Skip to content

Skip to table of contents

Jehova Ulabalongezya Akubakwabilila Aabo Baswiilila

Jehova Ulabalongezya Akubakwabilila Aabo Baswiilila

Jehova Ulabalongezya Akubakwabilila Aabo Baswiilila

“Pele abo baswiilila ndime bayookala kabotu, bayooba aluumuno cakutayoowa bubi.”—TUSIMPI 1:33.

1, 2. Ino nkaambo nzi kuswiilila Leza ncokuyandika kapati? Amupe cikozyanyo.

ITWANA twankuku twazwaa kukonkonwa tulaa mubala wamungunga waji tujisi bubi kugoma-goma cakulya mubwizu bufwaafwi, kunyina ancotubwene pe kuti kuli sikakonze uuluka mujulu. Mukaindi kasyoonto buyo, nyina wakankamuka kucenjezya twana mpoonya wanyanyamuna mababa aakwe. Itwana twalundukila kulinguwe, eelyo mukaindi kasyoonto buyo watusisa mumababa. Sikakonze waide kucileka buyo ncaali kuyanda kucita. * Ino ncinzi ncotuli mukwiiya aawa? Ikuswiilila kulafwutula.

2 Iciiyo eeci cilayandika kapati mazubaano ku Banakristo, nkaambo Saatani uli mukusola kubalwana bantu ba Leza cacigaminina. (Ciyubunuzyo 12:9, 12, 17) Ncayanda buyo nkunyonganya cilongwe cesu a Jehova kutegwa atatukkomanini alimwi akuti tutakajani buumi butamani. (1 Petro 5:8) Nokuba boobo, ikuti twakakatila kuli Leza alimwi akutobela malailile aakwe ngotutambula kuzwa mu Jwi lyakwe alimwi amumbunga yakwe, uyootukwabilila ncobeni. Sintembauzyo wakalemba kuti: “Ulakuvumbilila amapepe aakwe; kunsi amababa aakwe nkoyooyubila.”—Intembauzyo 91:4.

Musyobo Uutaswiilili Walwanwa

3. Ino ncinzi cakatobela akaambo kakutaswiilila kwabana Israyeli cakwiinduluka-induluka?

3 Ciindi musyobo wabana Israyeli nowakali kuswiilila Jehova, lyoonse wakagwasyigwa kapati akweembelwaa Leza. Pele ziindi zinji ibantu bakamusiya Mulengi wabo akutalika kukomba baleza bazisamu alimwi amabwe—“zintu zitakwe milimo zitakonzya kugwasya nikuba kuvuna.” (1 Samuele 12:21) Noyakamana myaanda yamyaka iili mbwiibede kabazangide, imusyobo ooyu woonse wakayungwa kapati abasiluleyo cakunga tiiwakali kulangilwa kululama pe. Nkakaambo kaako Jesu ncaakoomokela kuti: “Ikaka Jerusalemu, Jerusalemu, noojaya basinsimi, akubafusa mabwe abo batumwa kulinduwe! Kanjikanji ndakali kuyanda kubunganya bana bako mbuli inkuku intumbu mbiibunganya twana twayo mumababa aayo, nekubaboobo mwakakaka. Amulange! Iŋanda yanu yasyaala kulindinywe mbuli itongo.”—Matayo 23:37, 38.

4. Ino Jehova mbwaakalekelezya Jerusalemu bwakalibonya buti mu 70 C.E.?

4 Jehova mbwaakabalekelezya bana Israyeli munzila yuusisya ibakaleka kumutobela bwakalibonya mu 70 C.E. Mumwaka ngumunya ooyu, impi zyaba Roma kazijisi azikwankwani zizekaudwe sikwaze zyakasika akusaala Jerusalemu akujaya bantu banji kapati. Muciindi eeco, mumunzi ooyu kwakali bantu banji ibakaboolede kuzikusekelela pobwe lya Pasika. Izipaizyo zyabo nokuba kuti zyakali zinji zyakakakilwa kupa kuti Leza abakkomanine. Ooku kwakali kubaibalusya majwi Samueli ngaakaambila Mwami Saulo iwatakali kuswiilila ikuti: “Sa Jehova ulabotelwa zipaizyo azituuzyo mbuli kuswiilila majwi aa-Jehova? Bona! Kuswiilila nkubotu kwiinda kupaila, kuzumina nkubotu kwiinda mafuta aabagutu bambelele.”—1 Samuele 15:22.

