Skip to content

Skip to table of contents

Kamucikkomanina Ciiyo Canu Ca Jwi Lya Leza

Kamucikkomanina Ciiyo Canu Ca Jwi Lya Leza

Kamucikkomanina Ciiyo Canu Ca Jwi Lya Leza

“Mbike moyo wangu kuncito zyako zyoonse, akuyeeya-yeeya milimo yako yakalekale.”—INTEMBAUZYO 77:12.

1, 2. (a) Ino nkaambo nzi ncotweelede kubikka ambali ciindi cakuzinzibala kuyeeya? (b) Ino kuzinzibala kuyeeya caamba nzi?

MBOTULI basikwiiya ba Jesu Kristo, tweelede kubikkila kapati maano kucilongwe cesu a Leza alimwi atwaambo tutupa kuti katumubelekela. Nokuba boobo, sunu bantu banji bajisi bubi mubuumi bwabo cakunga lyoonse tabakonzyi kujana ciindi cakuzinzibala kuyeeya pe. Lyoonse bajisi bubi kuyandaula buvwubi, balasambala akuula alimwi akubikkila maano kukuyandaula zintu zyakulikondelezya zitagwasyi. Ino mbuti mbotukonzya kuleka kucita zintu eezyi zitagwasyi? Mbubwenya mbuli mbotubikka ciindi cimwi ambali abuzuba ikutegwa tucite milimo imwi iiyandika mbuli kulya alimwi akoona, mbubwenya buyo tuleelede kujana ciindi abuzuba cakuzinzibala kuyeeya milimo ya Jehova alimwi anzyacitila bantu.—Deuteronomo 8:3; Matayo 4:4.

2 Sena kuli nomujana ciindi cakuzinzibala kuyeeya? Ino kuzinzibala kuyeeya caamba nzi? Ibbala lyakuti kuzinzibala kuyeeya lisandululwa kuti nkubikka mizeezo yoonse acintu cimwi naa ikuyeeyesya ikapati cakaumuumu, cakusinizya alimwi acakumaniina. Ino kuzinzibala kuyeeya kujisi mulimo nzi kulindiswe?

3. Ino kuyaambele munzila yakumuuya kuswaangene kapati anzi?

3 Ikapati ceelede kutuyeezya mwaapostolo Paulo ncaakalembela mubelesinyina Timoteo kuti: “Sungwaala kukubala akukukambauka akukufundisya, mane ndisike. . . . Sungwaala kuzintu ezi, ulitakate kulinzizyo amoyo wako woonse, kuti bantu boonse babone mboya bukomena mumilimo yako.” Inzya, kuyaambele kwakali kulangilwa alimwi imajwi aa Paulo akatondezya kuti kuli kuswaangana kuliko akati kakusungwaalila makani aakumuuya alimwi akuyaambele. Ncimwi buyo asunu. Ikutegwa tukkalwe moyo azintu zyakumuuya, tweelede ‘kusungwaala’ alimwi ‘akulitakata’ kumakani ajatikizya Jwi lya Leza.—1 Timoteo 4:13-15.

4. Ino nzyibelesyo nzi nzyomukonzya kubelesya lyoonse ikutegwa zimugwasye kuzinzibala kuyeeya Jwi lya Jehova?

4 Iciindi cibotu cakuzinzibala kuyeeya ciyeeme alindinywe alimwi abukkale bwamukwasyi wanu. Ibanji balakkala ansi kuyeeya cibalo ca Bbaibbele iciindi camafwumofwumo, nobabala kabbuku ka Kulingaula Magwalo Buzubaa Buzuba. Mubwini, basikulisungula ibabalilwa ku 20,000 ibali mumaanda aa Beteli nyika yoonse mbwiizulwa batalika buzuba kwiinda mukulanga-langa cibalo ca Bbaibbele kwamaminiti aali 15. Nokuba kuti mbasyoonto buyo ibali mumukwasyi wa Beteli mbabapa bupanduluzi kucibalo cikananwa mafwumofwumo lyoonse, bunji bwabo balakkala ansi kuyeeya kujatikizya ceeco caambwa alimwi acibalwa. Bakamboni bamwi balazinzibala kuyeeya Jwi lya Jehova ciindi nibaya kumilimo. Balaswiilila mateepu aa Bbaibbele, magazini ya Ngazi Yamulindizi naa Galamukani! aajanika mumilaka minji. Ibunji bwabamakaintu bakwetwe balacita oobu ciindi nobakutauka milimo yaaŋanda. Kwiinda mukucita boobu, bayiya sintembauzyo Asafu walo wakalemba kuti: “Njiibaluke milimo ya-Jehova, njeeye malele aakwe aaciindi. Mbike moyo wangu kuncito zyako zyoonse, akuyeeya-yeeya milimo yako yakalekale.”—Intembauzyo 77:11, 12.

