Skip to content

Skip to table of contents

Mibandi Yamakani Aakumuuya Ilayaka

Mibandi Yamakani Aakumuuya Ilayaka

Mibandi Yamakani Aakumuuya Ilayaka

“Mutazwi ijwi ibi niliba lyomwe kumilomo yanu, pele amwaambe kuziindi zyoonse majwi aaelede aakonzya kuyaka, kuti boonse baswiilila bagwasigwe.”—BA-EFESO 4:29.

1, 2. (a) Ino kukanana kwamuntu kuyandika buti? (b) Ino babelesi ba Jehova balombozya kuzibelesya buti nguzu zyabo zyakukonzya kwaambaula?

IMULEMBI wabbuku lipandulula mabala uutegwa Ludwig Koehler wakalemba kuti: “Ikukanana kwamuntu kulakatazya kuziba kabotu. Ncipego camaleele cizwa kuli Leza.” Ambweni tatucibikkili maano cipego eeci ciyandika kapati icizwa kuli Leza. (Jakobo 1:17) Pele amulange-lange mbocikonzya kunyonyooka kapati cintu eeci ciyandisi ikuti bulwazi bwakulebukilwa bwalesya muyandwa wesu kucikonzya kwaambaula majwi aalimvwisya. Joan uujisi mulumi wakaciswa ino-ino bulwazi bwakulebukilwa upandulula kuti: “Twakali kubandika munzila mbotu cakunga cakapa kuti katumvwana kapati. Elo kaka ndakuzimba kubandika ookuya!”

2 Mibandi ilakonzya kuyumya cilongwe, kumana mazwanga, kukulwaizya batyompedwe, kuyumya lusyomo alimwi akupa kuti buumi bube ampindu. Pele, mibandi buyo tiikonzyi kuleta zintu eezi pe. Mwami musongo Solomoni wakaamba kuti: “Majwi aabantu bamwi alayasa mbuli ipanga, pele lulimi lwabasongo lulaponya.” (Tusimpi 12:18) Mbotuli babelesi ba Jehova, tuyanda kuti mibandi yesu kiiponya buya akuyaka kutali kuyasa naa kwaandaanya. Alimwi tulombozya kuti mibandi yesu kiilumbaizya Jehova mumulimo wakubuleya alimwi anotubandika abantu. Sintembauzyo wakaimba kuti: “Buzuba boonse tulalilumbaizya muli-Leza, tulalumba izina lyako lyoonse.”—Intembauzyo 44:8.

3, 4. (a) Ino ndipenzi nzi ndyotujana toonse kwiinda mumajwi eesu? (b) Ino nkaambo nzi majwi eesu ncaajisi kaambo?

3 Jakobo ucenjezya kuti: “Taakwe muntu uukonzya kubombya lulimi pe.” Utuyeezya kuti: “Toonse tulalubya muziyanza zinji, pele, [naa kuli] muntu uutalubya kukwaamba, oyo ngomuntu mulondosi, nguukonzya kukoma mubili wakwe woonse.” (Jakobo 3:2, 8) Kunyina ulondokede akati kesu pe. Aboobo, nokuba kuti tulakonzya kuyandisya kwaambaula munzila iili kabotu, takubayaki bantu lyoonse pe, nokuba kutembaula Mulengi wesu. Aboobo, tweelede kucenjela kuzintu nzyotwaamba. Kunze lyaboobo, Jesu wakati: “Ijwi isampu limwi alimwi ndibaamba bantu bazoobetekwa andilyonya mubuzuba bwalubeta. Nkaambo nkumajwi aako nkozoolulamisigwa nkabela nkumajwi aako nkozoopegwa mulandu.” (Matayo 12:36, 37) Inzya, Leza wakasimpe uyootupa mulandu kwiinda mumajwi eesu.

4 Inzila imwi iinda kubota mukugwasya kuleka kwaamba majwi mabyaabi njakuba acilengwa cakubandika misalo yamakani aakumuuya. Cibalo eeci ciyoolanga-langa mbuli mbotukonzya kucita boobo, imakani ngotweelede kunoobandika alimwi alugwasyo ndotukonzya kujana kuzwa kumibandi iiyaka.

