Skip to content

Skip to table of contents

“Ndamupa Citondezyo”

“Ndamupa Citondezyo”

“Ndamupa Citondezyo”

“Sunu mwali kweelede kuba baiyi.”—BA-HEBRAYO 5:12.

1. Ino nkaambo nzi majwi aajanika kulugwalo lwa Ba-Hebrayo 5:12 ncaakonzya kupa kuti Munakristo atalike kulibilika?

NOMWABALA majwi aakasololelwa amuuya aali mulugwalo lwamutwe wacibalo, sena kuli ncomwalibilika? Ikuti naa nkucili, tamuli molikke pe nomulibilika. Mbwaanga tuli batobeli ba Kristo, tulizi kuti tweelede kuba bamayi. (Matayo 28:19, 20) Tulizi kuti ecino ciindi ncotupona kulayandika kubindaana ikuyiisya munzila mbotu mbuli mbotukonzya. Alimwi tulizi kuti ikuyiisya kwesu kulakonzya kuletela buumi naa lufwu kuli baabo mbotuyiisya. (1 Timoteo 4:16) Aboobo cililuzi kulibuzya kuti: ‘Sena ndili mbuli mbwayandika kuba mwiiyi? Ino mbuti mbondikonzya kuyaambele?’

2, 3. (a) Ino mwiiyi umwi wakaipandulula buti ntalisyo yakuyiisya kabotu? (b) Ino ncitondezyo nzi Jesu ncaakatusiila cijatikizya uyiisya?

2 Ikulibilika ooko takweelede kututyompya pe. Ikuti twatalika kuyeeya kuti ikuyiisya kuyandika kujana luzibo lwaalubazu, tulakonzya kutalika kuyeeya kuti kuyaambele mukuyiisya ncintu ciyumu kapati. Nokuba boobo, intalisyo yakucizyiba kuyiisya kabotu taluli luzibo lwaalubazu pe, pele nkaambo kacintu cimwi ciyandika kapati kwiinda waawo. Amubone mwiiyi umwi uucibwene ncaakalemba mubbuku kujatikizya makani aaya, wakati: “Ikuyiisya kabotu takuyeeme akubelesya luzibo lwaalubazu naa nzila mbwazicita, imakanze aakwe alimwi azintu nzyacita mwiiyi. . . . Iciyandika kapati mukuyiisya nduyando.” Pele, mizeezo yakwe yakaligamide kukuyiisya kwakumubili kutali kwamubukombi pe. Pele ikaambo kakwe kalakonzya kubelesyegwa kapati kukuyiisya nkotucita mbotuli Banakristo. Munzila nzi?

3 Jesu Kristo ncecitondezyo cesu cibotu camwiiyi uucibwene kumutwe walo wakabaambila batobeli bakwe kuti: “Ndamupa citondezyo.” (Johane 13:15) Wakali kwaamba citondezyo cakwe cakuba muntu uulibombya, pele citondezyo Jesu ncaakatupa, mubwini cilabikkilizya amulimo wakwe mupati ngwaakali kucita kacili muntunsi anyika, iwakuyiisya bantu makani mabotu aa Bwami bwa Leza. (Luka 4:43) Aboobo, ikuti kamuyanda kusala bbala lyomwe ikupandulula mulimo wa Jesu, ambweni inga mwasala bbala lyakuti “luyando,” sena tabusi oobo na? (Ba-Kolose 1:15; 1 Johane 4:8) Iluyando Jesu ndwaakajisi kuli Jehova Bausyi bakujulu lwakali lupati citaambiki. (Johane 14:31) Nokuba boobo, Jesu mbwaakali mwiiyi wakatondezya luyando mumbazu azimbi zyobilo. Wakali kukayanda kasimpe nkaakali kuyiisya alimwi abantu mbaakali kuyiisya. Lino atubikkile maano kapati kumbazu eezi zyobilo zyacitondezyo ncaakatupa.

