Skip to content

Skip to table of contents

Jehova Ulababotezya Bantu Bakwe Amumuni

Jehova Ulababotezya Bantu Bakwe Amumuni

Jehova Ulababotezya Bantu Bakwe Amumuni

“Buka, umunike, nkaambo mumuni wako wasika, abulemu bwa-Jehova bwakupasukila.”—ISAYA 60:1.

1, 2. (a) Ino bantu bali mubukkale buli buti? (b) Ino nguni uuleta mudima uuvwumbilide bantu?

“ELO kaka nicali cibotu nitwalijisi bantu bajisi busongo mbuli bwakajisi Isaya naa Paulo!” Oobu mbwaakatongooka iwakali Muleli waku U.S. Harry Truman mumyaka yakuma 1940. Nkaambo nzi kakamupa kwaamba majwi aaya? Nkaambo kakuti wakali kuyanda basololi balilemeka kapati mumazuba aayo ngaakali kupona. Bantu bakazwa muciindi camudima uusiya kapati wamumwaanda wamyaka wa 20, munkondo yanyika yabili. Nokuba kuti inkondo yakalimanide kale, pele bantu tiibakali muluumuno pe. Mudima wakazumanana. Masimpe, nokuba kuti kwainda myaka iili 57 kuzwa ciindi noyakamana nkondo eeyo, bantu bacili mumudima. Nikwali kuti Muleli Truman ucipona asunu, kakunyina akudooneka naacili kubona mbuli mbobayandika basololi balilemeka kabotu mbuli Isaya naa mwaapostolo Paulo.

2 Kufwumbwa naa Muleli Truman wakalizyi naa pe, mwaapostolo Paulo wakaamba kujatikizya mudima iwakavwumbilide bantu alimwi wakacenjezya kujatikizya nguwo mubulembe bwakwe. Mucikozyanyo, wakacenjezya basyominyina kuti: “Inkondo njitulwa tiiensi yakulwana abantu balya maila, pe, njakulwana abeendelezi abami abasinguzu bamumudima waansi ano, tulalwana amyuuya yabubi iili mumyeenya yakujulu.” (Ba-Efeso 6:12) Kwiinda mumajwi aaya, Paulo wakatondezya kuti tanaakazyi buyo kujatikizya mudima wakumuuya uuvwumbilide nyika pe, pele wakatondezya alimwi kwini nkuuzwida mudima—kunguzu zipati zyamadaimona zipanduludwe kuti ‘beendelezi banyika.’ Mbwaanga myuuya iijisi nguzu njiiyendelezya mumudima wanyika, ino ncinzi bantu buyo ncobakonzya kucita kutegwa baugwisye?

3. Nokuba kuti bantu bali mubukkale bwamudima, ino ncinzi Isaya ncaakasinsima kuli baabo basyomeka?

3 Isaya awalo wakaamba kujatikizya mudima uuvwumbilide bantu. (Isaya 8:22; 59:9) Nokuba boobo, kaamba zyamumazuba eesu, wakasinsima kwiinda mukulaililwa amuuya kuti nomuba muciindi eeci camudima, Jehova uyoogwasya baabo bayanda mumuni kuba abulangizi. Inzya, nokuba kuti Paulo alimwi a Isaya tabaciponi ciindi cino, tulijisi malembe aabo aakasololelwa amuuya kutegwa atusololele. Ikutegwa tubone cilongezyo ciliko kuli baabo bayanda Jehova, atulange-lange majwi aabusinsimi bwa Isaya ibujanika mucaandaano 60 cabbuku lyakwe.

Mwanakazi Wamu Businsimi Wamwesya Mumuni

4, 5. (a) Ino ncinzi Jehova ncaambila mwanakazi kuti acite, alimwi ino ncisyomezyo nzi ncaasyomezya? (b) Ino makani nzi aakondelezya ibbuku lya Isaya caandaano 60 ngolijisi?