5. Ino nkuswiilila kuli buti Jehova nkwayanda, alimwi ino tuzyi buti kuti kuswiilila kuli boobu kulakonzyeka?

5 Nokuba kuti ulazumanana kukankaizya makani aajatikizya kuswiilila, Jehova ulizi kabotu-kabotu kuti bantu batalondokede balalezya. (Intembauzyo 130:3, 4) Ncayanda buyo nkusinizya amoyo woonse alimwi akuswiilila kuyeeme alusyomo, luyando alimwi akuyoowa kapati kumubisizya. (Deuteronomo 10:12, 13; Tusimpi 16:6; Isaya 43:10; Mika 6:8; Ba-Roma 6:17) Ikutondezya kuti kuswiilila kuli boobo kulakonzyeka, ‘makamu aabaabo ibakapona Bunakristo kabutanaba’ bakasyomeka nokuba kuti bakasikilwa masunko aakatazya kapati, nokuba kufwa buya. (Ba-Hebrayo 11:36, 37; 12:1) Elo kaka bantu aaba bakaukkomanisya moyo wa Jehova! (Tusimpi 27:11) Nokuba boobo, bamwi ibakali kusyomeka kapati tiibakazumanana kuswiilila pe. Umwi wabaabo wakali Mwami wa Juda yansiku Joasi.

Imwami Wakanyonganyizyigwa Akuyanzana Abantu Babi

6, 7. Ino mwami Joasi wakali mwami uuli buti Jehoyada kacipona?

6 Mwami Joasi wakafwutukila kumpela aamala naakacili muvwanda. Ciindi Joasi naakakkwanya myaka yakuzyalwa iili ciloba, Mupaizi Mupati Jehoyada cabusicamba wakamubweza kuzwa kooko nkwaakasisidwe akumubikka kuti abe mwami. Akaambo kakuti Jehoyada muntu uuyoowa Leza wakaba mbuli kuti ngousyi Joasi alimwi asikumulaya, mweendelezi ooyu mwana-mwana “wakacita ziluleme mumeso aa-Jehova mazuba oonse ngaakapona Jehoyada mupaizi.”—2 Makani 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.

7 Imilimo mibotu imwi Joasi njaakacita yakali kubikkilizyaa kubambulula tempele ya Jehova—imulimo ‘Joasi ngwaakali kuyeeya mumoyo wakwe.’ Wakamuyeezya Mupaizi Mupati Jehoyada kuti kwakali kuyandika kubweza mitelo kuzwa ku Juda alimwi aku Jerusalemu kweelana ambuli ‘Musa mbwaakalailila’ kutegwa bajane mali aamulimo wakubambulula tempele. Kulibonya kuti Jehoyada wakazwidilila mukukulwaizya mwami mwana-mwana ikwiiya alimwi akuswiilila Mulawo wa Leza. Akaambo kaboobo, imulimo watempele alimwi azibelesyo zyamutempele wakamanizyigwa cakufwambaana.—2 Makani 24:4, 6, 13, 14; Deuteronomo 17:18.

8. (a) Ino ncinzi cipati cakapa kuti Joasi anyongane munzila yakumuuya? (b) Ino kutaswiilila kwamwami kwakamusololela kukucita nzi?

8 Cilausisya kujana kuti Joasi tanaakazumanana kuswiilila Jehova pe. Nkaambo nzi? Ijwi lya Leza litwaambila kuti: “Jehoyada naakamana kufwa, basilutwe ba-Juda bakeza kukotamina mwami, nkabela mwami wakaswiilila majwi aabo. Lino bakaleka iŋanda ya-Jehova Leza wabamawisi, bakaakukomba mituni azikozyano zyamizimu, mane bukali bwakabukila bantu ba-Juda aba Jerusalemu nkaambo kamulandu wabo oyo.” Ikuyungwa abasilutwe ba Juda akwalo kwakapa kuti mwami aleke kuswiilila basinsimi ba Leza, umwi wabaabo wakali Zekariya mwanaa Jehoyada walo wakasinsa Joasi cabusicamba alimwi abantu akaambo kakutaswiilila kwabo. Muciindi cakuti ayempwe, Joasi wakalailila kuti Zekariya apwaigwe mabwe afwe. Elo kaka Joasi wakazooba muntu uutakwe luse alimwi uutaswiilili! Wakaba boobu akaambo kakuyungwa abantu babi.—2 Makani 24:17-22; 1 Ba-Korinto 15:33.

