Skip to content

Skip to table of contents

Amumvwe Muuya Ncowaamba!

Amumvwe Muuya Ncowaamba!

Amumvwe Muuya Ncowaamba!

“Oyo uujisi matwi, aswiilile Muuya mbwaambila imbungano.”—CIYUBUNUZYO 3:22.

1, 2. Ino ndulayo nzi lwakaindululwa-indululwa lwamilumbe yakali kwaambilwa mbungano zili ciloba zyaambidwe ku Ciyubunuzyo?

BABELESI ba Jehova baleelede kubikkila maano kumajwi aa Jesu Kristo, aakasololelwa amuuya ngaakaambila mbungano zili ciloba zyaambidwe mubbuku lya Bbaibbele lya Ciyubunuzyo. Imulumbe umwi aumwi ulijisi lulayo oolu: “Oyo uujisi matwi, aswiilile Muuya mbwaambila imbungano.”—Ciyubunuzyo 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.

2 Twalanga-langa kale milumbe ya Jesu kubaangelo naa balangizi baku Efeso, Smurna alimwi a Pergamo. Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa ancaakaamba kwiinda muuya uusalala kumbungano azimwi zyone?

Ku Mungelo Waku Tuataira

3. Ino Tuataira wakali kuli, alimwi ino ncinzi ncowakali kubamba cakapa kuti ube aampuwo?

3 “Mwana a-Leza” wakailumbaizya alimwi akwiisinsa mbungano yaku Tuataira. (Amubale Ciyubunuzyo 2:18-29) Tuataira (lino wiitwa kuti Akhisar) wakayakidwe mumbali-mbali akalonga katila mu Mulonga wa Gediz (Hermus wansiku) kumbo kwa Asia Minor. Imunzi ooyu wakalijisi mpuwo kumakani azintu zyakufwala akusuma. Ibakali kubamba musamu wakubambya mibala bakali kubelesya miyanda yacisamu citegwa madder cakapa kuti mibala iisalala pyu naa iisiya-siya ibe aampuwo. Ludiya iwakazooba Munakristo Paulo naakali kuswaya ku Filipi mucisi caba Giliki wakali ‘sikuuzya zisani zisiya-siya wakumunzi wa Tuataira.’—Incito 16:12-15.

4. Ino ncinzi ncoyakalumbaizyilwa mbungano yaku Tuataira?

4 Jesu wakailumbaizya mbungano ya Tuataira akaambo kamilimo yawo mibotu, luyando, lusyomo, kuliyumya amulimo wamumuunda. Mubwini, ‘milimo yakumamanino yakali mipati kwiinda yakusaanguna.’ Nokuba kuti tulijisi mpuwo mbotu, tuleelede kubikkila maano kukulilemeka kwesu.

5-7. (a) Ino “mwanakazi Jezebele” wakali ni, alimwi ino ncinzi cakeelede kucitwa kukuyunga kwakwe? (b) Ino mulumbe wa Kristo kumbungano yaku Tuataira ugwasya bamakaintu bana Leza kucita nzi?

5 Imbungano yaku Tuataira yakali kulekelela kukomba mituni, njiisyo zyakubeja alimwi akutalilemeka kwiinda mukoonana. Akati kabo kwakali “mwanakazi Jezebele,” ambweni caamba bamakaintu ibakajisi bukkale bubyaabi ibuli mbuli bwamuka Mwami Jezebele wa Bwami bwamisyobo iili kkumi bwa Israyeli. Basikwiiya bamwi bayeeya kuti, ‘basinsimi bamakaintu’ bamu Tuataira bakali kusola koongelezya Banakristo kuti batalike kukomba baleza bamakwebo akuti kabatola lubazu mumapobwe aazyakulya zyakali kupaizyigwa kumituni. Kutabi musinsimi mukaintu uulisala uusola koongelezya bantu mumbungano ya Bunakristo yasunu.

