Skip to content

Skip to table of contents

“Amube Amyoyo Yakulumba”

“Amube Amyoyo Yakulumba”

“Amube Amyoyo Yakulumba”

“Luumuno lwa-Leza alweendelezye mumyoyo yanu, . . . Amube amyoyo yakulumba.”—BA-KOLOSE 3:15.

1. Ino nkwiindana kuli buti kuliko akati kambungano ya Bunakristo alimwi anyika iili mukweendelezyegwa a Saatani?

MUMBUNGANO zya Bakamboni ba Jehova izili 94,600 munyika yoonse, kuli muuya wakulumba. Aumwi muswaangano ulatalika akumana amupailo uubikkilizya majwi aakulumba Jehova. Kanji-kanji tulamvwa majwi aakuti “ndalumba,” “mbubo” naa majwi aakozyenye kuzwa kubana abapati kubikkilizya a Bakamboni bapya abakaindi ciindi nobaswaangana kukukomba alimwi anobayanzana. (Intembauzyo 133:1) Elo kaka kuli kwiindana akuliyanda kuliko akati kabantu banji “[i]batamuzi Leza akutaswiilila Makani Mabotu”! (2 Ba-Tesalonika 1:8) Tupona munyika bantu mobatalumbi. Alimwi eeci tacigambyi pe notulanga leza wanyika eeyi Saatani Diabolosi, uuli kumbele mukusumpula kuliyanda. Muuya wakwe wakulisumpula alimwi abuzangi ulabayambukila bantu.—Johane 8:44; 2 Ba-Korinto 4:4; 1 Johane 5:19.

2. Ino nkucenjezya nzi nkotweelede kutobela, alimwi mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

2 Akaambo kakuti tuli akati kabantu beendelezyegwa a Saatani, tweelede kupakamana kutegwa tutoongelezyegwi abukkale bwabo. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, imwaapostolo Paulo wakayeezya Banakristo ku Efeso kuti: “Ciindi eeco bweende bwanu bwakalikozyenye abwabantunsi. Mwakali kutobela mweendelezi wabwami waluuwo, uuli muuya mubi uubeleka mubantu bataswiilili Leza. Mbubonya aswebo mbotwakabede, alimwi twakali kutobela zisusi zyabuumi bwabuntunsi. Twakali kucita ziyanda mibili amizeezo yesu. Aboobo mubuzyalwe bwesu twakeelede bukali bwa Leza mbubuli bamwi boonse.” (Baefeso 2:2, 3, Ci) Asunu mbocibede kubantu banji. Ino mbuti eno mbotukonzya kuzumanana amuuya wakulumba? Ino ndugwasyo nzi Jehova ndwapa? Ino muunzila nzi zigwasya motunga twatondezya kuti tulalumba ncobeni?

Twaambo Ncotweelede [Kulumba]

3. Ino nzintu nzi nzyotweelede kumulumba Jehova?

3 Ngu Jehova Leza, Mulengi wesu alimwi Sikupa Buumi ngotweelede kulumba, ikapati notulanga-langa maunda-maunda azipo zimwi nzyatupa. (Jakobo 1:17) Abuzuba, tulamulumba Jehova akaambo kakuti tuli baumi. (Intembauzyo 36:9) Kufwumbwa nkotunga twalanga, tulabona bumboni bunji bwamilimo ya Jehova, mbuli zuba, mwezi, alimwi anyenyeezi. Nyika yesu ilijisi misamu minji iitugwasya kupona, myuuya iiyandika kapati iivwelene-vwelene kabotu, alimwi abweende bwazintu bugambya kapati muzilengwaleza zyoonse zisinizya ncotweelede kumulumbila Taateesu wakujulu siluyando. Mwami Davida wakaimba kuti: “Nzinji loko nzowakacita, O Jehova Leza wangu, nkokuti malele aako amakanze aako kulindiswe; taakwe uukonzya kukozyanizigwa ayebo. Na njanda kuzikanana nanka kuzyaamba, nzinji loko, tazibaliki.”—Intembauzyo 40:5.