Amubikkile Maano Kumoyo Wanu Wacikozyanyo

5. Ino mbuti moyo mboujisi mulimo mupati mukukulwaizya mibandi iiyaka?

5 Notuyanda kuba acilengwa cakubandika mibandi iiyaka, kusaanguna tweelede kuziba kuti kwaambaula kwesu kutondezya zili mumoyo wesu. Jesu wakati: “Mulomo ulagwisya [zili] mumoyo.” (Matayo 12:34) Munzila imwi inga twacaamba kuti, tuyandisya kwaamba zintu ziyandika kapati kulindiswe. Aboobo tweelede kulibuzya kuti: ‘Ino ncinzi mubandi wangu ncouyubununa kujatikizya ciimo camoyo wangu? Nondili amukwasyi wangu naa basyomima, sena mibandi yangu ijatikizya zintu zyakumuuya, antela ziindi zyoonse ijatikizya buyo zyamisobano, zyakusama, bbasikopo, cakulya, zintu nzyondakaula ino-ino naa tuntu tumwi buyo?’ Ambweni katutazi, buumi amizeezo yesu ziyeeme akuyanda zintu zitakwe ankozitola pe. Ikucinca zintu nzyotubikka ambele kuyoopa kuti mibandi abuumi bwesu zibote.—Ba-Filipi 1:10.

6. Ino kuzinzibala kuyeeya kujisi mulimo nzi mumibandi yesu?

6 Ikuzinzibala kuyeeya katujisi makanze aamwi njenzila aimwi yakululamika nzyotwaamba. Ikuti naa katusolekesya kuyeeya makani aakumuuya, tuyoojana kuti mibandi yakumuuya njotunoobandika. Imwami Davida wakacibona eeci mbociswaangene. Wakaimba kuti: “Majwi aamulomo wangu amiyeeyo yamumoyo wangu, zyoonse zitambulike kumeso aako, O Jehova.” (Intembauzyo 19:14) Alimwi sintembauzyo Asafu wakaamba kuti: “Mbike moyo wangu kuncito zyako [Leza] zyoonse, akuyeeya-yeeya milimo yako yakalekale.” (Intembauzyo 77:12) Imoyo amizeezo iimaninide kukasimpe ka Jwi lya Leza inoojisi mibandi yazintu zyakulumbaizya. Jeremiya cakamwaalila kuleka kwaamba zintu nzyaakayiisyigwa a Jehova. (Jeremiya 20:9) Aboobo, andiswe tulakonzya kucita mbubwenya ikuti naa lyoonse tulazinzibala kuyeeya zintu zyakumuuya.—1 Timoteo 4:15.

7, 8. Ino makani nzi mabotu kumibandi iiyaka?

7 Ikuba abukkale bujatikizya zintu zyakumuuya kulakonzya kutupa kuba azintu zyakubandika zigwasya. (Ba-Filipi 3:16) Miswaangano yabbazu naa yaalubazu, yacooko, yambungano, mabbuku mapya alimwi alugwalo lwabuzuba kubikkilizya amajwi aalusindikila, zilatupa makani mabotu kapati ngotukonzya kwaambila bamwi. (Matayo 13:52) Elo kaka zicitika mumulimo wesu wa Bunakristo zilakonzya kukulwaizya kumuuya!

8 Mwami Solomoni wakali kukondwa akaambo kazisamu ziindene-indene, banyama, bayuni alimwi answi nzyaakali kulangilila mu Israyeli. (1 Bami 4:33) Wakali kukondwa kubandika zyamilimo ya Leza yakulenga. Andiswe tulakonzya kucita mbubwenya. Babelesi ba Jehova balayandisya kwaamba makani aayindene-indene, pele makani aakumuuya lyoonse alakondelezya kapati kubantu bayandisya zintu zyakumuuya.—1 Ba-Korinto 2:13.

“Amuziyeeyesye Zintu Ezi”

9. Ino ndulayo nzi Paulo ndwaakapa kubana Filipi?

9 Kufwumbwa naa mmakani nzi naa mmubandi nzi ngotubandika abantu, uyoobayaka ikuti naa kaweendelana alulayo lwamwaapostolo Paulo ndwaakapa kumbungano yaku Filipi. Wakalemba kuti: “Kufumbwa zintu zisinizye, kufumbwa zintu zilemekeka, kufumbwa zintu ziluleme, kufumbwa zintu zisalala, kufumbwa zintu ziyandika, kufumbwa zintu zili ampuwo imbotu, na kuli ciyanza niciba cimwi cibotu nanka cintu niciba cimwi citembaulika, amuziyeeyesye zintu ezi.” (Ba-Filipi 4:8) Imakani Paulo ngaakaamba alayandika kapati cakunga wakaamba kuti: “Amuziyeeyesye [cakuzumanana] zintu ezi.” Zintu eezi zyeelede kuti kazili mumizeezo amumyoyo yesu. Lino atubone mbuli kubikkila maano kapati kucintu acimwi cazili lusele Paulo nzyaakaamba mbokukonzya kutugwasya mumibandi yesu.