4 Imajwi mataanzi aali mubbuku lya Isaya 60 aambilwa mwanakazi uuside kapati, uulandabede aansi mumudima. Mukaindi buyo kasyoonto, mumuni wamweka, mpoonya Jehova waamba ategwa: “Buka, umunike, nkaambo mumuni wako wasika, abulemu bwa-Jehova bwakupasukila.” (Isaya 60:1) Iciindi casika cakuti imwanakazi wacikozyanyo aimikile akumwesya mumuni wa Leza, nkokuti bulemu bwakwe. Nkaambo nzi? Ibwiinguzi bulajanika mukapango katobela ikati: “Nkaambo mudima ulavumba nyika, akumisyobo yoonse kulasia mbi, pele kulinduwe Jehova wapasula, abulemu bakwe bulaboneka nkobede.” (Isaya 60:2) Ciindi mwanakazi naaswiilila Jehova ncaamwaambila, wasyomezyegwa zintu zibotu. Jehova wati: “Bamasi balasika kuzoobona mumuni wako, abami kuzoobona kubekema kwakupasula kwako.”—Isaya 60:3.

5 Aaya majwi aakondelezya aazwa mutupango ootu totatwe alajanika kumatalikilo alimwi mukufwiinsya alazyaamba zyoonse zyili mubbuku lya Isaya caandaano 60. Alasinsima kujatikizya cakacitikila mwanakazi wamubusinsimi alimwi akupandulula mbuli mbotukonzya kuzumanana kuba mumumuni wa Jehova nokuba kuti mudima nkouli akati kabantu. Pele, ino zikozyanyo eezi zyotatwe zili mutupango twakusaanguna ziiminina nzi?

6. Ino mwanakazi waambwa kubbuku lya Isaya caandaano 60 nguni, alimwi ino mbaani bamwiinina anyika?

6 Imwanakazi waambwa kubbuku lya Isaya 60:1-3 ngu Zioni, imbunga ya Jehova yazilenge zyamuuya zyakujulu. Mazubaano, Zioni anyika ulaimininwaa “ba-Israyeli ba-Leza” ibaceede, imbungano ya Banakristo bananike ibalangila kuyoolela a Kristo kujulu. (Ba-Galatiya 6:16) Cisi eeci cakumuuya cijisi bantu ibali 144,000 alimwi ikuzuzikizyigwa kwabbuku lya Isaya 60 mazubaano kwiimvwi alibaabo bacipona anyika ‘mumazuba aakumamanino.’ (2 Timoteo 3:1; Ciyubunuzyo 14:1) Ibusinsimi alimwi bulaamba kujatikizya beenzinyina ba Banakristo bananike “i[ba]nkamu impati” ya “mbelele zimwi.”—Ciyubunuzyo 7:9; Johane 10:16.

7. Ino Zioni wakali mubukkale buli buti mu 1918, alimwi ino mbuti eeci mbocakasinsimidwe?

7 Sena kuli ciindi cimwi “ba-Israyeli ba-Leza” nibakalede mumudima kweelana abwakacitide mwanakazi wamubusinsimi? Inzya, eeci cakacitika myaaka iili 80 yainda. Ilya nkondo yanyika yakusaanguna, Banakristo bananike bakapenga kapati ikucita kuti mulimo wabukamboni uzumanane. Pele mu 1918, imwaka wamamanino wankondo, imulimo wakukambauka wakali kucitwa wakalaayimikilwe limwi buya. Joseph F. Rutherford, iwakali kulanganya mulimo wakukambauka wanyika yoonse kubikkilizya a Banakristo bamwi bakazyibidwe kapati bakapegwa milandu yakutamikizyigwa, aboobo bakapika ntolongo kwamyaka iili mbwiibede. Mubbuku lya Ciyubunuzyo, Banakristo bananike ibakaliko anyika ciindi eeco bakapandululwa mubusinsimi kuti bakali mbuli mitumba yaalabene “mumigwagwa yamunzi oyo mupati uupedwe aya mazina aasisidwe, Sodoma a-Egepita.” (Ciyubunuzyo 11:8) Masimpe eeco cakali ciindi camudima kuli Zioni iwiimininwa abana bakwe bananike bali anyika!

8. Ino nkucinca kupati buti kwakacitika mu 1919, alimwi ino ncinzi cakatobela?

8 Nokuba boobo, kwakaba kucinca kupati mumwaka wa 1919. Jehova wakamumunikila Zioni! Iba Israyeli ba Leza bakafwutuka bakaimikila kutegwa bamwesye mumuni wa Leza, ikutalika alimwi kwaambilizya makani mabotu cakutayoowa. (Matayo 5:14-16) Akaambo kabusungu bwakabuka alimwi ku Banakristo aaba, ibananike alimwi abankamu mpati bakanjila mumumuni wa Jehova. Kusaanguna, aaba bapya bakananikwa kutegwa abalo babe ba Israyeli ba Leza. Kubbuku lya Isaya 60:3 baitwa kuti mbami akaambo kakuti bayakuba balelinyina a Kristo mu Bwami bwa Leza bwakujulu. (Ciyubunuzyo 20:6) Kumbele, inkamu mpati yambelele zimwi bakatalika kukwelelezyegwa amumuni wa Jehova. Aaba ‘mbabamasi’ baambwa mubusinsimi.