4. Ino nkaambo nzi ncotweelede kumulumba Jehova akaambo kakuyanzana nkotuba ankuko mumbungano zyesu?

4 Nokuba kuti tabakkede muparadaiso iini-ini, babelesi ba Jehova sunu balakkomana kuba muparadaiso yakumuuya. Mumaanda aa Bwami alimwi aamiswaangano yesu mipati amisyoonto, tulalibonena micelo yamuuya wa Leza kaibeleka mubasyomima. Masimpe, nobakambauka kubantu aabo ibakali mubukombi bumwi naa ibatana buzuba bayanzana acikombelo cimwi, Bakamboni bamwi balaamba eeco Paulo ncaakapandulula mulugwalo ndwaakalembela bana Galatiya. Balasaanguna kwaamba “milimo yanyama” akubuzya baswiilizi babo nzyobabona. (Ba-Galatiya 5:19-23) Banji balazumina kakunyina akudooneka kuti njemilimo njobacita bantu sunu. Nobatondezyegwa micelo yamuuya wa Leza alimwi anobatambwa ku Ŋanda ya Bwami nyenzi kuti balibonene bumboni oobu, balazumina cakufwambaana kuti: “Ncobeni Leza mpali akati kanu.” (1 Ba-Korinto 14:25) Alimwi eeci tacilibonyi buyo ku Ŋanda ya Bwami nyenzi pe. Kufwumbwa nkomukonzya kuunka, mwajana umwi wa Bakamboni ba Jehova ibainda kutuulunzuma tuli cisambomwi, muyoobona muuya nguwenya walukkomano. Mubwini, ikuyanzana ooku ikukulwaizya kupa kaambo ncotweelede kumulumba Jehova, ooyo uutupa muuya wakwe kutegwa eeci cikonzyeke.—Zefaniya 3:9; Ba-Efeso 3:20, 21.

5, 6. Ino mbuti mbotunga twatondezya kulumba kucipego ca Leza cipati, cacinunuzyo?

5 Icipego cipati cilondokede kapati ncaakatupa Jehova, ncipaizyo cacinunuzyo ncaakapa kwiinda mu Mwanaakwe Jesu. Imwaapostolo Johane wakalemba kuti: “Kuti Leza wakatuyanda boobo, aswebo tuleelede kuyandana umwi aumwi.” (1 Johane 4:11) Inzya, tulatondezya kulumba kucipaizyo ikutali buyo kwiinda mukumuyanda akumulumba Jehova pe, pele alimwi akupona munzila iitondezya luyando kuli bamwi.—Matayo 22:37-39.

6 Tulakonzya kwiiya zinji kujatikizya mbotukonzya kutondezya kulumba kwiinda mukulanga-langa Jehova mbwaakeendelezya bana Israyeli bansiku. Kwiinda mu Mulawo ngwaakabapa kwiinda muli Musa, Jehova wakayiisya bantu ziiyo zinji. Kwiinda “[mu]luzibo alusinizyo luboneka mu-Mulao,” tulakonzya kwiiya zinji izikonzya kutugwasya kutobela lulayo lwa Paulo lwakuti: “Amube amyoyo yakulumba.”—Ba-Roma 2:20; Ba-Kolose 3:15.