Ikuyanda Kasimpe ka Leza Lyoonse

4. Ino mbuti Jesu mbwaakazumanana kukuyanda kuyiisya kwa Jehova?

4 Imwiiyi mbwaabona makani ngayiisya bulatondezyegwa kwiinda mukuyiisya kwakwe. Ikutaakkomanina makani kuli koonse kulakonzya kulibonya, eelyo awalo uuyiisyigwa ulakonzya kutalika kutaakkomanina mbubona. Jesu kunyina naatakakakkomanina kasimpe kayandika kapati nkaakali kuyiisya kajatikizya Jehova alimwi a Bwami Bwakwe. Ikuyandisya makani aayiisyigwa cakali cintu cipati kapati kuli Jesu. Mbwaanga wakali sikwiiya, wakazumanana aluyando luli boobo. Mumyaka minjaanji yoonse katanaba muntunsi, Imwana simuzyalwaalikke wakali sikwiiya uubikkila maano kapati. Ibbuku lya Isaya 50:4, 5 liluula makani aaya aayelela: “Mwami Jehova wandipa lulimi lwabaiyide, kuti nzibe kwaamba majwi aakugwasya bakateede. Ulandibusya cifumo acifumo, ulabusya matwi aangu kuti nswiilile mbubaswiilila basikwiiya. Mwami Jehova wandijulila matwi, nkabela mebo teendakakaka nikuba kupiluka musule.”

5, 6. (a) Ino ncinzi ciboneka kuti ncicakamucitikila Jesu ciindi naakali kubbapatizyigwa, alimwi ino cakamupa kucita nzi? (b) Ino ndwiindano luli buti ndotujana akati ka Saatani alimwi a Jesu kumakani aakubelesya Jwi lya Leza?

5 Mbwaakali kuyaabukomena kali muntusi anyika, Jesu wakazumanana kuyanda busongo bwa Leza. (Luka 2:52) Ciindi naakabbapatizyigwa, wakacitikilwa cintu cimwi caalubazu. Ibbuku lya Luka 3:21 lyaamba kuti: “Ijulu lyakaba bukwazi.” Kulibonya kuti aciindi eeci Jesu wakaibaluka mazuba katanaba muntunsi. Kuzwa waawo, wakamana mazuba aali 40 katalyi munkanda. Kweelede kuti wakajana ciindi cibotu cakuzinzibala kuyeeya ziindi zinji nzyaakali kuyiisyigwa a Jehova kujulu. Nokuba boobo, tiilyakatanta pe, wakasunkwa akaambo kakuyandisya kasimpe ka Leza.

6 Ciindi Jesu naakakatede kapati alimwi akufwa nzala, Saatani wakayanda kuti amusunke. Elo kuli lwiindano kaka akati kabana basankwa aaba bobilo ba Leza! Boonse buyo bakazubulula kuzwa mu Magwalo aa Cihebrayo, pele umwi aumwi wakalijisi muzeezo wiindenyi. Saatani wakalipilinganya Jwi lya Leza kutegwa alibelesye munzila iiteelede akujana zintu nzyaakali kuyanda cabulyato. Masimpe buya imuzangi ooyu kasimpe ka Leza kakali kumusesemya. Kubbazu limwi, Jesu wakali kuzubulula Magwalo kajisi luyando ncobeni alimwi akulibelesya Jwi lya Leza kabotu ciindi cimwi acimwi naakali kwiingula. Jesu wakali kupona kale majwi aaya naakasololelwa amuuya kuti alembwe ciindi cakusaanguna, pele wakali kwaalemeka kapati. Majwi aaya kakali kasimpe kayandika kapati kakazwa kuli Bausyi bakujulu. Wakaambila Saatani kuti imajwi aali boobo aazwa kuli Jehova akali kuyandika kapati kwiinda cakulya cakumubili. (Matayo 4:1-11) Masimpe, Jesu wakali kukayandisya kasimpe Jehova nkaakamuyiisya. Pele, ino mbuti mbwaakatondezya luyando luli boobo kali mwiiyi?

Ikuyanda Kasimpe Nkaakali Kuyiisya

7. Ino nkaambo nzi Jesu ncaataka talisya kuyiisya nzyaakali kuyeeya mwini?

7 Iluyando Jesu ndwaakajisi kukasimpe nkaakali kuyiisya lyoonse lwakali kulibonya. Alimwi buya kakunyina abuyumuyumu naakasumpula buyo mizeezo yakwe mwini. Kayi wakalijisi luzibo lunji alimwi abusongo. (Ba-Kolose 2:3) Pele, ciindi aciindi wakabayeekezya baswiilizi kuti zyoonse nzyaakali kuyiisya tiizyakali zyakwe mwini pe, pele kuti zyakazwa kuli Bausyi bakujulu. (Johane 7:16; 8:28; 12:49; 14:10) Kasimpe ka Leza wakali kukayanda kapati cakunga tanaakali kukonzya kubikka kuyeeya kwakwe mubusena bwakusaanguna.