6 Kristo ‘wakali kukanza kupa Jezebele kuti aciswe, akunjizya basimamambenyina mumapenzi mapati, ccita kuti beempwa kumilimo yabo.’ Ibalangizi tabeelede kusola kuzumizya kuyiisya kubyaabi kuli boobo naa kuyungwa ankuko alimwi kunyina Munakristo weelede kucita bwaamu bwakumuuya naa bwakumubili nokuba kukomba mituni ikutegwa muzyibe kuti ‘maseseke aa Saatani’ mabyaabi woonse. Ikuti naa twaswiilila kucenjezya kwa Jesu, ‘tuyoojatisya ncotujisi,’ eelyo cibi tacikatuzundi pe. Akaambo kakuti bakakaka milimo iitali yabunaleza, kwiilombozya akwiikanza, bananike babusyidwe balapegwa “bwami kubantu bamasi oonse” alimwi bayooba a Kristo mukunyonyoona masi. Imbungano zyamazubaano zilijisi nyenyezi zyacikozyanyo, alimwi ibananike bayoopegwa “Intanda iimwekesya,” Sibwiinga Jesu Kristo baakubukila kujulu.—Ciyubunuzyo 22:16.

7 Imbungano yaku Tuataira yakacenjezyegwa kuti tayeelede kulekelela kuyungwa abamakaintu basiluleyo. Imulumbe wa Jesu wakasololelwa amuuya ngwaakaambila mbungano, ulabagwasya bamakaintu bana Leza kuti kabacita buyo milimo njobapedwe a Leza sunu. Tabasoli kweendelezya baalumi nokuba koongelezya bakwesu ikucita bwaamu bwakumuuya naa bwakumubili. (1 Timoteo 2:12) Muciindi caboobo, bamakaintu ibali boobo balaacikozyanyo cibotu mumilimo mibotu amukulumbaizya Leza. (Intembauzyo 68:11; 1 Petro 3:1-6) Ikuti naa mbungano ilakwabilila ncoijisi, nkokuti njiisyo zisalala akulilemeka akubikkila maano kumulimo wa Bwami, Kristo uyooboola kuzyikubapa bulumbu bubotu kutali kubanyonyoona pe.

Ku Mungelo Waku Sarde

8. (a) Ino Sarde wakali kuli, alimwi ino makani nzi ajatikizya munzi ooyu? (b) Ino nkaambo nzi mbungano yaku Sarde ncoyakali kuyandika kugwasya?

8 Imbungano yaku Sarde yakali kuyandika kugwasya cakufwambaana nkaambo yakalifwide kumuuya. (Amubale Ciyubunuzyo 3:1-6) Mbwaanga munzi wa Sarde wakali kumusanza kwa Tuataira makkilomita aali 50, munzi ooyu wakalikupukide. Imakwebo, bulongo bujisi mbolezi akusuma zyakuyala aansi mumaanda zyabutonje, zyakapa kuti munzi ooyu uuvwubide kuujisi bantu babalilwa ku 50,000. Kweelana asikwiiya makani aansiku Josephus, Sarde ngowakali munzi uujisi bama Juda banji mumwaanda wamyaka wakusaanguna B.C.E. Mumatongo aamunzi ooyu kulajanika tempele yaleza mukaintu wabana Efeso uutegwa Diana.

9. Ino ncinzi ceelede kucitwa ikuti naa milimo yesu kiili yakwiinzya buyo mulawo?

9 Kristo wakaambila mungelo wakumbungano yaku Sarde kuti: “Ndizi milimo yako mbwiibede, ikuti ulijisi izina lyakupona kwako anukuti ulifwide.” Ino mbuti ikuti naa katujisi mpuwo yakuti tulipakamene kumuuya, kakuli mubwini tulilede kuzyoolwe zyamulimo zya Bunakristo, imilimo yesu kiili yakwiinzya buyo mulawo ‘akulangila kufwa’ kumuuya? Lino tweelede ‘kuyeeya mbutwakatambula akuswiilila’ mulumbe wa Bwami alimwi tuleelede kuba anguzu mumulimo uusetekene. Tweelede kutalika alimwi kutola lubazu camoyo woonse mumiswaangano ya Bunakristo. (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Kristo wakacenjezya mbungano yaku Sarde kuti: “Na kuti kotalangili, njooboola mbuli mubbi, tokooyooziba ciindi ncenjooboola kulinduwe.” Sena kucenjezya ooku kulagwasya asunu? Lino-lino tuyoolyaambilila milandu yesu.

