Skip to content

Skip to table of contents

Banakristo Balakomba Mumuuya Amubwini

Banakristo Balakomba Mumuuya Amubwini

Banakristo Balakomba Mumuuya Amubwini

“Leza ngo-Muuya, eno abamukomba balyeelede kumukomba mumuuya amubwini.”—JOHANE 4:24.

1. Ino nkukomba kuli buti kumukkomanisya Leza?

MWANAA Jehova simuzyalwa alikke Jesu Kristo, wakatondezya cakusalazya ikukomba kukkomanisya Bawisi bakujulu. Ciindi naakali kukambaukila mukaintu muna Samariya munzila iikulwaizya kapati amugoti uuli afwaafwi aamunzi wa Sukari, Jesu wakaamba kuti: “Mulakomba ncomutezi, swebo tulakomba eco ncotuzi, nkaambo lufutuko luzwa kuba-Juda. Pele ciindi cilasika, ncencico cino, abakomba cakasimpe ncobayoomukomba Taata mumuuya amubwini, nkaambo mbambabo abo mbayanda Taata, kuti babe basikumukomba. Leza ngo-Muuya, eno abamukomba balyeelede kumukomba mumuuya amubwini.” (Johane 4:22-24) Ino majwi aaya atwaambila nzi?

2. Ino bukombi bwabana Samariya bwakayeeme anzi?

2 Bana Samariya bakalijisi mizeezo iilubide ijatikizya bukombi. Bakali kusyoma kuti Imagwalo Aasalala aakasololelwa amuuya akali buyo mabbuku aakusaanguna osanwe—alimwi aaya mabbuku osanwe bakalaasandulude kweelana ambobakali kuyanda, nkakaambo kaako akali kwiitwa kuti Pentateuch yaba Samariya. Nokuba kuti bana Samariya tiibakamuzyi Leza camasimpe, iba Juda bakalijisi luzibo lwamu Magwalo. (Ba-Roma 3:1, 2) Cakali cintu cuuba-uba kuba Juda alimwi abantu bamwi buyo ikuyandwa a Jehova. Pele, ino ncinzi ncobakali kuyandika kucita?

3. Ino ncinzi ciyandika kutegwa tumukombe Leza “mumuuya amubwini”?

3 Ikutegwa bamukkomanisye Jehova, ino ncinzi iba Juda alimwi aba Samariya kubikkilizya abantu bamwi bamumazuba aansiku ncobakeelede kucita? Bakeelede kumukomba “mumuuya amubwini.” Andiswe tuleelede kucita mbubwenya oobo. Nokuba kuti mulimo uubelekelwa Leza weelede kucitwa cabusungu alimwi amoyo uujisi luyando kubikkilizya alusyomo, ikukomba Leza mumuuya ikapati kuyandika kuti muuya uusalala kuuli mulindiswe alimwi akuuzumina kuti kautusololela. Kwiinda mukwiiya alimwi akubelesya Jwi lya Leza, miyeeyo yesu yeelede kweelana ayakwe. (1 Ba-Korinto 2:8-12) Ikutegwa bukombi bwesu buzuminwe a Jehova, bweelede kucitwa mubwini. Bweelede kweelana ancolyaamba Jwi lya Leza Ibbaibbele kujatikizya nguwe alimwi amakanze aakwe.

Bwini Bulakonzya Kujanika

4. Ino mbuti bantu bamwi mbobabubona bwini?

4 Basicikolo bayiya busyaabusongo bakatalika kuyeeya kuti ibwini bwancobeni tabukonzyi kujanwa akati kabantu balya maila pe. Mulembi umwi waku Sweden wazina lya Alf Ahlberg wakalemba kuti: “Imibuzyo minji yabusyaabusongo mboibede oobo cakunga tacikonzyeki ikupa bwiinguzi bugaminina kumibuzyo eeyo.” Nokuba kuti bamwi bayeeya kuti kuli buyo bwini bukozyenyi, pele sena mbozibede masimpe zintu oobo? Oobu tabusyi Jesu Kristo mbwaakali kuyeeya pe.

