Skip to content

Skip to table of contents

Amuzumanane Kubeleka Mulimo Calukamantano

Amuzumanane Kubeleka Mulimo Calukamantano

Amuzumanane Kubeleka Mulimo Calukamantano

“Njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo [calukamantano, NW].”—ZEFANIYA 3:9.

1. Ino ncinzi cili mukucitika ikuzuzikizya bbuku lya Zefaniya 3:9?

MYAAMBO iitandila ku 6,000 ilaambaulwa lino munyika yoonse. Kunze lyaboobo, kuli tubunga-bunga twabantu babelesya mabala aayindenyi aabelesya beenzinyina nobaambaula tujanika mumasena aamwi. Kufwumbwa naa bantu babelesya mwaambo wiindenyi mbuli bwiindenyi mwaambo waci Arab alimwi awa Cizulu, pele Leza wacita cintu cimwi cipati kapati. Wacita kuti cikonzyeke kubantu kufwumbwa naa nkuli nkobakkala ikwiiya alimwi akwaambaula mwaambo omwe buyo uusalala. Eeci cilacitika ikuzuzikizya cisyomezyo cakapegwa kwiinda mumusinsimi Zefaniya cakuti: “[Mebo nde Jehova Leza] njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo [calukamantano, NW].”—Zefaniya 3:9.

2. Ino “mwaambo uusalala” ncinzi, alimwi ino ncinzi ncowapa kuti cikonzyeke?

2 “Mwaambo uusalala” nkasimpe ka Leza ikali mu Jwi lyakwe Ibbaibbele. Ikapati, aaka nkasimpe kajatikizya Bamwi bwa Leza bwalo ibuya kupa kuti izina lya Jehova lilemekwe, busalazyigwe bweendelezi bwakwe alimwi akuleta zilongezyo kubantu. (Matayo 6:9, 10) Mbwaanga ngomwaambo ulikke wakumuuya uusalala anyika, uli mukwaambaulwa abantu ibali muzisi zyoonse alimwi amisyobo yabantu yoonse. Ubapa kuti babelekele Jehova “calukamantano.” Nkokuti balamubelekela cakukamantana naa “kabajisi makanze omwe” kweelanaa—The New English Bible.

Kunyina Kusalaulana pe

3. Ino ncinzi citupa kuti katubelekela Jehova cakukamantana?

3 Mbotuli Banakristo, tulalumba kapati akaambo kalukamantano iluliko akati kesu notwaambaula myaambo iindene-indene. Nokuba kuti tulakambauka makani mabotu aa Bwami mumyaambo minji kapati yaambaulwa abantu, tulamubelekela Leza cakukamantana. (Intembauzyo 133:1) Eeci cilakonzyeka nkaambo kakuti kufwumbwa naa tukkala kuli munyika, twaambaula buyo mwaambo omwe uusalala wakulumbaizya Jehova.

4. Ino nkaambo nzi ncokutayandiki kusalaulana akati kabantu ba Leza?

4 Takweelede kuba kusalaulana pe akati kabantu ba Leza. Mwaapostolo Petro wakaasalazya makani aaya ciindi naakakambauka aŋanda yasilumamba umwi wa Bamasi wazina lya Korneliyo mu 36 C.E. eelyo cakamupa kwaamba kuti: “Nkasimpe ndabona kuti Leza talangi ciimo camuntu, pele mumasi oonse uumuyoowa akucita bululami ulatambulwa kulinguwe.” (Incito 10:34, 35) Mbwaanga makani aayo ngamasimpe, imbungano ya Banakristo tayeelede kuba yalusalululo naa kulemenena buyo kubantu bamwi.

