Skip to content

Skip to table of contents

Ncinzi Jehova Ncayanda Kuti Tucite?

Ncinzi Jehova Ncayanda Kuti Tucite?

Ncinzi Jehova Ncayanda Kuti Tucite?

“Taakwe cintu cimbi Jehova ncayanda kulinduwe, pele kucita bululami akuyanda luzyalo akweenda cakulibombya a-Leza wako.”—MIKA 6:8.

1, 2. Ino nkaambo nzi babelesi bamwi ba Jehova ncobakonzya kutyompwa, pele ino ncinzi cikonzya kugwasya?

VERA Munakristo uusyomeka uujisi myaka iibalilwa kuma 75 alimwi muntu uuciswa-ciswa. Uluula kuti: “Ziindi zimwi ndilalanga ampulungwido akubona Banakristo bakwesu abacizi kabakambauka kuŋanda aŋanda. Cilandilizya nkaambo ndilombozya kuti kubota kandili ambabo, pele kuciswa kupa kuti mulimo wangu kuli Jehova kaujisi mpouyiila.”

2 Sena kuli nomwakalilimvwide kale boobo? Masimpe, boonse bamuyanda Jehova balombozya kweenda muzina lyakwe akuzuzikizya zintu nzyayanda. Pele ino kuti naa katuciswa-ciswa lyoonse, katucembeede naa katujisi mikuli yamukwasyi? Tulakonzya kutyompwa nkaambo bukkale buli boobo bulakonzya kutulesya kucita nzyotulombozya mumyoyo yesu kuti tucite mumulimo wa Leza. Ikuti naa mbotulimvwa oobo, masimpe ikulingaula majwi aa Mika kucaandaano 6 alimwi a 7 kuyootukulwaizya. Izyaandaano eezi zitondezya kuti nzyayanda Jehova kuti tucite tazikatazyi pe alimwi zilakonzyeka.

Leza Mbwabeendelezya Bantu Bakwe

3. Ino mbuti Jehova mbwaabeendelezya bana Israyeli bazangide?

3 Atusaangune kulanga kuli Mika 6:3-5 akubona mbuli Jehova mbwabalanganya bantu bakwe. Amuyeeye kuti kuciindi ca Mika, iba Israyeli bakalizangide. Nokuba boobo, Jehova calubomba wakabaita kuti “Nubantu bangu.” Ubakombelezya kuti: “[Akaka, NW] nubantu bangu.” Muciindi cakubapa mulandu cabukali, pele usoleka kubapa kuti bazinzibale kuyeeya kwiinda mukubuzya kuti, “Ndamucitilanzi?” Alimwi mane ubakulwaizya kuti ‘bamuvwiile,’ naa kwaamba mbobalimvwa.

4. Ino cikozyanyo ca Leza calubomba ceelede kutujatikizya buti?

4 Cabotaace cikozyanyo Jehova ncatubikkilide toonse kuti tucitobele! Calubomba wakaita bantu bazangide bakuciindi ca Mika kuti “nubantu bangu” alimwi mane akubakombelezya. Masimpe tuleelede kutondezya lubomba aluse kuli baabo ibali mumbungano. Mmasimpe kuti bamwi inga kabali bantu bakatazya munzila imwi naa balakonzya kabakompeme munzila yakumuuya. Nokuba boobo, ikuti kabamuyanda Jehova, tuyanda kubagwasya akubafwida lubomba.

5. Ino nkaambo nzi kamwi kaambwa kubbuku lya Mika 6:6, 7?

5 Lino atulange kuli Mika 6:6, 7. Mika wabuzya mibuzyo iili mbwiibede cakutobelana, ategwa: “Nkaletelezyenzi kubusyu bwa-Jehova? Nkotame buti kunembo lya-Leza wakujulu? Sa mboole kubusyu bwakwe azipaizyo? Sa nkalete boombe bamwaka omwe? Sa Jehova ulabotelwa zyuulu zyabagutu bambelele, na zyuulu zyuulu zyamilonga yamafuta? Sa nkaabe mwanaangu mutaanzi nkaambo kamilandu yangu, micelo yamubili wangu nkaambo kazibi zyamoyo wangu?” Peepe, tacikonzyeki ikukkomanisya Jehova “[a]zyuulu zyabagutu bambelele, na zyuulu zyuulu zyamilonga yamafuta.” Pele kuli cimwi iciyoomukkomanisya. Ino ncinzi eeco?