10. Nomuba mubukkale bukozyenyi abwaku Sarde, ino ncinzi cikonzya kusinizyigwa ku Banakristo basyoonto?

10 Nomuba mubukkale mbuli bwakali ku Sarde, kulakonzya kujanika basyoonto ‘batana kusofwaazya zikobela zyabo, alimwi ibakonzya kweenda a Kristo, kabasamide zyakusama zituba nkaambo baleelede.’ Balazumanana kulizyibya kuti Mbanakristo, tabalisofwaazi alimwi tabajisi kabala kakulilemeka kwazikombelo naa kwakunyika. (Jakobo 1:27) Aboobo, Jesu ‘takooyooazimaanya mazina aabo mubbuku lyabuumi, pele uyooazumina mazina aabo kubusyu bwa Bawisi akubusyu bwabaangelo bakwe.’ Mbwaanga baambwa kuti baleelela kweenda a Kristo, ciinga cakwe cabananike canabwiinga ciyoosamikwa cisani cituba buu, citakwe tombe iciiminina milimo iiluleme yabantu ba Leza basalala. (Ciyubunuzyo 19:8) Icoolwe cabo camulimo wakujulu ncobalangila cilabakulwaizya kubeleka canguzu kutegwa bazunde nyika. Zilongezyo alimwi zilabalindila aabo ibajisi bulangizi bwakuyoopona anyika kukabe kutamani. Imazina aabo aalo alilembedwe mubbuku lyabuumi.

11. Ino ncinzi ncotweelede kucita ikuti naa twatalika koona kumuuya?

11 Kunyina wesu uyanda kuba mubukkale bwakumuuya buusisya ibuli mbuli bwakajisi mbungano yaku Sarde. Ino mbuti ikuti naa twazyiba kuti twatalika koona kumuuya? Tweelede kubweza ntaamo kutegwa tuligwasye. Atwaambe ikuti naa twatalika kukwelelezyegwa azintu zitali zyabuna Leza naa kusotooka kumiswaangano antela mumulimo wesu, tuleelede kuyandaula lugwasyo kuzwa kuli Jehova kwiinda mumupailo. (Ba-Filipi 4:6, 7, 13) Ikubala Bbaibbele abuzuba alimwi akuliyiisya Magwalo amabbuku aazwa ku “mubanzi uuzi uusyomekede,” kuyootusinsimuna kumuuya. (Luka 12:42-44) Eelyo tuyooba mbuli baabo ibakali ku Sarde ibakazoozuminwa a Kristo alimwi tuyoobakulwaizya basyomima.

Ku Mungelo Waku Filadelfia

12. Ino mbuti mbomukonzya kwaapandulula makani aajatikizya bukombi mu Filadelfia wansiku?

12 Jesu wakailumbaizya mbungano yaku Filadelfia. (Amubale Ciyubunuzyo 3:7-13) Munzi wa Filadelfia (lino Alasehir) wakali busena bwakali kubambilwa waini mucooko cakumbo kwa Asia Minor. Kayi leza wabo mupati Dionysus wakali leza wawaini. Cakutadooneka, nkakaambo kaako iba Juda mu Filadelfia ncobakaalilwa kupilusya bama Juda Banakristo kuti batalike kucita milimo yakali mu Mulawo wa Musa.

13. Ino mbuti Kristo mbwaabelesya “cijaluzyo ca-Davida”?

13 Kristo “uujisi cijaluzyo ca-Davida” alimwi nkakaambo kaako wapegwa makani aa Bwami boonse abweendelezi bwabasilusyomo. (Isaya 22:22; Luka 1:32) Jesu wakabelesya cijaluzyo eeco, ikujula zyoolwe amikuli iijatikizya zya Bwami ku Banakristo bamu Filadelfia yansiku amumasena aambi. Kutalikila mu 1919, “mubanzi uuzi uusyomekede” wakajaludwa “mulyango mupati” uupa kukambauka zya Bwami uutakonzyi kujalwa asikukazya. (1 Ba-Korinto 16:9; Ba-Kolose 4:2-4) Pele, zyoolwe zya Bwami zyajalwa kuli “basimbungano ya-Saatani” nkaambo tabali bana Israyeli bakumuuya.