5. Ino ncinzi Jesu ncaakaboolela ansi?

5 Atuyeeyele kuti tuli akati kabaabo bakali kulangilila cakacitika eeci. Nkuumatalikilo kwamwaka wa 33 C.E., Jesu uliimvwi kumbele lya Mweendelezi muna Roma wazina lya Ponto Pilato. Jesu wamwaambila Pilato kuti: “Ncendakasikila ansi ano, kuti nkalungulule bwini.” Eelyo Pilato wabuzya kuti: “Ino bwini ninzi?” Pele tanaakalindila kuti Jesu azumanane kupandulula.—Johane 18:36-38.

6. (a) Ino “bwini” bupandululwa buti? (b) Ino mmulimo nzi Jesu ngwaakapa batobeli bakwe?

6 “Bwini” bupandululwa kuti “nkasimpe, ndusinizyo naa zintu zyabwini.” Nokuba boobo, sena Jesu wakacita bukamboni kubwini muzintu zyoonse? Peepe. Wakalijisi bwini bugaminide buya mumizeezo yakwe. Wakaambila batobeli bakwe kuti baambilizye bwini buli boobo naakaamba kuti: “Mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala, alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila.” (Matayo 28:19, 20) Kaatanasika mamanino aabweende oobu bwazintu, batobeli ba Jesu beni-beni baleelede kwaambilizya “lusinizyo lwa-Makani Mabotu” munyika yoonse. (Matayo 24:3; Ba-Galatiya 2:14) Eeci ciyoocitika kwiinda mukuzuzikizya majwi aa Jesu aakuti: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.” (Matayo 24:14) Aboobo, cilayandika kapati ikubazyiba aabo ibayiisya bwini nyika yoonse kwiinda mukukambauka makani mabotu aa Bwami nkobacita.

Mbotukonzya Kubwiiya Bwini

7. Ino mbuti mbomukonzya kusinizya kuti kuli Jehova Nkokuzwida bwini?

7 Kuli Jehova Nkokuzwida bwini bwakumuuya. Aboobo, sintembauzyo wakaita Jehova kuti ngu ‘Leza wabwini.’ (Intembauzyo 31:5; 43:3, NW) Jesu wakazumina kuti jwi lyaba Wisi mbobwini alimwi wakaamba kuti: “Kulilembedwe mubasinsimi kuti, Boonse bayooiisigwa [a Jehova]. Umwi [a]umwi uwakamvwa kuli-Taata, akwiiya kulinguwe, uleza kulindime.” (Johane 6:45; 17:17; Isaya 54:13) Eelyo cilasalala kuti aabo ibayandaula bwini beelede kuyiisyigwa a Jehova, Imwiiyi Mupati. (Isaya 30:20, 21) Basikuyandaula bwini beelede kujana “luzibo lwa-Leza.” (Tusimpi 2:5) Jehova caluyando wayiisya naa kupa bwini munzila ziindene-indene.

8. Ino mmuunzila nzi Leza mbwaakayiisya naa kupa bwini?

8 Mucikozyanyo, kwiinda mukubelesya bangelo, Leza wakapa Mulawo kubana Israyeli. (Ba-Galatiya 3:19) Kwiinda muziloto, wakasyomezya zilongezyo kuli bamasyaaneene ba Abrahamu alimwi a Jakobo. (Matalikilo 15:12-16; 28:10-19) Alimwi Leza wakaambaula kuzwa kujulu mbuli mbwaakacita ciindi Jesu naakabbapatizyigwa alimwi imajwi aaya akamvwigwa anyika aakuti: “Ngooyu mwanaangu uuyandika ngunkondelwa.” (Matayo 3:17) Alimwi tulalumba akaambo kakuti Leza wakapa bwini kwiinda mukusololela balembi ba Bbaibbele. (2 Timoteo 3:16, 17) Kwiinda mukwiiya kuzwa mu Jwi lya Leza Ibbaibbele, lino tulakonzya “kusyoma lusinizyo.”—2 Ba-Tesalonika 2:13.