9. Ino mbuti cintu cakacitikila Joasi alimwi abasilutwe mbocitondezya kuti kutaswiilila nkufwubaala?

9 Mbwaanga bakasiya Jehova, ino Joasi alimwi abasilutwe bakwe batalomenyi bakacitikilwa nzi? Impi zyaba Aramu—“bantu bace buyo” bakalwana cisi ca Juda, eelyo ‘bakabanyonyoona basilutwe boonse.’ Basinkondonyina aaba alimwi bakasungilizya mwami kuti abape lubono ndwaakajisi kubikkilizya angolida alimwi ansiliva zyakali mucikombelo. Nokuba kuti Joasi wakafwutuka, bakamusiya katacijisi nguzu alimwi kacisidwe kapati. Kumane boobo, babelesi bakwe bakamvwana kuti bamujaye, eelyo bakazoomujaya. (2 Makani 24:23-25; 2 Bami 12:17, 18) Elo kaka majwi aa Jehova ngaakaambila bana Israyeli akazuzikizyigwa aakuti: “Na mwakaka kuswiilila ijwi lya-Jehova Leza wanu, na mwakaka kucenjela kucita milazyo yakwe yoonse ambeta zyakwe . . . intuko . . . ziyoomusikila”!—Deuteronomo 28:15.

Imulembi Wakavwunwa Akaambo Kakuswiilila

10, 11. (a) Ino nkaambo nzi ncocigwasya ikuyeeya lulayo Jehova ndwaakapa Baruki? (b) Ino ndulayo nzi Jehova ndwaakapa Baruki?

10 Sena kuli ziindi nomutyompwa akaambo kakuti bantu basyoonto buyo mbabaswiilila makani mabotu nomuli mumulimo wa Bunakristo? Sena ziindi zimwi mulabalombozya bantu bavwubide alimwi abuumi mbobapona bwakutalyeendelezya? Ikuti kakuli boobo, amuyeeye buyo kujatikizya Baruki, imulembi wa Jeremiya alimwi alulayo ndwaakapegwaa Jehova caluyando.

11 Baruki wakali kuyanda kulemba mulumbe wabusinsimi ciindi Jehova naakamugwasya. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Baruki wakatalika kutongooka kujatikizya buumi bwakwe alimwi wakatalika kulombozya cintu cimbi cibotu kwiinda coolwe caalubazu ncaakajisi mumulimo wa Leza. Naakabona kuti Baruki wacinca bukkale bwakwe, Jehova wakamulaya cakusalazya pele caluzyalo wakati: “Sa ulaliyandawida zintu zipati? Utaziyandauli pe. Nkaambo ncobeni njooletela bantu boonse buyo mapenzi, . . . pele buumi bwako, njookupa mbubo bube bulumbu bwako koonse koonse kufumbwa nkoya.”—Jeremiya 36:4; 45:5.

12. Ino nkaambo nzi ncotuteelede kutalika kuyandaula “zintu zipati” mubweende oobu bwazintu?

12 Sena mwaabona mabala aatondezya kuti Jehova wakali kumubikkila maano muntu ooyu uuli kabotu iwakamubelekela cakusyomeka alimwi cabusicamba antoomwe a Jeremiya? Mbubwenya buyo asunu, Jehova ulababikkila maano aabo boonse ibayungwa akutalika kuyandaula lubono mubweende oobu bwazintu. Mbubwenya mbuli Baruki, bunji bwabo aaba balazumina kululamikwa abakwesu basimide munzila yakumuuya. (Luka 15:4-7) Ee, toonse atuzyibe kuti kunyina zibotu kumbele kuli baabo baliyandauda “zintu zipati” mubweende oobu. Takuli kuti aaba bantu tabakonzyi kujana lukkomano lwini-lwini buyo pe, pele balaafwaafwi kunyonyooka antoomwe anyika alimwi azisusi zyayo zyoonse.—Matayo 6:19, 20; 1 Johane 2:15-17.