14. (a) Ino ncisyomezyo nzi Jesu ncaakapa kumbungano yaku Filadelfia? (b) Ino mbuti mbotukonzya kuyuma ‘muciindi cakusunkwa’?

14 Jesu wakabasyomezya boobu Banakristo baku Filadelfia yansiku: “Webo wakajatisya ijwi lyangu lyalukakatilo, aboobo mebo njookujatisya kuciindi ncakusunkwa citi sikile bantu boonse banyika akubasunka boonse bakala ansi.” Ikukambauka kuyandika kuliyumya ikuli mbuli kwaakatondezya Jesu. Kunyina naakalekela sinkondonyina kumulesya, pele wakazumanana kucita kuyanda kwa Bawisi. Aboobo, Kristo wakabusyigwa kubuumi bwakujulu butafwi. Ikuti naa twakakatila kukukomba Jehova nkotwakasala akuba kulubazu lwa Bwami kwiinda mukukambauka makani mabotu, tuyooyuma ‘muciindi cino cakusunkwa.’ ‘Tuyoozumanana kujatisya ncotujisi’ cakazwa kuli Kristo kwiinda mukusoleka kuyungizya makani aa Bwami. Ikucita boobu kuyoobajanya buumi bwakujulu bananike, eelyo beenzinyina basyomeka bayooba abuumi butamani anyika.

15. Ino ncinzi ciyandika kuli baabo ibayooba ‘misemu yatempele ya Leza’?

15 Kristo uyungizya kuti: “Oyo uuzunda njoomubika kuti abe musemu wamucikombelo ca-Leza wangu, . . . njoolemba alinguwe izina lya-Leza wangu, azina lyamunzi wa-Leza wangu, alimwi njoolemba alinguwe izina lyangu lipya.” Bananike balangizi beelede kutola ambele bukombi bwakasimpe. Beelede kuti kabeelela kuba mu “Jerusalemu mupya” kwiinda mukukambauka zya Bwami bwa Leza alimwi akusalala kumuuya lyoonse. Eeci cilayandika kapati ikuti naa kabayanda kuba misemu muntempele yakujulu iilemekwa alimwi kutegwa kabajisi zina lyamunzi wa Leza kabali basijulu akwiitwa zina lya Kristo kabali nabwiinga wakwe. Alimwi beelede kuti kabajisi matwi ‘aswiilila Muuya mbwaambila imbungano.’

Ku Mungelo Waku Laodikeya

16. Ino ntwaambo nzi tuzyibidwe kujatikizya Laodikeya?

16 Kristo wakaisinsa mbungano yaku Laodikeya yatakali kubikkila maano. (Amubale Ciyubunuzyo 3:14-22.) Yakali kujwe lya Efeso makkilomita aali 150 alimwi yakali yakidwe abusena aakali kuswaanganina migwagwa yabasimakwebo mipati mukkuti lijisi mbolezi kapati lya Mulonga wa Lycus. Laodikeya wakali munzi uujisi mpuwo kumakani aakubamba zintu alimwi momwakali bbanki. Izisani zyakali kusumwa kubelesya ntali zyaboya busiya bwakali kujanika mubusena oobo zyakalijisi mpuwo kapati. Mbwaanga ngowakajisi cikolo ciyiisya busilisi cijisi mpuwo, kweelede kuti mu Laodikeya kwakali kujanika musamu wameso uutegwa Phrygian powder. Asclepius leza wamisamu ngowakali mupati mumunzi ooyu. Kuboneka kuti mu Laodikeya kwakali ba Juda banji, ibamwi kakunyina kudooneka bakalivwubide.