Ibwini Alimwi a Mwanaa Leza

9. Ino mbuti Leza mbwaakabelesya Mwanaakwe ikuyubununa bwini?

9 Leza wakabelesya Mwanaakwe Jesu Kristo kapati ikuyubununa bwini kubantu. (Ba-Hebrayo 1:1-3) Masimpe, Jesu nguwakaamba bwini kwiinda bwakacita muntu uuli woonse. (Johane 7:46) Nociba ciindi kaunkide kale kujulu, wakayubununa bwini kuzwa kuli ba Wisi. Mucikozyanyo, mwaapostolo Johane wakatondezyegwa “ciyubunuzyo ca-Jesu Kristo ncaakapegwa kwa-Leza kuti atondezye bazike bakwe zintu zyeelede kufwambaana kuboola kuciindi ciza.”—Ciyubunuzyo 1:1-3.

10, 11. (a) Ino bwini Jesu mbwaakacitila bukamboni buswaangenyi anzi? (b) Ino mbuti Jesu mbwaakacita kuti bwini bube bwancobeni?

10 Jesu wakaambila Ponto Pilato kuti Wakaboola anyika kuti azikucite bukamboni kubwini. Mumulimo wakwe, Jesu wakayubununa bwini bwalo buswaangenyi kapati akulemekwa kwabweendelezi bwa Jehova kwiinda mu Bwami bwa Leza mwalo Kristo mwali Mwami. Ikucita bumboni kubwini tiikwakali kuyandika buyo kuti Jesu akambauke alimwi akuyiisya pe. Jesu wakacita kuti ibwini oobu bube bwancobeni kwiinda mukuzuzikizya ncobwaamba. Kweelana amakani aaya, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kutabi muntu naba omwe uumubika kaambo mumakani aakulya nanka kunywa nanka ipobwe nanka mweezi mupya nanka buzuba bwa-Sabata. Nkaambo ezi zintu zyoonse ncimvule buyo cazintu ziciza, pele mubili wini ngu-Kristo.”—Ba-Kolose 2:16, 17.

11 Inzila imwi ibwini mbobwakaba bwancobeni kwakali kuzyalwa kwa Jesu ku Betelehemu ikwakasinsimidwe. (Mika 5:2; Luka 2:4-11) Ibwini alimwi bwakaba bwancobeni kwiinda mukuzuzikizyigwa kwamajwi aa Daniele aabusinsimi aajatikizya kulibonya kwa Mesiya kumamanino ‘kwansondo ziiminina mwaka’ zili 69. Eeci cakacitika ciindi Jesu naakalyaaba kuli Leza ciindi naakabbapatizyigwa alimwi akunanikwa amuuya uusalala, cakacitika aciindi mpoona mpocaayelede mu 29 C.E. (Daniele 9:25; Luka 3:1, 21, 22) Ibwini bwakazumanana kuba bwancobeni kwiinda mumulimo wa Jesu mbwaakali sikukambauka Bwami. (Isaya 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Matayo 4:13-17; Luka 4:18-21) Alimwi bwakaba bwancobeni kwiinda mulufwu alimwi akubusyigwa kwakwe.—Intembauzyo 16:8-11; Isaya 53:5, 8, 11, 12; Matayo 20:28; Johane 1:29; Incito 2:25-31.

12. Ino nkaambo nzi Jesu ncaakaambila kuti “ndime bwini”?

12 Mbwaanga bwini bwakali kujatikizya Jesu Kristo, wakali kukonzya kwaamba kuti: “Ndime nzila, ndime bwini, ndime buumi. Takukwe uuza kuli-Taata, pele mulindime.” (Johane 14:6) Ibantu balaangununwa munzila yakumuuya ciindi nobaba “banabwini” kwiinda mukuzuminizya mulimo Jesu ngwajisi mumakanze aa Leza. (Johane 8:32-36; 18:37) Nkaambo kakuti ibali mbuli mbelele balabuzumina bwini akutobela lusyomo lwa Kristo, eelyo bayoojana buumi butamani.—Johane 10:24-28.