Bana Bamwanakazi Bapiluka Kumunzi!

9, 10. (a) Ino mwanakazi wakabona nzi, alimwi ino eeci cakali kuyubununa nzi? (b) Ino nkaambo nzi kakapa kuti Zioni akondwe?

9 Lino Jehova watalika kuyubununa makani oonse aalembedwe munzila yacikozyanyo kubbuku lya Isaya 60:1-3. Waambila mwanakazi majwi aambi. Amumvwe ncaamba, ategwa: “Lanzya meso aako koonse koonse, ubone.” Imwanakazi wacita oobo, elo kaka ncaabona camukondelezya! Ibana bakwe bali mukuboola kumunzi. Ilugwalo lulazumanana kwaamba kuti: “Boonse bayoboloka, beza kulinduwe. Bana bako balombe baleza kuzwa kule, abana bako basimbi balayumunwa bubuketwe.” (Isaya 60:4) Ikwaambilizya Bwami munyika yoonse kwakatalika mu 1919 kwakakwelelezya zyuulu zili mbozibede zyabantu bapya kumulimo wa Jehova. Abalo aaba bakaba ‘bana balombe’ alimwi ‘abana basimbi’ ba Zioni ibananike ba Israyeli ba Leza. Aboobo, Jehova wamubotezya Zioni kwiinda mukuleta baabo basyeede ba 144,000 kumumuni.

10 Sena mulakonzya kuyeeyela mbuli Zioni mbwaakakkomana ikukkala antoomwe abana bakwe? Kumane boobo, Jehova waambila Zioni ikaambo kamwi kapa kukondwa. Tubala kuti: “Lino wabona buyo, meso aako ayoomunika, amoyo wako uyookankama cakukondwa, nkaambo imbono yalwizi ziyooba zyako, abuvubi bwamasi b[u]yooboola kulinduwe.” (Isaya 60:5) Kweelana amajwi aaya aabusinsimi, kutalikila kuma 1930 makamu-makamu aa Banakristo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika kukabe kutamani bayoboloka kuboola kuli Zioni. Bazwa ‘mulwizi’ lwabantu bazandukide kuli Leza alimwi ibaiminina buvwubi bwamasi. “Zintu ziyandisi zyazisi zyoonse.” (Hagai 2:7; Isaya 57:20) Alimwi amubone kuti eezi “zintu ziyandisi” tazizumanani kubelekela Jehova munzila cimwi acimwi mbociyanda pe. Balayungizya bubotu bwa Zioni kwiinda mukuboola kuzikukomba cakukamantana abanyina bananike akuba “itanga lyomwe” kabajisi “sikweembela omwe.”—Johane 10:16.

Basambazi Alimwi Abeembezi Baboola ku Zioni

11, 12. Amwiipandulule inkamu yakabonwa kayeenda kuya ku Zioni.

11 Icatobela akaambo kakubunganya ooku kwakasinsimwa nkuyungizyigwa kwamweelwe wabasikutembaula Jehova. Eeci cakasinsimwa mumajwi aatobela aabusinsimi. Amuyeeye kuti muliimvwi amwanakazi wabusinsimi a Mulundu wa Zioni. Mwalanga kujwe, ncinzi ncomwabona? “Impumba yankamele iyooza buvumba nyika yako; inkamele zya-Midyani azya-Efa azya-Seba zyoonse ziyoosika, ziliyumwide ingolida atununkilizyo; aboobo makani mabotu aa-Jehova ayootembaulwa.” (Isaya 60:6) Makamu aabasambazi balabinga nkamela zikwela ngolovwani munzila iiyaku Jerusalemu. Inkamela zili mbuli meenda aapaya munyika! Ibasambazi balijisi zipego zya “ingolida atununkilizyo.” Alimwi ibasambazi aaba balanjila mumumuni wa Leza kutegwa bamutembaule caantangalala, ‘ikuzootembaula makani mabotu aa Jehova.’

