Skip to content

Skip to table of contents

Amubagwasye Bambi Ikuzumina Mulumbe Wa Bwami

Amubagwasye Bambi Ikuzumina Mulumbe Wa Bwami

Amubagwasye Bambi Ikuzumina Mulumbe Wa Bwami

“Agripa wakati kuli-Paulo, Kukucikombelezya kuniini ulandisandula kuba mu-Kristo.”—INCITO 26:28.

1, 2. Nkaambo nzi mwaapostolo Paulo ncaakaletwa ku Mweendelezi Festo aku Mwami Heroda Agripa Wabili?

KU KAISAREYA mu 58 C.E., Mweendelezi wa Roma Porkiyo Festo wakaswayigwa a Mwami Heroda Agripa Wabili amucizyi wakwe Bernike. Kwiinda mukutambwa a Mweendelezi Festo, bakasika “abulemu bupati, bakanjila omo muswiilililwa, antoomwe abasilumamba bapati abaalu bamumunzi.” Kwiinda mukulailila kwa Festo, mwaapostolo Munakristo Paulo wakatolwa nkobakabede. Ino nkaambo nzi ooyu sikutobela Jesu Kristo ncaakayima kucuuno calubeta ca Mweendelezi Festo?—Incito 25:13-23.

2 Ncaakaambila beenzu bakwe Festo cilawiingula mubuzyo ooyo. Wakati: “Omwami Agripa, anywebo nyoonse nobaalumi nomuli aswebo ano, mwamubona oyu muntu ngwendakakumbilwa boonse ba-Juda, aku-Jerusalemu akookuno, bakoompolola bakati, Teelede kuti kacipona. Pele mebo ndakajana kuti taakwe ncaakacita iceelede lufu, alimwi mwini mbwaakalisisya kumwami mupati ndakakanza kumutuma. Eno nsijisi ijwi ilisinizizye lyakulembela mwami aanguwe. Ncendamuletela kumbele lyanu, akapati kumbele lyako Omwami Agripa, kuti mwamubuzisisya ndijane cakulemba. Nkaambo ndati mbufubafuba kutuma mwaange, kotalungulwide milandu njabikilwa.”—Incito 25:24-27.

3. Ino nkaambo nzi beendelezi bazikombelo ncobakamutamikizya twaambo Paulo?

3 Imajwi aa Festo atondezya kuti Paulo wakatamikizyidwe mulandu wakubukila cisi—imulandu wakali walufwu. (Incito 25:11) Nokuba boobo, Paulo wakanyina mulandu. Itwaambo ntwaakatamikizyigwa twakabuka akaambo kabbivwe lyabeendelezi bazikombelo bamu Jerusalemu. Bakaukazya mulimo wa Paulo kali sikwaambilizya Bwami alimwi cakabacima kapati kuti wakali kugwasya bambi kuba basikutobela Jesu Kristo. Kagadelwa abasikalumamba banji, Paulo wakagusyigwa ku Jerusalemu akusisyigwa kumunzi wakali kwiimina mato wa Kaisareya ooko nkwaakalomba kuli Kaisara kuti mulandu wakwe wiindulukwe. Kuzwa kooko wakali kuyootolwa ku Roma.

4. Ino nkaambo nzi ikagambya nkaakaamba Mwami Agripa?

4 Amweezeezye kuti muli mubwene Paulo mumunzi wamweendelezi kali kumbele lyankamu iibikkilizya amweendelezi wacooko ciyandika kapati mu Bulelo bwa Roma. Lino Mwami Agripa walanga Paulo akwaamba kuti: “Nkooko wazumininwa kulyaambilila.” Kwacitika cintu cimwi cigambya naambaula Paulo. Eeco ncali mukwaamba Paulo catalika kumunjila mwami. Cakutayeeyelwa Mwami Agripa waamba kuti: “Kukucikombelezya kuniini ulandisandula kuba mu-Kristo.”—Incito 26:1-28.

5. Nkaambo nzi ncaakazwidilila Paulo mumajwi ngaakaambila Agripa?

5 Amuciyeeyele buyo! Akaambo kakuti Paulo wakalomya kwaamba, imweendelezi wakanjilwa anguzu zya Jwi lya Leza. (Ba-Hebrayo 4:12) Ino ncinzi cakapa kuti Paulo azwidilile mumakani aakwe? Alimwi ino ncinzi ncotunga twaiya kuli Paulo icinga catugwasya mumulimo wesu wakugwasya bantu kuba basikwiiya? Ikuti twaalangisya makani aakwe, tulajana kuti kuli twaambo tobile: (1) Paulo wakali kukombelezya mumakani aakwe. (2) Wakalubelesya kabotu luzibo lwa Jwi lya Leza ndwaakajisi, mbubwenya haazibwene mbwabelesya cibelesyo cimwi cakuzwidilila.