5. Ino nkaambo nzi ncocitaluzi ikutola lubazu mukubamba tukamu-kamu mumbungano?

5 Umwi musimbi sicikolo waku kkoleji wakaamba boobu ciindi naakaunka ku Ŋanda ya Bwami: “Kanjikanji izikombelo ziyanda buyo bantu bamubala umwi naa musyobo. . . . Bakamboni ba Jehova bakalikkede antoomwe kutali mutukamu-kamu pe.” Nokuba boobo, bamwi ibakali mumbungano yaku Korinto yansiku bakali kubamba tukamu-kamu. Aboobo bakapa kuti kube mazwanga, eelyo bakali kulesya muuya uusalala wa Leza kuti ubeleke nkaambo walo ukulwaizya lukamantano alimwi aluumuno. (Ba-Galatiya 5:22) Ikuti naa twatalika kubamba tukamu-kamu mumbungano, nkokuti tukazya busolozi bwamuuya. Aboobo katuyeeya majwi aamwaapostolo Paulo ngaakalembela bana Korinto aakuti: “Ndamukumbila, nubakwesu, muzina lya-Mwami Jesu Kristo, kuti mwaambe cintu comwe, kutabi mipampo mipambo akati kanu. Amube alukamantano lwamoyo omwe alwamiyeeyo yomwe.” (1 Ba-Korinto 1:10) Paulo alimwi wakaambisya kujatikizya lukamantano mulugwalo lwakwe ndwaakalembela bana Efeso.—Ba-Efeso 4:1-6, 16.

6, 7. Ino ndulayo nzi Jakobo ndwaakapa kujatikizya kulemenena kubantu bamwi, alimwi ino mbuti majwi aakwe mbwaabeleka?

6 Ikutasalaula ncecintu cimwi ciyandika lyoonse ku Banakristo. (Ba-Roma 2:11) Akaambo kakuti ibamwi mumbungano yamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kulemenena kubantu bamwi bavwubi, cakapa kuti sikwiiya Jakobo alembe kuti: “Bakwesu, sa ncobeni mulijisi kulusyomo lwa-Jesu Kristo, Mwami wesu uulemekeka, na mulalangilila ziimo zyabantu? Na kwanjila muntu mumbungano yanu uusamine inwenwe [naa ntasa] yangolida azyakusama zyeebesi, alimwi kwanjila muntu mucete uusamine zizapaukide, nkabela mwamulanga oyo uusamine kabotu, mwaamba kuti, Kala awa abotu, pele mucete mulamwaambila kuti, Yebo, ima okuya, na kala awa mpentandabalide maulu aangu—na mwacita boobo, sa takuli kusalulula? Sa teemwaba basikuyeeya miyeeyo mibi?”—Jakobo 2:1-4.

7 Ikuti naa ibavwubi batasyomi basamide inwenwe zyangolida baboola kumuswaangano wa Banakristo antoomwe abacete batasyomi basamide zisani zyamazazawu, aabo bavwubi bakali kulanganyizigwa kabotu. Bakali kupegwa aakukkala “abotu” kakuli bacete bakali kwaambilwa kuti baimikile naa bakkale aansi munsi lyamaulu amuntu umwi. Pele Leza walo kakunyina kudooneka wakapa cinunuzyo cacipaizyo ica Jesu kubavwubi alimwi akubacete. (Jobu 34:19; 2 Ba-Korinto 5:14) Aboobo ikuti katuyanda kukkomanisya Jehova alimwi akumubelekela calukamantano, tatweelede kulemenena kuli bamwi naa ‘kulanga ziwa zyabantu kutegwa tulivwubye.’—Juda 4, 16.