Tweelede Kucita Bululami

6. Ino nzintu nzi zyotatwe Leza nzyayanda izili mubbuku lya Mika 6:8?

6 Kuli Mika 6:8, twiiya Jehova ncayanda kuti tucite. Mika waamba kuti: “Taakwe cintu cimbi Jehova ncayanda kulinduwe, pele kucita bululami akuyanda luzyalo akweenda cakulibombya a-Leza wako.” Eezi zintu zyotatwe ziyandika zibikkilizya mbotulimvwa, mbotuyeeya alimwi ambotucita zintu. Tweelede kulombozya kutondezya bube oobu, ikuyeeya mbotukonzya kubutondezya alimwi akubweza ntaamo kutegwa tubutondezye. Atulange-lange comwe-comwe cazintu eezi zyotatwe ziyandika.

7, 8. (a) Ino “kucita bululami” caamba nzi? (b) Ino nkutalulama kuli buti kucitwa mumazuba aa Mika?

7 “Kucita bululami” caamba kucita ziluleme. Leza mbwacita zintu njenzila mbotu yakucita bululami. Pele mbocakali kupona a Mika bakacita cakutalulama muciindi cakucita bululami. Munzila nzi? Amulange caamba Mika 6:10. Kumamanino aakapango aako, basambazi bapandululwa kuti bakali kubelesya “ceelesyo cice,” nkokwaamba kuti, cisyoonto kapati. Kapango 11 kayungizya kuti bakali kubelesya “mabwe aakweelesya aakweenya.” Alimwi kweelana akapango 12, “ndimi zyabo zili alweeno.” Aboobo, zyeelesyo amabwe aakweelesya aakweenya alimwi akwaamba zyakubeja kwakalidumide mumakwebo aakuciindi ca Mika.

8 Imicito iitaluleme taicitwi buyo kumisika pe. Ilidumide amunkuta. Kuli Mika 7:3 kutondezyedwe kuti “mwami sikubeteka ulakumbila cilumbyo, elyo muvubi ulamwaambila moyo wakwe ncuyanda.” Masinkamulomo alapegwa kubabetesi ikutegwa bape milandu kubantu banyina mulandu. “Basinguzu” naa basicisi ibajisi bweendelezi balijatikizyidwe mumilandu. Mubwini, Mika waamba kuti mwami, mubetesi alimwi amuntu singuzu “balalivwiya-vwiya antoomwe,” naa balamvwana mumakani aamilimo mibyaabi.

9. Ino mbuti Juda alimwi a Israyeli mbobakajatikizyigwa akutalulama kwakali kucitwa abantu babyaabi?

9 Ikutalulama ikwakacitwaa beendelezi babyaabi kwakabajatikizya boonse ba Juda alimwi abana Israyeli. Kuli Mika 7:5 kwaambwa kuti ikubula bululami kwakasololela kukutasyomana akati kabalongwe, alimwi mane aakati kabanabukwetene. Kapango ka 6 kaamba kuti kwakasololela kukubukilana akusampaulana kwabasazinyina bamvwana mbuli bana basankwa abamawisi alimwi abana basimbi abamanyina.