Amubelesye Luzibo Lwakukombelezya

6, 7. (a) Kweelana ambokubelesyedwe mu Bbaibbele, ino “kukombelezya” caamba nzi? (b) Ino kukombelezya kujisi mulimo nzi mukugwasya bamwi kuzumina njiisyo zyamu Bbaibbele?

6 Mubbuku lya Incito, imabala aa Cigiliki aamba kukombelezya alabelesyegwa cakwiinduluka-induluka nokupandululwa bukambausi bwa Paulo. Ino kukombelezya kuswaangene buti amulimo wesu wakugwasya bantu kuba basikwiiya?

7 Mumwaambo wakusaanguna wa Magwalo aa Cigiliki aa Banakristo, ibbuku lyakalembwa a Vine litegwa Expository Dictionary of New Testament Words lyaamba kuti, “kukombelezya” caamba “kuzula” naa kupa kuti “kube kucinca kwamizeezo akaambo kakunjilwa kaambo kamwi naa zintu zijatikizya kulilemeka.” Ikulanga-langa ncolyaamba mubupanduluzi butaanzi kutupa kuliteelelesya. Lipa muzeezo wakusyoma. Aboobo ikuti naa mwakombelezya muntu kuzumina njiisyo imwi ya Bbaibbele, mwamupa kuti atalike kusyoma boobo, cakuti ulatalika kusyoma kuti njiisyo eeyo njakasimpe. Ee, kuli zimbi ziyandika muciindi cakwaambila buyo muntu icaamba Bbaibbele ikutegwa acisyome akucitobela. Uumuswiilila weelede kuzulwa kuti eeco ncomwaamba ncakasimpe, kunyina makani naa muntu ooyo mmwana, ngusimukobonyoko, mubeleka limwi, ngusicikolonyoko naa musazinyoko.—2 Timoteo 3:14, 15.

8. Ino ncinzi cijatikizyidwe mukuzula muntu kujatikizya kasimpe kamu Magwalo?

8 Mbuti mbomunga mwamuzula muntu kuti nzyomwaambilizya kuzwa mu Jwi lya Leza nzyamasimpe? Kwiinda mukusalazya cakulomya, kubandika kabotu alimwi akukombelezya kapati, Paulo wakasoleka kupa bantu mbaakali kukananina kucinca mizeezo. * Aboobo, muciindi cakwiile kwaamba kuti cintu cimwi ncakasimpe, mweelede kupa bumboni ibuzula bweendelana akaambo kanu. Ino eeci inga cacitwa buti? Amubone kuti kaambo kanu kayeeme ncobeni mu Jwi lya Leza ikutali aamizeezo yabantu. Alimwi amubelesye bumboni bumbi ikusinizya twaambo twanu twamu Magwalo ntomubandika camoyo woonse. (Tusimpi 16:23) Mucikozyanyo, ikuti mwaamba kuti bantu ibamvwa bayoopona muparadaiso anyika, amusinizye kaambo aako kwiinda mukutondezya ncaamba Magwalo, mbuli lwa Luka 23:43 naa Isaya 65:21-25. Ino inga mwapa buti bumboni bumbi kukaambo kanu kamu Magwalo? Mulakonzya kubelesya zikozyanyo izyakamucitikila uumuswiilila. Mulakonzya kumuyeezya lukkomano luba muzintu zitabbadalilwi mbuli kulangilila bubotu bwamabbililo aazuba, kununkilila kwamaluba-luba, ikwiina kwamucelo naa lukkomano ndotujana notulangilila kayuni kasanina twana twako. Amumugwasye kuzyiba kuti izintu zikkomanisya zili boobo ncitondezyo cakuti Mulengi uyanda kuti katukkomana abuumi anyika.—Mukambausi 3:11, 12.