13. Ino mmuumbazu nzi zyotatwe motutiilingaule bwini bwamu Magwalo?

13 Ibwini mbwaakaamba Jesu alimwi abasikwiiya bakwe bakasololelwa amuuya mbobwakatalisya lusyomo lwa Banakristo. Aabo ‘basyoma,’ “baleenda mulusinizyo.” (Incito 6:7; 3 Johane 3, 4) Eelyo ino mbaani beenda mubwini mazubaano? Mbaani bali mukuyiisya bantu bwini mumasi oonse? Ikwiingula mibuzyo iili boobu, tulabikkila kapati maano ku Banakristo bakusaanguna alimwi akulingaula bwini ibuli mu Magwalo aaswaangenyi a (1) lusyomo, (2) mbokukombwa alimwi (3) akulilemeka kwaumwi aumwi.

Bwini Alusyomo

14, 15. Ino ncinzi ncomukonzya kwaamba kuciimo ca Banakristo bakusaanguna alimwi a Bakamboni ba Jehova kujatikizya Magwalo?

14 Ijwi lya Jehova lilembedwe lyakali kulemekwa kapati a Banakristo bakusaanguna. (Johane 17:17) Nkobakali kulanga kujatikizya lusyomo alimwi amilimo. Clement waku Alexandria wakapona mumwaanda wamyaka wabili alimwi awatatu wakaamba kuti: “Aabo ibasoleka kuyandaula bwini busumpukide, tabaleki kubuyandaula mpaka bajane cisinizyo cabwini oobo mbobasyoma kuzwa mu Magwalo buya.”

15 Mbubwenya mbuli Banakristo bakusaanguna, Bakamboni ba Jehova balalilemeka kapati Bbaibbele. Balasyoma kuti “magwalo aya oonse akazwa kuli-Leza, alikondede kukufundisya.” (2 Timoteo 3:16) Aboobo, atulange-lange zintu zisyoonto buyo nzyobakali kusyoma Banakristo bakusaanguna alimwi ambuli babelesi ba Jehova bamazubaano ncobaiya akaambo kakubelesya Bbaibbele kalili ndebbuku liyandika kapati.

Ibwini Kujatikizya Buumi

16. Ino bwini kujatikizya buumi bupanduludwe buti?

16 Akaambo kakuti bakaasyoma Magwalo ncaamba, Banakristo bakusaanguna bakayiisya bwini kujatikizya buumi. Bakalizyi kuti “muntu wakaba muumi” ciindi Leza naakamulenga. (Matalikilo 2:7) Kunze lyaboobo, bakazuminizya kuti buumi bwamuntu bulafwa. (Ezekieli 18:4; Jakobo 5:20) Alimwi bakalizyi kuti ‘ibafwide tabazyi cintu pe.’—Mukambausi 9:5, 10.

17. Ino mbuti mbomunga mwabupandulula bulangizi bwabafwide?

17 Pele, basikwiiya ba Jesu bakusaanguna bakalijisi bulangizi butali bwakweezyeezya bwakuti, ibafwu ibali mumizeezo ya Leza bayoobusyigwa naa kupilusyigwa kubuumi. Ilusyomo oolu lwakatondezyegwa kabotu kapati a Paulo walo wakaamba kuti: “Ndijisi lusyomo kuli-Leza, . . . kulaba kubuka kwabafu, akwabaluleme akwabataluleme.” (Incito 24:15) Alimwi kumbele, mulombwana umwi uulyaamba kuti Munakristo wazina lya Minucius Felix wakazoolemba kuti: “Ino mufwubafwuba nzi ooyo walo uuzumanana kukazya kuti, imuntu ngwaakaanza Leza takonzyi kumulengulula alimwi?” Mbubwenya mbuli Banakristo bakusaanguna, Bakamboni ba Jehova balazumanana kusyoma bwini bwamu Magwalo ibujatikizya buumi bwamuntu, lufwu alimwi abubuke. Lino atulange-lange ciimo ca Leza alimwi a Kristo.