10. Imazubaano ikutalulama nokudumide, ino mbuti Banakristo mbobalilemeka?

10 Ino mbuti mazubaano? Sena tatuziboni zintu eezi nzizyonya kazicitika? Mbubwenya mbuli Mika, tulakubona kutalulama koonse-koonse, kutasyomana akutakkala kabotu kwabantu munyika amumikwasyi. Pele, mbotuli babelesi ba Leza ibapona akati kabantu bamunyika bali boobo, tatweelede kuzumizya muuya wanyika iino wakutalulama ikunjila mumbungano ya Bunakristo. Muciindi caboobo, tulasola kutola ambele njiisyo zyakusyomeka akuzitondezya muzintu nzyotucita mubuumi buzuba abuzuba. Ee, ‘tuyanda kucita ziluzi muzintu zyoonse.’ (Bahibulu 13:18, Ci) Sena tamuzumini kuti kwiinda mukucita bululami tujana mpindu zinji kuzwa kubunyina izitondezya kusyomana kwini-kwini?

Ino Mbuti Bantu Mbobamvwa “Jwi lya-Jehova”?

11. Ino mbuti Mika 7:12 mbwali mukuzuzikizyigwa?

11 Mika usinsima kuti nokuba kuti kutalulama kulidumide kapati, bululami buyoocitilwa bantu bamisyobo yoonse. Imusinsimi usinsima kuti bantu bayooyobololwa “kuzwa kulwizi akusikila kulwizinyina, akuzwa kucilundu kusikila kucilundunyina” kuti babe bakombi ba Jehova. (Mika 7:12) Sunu, mukuzuzikizya businsimi oobu kwamamanino, kunyina cisi cili celikke caambwa pe, pele bantu bamumasi oonse bali mukugwasyigwaa bululami bwa Leza bwakutasalulula. (Isaya 42:1) Ino mbuti eeci mbucazuzikizyigwa?

12. Ino mbuti “Jwi lya-Jehova” mbolimvwigwa sunu?

12 Ikutegwa tujane bwiinguzi, atulange-lange majwi aa Mika aakusaanguna. Ibbuku lya Mika 6:9 lyaamba kuti “Ijwi lya-Jehova lilaongolola kumunzi. Kulemeka zina lyako nkokuleta coolwe.” Ino mbuti bantu bamisyobo yoonse mbobalimvwa “Jwi lya-Jehova,” alimwi ino mbuti eeci mbociswaangenyi akucita bululami? Masimpe kuti bantu sunu tabakonzyi kulimvwa buya jwi lya Leza lini pe. Kwiinda mumulimo wesu wakukambauka uucitwa munyika yoonse, ijwi lya Jehova lili mukumvwugwa abantu bamisyobo yoonse alimwi abukkale. Akaambo kaceeci, aabo ibaswiilila ‘balalilemeka izina lya Leza.’ Mmasimpe, tuli mukucita cabululami acaluyando kwiinda mukubeleka cabusungu katuli basikwaambilizya ba Bwami basungu. Kwiinda mukuzibya zina lya Leza kubantu boonse cakutasalulula, ‘tucita bululami.’

Tweelede Kuba a Luse

13. Ino luzyalo alimwi aluyando ziindene buti?

13 Lino atubandike cintu cabili iciyandika icaambidwe kuli Mika 6:8. Jehova uyanda kuti ‘tube aluse.’ Ibbala lya Cihebrayo ilyakasandululwa kuti ‘luse’ alimwi lilembwa kuti “luzyalo.” Iluzyalo cipandululwa kuti nkubabikkila maanu bamwi calubomba. Luzyalo luliindene abube bwaluyando. Munzila nzi? Luyando ndibbala lijatikizya zintu zinji, lyalo likonzya kubelesyegwa kuzintu alimwi akutwaambo. Mucikozyanyo, Ibbaibbele lilaamba kujatikizya baabo ‘bayanda waini amafwuta’ alimwi ‘abayanda busongo.’ (Tusimpi 21:17; 29:3) Pele luzyalo lujatikizya bantu lyoonse ikapati aabo ibabelekela Leza. Aboobo, kuli Mika 7:20 kwaambwa “kufwida Abrahamu luzyalo”—imwaalumi wakabelekela Leza.

14, 15. Ino mbuti luzyalo mbolutondezyegwa, alimwi ino ncitondezyo nzi cipedwe?