17. Ino nkaambo nzi bana Laodikeya ncobakasinsilwa?

17 Naakali kwaambila mbungano yaku Laodikeya kwiinda mu “mungelo” wayo, Jesu wakaamba canguzu kali “kamboni uusyomeka uusinizye, matalikilo aabulenge bwa-Leza.” (Ba-Kolose 1:13-16) Bana Laodikeya bakasinswa akaambo kakuti ‘tiibakali kupya naa kutontola’ kumuuya. Akaambo kakuti bakali kukasaala buyo, Kristo wakali kuzikubaluka kuzwa mukanwa lyakwe. Tiicakeelede kubakatazya kumvwa ncaakali kwaamba pe. Afwaafwi buyo a Herapoli, kwakali tusensa twameenda aapya alimwi mu Kolose kwakali meenda aatontola. Mbwaanga maanzi akali kwiinda mumipaipi kuya Laodikeya kwamusinzo uuli mbuubede, kakunyina kudooneka akali kusika mumunzi kaakasaala buyo. Abusena amwi meenda akali kwiinda mumufwolo uuyakidwe buya. Afwaafwi a Laodikeya akali kwiinda muzipulo zyamabwe aaswaanganizyidwe asamende.

18, 19. Ino mbuti Banakristo basunu mbobakonzya kugwasyigwa mbubwenya mbuli bana Laodikeya?

18 Ibantu ibali mbuli bana Laodikeya mazubaano kunyina nobapya naa kutontola munzila mbotu pe. Mbubwenya mbuli meenda aakasaala buyo, bayooswidwa. Jesu tayandi kuti babe zyaambaudo zyakwe kabali “bangambela ba-Kristo.” (2 Ba-Korinto 5:20) Ccita kuti beempwa, balakonzya kubula coolwe cakuba basikwaambilizya Bwami. Bana Laodikeya bakali kuyandaula buvwubi bwamunyika alimwi ‘tiibakazyi kuti balipengede, balisampaukide, mbacete, mboofwu alimwi bali acinswe.’ Ikutegwa baleke kuba bacete, boofwu alimwi basicinswe, kufwumbwa muntu sunu uuli mbuli mbabo weelede kuula “ingolida iyakasunkwa” yalusyomo, “masani aatuba” aalusyomo alimwi ‘amafwuta akunanika meso’ aakugwasya kubona kumuuya. Balangizi Banakristo balakonzya kubagwasya kuti babikkile maano kuli nzyobayandika zyakumuuya ikutegwa babe “bavubi kulusyomo.” (Jakobo 2:5; Matayo 5:3) Kunze lyaboobo, balangizi beelede kubagwasya kunanika meso “mafuta” akumuuya kutegwa bazumine akucita zintu kweelana ziyiisyo zya Jesu, lulayo, cikozyanyo alimwi amizeezo. Ooyu ngomusamu uusilika ‘zisusi zyanyama, zyameso alimwi akulisumpula kwabuumi.’—1 Johane 2:15-17.

19 Jesu ulabasinsa alimwi akubalaya boonse aabo mbayanda. Ibalangizi mbeendelezya beelede kucita mbubwenya oobu caluzyalo. (Incito 20:28, 29) Bana Laodikeya bakali kuyandika ‘kusungwaala akweempwa,’ kucinca kuyeeya kwabo alimwi abuumi bwabo. Sena kuli bamwi akati kesu ibazyibila buumi bwakuubya-ubya mulimo uusetekene wa Leza? Eelyo ‘atuule mafwuta amumeso kuli Jesu’ ikutegwa tubone mbociyandika kusungwaalila kuyandaula Bwami kusaanguna.—Matayo 6:33.

20, 21. Ino mbaani ibali mukwiingula kabotu Jesu nali ‘mukukonkomona’ mazubaano, alimwi ino ncinzi ncobalangila?

20 Jesu ulati: “Bona, ndiimvwi kumulyango, ndakonkomona. Na kuli muntu uuswiilila ijwi lyangu akundijulila mulyango, nzoonjila mulinguwe, nkalalile awe, alakwe ambebo.” Jesu wakali kupa malailile aakumuuya ciindi naakali kulya. (Luka 5:29-39; 7:36-50; 14:1-24) Lino ulakonkomona acijazyo cambungano zili mbuli ya Laodikeya. Sena ibali mumbungano eeyo balaingula, ikutalika kumuyanda alimwi, kumutambula kuti bakkale anguwe akuzumina kuyiisyigwa anguwe? Ikuti naa bacita oobo, Jesu uyoolya pobwe ambabo ikutegwa bagwasyigwe kapati kumuuya.