Iciimo Cibotu Ciletela Mpindu Kapati

5. Ino nkaambo nzi ciiyo cesu tobeni ncociyandika kapati kulindiswe?

5 Mazubaano nokuvwulide zipekupeku, mavidiyo alimwi amakkompyuta, ikubala takubikkilwi maano kapati pe, ambweni kwalekelwalyo buya. Kuli Bakamboni ba Jehova zintu tazyeelede kuba boobu pe. Ikubala Bbaibbele ncecintu ciyandika kapati icitupa kubaa cilongwe cibotu a Jehova. Zyuulu-zyuulu zyamyaka yainda, Joshua wakalya busena bwa Musa kali musololeli wabana Israyeli. Ikutegwa alongezyegwe a Jehova, Joshua wakeelede kubala Jwi lya Leza. (Joshua 1:8; Intembauzyo 1:1, 2) Eeci ciciyandika kapati asunu. Nokuba boobo, ibamwi akaambo kakutayiya kabotu cilabayumina kubala antela buya akukubona kuti ncintu citakondelezyi pe. Aboobo, ino ncinzi cikonzya kutugwasya ikutegwa tutalike kukuyanda kubala alimwi akwiiya Jwi lya Leza? Ibwiinguzi bulakonzya kujanwa mumajwi aa Mwami Solomoni aalembedwe kubbuku lya Tusimpi 2:1-6. Amujalule Ibbaibbele lyanu akutubala tupango ootu. Eelyo tulatubandika antoomwe.

6. Ino tweelede kutondezya ciimo cili buti kuluzibo lwa Leza?

6 Kumatalikilo, imajwi ngotujana ngakuti: “Mwanaangu, na watambula majwi aangu, akubamba kabotu malailile aangu, na wacenjeka kutwi kwako kubusongo, akubika moyo wako kukumvwisya makani, . . . ” (Tusimpi 2:1, 2) Ino ncinzi ncotwiiya kuzwa kumajwi aaya? Ncotwiiya ncakuti umwi aumwi wesu ulijisi mukuli wakwiiya Jwi lya Leza. Amubone majwi aaya akuti, “na watambula majwi aangu.” Ibbala lyakuti “na,” lilaa bupanduluzi buyandika kapati aawa nkaambo bunji bwabantu tabalibikkili maano kapati Jwi lya Leza. Ikutegwa tukukkomanine kuliyiisya Jwi lya Leza, tweelede kuti katulisungude kuzumina nzyaamba Jehova alimwi akuzyibona kuti ndubono ndotuteelede kusweekelwa. Tatweelede kulekela zintu nzyotucita abuzuba kuti zitunyonganye kapati akutupa kuti tuleke kuliyanda Jwi lya Leza naa kulidooneka.—Ba-Roma 3:3, 4.

7. Eelyo nocikonzyeka, ino nkaambo nzi ncotweelede kujanika alimwi akubikkila maano kumiswaangano ya Banakristo?

7 Sena ‘tulacenjeka kutwi kwesu’ akuswiilila kabotu ciindi Jwi lya Leza nolili mukupandululwa kumiswaangano yesu ya Banakristo? (Ba-Efeso 4:20, 21) Sena ‘tulabikka moyo’ kukumvwisya makani? Ambweni mwaambi tacibwene kabotu ikukanana, pele ciindi napa makani kwiinda mukubelesya Jwi lya Leza, tuleelede kubikkila maano. Mubwini, ikutegwa tubikkile maano kubusongo bwa Jehova, kuti kacikonzyeka tuleelede kujanika kumiswaangano ya Banakristo. (Tusimpi 18:1) Amuyeeye buyo mbuli mbwaakatyompwa ikuti naa kuli watakajanika kumuswaangano muŋanda yamujulu ku Jerusalemu ilya Pentekoste mu 33 C.E.! Nokuba kuti kumiswaangano yesu takucitiki zintu zyamaleele mbuli bwakali yooyu, pele Ibbaibbele ibbuku ndyotusyoma kapati nkolibandikilwa. Aboobo, muswaangano umwi aumwi ulatugwasya kapati ikuti naa twabikkila maano akutobelezya mu Bbaibbele lyesu.—Incito 2:1-4; Ba-Hebrayo 10:24, 25.