Amuleke Kutongooka

8. Ino ncinzi cakacitika akaambo kakuti bana Israyeli bakatongooka?

8 Ikutegwa tuzumanane kukamantana alimwi akuyandwa a Leza, tweelede kutobela lulayo lwa Paulo lwakuti: “Zintu zyoonse nzimucita zitabi zyakutongooka.” (Ba-Filipi 2:14, 15) Bana Israyeli batasyomeki ibakalubulwa kuzwa mubuzike ku Egepita bakamutongookela Musa a Aroni, mane a Jehova Leza buya kumugama. Akaambo kaceeci, boonse balombwana bakajisi myaka yakuzyalwa kutalikila ku 20 kuya kumbele kugusya buyo Joshua, Kalebe alimwi aba Levi, tiibakasika mu Nyika Yakasyomezyedwe. Pele bakafwa kabacili mulweendo lwabo lwamunkanda lwamyaka iili 40. (Myeelwe 14:2, 3, 26-30; 1 Ba-Korinto 10:10) Bwabijaace bulumbu bwakutongooka mbobakatambula!

9. Ino ncinzi cakamucitikila Miriamu akaambo kakutongooka?

9 Eeci cilatondezya icikonzya kucitika kucisi coonse citongooka. Ino mbuti kujatikizya umwi aumwi uutongooka? Mucizi wa Musa Miriamu alimwi a Aroni bakatongooka balaamba: “Sa Jehova ulaamba kumulomo wa-Musa alike? Sa taambi kumilomo yesu aswebo?” Icibalo cilayungizya kuti: “Jehova wakamvwa.” (Myeelwe 12:1, 2) Ino ncinzi cakatobela? Miriamu wakaatalisya makani aaya aakutongooka wakasubulwa a Leza. Munzila nzi? Wakatalika kuciswa bulwazi bwacinsenda ibwakapa kuti akkale aanze aankambi kwamazuba aali ciloba mane kusikila ciindi naakapona.—Myeelwe 12:9-15.

10, 11. Ino ncinzi cikonzya kutobela ikuti kutongooka kwazumanana? Amupe cikozyanyo.

10 Ikutongooka takuli buyo kuŋuŋuna akaambo kacintu cimwi cibi. Basikutongooka bazumanana balajatikizyigwa kapati ambobalimvwa naa bukkale bwabo, eelyo balatalika kulibikkila maano lwabo beni muciindi cakubikkila maano kuli Leza. Ikuti naa eeci calekelwa, cilakonzya kutalisya tukamu-kamu akati kabakwesu bakumuuya calo cikonzya kubapa kuti baleke kubelekela Jehova calukamantano. Eeci cili boobu nkaambo basikutongooka lyoonse balaamba zyakutongooka, kakunyina kudooneka bayeeya kuti bamwi balakonzya kweetezyegwa.

11 Mucikozyanyo, umwi ulakonzya kutalika kutongooka mbuli mwaalu umwi mbwazyeendelezya zintu mumbungano naa mbwacita milimo yakwe. Ikuti naa twamumvwida sikutongooka, tulakonzya kutalika kuyeeya mbuli mbwayeeya. Ikuti twaambo ntwatongooka twatunjila, milimo yamwaalu ilakonzya kutalika kutucima nokuba kuti kumatalikilo kunyina noyakali kutucima pe. Kumbele, zyoonse nzyacita mwaalu ooyo kunyina cinootukonda pe, eelyo andiswe tuyootalika kumutongooka. Ikulilemeka munzila iili boobu takuyandiki pe mumbungano yabantu ba Jehova.

12. Ino ncinzi kutongooka ncokukonzya kuleta kucilongwe cesu a Leza?

12 Ikutongooka baalumi ibajisi mulimo wakweembela butanga bwa Leza kulakonzya kupa kuti umwi atalike kubanyasya. Ikutongooka naa kubasinganya kulakonzya kucinyonganya kapati cilongwe cesu a Jehova. (Kulonga 22:28) Basilunyansyo bateempwi tabakanjili mu Bwami ba Leza. (1 Ba-Korinto 5:11; 6:10) Sikwiiya Juda wakalemba kujatikizya basikutongooka ibakali ‘kukaka bulelo bwa Leza akusampaula balemekwa ba Leza,’ naa baalumi ibajisi mikuli mumbungano. (Judi 8, Ci) Aabo basikutongooka kunyina nobakakkomaninwa a Leza pe, aboobo cabusongo tweelede kuyeeleba nzila iili boobo.