21 Mazubaano, “mbelele zimwi” zili mukuzumizya Jesu kuti anjile munzila yacikozyanyo alimwi kucita boobo kuletela buumi butamani. (Johane 10:16; Matayo 25:34-40, 46) Kumunanike umwi aumwi uuzunda, Kristo uyoomupa coolwe ‘cakuyookkala anguwe acuuno cakwe, mbubonya mbuli mbwaakazunda, eelyo akukkala a Bawisi acuuno Cabo.’ Masimpe bananike bayoozunda, Jesu ubasyomezya coolwe cipati cakuyookkala anguwe kululyo lwa Bawisi kujulu. Alimwi ibambelele zimwi ibazunda balangila kuyookkala mubusena bubotu anyika mubulelo bwa Bwami.

Ciiyo Kulindiswe Toonse

22, 23. (a) Ino mbuti Banakristo boonse mbobakonzya kugwasyigwa amajwi aa Jesu ngaakambila mbungano zili ciloba? (b) Ino makanze nzi ngotweelede kuba angawo?

22 Tacidoonekwi kuti Banakristo boonse, balakonzya kugwasyigwa kapati amajwi Jesu ngaakaambila mbungano zili ciloba zyaku Asia Minor. Mucikozyanyo, nobabona mbuli Kristo mbwaakali kulumbaizya, ibaalu Banakristo balakulwaizyigwa kulumbaizya bantu alimwi mbungano zicita kabotu kumuuya. Nokuli kulengaana, ibaalu balabagwasya basyominyina ikubelesya lugwasyo lwamu Magwalo. Toonse tulakonzya kuzumanana kugwasyigwa alulayo Kristo ndwaakapa kumbungano zili ciloba, ikuti naa katulubelesya amupailo wamoyo woonse alimwi kakunyina kusowa ciindi. *

23 Aaya mazuba aakumamanino tacili ciindi cakuleka kubikkila maano, kuyandaula lubono lwakumubili naa cintu cimwi cikonzya kutupa kuti tutalike kubeleka mulimo wesu kuli Leza cakwiinzya buyo mulawo. Aboobo, imbungano zyoonse azizumanane kumweka kapati mbuli zibikkilo zyamalampi Jesu nzyakapilusya mozikkala. Mbotuli Banakristo basyomeka, lyoonse atukanze kubikkila maano ciindi Kristo naambaula akuswiilila muuya ncowaamba. Eelyo tuyoobaa lukkomano lutamani katuli basikunyamuna mumuni kutegwa Jehova alemekwe.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 22 Ciyubunuzyo 2:1–3:22 alimwi cilabandikwa mucaandano 7 kusikila ku 13 mubbuku lyakuti Revelation—Its Grand Climax At Hand!, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino “mwanakazi Jezebele” wakali ni, alimwi ino nkaambo nzi banakazi bana Leza ncobateelede kumwiiya?

• Ino mbukkale buli buti ibwakaliko mumbungano ya Sarde, alimwi ino ncinzi ncotweelede kucita ikutegwa tutabi mbuli Banakristo banji ibakali kukkala mumo?

• Ino nzisyomezyo nzi Jesu nzyaakapa kumbungano yaku Filadelfia, alimwi ino zibeleka buti sunu?

• Ino nkaambo nzi bana Laodikeya ncobakasinsilwa, pele ino mbulangizi nzi buliko ku Banakristo basungu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 14]

Inzila zibyaabi “[zya]mwanakazi Jezebele” zyeelede kutantamukwa

[Zifwanikiso izili apeeji 16]

Jesu wabajaluda basikwiiya bakwe “mulyango mupati” uusololela kumilimo ya Bwami

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Sena mulamutambula Jesu akumuswiilila?