Ziiyo Zyotatwe Kuzwa ku Mulawo wa Musa

7. Ino mbuti bubambe bwacakkumi mbobwakapa bana Israyeli coolwe cakutondezya kulumba kwabo kuli Jehova?

7 Mu Mulawo wa Musa, Jehova wakapa nzila zyotatwe bana Israyeli mbobakali kunga batondezya kulumba kapati akaambo kabubotu bwakwe. Yakusaanguna, kwakali kupa cakkumi. Cakkumi cazisyango kubikkilizya “zipanzi zyakumi zyoonse zyaŋombe azyambelele,” zyakeelede kuba ‘zintu zisalala kuli Jehova.’ (Levitiko 27:30-32) Bana Israyeli nobakatobela, Jehova wakabalongezya kapati. “Amunjizye zipanzi zyakumi zyoonse muŋanda yaciyobwedo, mube zilyo muŋanda yangu, elyo amundisole obo, mbwaamba Jehova wamakamu. Munoobona kuti njoomujalwida zipulo zyakujulu akumutilila coolwe cakufwasuka loko.”—Malaki 3:10.

8. Ino nkwiindana kuli buti kwakaliko akati kazyakusanga alimwi acakkumi?

8 Yabili, kunze lyacakkumi cakali kuyandika, Jehova wakabikkila bana Israyeli bubambe bwakupa zyakusanga. Wakalailila Musa kwaambila bana Israyeli kuti: “Mwaakusika kunyika eyo nkondimutola, ciindi cakulya zilyo zyanyika, amulete cipo kuli-Jehova.” Zimwi zyabakabalwebalwe ‘zyakkekke yabusu butaanzi’ zyakeelede ‘kupegwa kuli Jehova’ mumazyalani aabo oonse. Amubone kuti kunyina mweelwe wakabikkilidwe limwi wabakabalwebalwe aaba bakali kuyandika. (Myeelwe 15:18-21) Pele bana Israyeli nobakapa cakusanga cakulumba, bakasyomezyegwa cilongezyo kuzwa kuli Jehova. Ibubambe bukozyenye bulalibonya kujatikizya tempele mucilengaano ca Ezekieli. Tubala kuti: “Kabalwebalwe mutaanzi wamicelo yoonse acituuzyo citaanzi cazituuzyo zyanu zyoonse, ziyooba zyabapaizi. Abwalo busu bwanu, muleelede kupa mupaizi kabalwebalwe wabo, kuti buletele iŋanda yanu coolwe.”—Ezekieli 44:30.

9. Ino ncinzi Jehova ncaakayiisya kwiinda mububambe bwakuvwulula?

9 Yatatu, Jehova wakabikka bubambe bwakuvwulula. Leza wakalailila kuti: “Ciindi cakutebula zilyo zyamunyika yanu, utamanisyi kutebula muzyooko zyoonse, alimwi utamaninizyi zyakuvulula. Awalo muunda wako wamasaansa, utacelesyi micelo yoonse nekuba kubweza iilokela ansi. Uisiile bacete abeenzu. Ndime Jehova Leza wanu.” (Levitiko 19:9, 10) Alimwi awaawa, kunyina mweelwe wakabikkilidwe limwi pe. Cakali kumuna Israyeli aumwi kusala mweelwe ngwaakali kuyanda kusiila bacete. Mwami musongo Solomoni wakacisalazya kuti: “Uufwida bacete luzyalo ulakolotya Jehova; ulamupa bulumbu bweelede milimo yakwe.” (Tusimpi 19:17) Aboobo, Jehova wakayiisya kubafwida luzyalo babulide alimwi akubabikkila maano.

10. Ino nzintu nzi zyakacitikila bana Israyeli nobakaalilwa kulumba?

10 Jehova wakabalongezya bana Israyeli nobakasyomeka mukuleta cakkumi, kupa zyakusanga, alimwi akupa zintu kubacete. Pele bana Israyeli nobakaalilwa kulumba, Jehova wakaleka kubalongezya. Eeci cakaleta mapenzi mapati alimwi kumamanino bakatolwa mubuzike. (2 Makani 36:17-21) Ino nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya swebo?