9. Mbuti mbotunga twatondezya kunyoneka mumulimo wesu wakukambauka?

9 Nomusoleka ikuzula muntu kuti azumine njiisyo imwi yamu Bbaibbele, amucenjele kuti busungu bwanu butamupi kulimvwisya mbuli kuti muyuminina buya, calo icinga capa kuti uumuswiilila aleke kubikkila maanu akukulwaizyigwa. Ibbuku lya Cikolo Camulimo lipa kucenjezya ooku: “Ikaambo kakasimpe ikaambwa cakutayeeyela ikwaamba kusyoma kumwi muntu nkwakkomanina kuti nkwakubeja, neliba leelyo nokajisi bumboni bunji bwa Magwalo kunyina nokatambulwa kabotu pe. Mucikozyanyo, ikuti kusekelela kudumide kwaile kwaambwa kuti nkubi akuti kwakatalisyigwa abantu batakombi, takukalesyi bantu bambi ikukubona mbobakubona lyoonse. Ikusalazya twaambo munzila mbotu ncecintu bunji bwaziindi icizwidilila.” Ino nkaambo nzi ncotweelede kusolekesya kuba bantu banyoneka? Ibbuku ndimunya lyaamba kuti: “Ikusalazya twaambo munzila mbotu kukulwaizya kubandika, kupa bantu cakuyeeya kumbele alimwi kupa kuti kabacilombozya kuyoobandika alimwi kumbele. Ncintu cinga cagwasya kapati mukukombelezya.”—Ba-Kolose 4:6.

Kukombelezya Ikukulwaizya

10. Ino Paulo wakaatalika buti makani aakwe aakulyaambilila kaswiililwa a Agripa?

10 Nkooko lino atwaalangisye makani aa Paulo aakulyaambilila ku Incito caandaano 26. Amubone mbwaakaatalika makani aakwe. Ikutegwa atalisye mutwe wakwe wamakani, Paulo wakajana aakutalikila aabotu, wakamulumbaizya Agripa nokuba kuti mwami wakali mulukwatano lubyaabi oomo mwaakatwele mucizyi wakwe Bernike. Paulo wakati: “Omwami Agripa, ndati ndi sicoolwe kuti ndalyaambilila sunu kumbele lyako, atwaambo toonse ntobandibika ba-Juda, akapati nkaambo wazibisya ziyanza emibuzyo yoonse iili mukati lyaba-Juda. Nkaako ndakumbila kuti undiswiilile kabotu.”—Incito 26:2, 3.

11. Ino mbuti majwi aa Paulo kuli Agripa mbwaakatondezya bulemu, alimwi ino akagwasya buti?

11 Sena mwabona kuti Paulo wakabikkila maanu kucuuno ca Agripa cabweendelezi cisumpukide kwiinda mukumwiita zina lyabulemu lyakuti, Omwami? Eeci cakatondezya bulemu mbwaakajisi alimwi kwiinda mumajwi ngaakasala cabusongo, Paulo wakamulemya Agripa. (1 Petro 2:17) Imwaapostolo wakabona Agripa kuti wakali haazibwene muzilengwa ziindene-indene alimwi amilawo yaba Juda alimwi wakaamba kuti wakalikkomene kwaamba makani aakwe aakulyaambilila kumweendelezi siluzibo kapati boobo. Aawa Munakristo ooyu Paulo kunyina naakacita zintu mbuli kuti wakali kulibona kuti ulamwiinda busongo Agripa iwatakali Munakristo. (Ba-Filipi 2:3) Muciindi caboobo, Paulo wakalomba mwami kumuswiilila kabotu-kabotu. Aboobo Paulo wakacita zintu zyakapa kuti Agripa alimwi abasikuswiilila ibambi bazizumine nzyaakali kuyanda kwaamba. Wakabikka ntalisyo, imakani ngobakali kuzumina boonse aawo mpaakali kuyootalikila makani aakwe.

12. Mbuti mbotunga twaamba zintu zikulwaizya baswiilizi besu mumulimo wesu wakwaambilizya Bwami?

12 Mbubwenya mbuli Paulo naakali kwaambila Agripa, kuzwa kumatalikilo kusikila kumamanino kwamakani eesu aamulumbe wa Bwami, atubone kuti twaamba zintu zikulwaizya. Tulakonzya kucita oobo kwiinda mukumulemeka muntu ngotukambaukila alimwi akutondezya luyandisisyo muzintu nzyazibide naa nzyayeeya.—1 Ba-Korinto 9:20-23.

Amulibelesye Kabotu Jwi lya Leza

13. Mbuti mbomunga mwakulwaizya baswiilizi banu mbubwenya bwakacita Paulo?

13 Paulo wakali kulombozya kukulwaizya baswiilizi bakwe kutobela zili mumakani mabotu. (1 Ba-Tesalonika 1:5-7) Kutegwa acite boobo, wakaamba zintu zyakabakulwaizya mumoyo, icikkalilo cankulwaizyo zyoonse. Mbotuzumanana kubandika makani aa Paulo kuli Agripa, amubone mbuli ‘mbwaakapandulula jwi lya Leza mbukweelede’ kwiinda mukwaamba zintu zyakaambwa a Musa alimwi abasinsimi.—2 Timoteo 2:15.