8. Ino mbuti Jesu mbwaakapa citondezyo cakusyoma Jwi lya Leza ciindi naakatalika mulimo wakwe?

8 Ciindi Jesu naakatalika mulimo wakwe waabuleya, wakacita citondezyo kakunyina akusowa ciindi. Amubone mbuli mbwaakatalika kwaambila bantu ba Leza kuti nguwakali Mesiya wakasyomezyegwa. Sena wakaide kubunganya nkamu yabantu akulyaamba mwini kuti ndendime Kristo mpoonya akucita maleele kutegwa bantu bamusyome? Peepe. Wakaunka kucikombelo kwalo bantu ba Leza nkobakali kubalila Magwalo lyoonse. Okuya wakabala cakupozya businsimi ibuli kubbuku lya Isaya 61:1, 2 mpoonya wakapandulula kuti kasimpe aaka ikali mubusinsimi kaamba nguwe. (Luka 4:16-22) Maleele manji ngaakacita akagwasya kusinizya kuti wakali kugwasyilizyigwa a Jehova. Pele, lyoonse wakali kusyoma Jwi lya Leza mukuyiisya kwakwe.

9. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti ulaliyandisya kapati Jwi lya Leza ciindi naakali kwaambaula aba Farisi?

9 Ciindi Jesu naakali kukatazyigwa abasinkondonyina bacikombelo, kunyina naakabatondezya busongo mbwaakajisi pe, nokuba kuti naakayanda kucita boobo naakabazunda mumakani ngobakali kukazya. Muciindi caboobo, wayanda buyo kuti Jwi lya Leza libatondezye kuti balisweekede. Mucikozyanyo, amuyeeye ciindi ba Farisi nobakatamikizya batobeli ba Jesu kuti basotoka mulawo wa Sabata, kwiinda mukutyola myaangala yamaila mumuunda akwiilya ciindi nobakainda mumuunda. Jesu wakabaingula kuti: “Sa tamubalide mbwaakacita Davida naakafwa inzala, walo abaabo mbaakali abo?” (Matayo 12:1-5) Pele baalumi aaba balyaamba kululama beelede kuti bakali cibalide buya kabotu cibalo cilembedwe kubbuku lya 1 Samuele 21:1-6. Ikuti naa bakacibala, nkokuti cakabainda iciiyo cipati icili mucibalo eeci. Nokuba boobo, Jesu tanaakacibala buyo pe, pele wakacimvwa ncocakali kupandulula alimwi wakaizumina njiisyo njaakayiya kuzwa kulincico. Wakaiyanda njiisyo Jehova njaakayiisya kwiinda mukubelesya cibalo eeci camu Magwalo. Aboobo, wakacibelesya cibalo eeco kubikkilizya acikozyanyo icili mu Mulawo wa Musa, ikutegwa ayubunune cini Mulawo ncowaamba. Mbubwenya buyo, ikuliyandisya Jwi lya Leza Jesu nkwaakajisi, kwakapa kuti alitabilile kukusola nkubakali kucita basololi babukombi kuti balipilinganye akulibelesya mbobayanda naa kulisisa mukati kazilengwa zyabantu.

10. Ino mbuti Jesu mbwaakazuzikizya businsimi bujatikizya kuyiisya kwakwe kubotu?

10 Iluyando Jesu ndwaakajisi kukasimpe nkaakali kuyiisya tiilwakali kukonzya kumuzumizya kuti ayiisye kwiinda mukwiinduluka buyo zili mumutwe wakwe, munzila iikatazya naa iipilingenyi kapati. Businsimi bwakasololelwa amuuya butondezya kuti Mesiya wakali kulangilwa kwaambaula ‘amulomo uujisi luse’ alimwi uujisi ‘majwi aaluzyalo.’ (Intembauzyo 45:2; Matalikilo 49:21) Jesu wakabuzuzikizya businsimi oobu kwiinda mukuzumanana kwaambaula mulumbe wakwe munzila iikondelezya alimwi iikulwaizya, kabelesya “majwi aa-luzyalo” ciindi naakali kuyiisya kasimpe nkaakali kuyandisya kapati. (Luka 4:22) Kakunyina akudooneka, ibusungu bwakwe bwakali kulibonya kubusyu alimwi ameso aakwe akali kutondezya kuti wakali kwaayandisya makani ngaakali kuyiisya. Elo kaka kweelede kuti cakali kukondelezya kumuswiilila! Alimwi cabotaace citondezyo ncotweelede kutobela ciindi notwaambila bamwi nzyotwiiya!