Majwi Eesu Aakulumba

11. Ino ninzila nzi mpati njotukonzya kutondezya kulumba kwesu kuli Jehova?

11 Inzila mpati njotukonzya kutembaula Jehova alimwi akutondezya kulumba kwesu ijatikizya “cipaizyo.” Masimpe kuti mbotuli Banakristo tatweendelezyegwi a Mulawo wa Musa, alimwi tatuyandiki kupa zituuzyo zyabanyama naa zisyango. (Ba-Kolose 2:14) Nokuba boobo, mwaapostolo Paulo wakakulwaizya Banakristo bana Hebrayo kuti: “Atupaile Leza lyoonse cipaizyo cakulumba, nkokuti micelo yamilomo iilumba izina lyakwe.” (Ba-Hebrayo 13:15) Kwiinda mukubelesya nguzu zyesu azintu nzyotujisi kuti tupe cipaizyo cakulumba kuli Jehova, kufwumbwa naa muumulimo wakubuleya naa “akati kambungano” ya Banakristoma, tulakonzya kutondezya kulumba camoyo woonse kuli Taateesu wakujulu siluyando, Jehova Leza. (Intembauzyo 26:12) Mukucita boobo, ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kubana Israyeli munzila njobakali kutondezya kulumba kwabo kuli Jehova?

12. Ikujatikizya mukuli wesu wa Bunakristo, ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kububambe bwakupa cakkumi?

12 Cakusaanguna, mbuli mbotwabandika, bubambe bwakupa cakkumi tiicakali cintu cakulisalila pe; muna Israyeli aumwi wakalijisi mukuli wakucita boobo. Mbotuli Banakristo, tulijisi mukuli wakutola lubazu mumulimo alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo. Milimo eeyi taili yakulisalila buya. Mubusinsimi bwakwe bujatikizya ciindi camamanino, Jesu wakaamba cakukankaizya kuti: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.” (Matayo 24:14; 28:19, 20) Kujatikizya miswaangano ya Bunakristo, mwaapostolo Paulo wakasololelwa amuuya kulemba kuti: “Katunga katuyeeyana, k[a]tubusyanya-busyanya mukuyandana akucita milimo mibotu. Tutanoonga katuleka kulibunga-bunga, mbuli bamwi mbubaleka, anu kamucenjezyanya twaambo, kamucita obuya lyoonse mbomukubwene kuti buzuba bwa-Kristo buli afwaafwi.” (Ba-Hebrayo 10:24, 25) Tulatondezya kulumba kwesu kuli Jehova eelyo cakukondwa notuzumina mukuli wesu wakukambauka alimwi akuyiisya kubikkilizya akuyanzana abakwesu lyoonse amiswaangano yambungano, akubona zintu zyoonse eezi kuti ncoolwe.

13. Ino nciiyo nzi cijanika kububambe bwazyakusanga alimwi akuvwulula?

13 Kuyungizya waawo, tulakonzya kugwasyigwa akulanga-langa bubambe abumwi bobile bana Israyeli mobakali kukonzya kutondezya kulumba kwabo, nkokuti bwakusanga alimwi akuvwulula. Ikwiindana akupa cakkumi, bubambe ibwakajisi mweelwe uubikkidwe wakeelede kupegwa, bubambe bwakusanga alimwi akuvwulula tiibwakabikkidwe mweelwe uuyandika pe. Pele, cakali kuya buyo mbuli kulumba nkwajisi mubelesi wa Jehova mumoyo wakwe kuti kumukulwaizye kupa. Munzila iikozyenye, nokuba kuti tulizi kuti kutola lubazu mumulimo alimwi akujanika kumiswaangano ya Bunakristo mikuli mipati yamubelesi wa Jehova aumwi, sena tulatola lubazu muzintu eezi camoyo woonse alimwi amuuya wakulyaaba? Sena tuzibona kuba coolwe cakutondezyela ikulumba kwesu camoyo woonse akaambo kazintu zyoonse nzyaatucitila Jehova? Sena tulatola lubazu kapati mumilimo eeyi kusikila waawo mpotukonzya kweelana abukkale bwesu? Naa sena zintu zyoonse eezi tuzibona kuba buyo mukuli ngotweelede kuzuzikizya? Masimpe, eeyi mmibuzyo aumwi njeelede kwiingula. Imwaapostolo Paulo wakacaamba boobu: “Muntu umwi aumwi alingule milimo yakwe mwini, aboobo ulajana cintu cakulikankaizizya mwini, citali camweenzinyina.”—Ba-Galatiya 6:4.