8, 9. (a) Ino tuyandika kucita nzi kutegwa tucikkonzye kuba aciiyo cesu tobeni? (b) Ino mbuti mbomukonzya kukozyanyisya mpindu yangolida aluzibo lwa Leza?

8 Imajwi aatobela aamwami musongo ngakuti: “Na walilila kumvwa, akoongolola kuti ube amaanu, . . . ” (Tusimpi 2:3) Ino nkaambo nzi ikaambwa mumabala aaya ncaali mukututondezya? Kuboneka kuti atwaambila kuti tweelede kubaa luyandisisyo lwakumvwisya Jwi lya Jehova. Apandulula kulisungula kuliyiisya katukanzide kuti tumvwisye alimwi akubona Jehova ncayanda. Mubwini, eeci ciyandika kusolekesya alimwi citusololela kumajwi aa Solomoni aatobela alimwi acikozyanyo ncaakapa.—Ba-Efeso 5:15-17.

9 Wazumanana ulaamba: “Na wabuyandaula mbuli insiliva, akubulangaula mbuli zintu ziyandika zisisidwe, . . . ” (Tusimpi 2:4) Eeci cituyeezya milimo bantu njobacita mumigodi, balo kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede ibayandaula lubulo luyandisi mbuli nsiliva alimwi angolida. Ibantu bajayana akaambo kangolida. Ibamwi mubuumi bwabo boonse bayandaula buyo ingolida. Pele, ino ngolida ijisi mpindu mpati buti naa iyandika buti? Ikuti naa mwasweeka munkanda alimwi kamufwide nyota kapati, ino ncinzi ncomunga mwasala, ingolida naa nkomeki yamaanzi? Pele bantu mbasungu caboola kumakani aakuyandaula ngolida ampindu yayo iicinca-cinca. * Elo kaka tuleelede kubaa busungu bwiinda aawo ciindi notuyandaula busongo, bupampu alimwi akumvwisya Leza akuyanda kwakwe! Ino nimpindu nzi iikonzya kujanika mukuvwuntauzya kuli boobo?—Intembauzyo 19:7-10; Tusimpi 3:13-18.

10. Ino ncinzi ncotukonzya kujana ikuti naa katwiiya Jwi lya Leza?

10 Makani aa Solomoni alazumanana ategwa: “Ncobeni uyoomvwa kuyoowa Jehova, akujana luzibo lwa-Leza.” (Tusimpi 2:5) Elo cilagambya kaka ikuyeeya kuti swebo tobantu basizibi tulakonzya kujana “luzibo lwa-Leza,” Jehova Mwami Mupati wakujulu aansi! (Intembauzyo 73:28; Incito 4:24) Ibaalumi babonwa kuti mbaasyaabusongo munyika sunu basoleka kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede ikuyanda kumvwisya bumpiyompiyo boonse bujatikizya buumi, zintu zili kujulu alimwi aansi. Nokuba boobo, baalilwa kujana “luzibo lwa-Leza.” Nkaambo nzi? Nkaambo kuti Ijwi lya Leza Ibbaibbele nkolili kwazyuulu-zyuulu zyamyaka, balalikaka akulibona kuti talijisi mulimo mupati pe, aboobo tabalizumini nokuba kulimvwisya ncolyaamba pe.—1 Ba-Korinto 1:18-21.

11. Ino nimpindu nzi zijanika nomucita ciiyo canu nobeni?

11 Nkaaka akamwi kaambo Solomoni nkaakankaizya: “Nkaambo Jehova ulaabila busongo; mumulomo wakwe mulazwa luzibo abusongo.” (Tusimpi 2:6) Jehova ulapa cabuyo alimwi cabuuya ibusongo, luzibo alimwi akumvwisya kumuntu woonse ulyaabide kuziyandaula eezyi. Masimpe, tulijisi kaambo kabotu ikapa kuti katucikkomanina ciiyo cesu ca Jwi lya Leza nokuba kuti kuyandika kusolekesya, kulilemeka alimwi akulyaaba. Tulaacoolwe nkaambo tulijisi Bbaibbele lisimbidwe, aboobo takuyandiki kuti tulilembele buya mbuli bwakali kucita bamwi mumazuba aansiku.—Deuteronomo 17:18, 19.