10. Ino mbuti mibandi yesu mboikonzya kubikkilizya zintu zisinizizye?

10 Cintu cisinizizye (cakasimpe) tacaambi buyo makani aaluzi aatali akubeja pe. Cijatikizya makani aaluleme alimwi aasyomeka mbuli kasimpe kali mu Jwi lya Leza. Aboobo, notubandika abantu zyakasimpe kali mu Bbaibbele kali mulindiswe, makani abandikwa abuleya naaba makani aatukulwaizya antela lulayo lwamu Magwalo lwakatugwasya, tuli mukuyeeyesya zintu zisinizizye. Pele, tulakaka “caambwa cakubeja kuti nduzibo.” (1 Timoteo 6:20) Tatuvwiyi naa kuluula zyakacitika zipa kudooneka zitakwe bumboni.

11. Ino nzintu nzi zilemekeka nzyotukonzya kubikkilizya mumibandi yesu?

11 Zintu zilemekeka mmitwe yamakani iipa bulemu alimwi iiyandika kapati, kutali tukani-kani twabuyo. Zibikkilizya makani mapati aamulimo wesu wa Bunakristo, muziindi zikatazya motupona alimwi mbokuyandika kulilemeka kabotu lyoonse. Notubandika makani mapati aali boobu, tulaayumya makanze eesu akuzumanana kupakamana kumuuya, kusyomeka lyoonse alimwi akuzumanana kukambauka makani mabotu. Masimpe, izyakacitika mumulimo wesu zikondelezya azintu zicitika lino izituyeezya kuti tupona mumazuba aakumamanino zipa kuti tube amibandi iikulwaizya.—Incito 14:27; 2 Timoteo 3:1-5.

12. Kweelana alulayo lwa Paulo lwakuyeeyesya zintu ziluleme azisalala, ino ncinzi citeelede kubikkilizyigwa mumibandi yesu?

12 Ibbala lyakuti ziluleme lyaamba kululama mumeso aa Leza, nkokuti kutobela zyeelelo zyakwe. Bbala lyakuti zisalala lipa muzeezo wakusalala mumizeezo alimwi amukulilemeka. Kubejelezya, masesya aakutukila naa zisapi tazyeelede kubikilizyigwa mumibandi yesu pe. (Ba-Efeso 5:3; Ba-Kolose 3:8) Kumilimo naa kucikolo, Banakristo cabusongo balazwa ikuti naa mibandi iili boobo yatalika.

13. Amupe zikozyanyo zyamibandi iigaminide azintu ziyandika alimwi azili ampuwo mbotu.

13 Paulo nalumbaizya kuyeeyesya zintu ziyandika, waamba makani aakondelezya, azuminika naa aakulwaizya kuyandana ikwiindanya amakani aapa kusulana, aanyemya naa aaletela kuzwangana. Zintu zili ampuwo mbotu caamba makani aampuwo mbotu naa makani aali kabotu. Makani aali kabotu abikkilizya makani aabuumi bwabakwesu abacizi basyomeka aalembwa lyoonse mumamagazini aa Ngazi Yamulindizi alimwi a Galamukani! Sena tamukonzyi kwaambila bamwi makani ngomwabala muzibalo eezi ziyumya lusyomo? Elo cilakulwaizya kaka ikumvwa zintu zyakumuuya nzyobazuzikizya bamwi! Mibandi iili boobu iyooleta luyando alimwi alukamantano mumbungano.

14. (a) Ino kutondezya zintu zibotu kuyanda kuti tucite nzi? (b) Ino mbuti mibandi yesu mboikonzya kubikkilizya azintu zitembaulika?

14 Paulo waamba kuti “na kuli ciyanza niciba cimwi cibotu.” Ciyanza caamba bubotu naa kulilemeka kweelede. Tweelede kucenjela kutegwa mulomo wesu kuusololelwa anjiisyo zyamu Magwalo alimwi kuutaleyi kuzintu ziluleme, zisalala azibotu. Zintu zitembaulika caamba cintu “cilumbaizigwa.” Ikuti naa mwamvwa makani aali kabotu naa kubona cikozyanyo cakusyomeka mumbungano, amucibandike kumuntu ooyo uujatikizyidwe alimwi akubantu bamwi. Mwaapostolo Paulo ziindi zinji wakali kulumbaizya bube bubotu bwabakombinyina. (Ba-Roma 16:12; Ba-Filipi 2:19-22; Filimona 4-7) Alimwi mmasimpe kuti milimo ya Mulengi wesu ilatembaulika, nkaambo kuli makani manji aakubandika mumibandi iiyaka mulinjiyo.—Tusimpi 6:6-8; 20:12; 26:2.