11. Ino nkaambo nzi kucikonzya kuyiisya kwa Jesu ncokwatakamupa kuti atalike kulisumpula?

11 Sena kukamvwisya kasimpe ka Leza kwa Jesu alimwi amajwi aakwe aakondelezya zyakapa kuti alisumpule? Kanjikanji ibacita boobu mbaamayi bantunsi. Alimwi kamuyeeya kuti Jesu wakali musongo mukutondezya kuyoowa Leza. Ibusongo buli boobu tabupi kuti muntu alisumpule pe, nkaambo “babombumyoyo mbebajisi busongo.” (Tusimpi 11:2) Kuli cintu acimwi cakapa kuti Jesu atalisumpuli.

Jesu Wakali Kubayanda Bantu Mbaakali Kuyiisya

12. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti tanaakali kuyanda kuti batobeli bakwe kabamuyoowa?

12 Jesu wakali kubayanda kapiti bantu alimwi lyoonse wakali kutondezya kwiinda mukuyiisya kwakwe. Kwiindana abucita bamayi balisumpula, ikuyiisya kwakwe kunyina nokwakali kupa kuti bantu batalike kumuyoowa pe. (Mukambausi 8:9) Naakalibonena ameso maleele amwi aa Jesu, Petro wakagambwa kapati cakunga wakavwundama kumaulu aa Jesu. Pele Jesu tanaakali kuyanda kuti batobeli bakwe kabamuyoowa kapati pe. Wakamwaambila caluzyalo kuti “utayoowi,” mpoonya wakaambila Petro kujatikizya mulimo uukondelezya wakugwasya bantu kuba basikwiiya ngwaakali kuyandika kutola lubazu. (Luka 5:8-10) Jesu wakali kuyanda kuti basikwiiya bakwe bakulwaizyigwe aluyando ndobajisi kukasimpe kayandika kapati kajatikizya Leza, ikutali akaambo kakuyoowa mwiiyi wabo pe.

13, 14. Ino mmuunzila nzi Jesu mbwaakatondezya kuti wakali kubeetelela bantu?

13 Iluyando Jesu ndwaakajisi kubantu mbaakali kuyiisya alimwi lwakalibonya kwiinda mulweetelelo ndwaakajisi. “Naakabona makamu aabantu wakabafwida luzyalo, nkaambo kakuti bakalikatede akumwaika mbuli imbelele zitakwe mweembezi.” (Matayo 9:36) Wakabafwida luse akaambo kabukkale mbubakajisi, eelyo wakayanda kuti abagwasye.

14 Amulange lweetelelo Jesu ndwaakatondezya ciindi acimbi. Ciindi mwanakazi umwi wakali kuciswa kalobola naakasika aakali Jesu munkamu yabantu akujata moombe wacikobela cakwe, wakapona munzila yamaleele. Jesu wakamvwa kuti nguzu zyakwe zyazwa mulinguwe, pele tanaakamubona muntu wakapona. Wakayandisya kumubona mwanakazi ooyo. Nkaambo nzi? Tanaakali kuyanda kuti amukalalile akaambo kakusotoka Mulawo naa milawo yabalembi alimwi aba Farisi, mbwaanga imwanakazi ooyu wakaliyoowede kapati kujatikizya makani aaya. Muciindi caboobo, wakaambila mwanakazi ooyu kuti: “Mwanaangu, lusyomo lwako lwakufwutula, koya, ube aluumuno akupona kubulwazi bwako bupenzya kapati.” (Marko 5:25-34, NW) Amubone lweetelelo ndwaakajisi kwiinda mumajwi aaya. Tanaakaamba buyo kuti ‘Kopona.’ Pele wakaamba kuti ‘kopona kubulwazi bwako bupenzya kapati.’ Aawa Marko wakabelesya bbala lyaamba cintu “cicisa kapati,” ikuuma buya kanjikanji ikucitwa ciindi cakusubula. Aboobo, Jesu wakazuminizya kuti bulwazi bwakwe bwakamuletela mapenzi mapati, ambweni bwakali kucisa kapati alimwi akumupenzya mumizeezo. Eelyo wakamweetelela.

15, 16. Ino nzibeela nzi mumulimo wa Jesu zitondezya kuti wakali kuyandaula zintu bantu mmobakali kucita kabotu?