13. Ino nciiyo nzi cijatikizya kulibombya ncotwiiya mucibalo cijatikizya Baruki?

13 Icibalo cijatikizya Baruki alimwi cilatuyiisya ciiyo cibotu kapati kumakani aakulibombya. Amubone kuti Jehova tanaakamwaanza buya Baruki kuti amupe lulayo pe, pele wakabelesya Jeremiya imuntu Baruki ngwaakazyi kabotu mbwalezya ambwatalondokede alimwi abukkale bwakwe. (Jeremiya 45:1, 2) Nokuba boobo, Baruki kunyina naakatalika kulisumpula pe; cakulibombya wakazyiba kwakazwa lulayo oolo kuti nkuuli Jehova. (2 Makani 26:3, 4, 16; Tusimpi 18:12; 19:20) Aboobo, ikuti ‘twawida mucibi nociba cili buti,’ eelyo twapegwa lulayo luyandika kuzwa mu Jwi lya Leza, atwiiye cikozyanyo ca Baruki kwiinda mukusima, kubelesya bupampu alimwi akulibombya.—Bagalatiya 6:1, Ci.

14. Ino nkaambo nzi ncotweelede kubaswiilila aabo batusololela?

14 Alimwi ikulibombya kuli boobo kulakonzya kubagwasya aabo ibapa lulayo. Ilugwalo lwa Ba-Hebrayo 13:17 lwaamba kuti: “Kamubaswiililisya baalu banu, mulitesye kulimbabo, nkaambo mbabalangilila myuuya yanu, alimwi babaanga basikuyoolyaambilila lwabo beni. Amusungwaale kuti kabacita boobo cakubotelwa, citali cakuusa, nkaambo eco tacimuleteli kululama pe.” Ibaalu balapaila amoyo woonse kuli Jehova kutegwa babe basicamba, basongo alimwi bajane luzibo luyandika kutegwa bazuzikizye cibeela camulimo wabo ooyu uukatazya wakweembela! Tweelede “kulemeka bantu bali boobo.”—1 Ba-Korinto 16:18.

15. (a) Ino mbuti Jeremiya mbwaakatondezya lusyomo muli Baruki? (b) Ino mbuti Baruki mbwaakapegwa bulumbu akaambo kakuswiilila cakulibombya?

15 Cilalibonya kuti Baruki wakakululamika kuyeeya kwakwe nkaambo Jeremiya wakazoomutuma mulimo muyumu kapati—ikuunka kutempele kuti akabale mulumbe walubeta cakupozya, imulumbe ngwaakalemba kwiinda mukwaambilwa a Jeremiya. Sena Baruki wakaswiilila? Inzya, wakacita “mbubonya Jeremiya musinsimi mbwaakamulailila.” Mubwini wakababalila abalo basilutwe bamu Jerusalemu mulumbe ooyu, calo kakunyina akudooneka cakali kuyandika kuba muntu sicamba. (Jeremiya 36:1-6, 8, 14, 15) Ciindi munzi nowakasaalwa abana Babuloni kakwiindide myaka iili 18, amuyeeye buyo mbuli Baruki mbweelede kuti wakalumba naakafwutuka akaambo kakuti wakakutobela kucenjezya kwa Jehova akuleka kuliyandauda “zintu zipati.”—Jeremiya 39:1, 2, 11, 12; 43:6.

Ikuswiilila Muciindi Cakusaalwa Kwakavwuna Bantu

16. Ino mbuti Jehova mbwaakabafwida luzyalo iba Juda bakakkede mu Jerusalemu ciindi bana Babuloni nobakasaala mu 607 B.C.E.?

16 Ciindi Jerusalemu naakanyonyoonwa mu 607 B.C.E., iluzyalo lwa Leza kubantu baswiilila lwakalibonya caantangalala. Ciindi lumamba nolwakaminya kapati, Jehova wakabaambila boobu ba Juda: “Ndabika kumeso aanu inzila yabuumi anzila yalufu. Oyo uusyaala mumunzi uno uyoojazigwa ipanga anzala abulwazi, pele oyo uuya anze kuyoolyaaba mumaanza aaba-Kasidi bamusinkinizya uyoovu[n]a buumi bwakwe.” (Jeremiya 21:8, 9) Nokuba kuti bantu bakali kukkala ku Jerusalemu bakaleelede kunyonyoonwa, Jehova wakabafwida luzyalo aabo bakamuswiilila nomuba muciindi eeco cikatazya cakumamanino. *

17. (a) Ino mmuunzila nzi zyobilo ikuswiilila kwa Jeremiya mbokwakasunkwa ciindi Jehova naakamulailila kuti aambile ba Juda bakali kusaalwa kuti ‘balyaabe kuli ba Kasidi’? (b) Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa acikozyanyo ca Jeremiya cijatikizya kuswiilila abusicamba?