Ibwini Alimwi a Butatu

18, 19. Ino nkaambo nzi ncokukonzya kwaambwa kuti Butatu taili njiisyo yamu Magwalo?

18 Banakristo bakusaanguna kunyina nobakali kubona kuti Leza, Kristo alimwi amuuya uusalala kuti Mbutatu. Encyclopædia Britannica yaamba kuti: “Ibbala lyakuti Butatu naa njiisyo eeyi iidumide kapati taijaniki pe mu Cizuminano Cipya, naa kwaamba kuti Jesu alimwi abatobeli bakwe bakali kukazyanyaa Shema [imupailo wamu Cihebrayo] uujanika mu Cizuminano Cakaindi wakuti: ‘Swiilila, O Israyeli. Jehova ngu-Leza wesu, Jehova ngumwi’ (Dt. 6:4).” Banakristo kunyina nobakakomba butatu bwabana Roma nobaba baleza bali boonse. Bakakazumina kaambo nkaakaamba Jesu kakuti, Jehova alikke nguweelede kukombwa. (Matayo 4:10) Alimwi bakaasyoma majwi aa Kristo aakuti: “Taata mupati kwiinda ndime.” (Johane 14:28) Bakamboni ba Jehova balazumanana kutusyoma twaambo ootu asunu.

19 Batobeli ba Jesu bakusaanguna bakali kwiindanya kabotu-kabotu akati ka Leza, Kristo alimwi amuuya uusalala. Mubwini, bakali kubbapatizya basikwiiya (1) muzina lya Taata, (2) lya Mwana alimwi (3) alya muuya uusalala, ikutali muzina lya Butatu pe. Bakamboni ba Jehova abalo balayiisya bwini bwamu Magwalo alimwi balamwiindanya kabotu-kabotu Leza, Mwana alimwi amuuya uusalala.—Matayo 28:19.

Bwini Alimwi Alubbapatizyo

20. Ino nduzibo nzi luyandika kumuntu uuyanda kubbapatizyigwa?

20 Jesu wakalailila batobeli bakwe kugwasya bantu kuba basikwiiya kwiinda mukubayiisya bwini. Ikutegwa beelele kubbapatizyigwa, beelede kujana luzibo lwantalisyo lwamu Magwalo. Mucikonzyanyo, beelede kubutobela bweendelezi alimwi akumupa bulemu Wisi alimwi Mwanaakwe, Jesu Kristo. (Johane 3:16) Imuntu uuyanda kubbapatizyigwa alimwi weelede kuti kazyi kuti muuya uusalala tali muntu pe, pele ninguzu zya Leza zibeleka.—Matalikilo 1:2, NW.

21, 22. Ino nkaambo nzi ncomukonzya kwaamba kuti lubbapatizyo lucitwa buyo kulibaabo basyoma?

21 Banakristo bakusaanguna bakali kubbapatizya buyo bantu bayiisyidwe kabotu alimwi bakeempwa ibakalyaaba lwabo cakumaninina kuli Leza kutegwa bacite kuyanda kwakwe. Iba Juda alimwi abasandule bakabungene mu Jerusalemu lya Pentekoste mu 33 C.E. bakalijisi kale luzibo lwa Magwalo aa Cihebrayo. Nobakamvwa mwaapostolo Petro kaamba kujatikizya Jesu Mesiya, ibabalilwa ku 3,000 “bakatambula makani aakwe” eelyo “bakabapatizigwa.”—Incito 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.