13. Ino nkaambo nzi matongoosi oonse ncaatalubide?

13 Nokuba boobo, takuli kuti kutongooka koonse kulamucima Leza pe. Kunyina naakayalampya “mpuwo mbi iiyoosya” yamunzi wa Sodoma a Gomora, pele wakainyonyoona minzi eeyi mibyaabi. (Matalikilo 18:20, 21; 19:24, 25, BT) Mu Jerusalemu, kakwiindide buyo ciindi cisyoonto kuzwa mubuzuba bwa Pentekoste 33 C.E., “Ba-Giriki bakatongaukila ba-Hebrayo, nkaambo bamukabafu bakulimbabo bakalengaalwa kumwaabo wabuzuba bumwi bumwi.” Icakatobela ncakuti, “bali kumi mubabili” bakatweendelezya twaambo kwiinda mukusala “baalumi abali musanu mubabili, abali empuwo mbotu,” ikuti balanganye “mulimo oyo” wakwaabanya zyakulya. (Incito 6:1-6) Ibaalu bamazubaano tabeelede ‘kusinka matwi aabo’ kukutongooka zintu zilibonya ameso. (Tusimpi 21:13) Alimwi muciindi cakutongooka bakombinyina, ibaalu beelede kubayumya-yumya buya alimwi akubayaka munzila yakumuuya.—1 Ba-Korinto 8:1.

14. Ikutegwa tuleke kutongooka, ino mbube nzi buyandika kapati?

14 Toonse tweelede kucileka kutongooka, nkaambo kutongooka kulanyonyoona kapati munzila yakumuuya. Ibukkale buli boobo bulakonzya kunyonganya lukamantano lwesu. Muciindi caboobo, atulekele muuya uusalala kuti uzyale mucelo waluyando mulindiswe. (Ba-Galatiya 5:22) Ikuswiilila ‘mulawo wamwami waluyando,’ kuyootugwasya kuti tubelekele Jehova calukamantano.—Jakobo 2:8; 1 Ba-Korinto 13:4-8; 1 Petro 4:8.

Amuleke Kwaamba Twaambo Twakubeja

15. Ino kuvwiya inga mwakwiindanya buti akubeja?

15 Mbwaanga kutongooka ninzila iimwi iipa kuti muntu atalike kuvwiya, eelyo tweelede kuzicenjelela zintu nzyotwaamba. Ikuvwiya nkwaamba makani aatatujatikizyi, pele aajatikizya bantu bamwi alimwi azibacitikila. Ikubeja, nkwaamba makani aatako akuyanda kunyonganya mpuwo yamuntu umwi. Imakani aali boobo mabyaabi alimwi tabuli bunaleza pe. Aboobo, Leza wakaambila bana Israyeli kuti: “Uteendeendi mukulengelela twaambo akati kabantu bako.”—Levitiko 19:16.

16. Ino ncinzi Paulo ncaakaamba kujatikizya basikuvwiya bamwi, alimwi ino mbuti lulayo lwakwe mbolweelede kutujatikizya andiswe?

16 Mbwaanga kwaamba makani aatakwe mulimo andiswe kulakonzya kutupa kuti tutalike kubejelezya bantu, Paulo wakabakalalila basikuvwiya bamwi. Naakamana kwaamba bamukabafwu ibeelela kugwasyigwa mumbungano, wakaamba kujatikizya bamukabafwu “[bakaba ba]siluvwiyu, banjililila twabambi, alimwi baambaamba nzyobateelede.” (1 Timoti 5:11-15, Ci) Ikuti naa mukaintu Munakristo wabona kuti uyandisya kubandika makani aakuvwiyana calo cikonzya kumupa kuti atalike kubejelezya bantu bamwi, inga camugwasya ikuti naa watobela lulayo lwa Paulo lwakuti weelede ‘kuloma ikutali sikutamikizya bamwi twaambo.’ (1 Timoteo 3:11) Alimwi abalo baalumi Banakristo beelede kucileka kuvwiya.—Tusimpi 10:19.