Amubandike Mibandi Iiyaka

15. Ino mmalailile nzi aamu Magwalo aatondezya kuti bazyali beelede kubandika abana babo munzila iigwasya?

15 Ibbuku lya Deuteronomo 6:6, 7 lyaamba kuti: “Nkabela aya majwi ngendamulailila buzuba obuno abe amyoyo yanu. Muleelede kwaiyisya bana banu, akwaambaula ngawo lyoonse, ciindi cakukala muŋanda aciindi cakweenda munzila, ciindi cakoona aciindi cakubuka.” Kakunyina kudooneka, malailile aaya atondezya kuti bazyali beelede kubandika abana babo munzila iigwasya.

16, 17. Ino ncinzi Banakristo ncobakonzya kwiiya kuzwa kuzikozyanyo zya Jehova alimwi a Abrahamu?

16 Tulakonzya kuyeeyela ciindi ncowakatola mubandi Jesu ngwaakajisi a Bawisi nobakali kulanga-langa zyamulimo wakwe waanyika. Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Taata uwakandituma, nguwandilailila mbwenjeelede kwaamba ambwenjeelede kukanana.” (Johane 12:49; Deuteronomo 18:18) Sikale Abrahamu weelede kuti wakatola mawoola aali mbwaabede kwaambila mwanaakwe Izaka mbuli Jehova mbwaakabalongezya abamawisi babo. Masimpe, mibandi iili boobo yakamugwasya Jesu a Izaka kulibombya kuluyando lwa Leza.—Matalikilo 22:7-9; Matayo 26:39.

17 Abalo bana besu bayandika mibandi iiyaka. Ibazyali beelede kujana ciindi cakwaambaula abana babo nokuba kuti bajisi bubi. Ikuti kacikonzyeka, sena inga mwacita bubambe bwakulida antoomwe ciindi comwe abuzuba? Nomulya naa nomwamana, kulakonzya kujanika ciindi cakubandika mibandi iigwasya yalo iikonzya kugwasya mukwasyi kuyuma kumuuya.

18. Amuluule cakacitika citondezya lugwasyo lujanika mukubandika kabotu akati kabazyali abana.

18 Alejandro mupainiya ulaamyaka iibalilwa muma 20 ulayeeya kudooneka nkwaakajisi naakacili amyaka iili 14. Uluula kuti: “Akaambo kakuyungwa ambotwakali kwiiya limwi abamayi, ndakali kudooneka ikuti naa Leza nkwali ncobeni alimwi amakani aakulembwa kwa Bbaibbele. Ibazyali bangu bakamana mawoola manji ikusola kundipanduluda cakukkazika moyo. Imibandi iili boobu tiiyakandigwasya buyo kuleka kudooneka nkondakajisi muziindi eezi zikatazya kapati pe, pele alimwi yakandigwasya kuciziba kusala kabotu mubuumi bwangu. Ino mbuti mazubaano? Alejandro ulazumanana ategwa: “Ndicikkala aŋanda mpamunya. Pele akaambo kakuti bataata andime tujisi bubi, cilakatazya kujana ciindi cakwaambaula katuli tobilo. Aboobo tulalya cakulya antoomwe ciindi comwe ansondo ooko nkobabelekela bataata. Imibandi eeyi ndilaibikkila maano kapati.”

19. Ino nkaambo nzi toonse ncotuyandika kubandika mibandi yakumuuya?

19 Sena andiswe tulaciyandisya coolwe cakubandika makani aakumuuya aagwasya abasyomima? Ziindi eezi zyakubandika zilajanika kumiswaangano, mumulimo wamumuunda, notwabungana kulya abantu bamwi alimwi anotuli mulweendo. Paulo wakali kulangila kubandika a Banakristo ku Roma. Wakalemba kuti: “Ndayandisya kumubona, . . . tukakazikwe anywe mumyoyo yesu kulusyomo lwesu toonse, nywebo ambebo.” (Ba-Roma 1:11, 12) Mwaalu Munakristo Johannes wakaamba kuti: “Imibandi yakumuuya a Banakristoma ilayandika kapati. Ilakkazika moyo alimwi ilaubya-ubya mikuli yesu yaabuzuba. Ndilababuzya ibacembeede kuti bandaambile zyabuumi bwabo alimwi acakabapa kuti bazumanane kusyomeka. Kwamyaka iili mbwiibede, ndaambaula abunji bwabo, eelyo umwi aumwi wabo wandipa busongo naa luzibo ilwandigwasya kapati mubuumi bwangu.”