14. Amupandulule mbwaakabelesya kukombelezya Paulo naakali kukanana a Agripa.

14 Paulo wakalizyi kuti Agripa wakali mu Juda kuzina buyo. Kwiinda mukubelesya luzibo lwa Agripa lwabukombi bwaci Juda, Paulo wakapandulula cakusalazya kuti kukambauka kwakwe mubwini kwakali kubikkilizya “kutaamba limbi ijwi pele ayo ngobakaamba basinsimi a-Musa kuti alacitika” kujatikizya lufwu lwa Mesiya alimwi abubuke. (Incito 26:22, 23) Kaambila Agripa cakumugama, Paulo wakabuzya kuti: “Omwami Agripa, sena ulabasyoma basinsimi?” Agripa wakaba mupenzi lyakusala cakwiingula. Ikuti naakaamba kuti tanaakali kubasyoma basinsimi, impuwo yakwe kali musyomi imu Juda noyakamana. Pele ikuti naakakuzuminizya kuyeeya kwa Paulo, naakazuminizya kubuleya akumwaapostolo, aboobo naakategwa Mmunakristo. Cabusongo Paulo wakawiingula mubuzyo ngwaakabuzya ategwa: “Ndilizi kuti ulasyoma.” Ino moyo wa Agripa wakamukulwaizya kwiingula buti? Wakati: “Kukucikombelezya kuniini ulandisandula kuba mu-Kristo.” (Incito 26:27, 28) Nokuba kuti Agripa kunyina naakaba Munakristo, cakutadooneka nzyaakaamba Paulo mumulumbe wakwe zyakamunjila mumoyo munzila imwi.—Ba-Hebrayo 4:12.

15. Mbuti Paulo mbwaakacikonzya kutalisya mbungano mu Tesalonika?

15 Sena mwabona kuti Paulo wakaamba makani mabotu munzila yakwaambilizya buyo alimwi akukombelezya? Akaambo kakuti Paulo wakabelesya nzila eeyo naakali ‘kupandulula jwi lya Leza mbukweelede,’ ibamwi tiibakacili kumuswiilila buyo, pele bakaba basyomi. Mbocakabede aku Tesalonika, ooko Paulo nkwaakayandaula ba Juda alimwi a Bamasi bamuyoowa Leza kucikombelo. Imakani aali ku Incito 17:2-4 aamba kuti: “Paulo, mbuli mbwaakazibide, wakanjila kulimbabo. Ma-Sabata otatwe wakabandika abo makani aa-Magwalo, ulapandulula akutondezya kuti Kristo wakeelede kupenga akubuka kubafu. . . . Nkabela bamwi babo bakasyoma.” Paulo wakali kukombelezya. Wakatusalazya twaambo, wakapandulula alimwi wakapa bumboni bwamu Magwalo kuti Jesu nguwakali Mesiya wakasyomezyegwa kuzwa kaindi. Ino ncinzi cakacitika? Imbungano yabasyomi yakatalisyigwa.

16. Mbuti mbomunga mwaba alukkomano lunji mukwaambilizya Bwami?

16 Sena inga mwaindizya luzibo lwanu mukubelesya kukombelezya nomupandulula Jwi lya Leza? Ikuti mwacita oobo, munookkomene kapati alimwi muyooukkomanina mulimo wakukambauka akuyiisya bantu kujatikizya Bwami bwa Leza. Eeci ncecacitikila basikumwaya bamakani mabotu ibazitobela nzila zyakubelesya Bbaibbele lyoonse mumulimo wakukambauka.

17. Amuluule cakamucitikila cimwi naa kwaamba mbocigwasya icili mumuncali ooyu ikutondezya mbuli kubelesya Bbaibbele mumulimo wesu mbokugwasya.

17 Mucikozyanyo, mulangizi weendeenda umwi akati ka Bakamboni ba Jehova wakalemba kuti: “Ibunji bwabakwesu abacizyi lino inga bayumwide Bbaibbele lyabo kumaanza nobacita bukambausi bwakuŋanda aŋanda. Eeci cabagwasya basikumwaya ikubalila bantu banji mbobaswaanganya ilugwalo. Ikujatikizya mulimo wesu, cagwasya basiŋanda alimwi abasikumwaya ikuyeeya mboliyandika kapati Bbaibbele, ikutali buyo mamagazini alimwi amabbuku ngotumwaya.” Ee, ikuliyumwida aalibonya Bbaibbele notuli mumulimo wabukambausi kujatikizya zintu zinji, kubikkilizya azilengwa zyankotuzwa. Nokuba boobo, tuyanda kuba ampuwo yakuti tulibelesya kabotu Jwi lya Leza mukuzula bamwi ikuzumina mulumbe wa Bwami.