Amucileke Kubeteka

17, 18. (a) Ino ncinzi Jesu ncaakaamba kujatikizya kubeteka mukwesu? (b) Ino mbuti mbotukonzya kwaabelesya majwi aa Jesu aajatikizya kubeteka?

17 Nokuba kuti tatubejelezyi bantu, tweelede kusolekesya ikulijata mukwaambaula kutegwa kutabi ngotubeteka. Jesu wakabukasya bukkale oobo ciindi naakamba kuti: “Mutabeteki, kuti mutabetekwi anywebo, nkaambo kakuti lubeta ndumubetesya bamwi anywebo mulabetesegwa ndulonya olo, aceelesyo ncimweelesya bamwi anywebo muleelesegwa nciconya eco. Alimwi, nkaambonzi ulalangilila kapapu kali muliso lyamunyoko, nekubaboobo toyeeyi itanda lili muliso lyako numwini? Ino ulaambila buti munyoko kuti, Nkufule kapapu kali muliso lyako, anukuti mulili itanda muliso lyako numwini? Nusikuupaupa ameso, usaangune kulifula itanda lili muliso lyako, lino ulabonesya kuti ufule munyoko kapapu kali muliso lyakwe.”—Matayo 7:1-5.

18 Tatweelede kusola kulyaaba kuti tufwule “kapapu” ikali muliso lyamukwesu ikutegwa tumugwasye kakuli swebo tatukonzyi kubeteka kabotu akaambo kakuti tulisinkilizyidwe a “tanda” lyacikozyanyo. Mubwini, ikuti naa tulamulumba Leza akaambo kaluse lwakwe, tatukayeeyi makani aajatikizya kubeteka bakwesu abacizi bakumuuya. Ino mbuti mbotukonzya kubazyiba kabotu mbuli Taateesu wakujulu mbwabazyi? Nkakaambo kaako Jesu wakacenjezya kuti tweelede kucileka ‘kubeteka kutegwa andiswe tutabetekwi’! Ikulilingula akubona mbuli mbotutalondokede kweelede kutulesya kubeteka Leza nkwakonzya kubona kuti takululeme pe.

Batakwabilidwe Pele Balemekwa

19. Ino basyomima tweelede kubalanga buti?

19 Ikuti katukanzide kubelekela Leza calukamantano abasyomima, tatukatantamuki buyo kubeteka ikwalo pe. Pele tuyooba kumbele mukubalemeka. (Ba-Roma 12:10) Mubwini, tuyooyanda kucita zintu nzyobayanda, ikutali nzyotuyanda pe alimwi tuyoobabelekela. (Johane 13:12-17; 1 Ba-Korinto 10:24) Ino mbuti mbotukonzya kuzumanana amuuya ooyu mubotu? Kwiinda mukuyeeya kuti musyomi umwi aumwi ulayandika kapati kuli Jehova alimwi akuti tulayandana, mbubwenya mbuli zizo zyamubili mbozyigwasyanya.—1 Ba-Korinto 12:14-27.

20, 21. Ino majwi aali kulugwalo lwa 2 Timoteo 2:20, 21 ajisi kaambo nzi kulindiswe?