15 Alimwi Jesu wakatondezya luyando kubantu kwiinda mukulanga bube bwabo bubotu. Amubone cakacitika ciindi naakaswaangana a Natanayeli, kumbele iwakazikuba mwaapostolo. “Jesu wakabona Natanayeli uza bweenda, wakamwaamba kuti, Amubone, mu-Israyeli mwinimwini uutakwe luuni.” Camaleele, Jesu wakakonzya kubona ibube ibuli mumoyo wa Natanayeli akumuzyiba kabotu mbwabede. Pele, Natanayeli kunyina naakalondokede pe. Wakali muntu sizibi, mbubwenya mbulindiswe. Alimwi iciindi naakamvwa zya Jesu, wakaamba cakubbodola ategwa: “Sena kuli cintu icibotu cikonzya kuzwa mu-Nazareta?” (Johane 1:45-51) Nokuba boobo, aakati kazintu zyoonse izikonzya kwaambwa kujatikizya Natanayeli, Jesu wakasala buyo cintu cibotu mulinguwe akucibikkila maano, nkokuti lusyomo lwamwaalumi ooyu.

16 Mbubwenya buyo, ciindi mupati wabasikalumamba—ambweni wakali umwi wa Bamasi muna Roma naakasika akulomba Jesu kuti aponye muzike wakali kuciswa, Jesu wakalizi kuti sikalumamba ooyu wakalijisi zibi. Sikalumamba mazuba aayo weelede kuti wakalijisi zibi zinji akaambo kalunya akujaya bantu alimwi akutola lubazu mubukombi bwakubeja. Pele Jesu wakabikkila buyo maano kucintu cibotu—ilusyomo lwamwaalumi ooyu lulibedelede. (Matayo 8:5-13) Kumbele, ciindi Jesu naakali kwaambila simucita zibi wakali acisamu cakupenzyezya afwaafwi anguwe, Jesu kunyina naakamukalalila pe akaambo kamicito yakwe yabujayi, pele wakamuyumya-yumya kwiinda mukumupa bulangizi bwakumbele. (Luka 23:43) Jesu wakalizi kabotu-kabotu kuti bantu bamwi kubabona munzila iiteelede alimwi akubafwubaazya kulakonzya kubatyompya kapati. Kakunyina akudooneka, ikusolekesya kwakwe kuti ajane bbazu bbotu mubantu kwakakulwaizya bantu banji kuti bacite kabotu.

Kulisungula Kubelekela Bantu

17, 18. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti wakalilisungude kubelekela bamwi kwiinda mukuzumina mulimo wakuboola anyika?

17 Cibeela acimwi cipati citondezya kuti Jesu wakali kubayanda bantu mbaakali kuyiisya kwakali kulisungula kwakwe mukubelekele mbabo. Katanaba muntunsi, Mwanaa Leza lyoonse wakali kubayandisya bantu. (Tusimpi 8:30, 31) Kali “Jwi” lya Jehova naa caambaudo, weelede kuti wakazikkomanina zintu nzyibakali kucitilana abantunsi. (Johane 1:1) Nokuba boobo, ikaambo akamwi kapati kakamupa kuboola aanyika kakali kakuzyikuyiisya bantu cacigaminina buya, aboobo “wakalilonzya, wakalisalila ciimo cabuzike” kwiinda mukusiya cuuno cakwe cisumpukide kujulu. (Ba-Filipi 2:7; 2 Ba-Korinto 8:9) Ciindi naakali anyika, Jesu kunyina naakali kuyanda kuti abelekelwe pe. Muciindi caboobo, wakaamba kuti: “Mwana a-Muntu tazide kuti abelekelwe, wakeza kuti abeleke, alimwi akwaaba buumi bwakwe, bube cinunuzyo cabanji.” (Matayo 20:28) Jesu wakaazuzikizya majwi aayo.

18 Jesu cakulibombya wakabacitila zintu nzyobakali kuyandika aabo mbaakali kuyiisya, kalibambide kubabelekela mbuli mbwakonzya. Wakeenda misinzo iitalilampili mu Nyika Yakasyomezyegwa amaulu, munyendo zyakwe zyakukambauka akusikila bantu banji. Kwiindana aba Farisi alimwi abalembi balisumpula, walo wakali mubombe lyoonse alimwi wakali kusikika kutanaakali kuyoosya. Bantu boonse, nkokuti bantu balemekwa kapati, basikalumamba, basimilawo, bamakaintu, bana, bacete, baciswa, nobaba bantu batayandwi buya muciinga boonse bakali kukonzya kusika kulinguwe kabanyina bukandu buli boonse. Nokuba kuti wakali muntu uulondokede, Jesu wakali kumvwa kukatala alimwi anzala mbubwenya mbuli bucita bantunsi. Nociba ciindi kakatede akuyanda kupumuna naa kuyanda kuti apaile, nzintu nzyobayanda bamwi wakali kuzyibikka kumbele lyazintu nzyayanda walo.—Marko 1:35-39.