Mweende Munzila Iikondelezya Jehova

12. Ino ncinzi ceelede kutukulwaizya notuyandaula luzibo lwa Leza?

12 Ino ncinzi iceelede kutukulwaizya kucita ciiyo cesu tobeni? Sena tuyanda kuti katuboneka kuti tuli kabotu kwiinda bamwi? Sena tuyanda kutondezya luzibo ndotujisi? Sena tuyanda kuti katuboneka mbuli baabo ibajisi luzibo lunji lwamu Bbaibbele? Peepe. Makanze eesu ngakuti tube bantu beenda, baambaula alimwi ibacita zintu zyoonse munzila ya Bunakristo, ibalibambide kugwasya bamwi mubukkale bukatalusya bwa Kristo. (Matayo 11:28-30) Mwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti: “Luzibo lulatukumusya, pele luyandano lulayaka.” (1 Ba-Korinto 8:1) Aboobo tweelede ikuba bantu balibombya mbuli bwakali Musa ciindi naakaambila Jehova kuti: “Kondizibya inzila zyako, nkakuzibe akujana luzyalo mumeso aako.” (Kulonga 33:13) Ee, tweelede kulombozya kubaa luzibo ikutegwa tumukkomanisye Leza, ikutali bantu pe. Tuyandika kuti tweende munzila yeelede, katuli babelesi ba Leza balibombya. Ino mbuti mbotukonzya kuzuzikizya makani aaya?

13. Ino ncinzi ciyandika ikutegwa muntu abe mubelesi wa Leza uuyelela?

13 Paulo wakamulaya Timoteo kujatikizya mbwaakali kukonzya kumukkomanisya Leza kwiinda mukwaamba kuti: “Kolisungwaazya kukonda Leza, mbuli simulimo uutakwe cintu cimuusya insoni, uupandulula makani aalusinizyo mbukweelede.” (2 Timoteo 2:15) Imajwi aakuti “uupandulula . . . mbukweelede,” mumaciti aa Cigiliki alo aabikkwa antoomwe aapandulula “kutenda cakululamika.” (Kingdom Interlinear) Kweelana abasikwiiya bamwi, eeci cipa muzeezo wambuli sikusuma mbwatenda mulembo kweelana abwaanze bwacisani ncayanda kusuma, mbuli mulimi mbwaandula mufwolo mumuunda alimwi azimwi buyo. Aboobo, coonse ncayoocita kumamanino cinooluleme. Ikaambo aawa nkakuti, ikutegwa Timoteo abe mubelesi weelede alimwi uuzuminwaa Leza, wakaleelede ‘kusungwaala’ kwiinda mukusinizya kuti nzyayiisya alimwi ambwalilemeka zyiileendelana ajwi lyakasimpe.—1 Timoteo 4:16.

14. Ino mbuti zintu nzyotucita alimwi anzyotwaamba mbozijatikizyigwa notubaa ciiyo cesu tobeni?

14 Paulo wakakaamba kaambo nkamunya aako ciindi naakakulwaizya Banakristonyina baku Kolose kuti ‘beende munzila yeelede cakubotezya Mwami muziyanza zyoonse,’ kwiinda ‘mukuzyala micelo yamilimo mibotu yamisyobo yoonse akuya bukomena lyoonse mumakani aakuzyiba Leza.’ (Ba-Kolose 1:10) Aawa Paulo waamba mbwaakeenda munzila yeelede ya Jehova ‘akuzyala micelo yamilimo mibotu’ alimwi ‘akuyaabuyungizya lyoonse luzibo lwini-lwini lwa Leza.’ Munzila imbi inga twaamba kuti, Jehova ncayanda kapati takuli kubona buyo mbuli mbotuluyanda luzibo, pele uyanda kubona mbuli mbotulitobela Jwi lya Leza muzintu nzyotucita alimwi anzyotwaamba. (Ba-Roma 2:21, 22) Eeci cipandulula kuti, iciiyo cesu ceelede kukujatikizya kuyeeya alimwi akulilemeka kwesu ikuti katuyanda kukkomanisya Leza.