14 Kweelana a Mika 7:18, imusinsimi waamba kuti Leza: “Luzyalo ndolumubotela.” Kubbuku lya Mika 6:8 tatwaambilwi buyo kuti tutondezye luzyalo, pele kuti tubuyande bube oobo. Ino ncinzi ncotwiiya mumagwalo aaya? Luzyalo lulatondezyegwa cabwaabi alimwi cakulisungula akaambo kakuti tulayanda kulutondezya. Mbubwena mbuli Jehova, tulakukkomanina ikutondezya luzyalo kuli baabo bayandika.

15 Sunu, luzyalo luli boobo ncecizibyo cizibya bantu ba Leza. Amulange-lange cikozyanyo comwe buyo. Mumwezi wa June imwakali, iguwo lyakapa kuti meenda apaye ku Texas mucisi ca U.S.A., kwalo ikwakanyonyoona maanda aali zyuulu zili 50, kubikkilizyaa myaanda-myaanda yamaanda aa Bakamboni ba Jehova. Ikutegwa bagwasye ibanyina Banakristo ibakali mumapenzi, Bakamboni ibali 10,000 cakulisungula alimwi cakutabbadelwa bakalyaaba kuti babelesye ciindi cabo anguzu zyabo. Kwaciindi ciinda kucisela camwaka, basikulisungula bakabeleka canguzu, kababelesya ciindi cabo—camasikati, masiku alimwi amazuba aakumamanino kwansondo ikuyakulula Maanda aa Bwami aali 8 alimwi amaanda aabanyina Banakristo ainda ku 700. Aabo ibatakali kukonzya kucita mulimo uuli boobo bakasanga zyakulya, zyakubelesya alimwi amali. Ino nkaambo nzi zyuulu-zyuulu zya Bakamboni aaba ncobakagwasya ibanyina? Nkaambo ‘balaa luse.’ Elo cilakkazika moyo kaka ikuziba kuti imilimo yaluzyalo iili boobo ilacitwa abakwesu nyika yoonse mbwiizulwa! Inzya, ikuzuzikizya cintu eeci ciyandika ‘cakuyanda luse’ takuminyi pe, pele kupa lukkomano!

Amweende Cakulibombya a Leza

16. Ino ncitondezyo nzi cikankaizya mbuli mbokuyandika kweenda cakulibombya a Leza?

16 Icintu catatu ciyandika icili kuli Mika 6:8 ‘nkweenda cakulibombya a Leza wanu.’ Eeci caamba kuziba zintu motulezya alimwi akusyoma buyo muli Leza. Mucikozyanyo: Amweezyeezye kasimbi ikajisi kapati kujanza lyabawisi nobeenda antoomwe ciindi caguwo. Ikasimbi kalizi kabotu kuti inguzu zyankako tazili zinji pe, pele kalijisi lusyomo muli bawisi. Mbubwenya buyo, aswebo tweelede kuziba mpozigolela nguzu zyesu, pele katusyoma muli Taateesu wakujulu. Ino inga twazumanana buti kubaa lusyomo luli boobu? Inzila imwi nkwiinda mukuyeeya ncocili camaanu kuzumanana kubaa cilongwe cibotu a Leza. Mika watuyeezya twaambo totatwe twakuti: Jehova Mmunununi wesu, Mmusololi alimwi Mmukwabilizi wesu.