Amuulange Mbwaulanga Leza Mulimo

18, 19. (a) Ino Leza uulanga buti mulimo wesu, alimwi ino nkaambo nzi ncotweelede kuulanga mbuli mbwaulanga? (b) Ino ncinzi ciyootugwasya kuzwidilila notucita nyendo zyakupilukila? (Amubone kabbokesi kakuti, “Mbomunga Mwazwidilila Kucita Nyendo Zyakupilukila” apeeji 14.)

18 Inzila imbi yagwasya mukubanjila mumyoyo aabo batuswiilila ibikkilizya kuulanga mbuli mbwaulanga Leza mulimo alimwi akukkazika moyo. Leza uyanda kuti bantu boonse ‘babe aluzibo lwini-lwini lwakasimpe.’ (1 Timoteo 2:3, 4) Eeco ncotulombozya aswebo, tee kayi? Awalo Jehova ulakkazika moyo, alimwi ikukkazika moyo kwakwe kupa zyoolwe zyakuti banji beempwe. (2 Petro 3:9) Aboobo, notujana muntu uuswiilila mulumbe wa Bwami, inga cayandika kunoopilukila lyoonse ikutegwa abe aaluyandisisyo. Citola ciindi alimwi ciyanda kukkazika moyo ikulangilila nseke zyakasimpe nkozyikomena. (1 Ba-Korinto 3:6) Ikabbokesi kali mucibalo eeci kakuti, “Mbomunga Mwazwidilila Kucita Nyendo Zyakupilukila” kajisi nzila izinga zyabelesyegwa mukubusya luyandisisyo oolo. Kamuyeeya kuti maumi aabantu—imapenzi ngobajisi alimwi abukkale—zilacinca lyoonse. Inga cayandika kusoleka kwaziindi zinji kutegwa bajanwe amunzi, pele ikusoleka ooko kulaampindu. Tuyanda kubapa coolwe cakumvwa mulumbe wa Leza walufwutuko. Aboobo, amupaile kuli Jehova Leza kuti amupe busongo bwakucizyiba kukombelezya mumulimo wanu wakugwasya bambi kuzumina mulumbe wa Bwami.

19 Imuntu uuyanda kuswiilila zinji kujatikizya mulumbe wa Bwami naajanwa, ino ncinzi cimbi swebo tobabelesi Banakristo ncotunga twacita? Icibalo cesu citobela cilatupa nzila zigwasya.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 8 Ikuti kamuyanda makani aambi kujatikizya kukombelezya, amubone ziiyo 48 alimwi a 49 zyabbuku lyakuti Amugwasyigwe Alwiiyo Lujanwa Mucikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Sena Muciyeeyede?

• Ino ncinzi cakapa kuti Paulo azwidilile mumakani ngaakabandikila Mwami Agripa?

• Ino mbuti mulumbe wesu mbounga wabakulwaizya bantu?

• Ino ncinzi ciyootugwasya kubelesya Jwi lya Leza cakuzwidilila mukunjila myoyo yabantu?

• Mbuti mbotunga twalanga mulimo wesu mbuli mbwaulanga Leza?

[Mibuzyo yaciiyo]

Kabbokesi/[Zifwanikiso izili apeeji 14]

Mbomunga Mwazwidilila Kucita Nyendo Zyakupilukila

• Amutondezye kuti bantu mubalanganya ncobeni.

• Amusale makani aakubandika aa Bbaibbele aakwelelezya.

• Amubambe ntalisyo mbotu yakuswaya kumwi akumwi kutobela.

• Amuzumanane kumuyeeya muntu ooyo mwazwa.

• Amupilukile cakufwambaana, ambweni kwainda buzuba naa obilo kuccilizya muntu uujisi luyandisisyo.

• Kamuyeeyede kuti makanze aanu ngakutalisya ciiyo ca Bbaibbele caaŋanda.

• Amupailile kuti Jehova amukulwaizye muntu ooyo kuzumanana kuba aluyandisisyo.

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Paulo wakabelesya kukombelezya naakali kukananina Mweendelezi Festo a Mwami Agripa