22 Ikubbapatizyigwa kwa Banakristo kucitwa buyo abaabo basyoma. Ibantu baku Samariya bakabutambula bwini, eelyo “nobakasyoma Filipo naali kukambauka makani mabotu aa-Bwini bwa-Leza [a]zina lya-Jesu Kristo, bakabapatizigwa, baalumi abakaintu.” (Incito 8:12) Kali musandule uulyaabide iwakajisi luzibo lwa Jehova, muzibe muna Etiopiya cakusaanguna wakakazumina kaambo kakaamba Filipo kajatikizya kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Mesiya, eelyo wakabbapatizyigwa. (Incito 8:34-36) Kumbele Petro wakaambila Korneliyo alimwi a Bamasi bamwi kuti, “uumuyoowa [Leza] akucita bululami ulatambulwa kulinguwe” alimwi akuti kufwumbwa muntu uusyoma muli Jesu Kristo ulajatilwa zibi zyakwe. (Incito 10:35, 43; 11:18) Zyoonse eezyi zileendelana amalailile aa Jesu ajatikizya ‘kugwasya bamwi kuba basikwiiya akubayiisya kuti batobele zintu zyoonse nzyaakalailila.’ (Matayo 28:19, 20; Incito 1:8) Bakamboni ba Jehova abalo balazumanana kuzyeelelo zizyonya eezyi kwiinda mukuzumizya buyo baabo ibajisi luzibo lwantalisyo lwamu Magwalo alimwi ibalyaaba kuli Leza kuti babbapatizyigwe.

23, 24. Ino mbubambe buli buti bweelede bwalubbapatizyo lwa Bunakristo?

23 Ikubbizya mumaanzi cakumaninina buya njenzila mbotu yakubbapatizya baabo basyoma. Jesu naakamana kubbapatizyigwa mu Mulonga wa Jordano, ‘wakazwa mumaanzi.’ (Marko 1:10) Muzibe waku Etiopiya wakabbapatizyigwa “mumaanzi.” Walo alimwi a Filipo “bakaselukila mumaanzi” alimwi “bakazwa mumaanzi.” (Incito 8:36-40) Lubbapatizyo lwamu Magwalo lulabikkilizya akuzikkwa kwacikozyanyo alimwi kulacitwa kwiinda mukumaninina kubbizyigwa mumeenda.—Ba-Roma 6:4-6; Ba-Kolose 2:12.

24 Ibbuku litegwa The Oxford Companion to the Bible lyaamba kuti: “Ibupanduluzi bugaminina bwamu Cizuminano Cipya bujatikizya lubbapatizyo butondezya kuti muntu uubbapatizyigwa weelede kubbizyigwa mumaanzi.” Kweelana abbuku lyaku France litegwa Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928) lyakaamba kuti, Banakristo bakusaanguna bakabbapatizyigwa kwiinda mukubbizyigwa kufwumbwa kwakali kukonzya kujanika maanzi.” Alimwi ibbuku litegwa After Jesus—The Triumph of Christianity lyakati: “Ibubambe bwakumatalikilo [bwalubbapatizyo] bupandulula kuti, muntu ooyo uuyanda kubbapatizyigwa weelede kutondezya lusyomo lwakwe, eelyo abbizyigwe cakumaninina mumeenda muzina lya Jesu.”

25. Ino ncinzi citiibandikwe mucibalo citobela?

25 Itwaambo twazwa akwaambwa kujatikizya lusyomo lwaambwa mu Bbaibbele alimwi amilimo ya Banakristo bakusaanguna nzyitondezyo buyo. Cilakonzyeka kwaamba zikozyanyo zimwi zyazintu nzyobakali kusyoma zikozyenyi anzyobasyoma Bakamboni ba Jehova. Mucibalo citobela, tulabandika kujatikizya nzila azimbi mbotukonzya kuzyiba baabo ibayiisya bantu bwini.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino mbukombi buli buti Leza mbwayanda?

• Ino mbuti bwini mbobwakaba bwancobeni kwiinda muli Jesu Kristo?

• Ino mbwini nzi bujatikizya buumi alimwi alufwu?

• Ino lubbapatizyo lwa Bunakristo lucitwa buti, alimwi ino ncinzi ciyandika kulibaabo bayanda kubbapatizyigwa?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 14]

Jesu wakaambila Pilato kuti: ‘Ndakaboolela kuzikucita bukamboni kubwini’

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Sena mulakonzya kupandulula kaambo Jesu ncaakaambila kuti: “Ndime bwini”?

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Ino bwini bujatikizya lubbapatizyo lwa Banakristo buli buti?