19. Ino mbuti Jesu mbwaakapa citondezyo cakweendelezya cakulibombya, cakukkazika moyo alimwi acalubomba kuli basikwiiya bakwe?

19 Jesu wakali libambilide kapati kubelekela basikwiiya bakwe. Wakacita oobo kwiinda mukubayiisya calubomba alimwi cakukkazyika moyo. Nobatakali kuzimvwisya cakufwambaana ziiyo ziyandika kapati, tanaakali kucileka buyo mpoonya akunyema akutalika kubafwubaazya pe. Wakali kuzumanana kujana nzila iimbi mbwaakali kukonzya kubagwasya kutegwa bamvwisye. Mucikozyanyo, amuyeeye mbuli basikwiiya bakwe mbobakali kuzwangana ciindi aciindi akaambo kakuyanda kuti bazyibe mupati akati kabo. Pele lyoonse mane kusikila masiku aayo katanajaigwa, Jesu wakali kujana nzila zyakubayiisya mbuli mbobakeelede kweendelezya umwi aumwi calubomba. Ikujatikizya kaambo aaka kakulibombya, mbubwenya mbuli mbwaakaamba kujatikizya zintu zimwi, Jesu wakaliluzi ikwaamba kuti: “Ndamupa citondezyo.”—Johane 13:5-15; Matayo 20:25; Marko 9:34-37.

20. Ino ninzila iili buti yakuyiisya Jesu njaakabelesya yakapa kuti aindane aba Farisi, alimwi ino nkaambo nzi nzila eeyi ncoyakali mbotu?

20 Amubone kuti Jesu tanaakabaambila buyo basikwiiya bakwe kujatikizya citondezyo eeco pe; pele ‘wakabapa citondezyo.’ Wakabayiisya kwiinda mucikozyanyo. Kwiina naakali kubaambila mbuli muntu uusumpukide pe, kalibona kuti eezyo nzyaamba walo teelede kuzicita akaambo kacuuno cakwe cisumpukide. Oobu mbobakali kucita ba Farisi. Jesu wakaamba kuti: “Nkaambo balaamba buyo anukuti tabaciti pe.” (Matayo 23:3) Cakulibombya Jesu wakatondezya basikwiiya icini ncizyakali kaupandulula nzyaakali kuyiisya kwiinda mukupona munzila iili boobo, nkokuti kwiinda mukuzicita buya. Aboobo, ciindi naakali kukulwaizya batobeli bakwe kupona buumi buuba-uba bwakutanyonganyizigwa azintu zyakumubili, tiicakabayumina ikuzyiba ncaakali kupandulula pe. Bakakonzya kubona ibwini bwamajwi aakwe aakuti: “Bamwaaba balijisi malyango, abalo bayuni bamujulu balijisi ziteente, pele Mwana a-Muntu taakwe nkooneka mutwe wakwe.” (Matayo 8:20) Jesu wakababelekela basikwiiya bakwe cakulibombya kwiinda mukubapa citondezyo.

21. Ino ncinzi ciyoolangwa-langwa mucibalo citobela?

21 Cilasalala kwaamba kuti Jesu ngowakali Mwiiyi mupati wakaliko anyika! Ikuyandisya nzyaakali kuyiisya alimwi abantu mbaakali kuyiisya kwakalibonya kubantu boonse babombe myoyo bakamubona alimwi akumumvwa. Kulalibonya akulindiswe notwiiya citondezyo ncaakapa mazubaano. Pele, ino mbuti mbotukonzya kutobela cikozyanyo ca Kristo cilondokede? Imubuzyo ooyu uyooyingulwa mucibalo citobela.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino ntalisyo yakuyiisya kabotu iyeeme anzi, kweelana ambuli mbokwakatondezyegwa ani?

• Ino mmuunzila nzi Jesu mbwaakatondezya luyando kukasimpe nkaakali kuyiisya?

• Ino mmuunzila nzi Jesu mbwaakatondezya luyando kubantu mbaakali kuyiisya?

• Ino nzikozyanyo nzi zitondezya kulisungula akulibombya kwa Jesu kuli baabo mbaakali kuyiisya?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 8]

Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya luyandisyo kunjiisyo zili mu Jwi lya Leza?