17 Kakunyina akudooneka, ikwaambila ba Juda kuti balyaabe kwakali kuyandika kuti Jeremiya abe muntu uuswiilila. Cili boobo nkaambo kakuti walo wakali muntu uusungweede kapati kuzina lya Leza. Tanaakali kuyanda kuti izina lisampaulwe abasinkondonyina balo ibakali kukonzya kulumbaizya mituni yabo iitaponi akaambo kakuzunda kwabo. (Jeremiya 50:2, 11; Malilo 2:16) Kunze lyaboobo, Jeremiya wakalizyi kuti ikwaambila bantu kuti balyaabe, kwakali kulibikka muntenda iitaambiki, nkaambo bantu banji nobakayeeya kuti uli mukubukila cisi. Pele, kunyina naakayoowa pe, wakaswiilila akwaamba majwi aakazwa kuli Jehova. (Jeremiya 38:4, 17, 18) Mbubwenya mbuli Jeremiya, andiswe tukambauka mulumbe bantu ngobatayandi. Ngumunya mulumbe ooyu ngowakapa kuti Jesu bamusule. (Isaya 53:3; Matayo 24:9) Aboobo tatweelede ‘kuyoowa bantu’ pe, atuswiilile Jehova cabusicamba alimwi akusyoma nguwe.—Tusimpi 29:25.

Ikuswiilila Ciindi Cakulwanwaa Gogo

18. Ino kuswiilila kwababelesi ba Jehova kuyoosunkwa buti kumbele?

18 Kuceede buyo kaindi kasyoonto kuti bweende bwa Saatani boonse bunyonyoonwe munzila iitanabwenwe ‘mumapenzi mapati.’ (Matayo 24:21) Kakunyina akudooneka, ciindi eeco kacitanasika alimwi amapenzi aayo naanoocitika, bantu ba Leza bayoosikilwa misunko yalusyomo alimwi akuswiilila kwabo. Mucikozyanyo, Ibbaibbele litwaambila kuti Saatani kali “Gogo wakunyika ya-Magogo,” uyoobalwana cacigaminina babelesi ba Jehova, kwiinda mukubunganya basinkondo ibapanduludwe kuti “impi impati loko. . . . mbuli ijoba livumba nyika.” (Ezekieli 38:2, 14-16) Bantu ba Leza ibaindwa kuvwula alimwi ibatanoojisi zilwanyo bayooyubila “mumababa” aa Jehova alo nganyanyamuna akucingilila bantu baswiilila.

19, 20. (a) Ino nkaambo nzi kuswiilila ncokwakali kuyandika kapati kubana Israyeli ciindi nobakali ku Lwizi Lusalala? (b) Ino mbuti ikuyeeya cakwaapailila buya makani aakacitika ku Lwizi Lusalala ncokukonzya kutugwasya mazubaano?

19 Ibukkale oobu butuyeezya ciindi bana Israyeli nobakali kuzwa ku Egepita. Imapenzi aali kkumi naakamana kucitikila bana Egepita, Jehova wakabasololela bantu bakwe kakunyina kubelesya nzila iikosola kuya ku Nyika Yakasyomezyegwa, pele wakabainzya nzila iigama ku Lwizi Lusalala, kwalo nkobakali kukonzya kusinkilwa akulwanwa. Kweelana abasinkondo mbobazibona zintu, kweenda kuli boobu kwakali kuliweza. Ikuti nomwakaliko, kamuzyi kuti Nyika Yakasyomezyegwa yakali kubbazu limbi, sena nomwakaswiilila jwi lya Jehova kwiinda muli Musa akweenda kutozya ku Lwizi Lusalala kamujisi lusyomo?—Kulonga 14:1-4.