12 Ibasambazi tabali mbabo balikke ibali mukweenda pe. Ibeembezi abalo bali mukweenda kuya ku Zioni. Ibusinsimi bulazumanana kwaamba kuti: “Imbelele zyoonse zya-Kedara ziyooyoboloka kulinduwe, bagutu ba-Nebayoti bayookumanina milimo.” (Isaya 60:7a) Imisyobo yabantu iivwuba banyama ili mukuboola kumunzi uusalala kutegwa bazyikupe Jehova ibanyama babo bainda kubota. Alimwi balalyaaba lwabo beni kuti babelekele Zioni! Ino mbuti Jehova mbwabatambula bamuzwakule aaba? Leza lwakwe ulaingula ategwa: “Bayootuulwa acipaililo cangu akutambulika, aboobo njoolemeka iŋanda yabweebesi bwangu.” (Isaya 60:7) Jehova cabuuya ulatambula zituuzyo zyabo alimwi amilimo yabamuzwakule aaba. Ikujanika kwabo kulabotelezya tempele yakwe.

13, 14. Ino ncinzi cakabonwa kaciboola kuzwa kumbo?

13 Lino amucengulusye mutwe wanu mulange kumbo. Ino ncinzi ncomwabona? Kumbo kulamfwu kapati, kuli cintu cili mbuli kuti ndijoba liyalene atala aalwizi. Jehova wabuzya mubuzyo ngomunya ngomujisi wakuti: “Ino mbobani aba baya buuluka mbuli ijoba, mbuli inziba ziya kuzipulo zyazyo?” (Isaya 60:8) Jehova waingula mwini mubuzyo wakwe ulaamba: “Nkaambo nyika zyakunkomwe yalwizi ziyoondilindila, aalo maato aa-Tarisi ayootaanguna, kuti balete bana bako kuzwa kule, baletelele ingolida yabo ansiliva yabo, zyoonse zibede izina lya-Jehova Leza wako a-Uusalala wa-Israyeli, nkaambo ngonguwe iwakakulemeka.”—Isaya 60:9.

14 Sena mulakonzya kuciyeeyela eeci? Lino joba lituba lyaswena, mbuli kooko kubbazu lyakumbo liboneka mbuli bungu. Liboneka mbuli kuti ncikunga catuyuni tusobana atala lyamayuwe. Pele mbobayaabuswena afwaafwi, mwabona kuti maato amilembo yawo kiivwungunudwe kutegwa ikwabe muwo. Imaato manji alimukweenda kuya ku Jerusalemu cakunga akozyenyi buyo acitanga canziba. Kuzwa kunkomwe iili kulaale, imaato alimukweendesya kapati, ikuleta basyomi ku Jerusalemu kuti bazyikukombe Jehova.

Imbunga ya Jehova Ilakomena

15. (a) Ino nkuyungizyigwa kuli buti kwakasinsimwa amajwi aali kubbuku lya Isaya 60:4-9? (b) Ino Banakristo beni-beni batondezya muuya uuli buti?

15 Elo kaka businsimi ibuli kutupango 4 kusikila ku 9 bulasalazya kupandulula ikukomena kwacitika munyika yoonse kuzwa mu 1919! Ino nkaambo nzi Jehova ncaaleleka Zioni kwiinda mukumukomezya munzila iili boobu? Nkaambo kakuti kuzwa mu 1919, ba Israyeli ba Leza cakulibombya alimwi cakusitikila bamwesya mumuni wa Jehova. Sena mwakabona kaambo aaka kweelana akapango 7 ikuti aaba ibeenzu ‘baboola kucipaililo ca Leza’? Aacipaililo mpaatuulilwa zipaizyo alimwi cibeela eeci cabusinsimi cituyeezya kuti imulimo wa Jehova ulabikkilizya akutuula. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ndamukumbila kuti . . . mutuule mibili yanu, ibe cipaizyo cuumi, cisalala, ciyandisi kuli-Leza, mbubonya bukombe bwanu bwakumoyo.” (Ba-Roma 12:1) Kweelana amajwi aa Paulo, Banakristo beni-beni tabazulili kwiinda mukujanika buyo kumiswaangano yansondo pe. Balaaba ciindi cabo, inguzu alimwi azintu zyabo zyakumubili kusumpula bukombi busalala. Sena ikujanika kwabakombi balyaabide bali boobo takubotezyi ŋanda ya Jehova? Ibusinsimi bwa Isaya bwaamba kuti kulacita oobo. Alimwi tulakonzya kusinizya kuti ibakombi basungu ibali boobo, abalo mbabotu mumeso aa Jehova.

