. (Levitiko 22:17-20) Ibantu ibayeeya kabotu bakalizyi kuti tiicakali cibotu ikupa cintu citali cibotu akubeja kuti ncecintu ncobakonzya kupa cilikke kumweendelezi wabo. Pele mubwini bakali kucitila Mwami Wakujulu Aansi Jehova, imupati kapati kwiinda beendelezi bantunsi. Bbuku lya Malaki 1:14 makani aaya lyaamba boobu: “Nkaambo ndi mwami mupati, mbwaamba Jehova wamakamu, azina lyangu lilalemekwa akati kabamasi.”

19. Ino ncinzi ncotulangila, alimwi ino ncinzi ncotweelede kunoocita?

19 Mbotuli babelesi ba Leza basyomeka, tulangila buzuba Mwami Mupati Jehova aakulemekwa abantu boonse. Kuciindi eeco, “nyika iyoozula luzibo lwa-Jehova mbubonya mbuli maanzi mbwaazuzya lwizi.” (Isaya 11:9) Kwaciindi cino, atusoleke kuzuzikizya zeezyo Jehova nzyayanda kwiinda mukwiiya sintembauzyo walo wakaamba kuti: “Njoomulemeka cakulumba.” (Intembauzyo 69:30) Ikutegwa tucite boobo, Malaki ulijisi alumbi lulayo lukonzya kutugwasya kapati. Muzibalo zyobilo zitobela, atubikkile maano mukulanga-langa zibeela azimwi zyabbuku lya Malaki.

Sena Mulayeeya?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kulumba Jehova?

• Ino nkaambo nzi zipaizyo zyakali kupa bapaizi bamumazuba aa Malaki ncozyatakali kutambulika kuli Jehova?

• Ino mbuti mbotupa cipaizyo cakulumba kuli Jehova?

• Ino ncinzi ceelede kukulwaizya bukombi bwakasimpe?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Ibusinsimi bwa Malaki bwakali kwaamba zintu zicitika mumazuba eesu

[Cifwanikiso icili apeeji 19]

Esau tanaakalumba zintu zisetekene pe

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Ibapaizi alimwi abantu buyo bakatuula zipaizyo zitatambuliki

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Kuzunguluka nyika yoonse, Bakamboni ba Jehova balapa zipaizyo zitabbadalilwi zyakulumba