17. Ino mbuti Jehova mbwaakanununa, kusololela alimwi akukwabilila bantu bakwe bansiku?

17 Kweelana a Mika 6:4, 5, Leza waamba kuti: “Ndime ndakamugwisya munyika ya-Egepita.” Inzya, Jehova nguwakali Munununi wa Israyeli. Jehova wakazumanana ategwa: “Ndakamupa Musa a-Aroni a-Miriamu kuti bamusololele.” Musa a Aroni bakabelesyegwa kuti basololele bana Israyeli, eelyo Miriamu wakasololela banakazi bana Israyeli mucizyano caluzundo. (Kulonga 7:2; 15:1, 19-21; Deuteronomo 34:10) Jehova wakapa busolozi kwiinda mubabelesi bakwe. Mukapango ka 5, Jehova wakayeezya bana Israyeli kuti wakabakwabilila kuli basikubakazya ba Balaki alimwi a Balamu, akuti wakabakwabilila kumamanino kwalweendo lwabo “kuzwa ku-Sitimu” mucooko ca Moabu “mane kusikila ku-Giligala” mu Nyika Yakasyomezyegwa.

18. Ino mbuti Leza mbwali Munununi, Musololi alimwi Mukwabilizi?

18 Mbotuzumanana kweenda a Leza, ulatuvwuna kunyika ya Saatani, ulatusololela kwiinda mu Jwi lyakwe ambungano yakwe akutukwabilila caantoomwe kuli basikutukazya. Aboobo tulijisi twaambo tunji ncotweelede kujatilila kapati kukwaanza kwa Taateesu wakujulu mbotuli kumamanino aamusinzo wesu uukatazya kuya kubusena bubotu kwiinda Nyika Yakasyomezyegwa yansiku—nkokuti kunyika mpya ya Leza iiluleme.

19. Ino mbuti kulibombya mbokuswaangenyi akulezya kwesu?

19 Ikweenda cakulibombya a Leza kulatugwasya kubulanga kabotu bukkale bwesu. Cili boobo nkaambo kulibombya kubikkilizya kuziba mbazu nzyotulezya. Kucembaala naa kuciswa-ciswa kulakonzya kupa kuti tulezye muzintu nzyotukonzya kucita mumulimo wa Jehova. Nokuba boobo, muciindi cakuzumizya zintu zili boobu kututyompya, cilagwasya kuyeeya kuti Leza ulakuzumina kusoleka kwesu akulyaaba nkotucita ‘kweelanaa nzyotujisi, ikutali nzyotutajisi pe.’ (2 Ba-Korinto 8:12) Inzya, Jehova uyanda kuti tumubelekele abuumi bwesu boonse, ikucita nzyotukonzya kucita kweelana abukkale bwesu. (Ba-Kolose 3:23) Ikuti zyoonse nzyotucita mumulimo wakwe katuzicita cabunkutwe alimwi cabusungu, Leza uyootulongezya kapati.—Tusimpi 10:22.

Ikubaa Muuya Wakulindila Kuletela Zilongezyo

20. Ino nkuziba makani nzi kukonzya kutugwasya kutondezya muuya wakulindila mbuli wa Mika?

20 Ikutambula zilongezyo zya Jehova kutukulwaizya kwiiya muuya wa Mika. Wakaamba kuti: “Njoolindila Leza walufutuko lwangu.” (Mika 7:7) Ino majwi aaya aswaangene buti akweenda kwesu cakulibombya a Leza? Ikulindila naa kukkazika moyo kutugwasya kutatyompwa akaambo kakuti buzuba bwa Jehova tabuna kusika kusikila lino. (Tusimpi 13:12) Cakutainda ambali, toonse tulombozya kuti mamanino aanyika iino mbyaabi asike. Nokuba boobo, mvwiki amvwiki kuli zyuulu-zyuulu zyabantu ibatalika kweenda a Leza. Ikuziba makani aaya kutupa kubaa kaambo kabotu ncotweelede kulindila. Kamboni umwi uucembeede wakaamba kuti: “Ndalanga musyule myaka yiinda ku 55 mumulimo wakukambauka, ndilasinizya kuti kunyina cintu ncindasowekelwa pe akaambo kakuzumanana kulindila Jehova. Muciindi cakusweekelwa, ndakwabililwa kuzintu zicisizya moyo zinji kapati.” Sena kuli nomwakayeeyede boobu?

21, 22. Ino mbuti Mika 7:14 mbwali mukuzuzikizyigwa sunu?