20. Ino ncinzi ncotweelede kucita ikuti naa twajana muntu uuyoowa?

20 Ino mbuti ikuti naa umwi muntu kaboneka kuti tabikkili maano nomwabusya mubandi wamakani aakumuuya? Tamweelede kucileka buyo pe. Ambweni muyoojana aakale ciindi cibotu kapati. Solomoni wakaamba kuti: “Mbuli micelo yangolida mucisuwo cansiliva, mbwaabede majwi aambwa kuciindi ceelede.” (Tusimpi 25:11) Amubikkile maano kuli baabo ibayoowa. “Makanze aamumoyo wamuntu ali mbuli maanzi malamfu, pele muntu uucenjede ulaayubununa.” * (Tusimpi 20:5) Kunze lyaboobo, mutalekeli ciimo cabantu bamwi kumulesya kwaambaula zintu zimunjila mumoyo.

Mibandi Yakumuuya Ilagwasya

21, 22. Ino ndugwasyo nzi ndotujana kwiinda mukubandika mibandi yakumuuya?

21 Paulo wakalaya kuti: “Mutazwi ijwi ibi niliba lyomwe kumilomo yanu, pele amwaambe kuziindi zyoonse majwi aaelede aakonzya kuyaka, kuti boonse baswiilila bagwasigwe.” (Ba-Efeso 4:29; Ba-Roma 10:10) Kuyandika kusolekesya kutegwa mutalisye mubandi utiijatikizye makani aayaka. Pele bulumbu mbunji kapati. Imibandi yakumuuya ipa kuti tucikonzye kwaambila bamwi zyalusyomo lwesu alimwi akuyaka bunyina bwesu.

22 Aboobo atubelesye cipego cesu cakwaambaula mukuyumya bamwi amukutembaula Leza. Imibandi iili boobu iyootukkazika moyo akukulwaizya bamwi. Kunze lyaboobo, iyoomukkomanisya Jehova nkaambo ulabikkila maano kuzintu nzyotubandika akukkomana notukanana munzila iili kabotu. (Intembauzyo 139:4; Tusimpi 27:11) Ikuti naa mibandi yesu ijatikizya zintu zyakumuuya, tulakonzya kusinizya kuti Jehova takatulubi pe. Kalyaamba baabo ibabelekela Jehova mazubaano, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mpawo abo ibakali kuyoowa Jehova bakali kwaambaula umwi aumwi kumweenzinyina, nkabela Jehova wakaswiilila, wakamvwa, nkabela ibbuku lyakwiibalusya lyakalembwa kulinguwe nkaambo kabaabo ibakali kuyoowa Jehova akuyeeya izina lyakwe.” (Malaki 3:16; 4:5) Elo kaka cilayandika ikuti mibandi yesu kiiyaka kumuuya!

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 20 Migodi yameenda iimwi mu Israyeli yakali milamfwu kapati. Ku Gibeoni, basikuyandaula zyabasikale bakajana mugodi wamaanzi uulampa mamita aali 25. Wakalijisi impa zyakulyatila kuyaansi calo cakali kupa kuti bantu bakonzye kuyaabuya ansi kutegwa bakateke meenda.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino ncinzi mibandi yesu nciiyubununa kujatikizya ndiswe?

• Ino mmakani nzi aagwasya ngotukonzya kubandika?

• Ino mmulimo nzi uuyandika kapati uucitwa amibandi mumukwasyi alimwi amumbungano ya Banakristo?

• Ino ndugwasyo nzi lujanika mumibandi iiyaka?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 12]

Mibandi iiyaka igaminide a . . .

“Zintu zisinizye”

“Kufumbwa zintu zilemekeka”

“Cintu niciba cimwi citembaulika”

“Zintu zili ampuwo imbotu”

[Kulumba]

Civwumbyo ca Vidiyo, Stalin: Cifwoto ca Sikalumamba waku U.S.A; Civwumboyo cabbuku lya Creator, Eagle Nebula: J. Hester a P. Scowen (AZ State Univ.), NASA

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Ciindi cakulya nceciindi cibotu kapati cakubandika zintu zyakumuuya