15. Ino mbuti mbotukonzya kulikwabilila alimwi akuyeendelezya mumizeezo yesu?

15 Mazubaano, Saatani ukanzide kunyonyoona bukkale bwesu bwakumuuya kwiinda mukutunyonganya mumizeezo. (Ba-Roma 7:14-25) Aboobo tweelede kulikwabilila alimwi akuyeendelezya kabotu mizeezo yesu ikutegwa tukonzye kweenda munzila yeelede ya Leza wesu Jehova. Icilwanyo ncotujisi ‘nduzibo lwa Leza’ lwalo ilukonzya ‘kwaanga makanze oonse kuti aswiilile Kristo.’ Aaka nkakaambo kapati ikeelede kupa kuti tubikkile maano kapati ciindi notubala Bbaibbele abuzuba, ikutegwa tugwisye mizeezo yakuliyanda alimwi ayanyama mulindiswe.—2 Ba-Korinto 10:5.

Izikonzya Kutugwasya Ikutegwa Tumvwisye Kabotu

16. Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa ciindi Jehova natuyiisya?

16 Ikuyiisya kwa Jehova kuletela mpindu zyakumuuya alimwi azyakumubili. Takucimi pe, nokuba kuba buyo lwiiyo lwabukombi ilutagwasyi. Aboobo tubala kuti: “Ndime Jehova Leza wako. Ndime uukwiiyisya kuti ugwasigwe. Ndime uukweenzya munzila njoelede kutola.” (Isaya 48:17) Ino mbuti Jehova mbwatweenzya munzila iigwasya? Ikusaanguna, tulijisi Jwi lyakwe lyakasololelwa amuuya Ibbaibbele Lisalala. Eeli ndebbuku lipati ndyotuvwuntauzya ikutegwa tujane lugwasyo lyoonse. Nkakaambo kaako cilayandika kapati ikutobelezya mu Bbaibbele lyesu kumiswaangano ya Banakristo. Ilugwasyo lukonzya kutobela kwiinda mukucita boobo lulakonzya kubonwa mucibalo cijatikizya muzibe waku Etiopiya icilembedwe mubbuku lya Incito caandaano 8.

17. Ino ncinzi cakacitikila muzibe muna Etiopiya, alimwi ino eeci citondezya nzi?

17 Muzibe waku Etiopiya wakali muntu wakasandulwa buya kuti abe mucikombelo caba Juda. Wakali musyomi ncobeni muli Leza alimwi wakali kuliyiisya Magwalo. Kali munkalaki yakwe, wakali kubala lugwalo lwa Isaya ciindi Filipo naakamulundukila akumubuzya kuti: “Sena ulacimvwisya eco ncobala?” Ino muzibe wakavwuwa buti? “Ino ndilakonzya buti, aatakwe muntu uunditondezya? Mpoonya awo wakakumbila Filipo kuti atante, akale awe.” Eelyo Filipo kwiinda mukugwasyigwa amuuya uusalala wakamugwasya muzibe kumvwisya businsimi bwa Isaya. (Incito 8:27-35) Ino eeci citondezya nzi? Eeci citondezya kuti ikulibalila buyo Bbaibbele tobeni takuzulide pe, ikuti katuyanda kumvwisya kapati. Jehova kwiinda mumuuya uusalala ubelesya ciinga camuzike musyomesi uucenjede ikutegwa atugwasye kumvwisya Jwi lyakwe aciindi ceelede. Ino eeci cicitwa buti?—Matayo 24:45-47; Luka 12:42.