20 Masimpe, Banakristo ninongo zibekwabekwa izijisi lubono luyandika kapati lwamulimo. (2 Ba-Korinto 4:7) Ikuti naa tuyanda kubeleka mulimo ooyo uusetekene ikutegwa Jehova atembaulwe, tweelede kubaa bulemu kulinguwe alimwi aku Mwanaakwe. Ccita kuti twazumanana kulilemeka kabotu alimwi akusalala munzila yakumuuya notukonzya kuba nongo yabulemu iikonzya kubelesyegwa a Leza. Kujatikizya makani aaya, Paulo wakalemba kuti: “Muŋanda impati tamujanwa mitiba yangolida ayansiliva ilike, pe, anu mulajanwa yazisamu ayabulongo, nkabela imwi njabulemu pele imwi tiikwe bulemu. Eno kuti muntu walisalazya kuliyeeyi, inga ulabaanga mutiba wabulemu, uusalazidwe, uuelede kubelesegwa kulimukamwini, uubambilidwe kumilimo mibotu yoonse.”—2 Timoteo 2:20, 21.

21 Ibantu ibalilemeka munzila iiteendelani anzyayanda Leza ‘mmitiba iitajisi bulemu.’ Nokuba boobo, ikuti naa twazumanana kutobela nzila ya Leza, tuyooba ‘mitiba yabulemu, iisalazidwe naa kubikkwa alubazu kutegwa ibelesyegwe mumulimo wa Jehova naa iibambilidwe milimo mibotu yoonse.’ Aboobo tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Sena ndili mutiba wabulemu? Sena ndilabakulwaizya basyomima kucita zintu zibotu? Sena ndili umwi wabaabo ibali mumbungano uubeleka calukamantano abasyomima?’

Amuzumanane Kubeleka Calukamantano

22. Ino nkuunzi mbungano ya Banakristo nkoikonzya kukozyanyisyigwa?

22 Imbungano ya Banakristo ibambidwe mbuli mukwasyi. Kuli kuyandana, ikugwasyanya alimwi akukkomana mumukwasyi ikuti naa boonse ibali mumukwasyi mbakombi ba Jehova. Mukwasyi ulakonzya kuti kaujisi bantu bajisi bube bwiindene-indene, pele umwi aumwi ulalemekwa. Ncimwi buyo amwalo mumbungano. Nokuba kuti tuliindene kapati alimwi tatulondokede, Leza wakatukwelela kulinguwe kwiinda muli Kristo. (Johane 6:44; 14:6) Jehova alimwi a Jesu balatuyanda alimwi mbubwenya mbuli mukwasyi uukamantene, tuleelede kuyandana.—1 Johane 4:7-11.

23. Ino ncinzi ncotweelede kuyeeya alimwi akukanza kucita?

23 Mumbungano ya Banakristo iili mbuli mukwasyi, mbobusena ibulangilwa kapati kujanika bantu basyomeka. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ndayanda kuti baalumi kabanga kabakomba koonse koonse, kabagamine kunyamuna maboko aasalala, kakutakwe bukali akuzwangana.” (1 Timoteo 2:8) Aboobo Paulo wakaluswaanganya lusyomo amupailo “koonse koonse” Banakristo nkobaswaanganina. Ibaalumi basyomeka balikke mbabeelede kwiiminina mbungano mumupailo waabuleya. Pele, Leza ulangila kuti toonse katusyomeka kulinguwe alimwi akuli umwi aumwi. (Mukambausi 12:13, 14) Lino atukanze kubelekela antoomwe cakweendelana, mbubwenya mbuli zibeela zyamubili mbozicita. Alimwi atubeleke cakukamantana mbubwenya mbuli mukwasyi wabakombi ba Jehova. Kuyungizya waawo, atuyeeye kuti tusyoma beenzuma akuti Leza Jehova uyootukkomanina alimwi akutulongezya ikuti naa twazumanana kumubelekela.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino ncinzi cipa kuti bantu ba Jehova kababeleka calukamantano?

• Ino nkaambo nzi Banakristo ncobatasalani?

• Ino mwaamba kuti kutongooka cilubide buti?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kubalemeka basyomima?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Petro wakazyiba kuti “Leza talangi ciimo camuntu”

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Sena mulizyi cakapa kuti Leza amusubule Miriamu?

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Banakristo basyomeka balamubelekela Jehova calukamantano