16. Ino mbaani bakagwasya mumulimo wakuyakulula lyansiku, alimwi ino mbaani bacita boobo mazubaano?

16 Ibeenzu bayanda kubeleka. Ibusinsimi bulazumanana kwaamba kuti: “Nkabela bana babazwakule bayooyaka malambo aako, abami babo bayookumanina milimo.” (Isaya 60:10) Mukuzuzikizyigwa kutaanzi kwamajwi aaya musyule cakali ciindi ibaange nobakapiluka kuzwa ku Babuloni mubuzike, ibami alimwi abamwi buyo bamasi bakagwasya kuyaka tempele alimwi amunzi wa Jerusalemu. (Ezara 3:7; Nehemiya 3:26) Ikuzuzikizyigwa kwamumazuba aano, inkamu mpati ilabagwasyilizya bananike baceede mukuyaka bukombi bwakasimpe. Bagwasya kuyaka mbungano zya Banakristo, aboobo eeci cayumya “malambo” aambunga ya Jehova iili mbuli munzi. Alimwi balatola lubazu mukuyaka kwini buya—ikuyaka Maanda aa Bwami, Maanda Aamiswaangano Mipati alimwi amayake aa Beteli. Mumbazu eezi zyoonse, balabagwasya banyina bananike mukulanganya ziyandika kumbunga ya Jehova iili mukukomena!

17. Ino ninzila nzi yomwe Jehova mbwaabotezya bantu bakwe?

17 Elo kaka majwi aakumamanino aabbuku lya Isaya 60:10 alayumya-yumya! Jehova ulaamba: “Mubukali bwangu ndakakuuma, pele mukukondwa kwangu ndakufwida luzyalo.” Masimpe, mu 1918-1919, Jehova wakabalaya bantu bakwe. Pele eeco ciindi lyakali lyansiku. Lino nciindi ca Jehova cakutondezya luse kubabelesi bakwe bananike alimwi abeenzinyina bambelele zimwi. Icitondezyo cakuti oobo mbwaabede makani nkuyungizyika kupati akaambo kakubalongezya alimwi ‘akubabotezya’ munzila yacikozyanyo.

18, 19. (a) Ino nzisyomezyo nzi Jehova nzyasyomezya kuli baabo bapya ibaboola mumbunga yakwe? (b) Ino ncinzi itupango twacaala twabbuku lya Isaya caandaano 60 ncotutwaambila?

18 Amwaka myaanda-myaanda yazyuulu ‘zyabamuzwakule’ zilayanzana ambunga ya Jehova alimwi mulyango unoojalukide kutegwa abamwi banji babaccilile. Jehova waamba boobu kuli Zioni: “Milyango yako inoojulidwe lyoonse, tiikooyoojalwa abuniini isikati na masiku, kuti bakuletele imbono zyabamasi abami babo balabazulwida.” (Isaya 60:11) Basikukazya bamwi balasola kujala “milyango,” pele tulizyi kuti tabakonzyi kuzwidilila pe. Jehova lwakwe waamba kuti munzila imwi naa iimbi, milyango inoojulidwe. Ikuyungizyika kuyoozumanana.

19 Kuli nzila azimbi Jehova mbwaalongezya bantu bakwe, kwiinda mukubabotezya mumazuba aano aamamanino. Itupango twacaala twabbuku lya Isaya 60 tulaziyubununa nzila eezyo.

Sena Mulakonzya Kupandulula

• Ino “mwanakazi” wa Leza nguni, alimwi ino nguni uumwiiminina anyika?

• Ino ndilili bana ba Zioni nobakalandabede ansi, alimwi ino ndilili alimwi mbuti ‘mbobakabuka’?

• Kwiinda mukubelesya zikozyanyo ziindene, mbuti Jehova mbwaakasinsima kujatikizya kuyungizyika kwamazubaano kwabasikwaambilizya Bwami?

• Ino mmuunzila nzi Jehova mbwaakapa kuti mumuni wakwe umunikile bantu bakwe?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

‘Imwanakazi’ wa Jehova waambilwa kuti abuke

[Cifwanikiso icili apeeji 22]

Imaato aaboneka mbuli kuti ninziba atala lyamaanzi