20 Notubala bbuku lya Kulonga caandaano 14, tulakonzya kubona mbuli Jehova mbwaakavwuna bantu bakwe kwiinda mukubelesya nguzu zyakwe ziyoosya. Elo kaka zibalo zili boobo zilakonzya kutuyumya ikuti twabikka ambali ciindi cakuziiya alimwi akuyeeyesya kujatikizya nzizyo! (2 Petro 2:9) Ilusyomo luyumu kapati luyootugwasya kuswiilila Jehova nociba ciindi nzyayanda niziboneka mbuli kuti zigama kumbi kweelana amizeezo yabantu. (Tusimpi 3:5, 6) Aboobo amulibuzye kuti, ‘Sena ndili mukuyumya lusyomo lwangu kwiinda mukucita ciiyo ca Bbaibbele, kupaila alimwi akuzinzibala kuyeeya kubikkilizya akuyanzana abantu ba Leza lyoonse?’—Ba-Hebrayo 10:24, 25; 12:1-3.

Ikuswiilila Kuletela Bulangizi

21. Ino nzilongezyo nzi zikonzya kujanika lino alimwi akumbele kuli baabo baswiilila Jehova?

21 Aabo baswiilila Jehova mubuumi bwabo, niciba ciindi cino balabona kuzuzikizyigwa kwamajwi aali kubbuku lya Tusimpi 1:33 aakuti: “Pele abo baswiilila ndime bayookala kabotu, bayooba aluumuno cakutayoowa bubi.” Elo kaka majwi aaya aawumbulizya ayoozuzikizyigwa kabotu mubuzuba bwabukali bwa Jehova! Mubwini, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Zyatalika kucitika ezi zintu, amulange mujulu, mulungumike mitwe yanu, nkaambo kunununwa kwanu kuli afwaafwi.” (Luka 21:28) Cilasalala kuti balikke aabo baswiilila Leza mbabanoojisi lusyomo mumajwi aaya.—Matayo 7:21.

22. (a) Nkaambo nzi bantu ba Jehova kabapa kusyoma? (b) Ino makani nzi atiikabandikwe mucibalo citobela?

22 Ikaambo akamwi katupa kuba alusyomo nkakuti, “Mwami Jehova taciti cintu, atana kuyubunwida balanda bakwe basinsimi maseseke aakwe.” (Amosi 3:7) Mazubaano, Jehova tatumi basinsimi mbuli mbwaakali kucita kaindi, pele wakalailila ciinga camuzike musyomesi kuti kapa cakulya cakumuuya muciindi ceelede kuli basiŋanda bakwe. (Matayo 24:45-47) Elo cilayandika kaka kumuswiilila “muzike” ooyo! Kweelana mbuli cibalo citobela mbocitiitondezye, ikuswiilila kuli boobo alimwi kulatondezya mbotumubona Jesu, simalelo wa “muzike.” Ngonguwe “bantu ngobaswiilila.”—Matalikilo 49:10.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 1 Ibbuku limwi lyambunga iikwabilila banyama lyakati: “Inkuku iilaatwana ilakonzya kulwana calufwu ikutegwa ikwabilile twana twayo,” nokuba kuti kanjikanji nkuku iijisi twana yaambwa kuti ilaabukandu.

^ munc. 16 Ibbuku lya Jeremiya 38:19 liluula kuti bunji bwaba Juda ‘bakalyaaba’ mumaanza aaba Kasidi, nokuba kuti tiibakajayigwa, pele bakatolwa buzike kucisi cimbi. Tatwaambilidwe pe naa bakalyaaba akaambo kakutobela majwi aa Jeremiya. Pele, lufwutuko lwabo lwakazuzikizya majwi aamusinsimi.

Sena Muciyeeyede?

• Ino ncinzi cakatobela akaambo kakutaswiilila cakwiinduluka-induluka kwabana Israyeli?

• Ino mbuti Mwami Joasi mbokwakamujatikizya kuyanzana kwakwe abantu kacili mwana-mwana alimwi anaakalikuya bukomena mubuumi bwakwe?

• Ino nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kuli Baruki?

• Ino nkaambo nzi bantu ba Jehova baswiilila ncobataayoowi mamanino aabweende bwazintu bwamazubaano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Naakali kusololelwa a Jehoyada, Joasi naakacili mwana-mwana wakali kuswiilila Jehova

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Ikuyanzana abantu babi kwakapa Joasi kuti ajaye musinsimi wa Leza

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Sena nomwakaswiilila Jehova akulibonena ameso nguzu zyakwe ziyoosya?