18. Ino mmuunzila nzi ciinga camuzike musyomesi uucenjede mbocitugwasya?

18 Nokuba kuti ciinga camuzike ciitwa kuti “musyomesi uucenjede,” Jesu tanaakaamba kuti takonzyi kulubizya pe. Inkamu yabananike basyomeka eeyi ilabambwa abakwesu Banakristo batalondokede. Nokuba kuti balakonzya kabajisi mizeezo mibotu, balakonzya kulubizya mbubwenya mbuli bwakali baalumi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. (Incito 10:9-15; Ba-Galatiya 2:8, 11-14) Nokuba boobo, makanze aabo alasalala alimwi Jehova ulababelesya ikuti kabatupa mabbuku aagwasya kwiiya Bbaibbele aakonzya kuyaka lusyomo lwesu mu Jwi lya Leza alimwi amuzisyomezyo zyakwe. Icibelesyo cipati cimwi cakubelesya muciiyo cesu tobeni muzike ncatupede ndi Bbaibbele lya New World Translation of the Holy Scriptures. Mazubaano lilajanika lyoonse naa mucibeela buyo cimwi mumilaka iili 42 alimwi imakkopi aali 114,000,000 asimbwa ciindi aciindi. Ino mbuti mbotukonzya kulibelesya kabotu muciiyo cesu tobeni?—2 Timoteo 3:14-17.

19. Ino nzibeela nzi izijanika mu Bbaibbele lya New World Translation—With References izikonzya kutugwasya muciiyo cesu tobeni?

19 Mucikozyanyo, atwaambe Ibbaibbele lya New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Lilijisi zibeela zyamagwalo aamba zintu zikozyenyi, bupanduluzi buyungizyidwe, makkonkodaansi aalembedwe mubufwaafwi kaali ‘Mulongo Wamabala aali mu Bbaibbele’ alimwi ‘a Mulongo Wamabala aali Mubupanduluzi Buyungizyidwe’ alimwi Amakani aagwasyilizya aajisi mitwe iili 43, kubikkilizya amamaapu alimwi amaccaati. Alimwi kuli “Intalisyo” iijisi bupanduluzi bunji kujatikizya busanduluzi oobu bwa Bbaibbele bulibedelede nkobwakazwida. Kuti naa nkolili mumilaka njomukonzya kumvwa, eelyo amusoleke kuzizibila zibeela eezyi alimwi akuzibelesya. Kunze lyaboobo, ipulogilamu yaciiyo cesu yeelede kutalikila mu Bbaibbele, aboobo New World Translation ilijisi busanduluzi ibukankaizya zina lya Leza kabotu-kabotu mbubwenya mbuli mbolisumpula Bulelo bwa Bwami.—Intembauzyo 149:1-9; Daniele 2:44; Matayo 6:9, 10.

20. Ino mmibuzyo nzi iijatikizya ciiyo cesu iiyandika bwiinguzi?

20 Lino tulakonzya kubuzya kuti: ‘Ino ndugwasyo nzi alumbi ndotuyandika kutegwa tulimvwisye kabotu Bbaibbele? Ino mbuti mbotukonzya kujana ciindi cakucita ciiyo cesu? Ino mbuti mbotukonzya kubaa ciiyo cigwasya kapati? Ino mbuti kwiiya kwesu mbokweelede kubajatikizya bamwi?’ Icibalo citobela ciyoozilanga-langa zibeela eezyi zyakuyaambele kwesu mu Bunakristo.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 9 Kutalikila mu 1979, imuulo wangolida wakayaansi kuzwaa $850.00 amakkilogilamu aali 31 mu 1980 kusikaa $252.80 akkilogilamu yomwe mu 1999.

Sena Muciyeeyede?

• Ino “kuzinzibala kuyeeya” caamba nzi?

• Ino tweelede kulimvwa buti ciindi notwiiya Jwi lya Leza?

• Ino tweelede kubaa makanze aali buti ciindi notucita ciiyo cesu?

• Ino nzibelesyo nzi nzyotujisi zikonzya kutugwasya kumvwisya Bbaibbele?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Ibamukwasyi wa Beteli balayumizyigwa munzila yakumuuya ikutalika buzuba bumwi abumwi kwiinda mukulingaula lugwalo lwamu Bbaibbele

[Zifwanikiso izili apeeji 21]

Iciindi cilakonzya kubelesyegwa munzila iigwasya kwiinda mukuswiilila mateepu aa Bbaibbele ciindi notuli mulweendo

[Cifwanikiso icili apeeji 22]

Ibantu balabeleka canguzu alimwi kwaciindi cilamfwu ikutegwa bajane ngolida. Ino nkusoleka kuli buti nkomucita mukwiiya Jwi lya Leza?

[Kulumba]

Courtesy of California State Parks, 2002

[Zifwanikiso izili apeeji 23]

Ibbaibbele ndubono luyandisi ilukonzya kumusololela kubuumi butamani