21 Ikweenda a Jehova masimpe kulatugwasya. Kuli Mika 7:14, Mika wakeezyanisya bantu ba Leza kumbelele zikkede cakuliiba amweembeli wazyo. Sunu, mukuzuzikizyigwa kupati kwabusinsimi oobu, ibasyeede ba Israyeli wakumuuya kubikkilizyaa “mbelele zimwi,” masimpe baliliibide a Mweembeli wabo uusyomeka, Jehova. Balikkede “[balikke] musokwe mukati ka-Karameli,” kabaandaanizyidwe munzila yakumuuya kunyika eeyi iijisi mapenzi aayaabwiindila kuyoosya.—Johane 10:16; Deuteronomo 33:28; Jeremiya 49:31; Ba-Galatiya 6:16.

22 Bantu ba Leza alimwi mbavwubi, mbubwenya bbuku lya Mika 7:14 mbolisinsima. Kaamba mbelele zya Leza naa bantu, Mika wakati: “Ziembelwe mu-Basana amu-Gileadi.” Mbubwenya mbelele zyaku Basana alimwi aku Gileadi mbozyakali kucelela mumasena muli zilyo zyabusani alimwi zyakaneneya kapati, abalo bantu ba Leza mazubaano balivwubide muzintu zyakumuuya—calo cili ncilongezyo acimbi ncobajisi aabo ibeenda a Leza cakulibombya.—Myeelwe 32:1; Deuteronomo 32:14.

23. Ino nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kubbuku lya Mika 7:18, 19?

23 Kuli Mika 7:18, 19, imusinsimi utondezya makanze ngajisi Jehova aakulekelela baabo ibeempwa. Kapango ka 18 kaamba kuti Jehova ‘ulajatila zibi’ alimwi “akulekelela milandu.” Kweelana akapango 19, ‘zibi zyabo zyoonse uyoozisowa mumpisi lyalwizi.’ Ino nciiyo nzi cimwi ncotwiiya mumakani aaya? Tulakonzya kulibuzya naa tulamwiiya Jehova mumakani aaya. Sena tulabalekelela zibi zyabo aabo batubisizya? Eelyo bali boobo nobeempwa akuyanda kululamika kulubizya kwabo, tuyooyandika kutondezya kulisungula kwa Jehova mukulekelela cakumaninina alimwi cakutaziibaluka limbi zibi zyabo.

24. Ino mwagwasyigwa buti abusinsimi bwa Mika?

24 Ino twagwasyigwa buti akulanga-langa businsimi bwa Mika? Atuyeezya kuti Jehova ulapa bulangizi kuli baabo ibapanga cilongwe anguwe. (Mika 2:1-13) Twakulwaizyigwa kuti tucite mbuli mbotukonzya mukusumpula bukombi bwakasimpe ikutegwa tuzumanane kweenda muzina lya Leza mane kukabe kutamani. (Mika 4:1-4) Alimwi twasyomezyegwa toonse kuti kufwumbwa naa tuli mubukkale buli buti, tulakonzya kuzuzikizya nzyayanda Jehova. Inzya, businsimi bwa Mika masimpe butuyumya kweenda muzina lya Jehova.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Kweelana a Mika 6:8, ino ncinzi Jehova ncayanda kulindiswe?

• Ino ncinzi ciyandika kutegwa ‘tucite bululami’?

• Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti ‘tuli basiluse’?

• Ino ncinzi cibikkilizyidwe ‘mukweenda a Leza cakulibombya’?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 18]

Nokuba kuti bukkale bwakalibijide mumazuba aakwe, Mika wakacita nzyaakali kuyanda Jehova. Andinywe mulakonzya kucita oobo

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Amutondezye bululami kwiida mukubakambaukila bantu bamisyobo yoonse

[Zifwanikiso izili apeeji 20]

Amutondezye kuti muli basiluse kwiinda mukubapa nzyobayandika bantu

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Amucite nzyomukonzya kumwi cakulibombya kamuzi aagolela nguzu zyanu