14. Ino ncinzi Jehova ncalangila kulindiswe mumulimo ngotumubelekela?

14 Jehova Leza ulibuzi kabotu-kabotu bukkale bwesu. Ulikuzi kulezya kwesu. Ulabikkila maano kuzipaizyo, zipati naa ziniini, babelesi bakwe nzyobapa cakulisungula. Talangili kuti toonse tuyoopa mweelwe uukozyenye, alimwi tacikonzyeki kuti tucite oobo. Naakali kubandika zyakupa zintu zyakumubili, mwaapostolo Paulo wakaambila Banakristo bana Korinto kuti: “Ncibotu kuti muntu asungwaale kupa mbuli buvubi bwakwe mbwajisi, takonzyi kupa ncatajisi pe.” (2 Ba-Korinto 8:12) Injiisyo eeyi ilabeleka kabotu-kabotu kumulimo ngotucitila Leza. Icipa mulimo wesu kuti utambulike kuli Jehova takuyeeme azintu nzyotucita, pele kuyeeme aamulimo mbotuubeleka, nkokuti cakukondwa alimwi camoyo woonse.—Intembauzyo 100:1-5; Ba-Kolose 3:23.

Amube Amuuya wa Bupainiya Akuubamba Lyoonse

15, 16. (a) Ino nkweendelana kuli buti kuliko akati kamulimo wabupainiya alimwi akulumba? (b) Ino mbuti aabo batacikonzyi kucita bupainiya mbobanga batondezya muuya wabupainiya?

15 Inzila yakutondezya kulumba kwesu kuli Jehova iiletela bulumbu kapati nkutalika mulimo waciindi coonse. Kwiinda mukukulwaizyigwa aluyando kuli Jehova alimwi akulumba akaambo kaluzyalo lwakwe, banji babelesi balyaabide bacinca kapati mubuumi bwabo kutegwa kababa aciindi cinji cakubelekela Jehova. Ibamwi balabeleka kabali bapainiya baciindi coonse. Balabeleka mweelwe waakati-kati wamawoola aali 70 amwezi mukukambauka makani mabotu alimwi akuyiisya bantu kasimpe. Ibambi batacikonzyi akaambo kabukkale busiyene-siyene, ciindi aciindi balalibambila kubeleka mawoola aali 50 mumwezi kabakambauka kabali bapainiya bakugwasilizya.

16 Pele ino mbuti kujatikizya babelesi banji ba Jehova batacikonzyi kubeleka kabali bapainiya baciindi coonse naa bakugwasilizya? Balakonzya kutondezya kulumba kwiinda mukuba amuuya wabupainiya akuubamba lyoonse. Munzila nzi? Kwiinda mukukulwaizya baabo ibanga bacikonzya kucita bupainiya, ikukulwaizya bana babo kulombozya kucita mulimo waciindi coonse, alimwi akwiinda mukutola lubazu cabusungu mukukambauka kweelana ambobuzumizya bukkale bwabo. Mbotubeleka mumulimo wesu buyeeme kapati akulumba kwesu mumoyo kuzintu Jehova nzyaakatucitila, nzyali mukutucitila alimwi anzyayootucitila.

Kutondezya Kulumba “Ambono” Zyesu

17, 18. (a) Ino mbuti mbotunga twatondezya kulumba “ambono” nzyotujisi? (b) Makani nzi ngaakaamba Jesu kujatikizya cakusanga camukamufwu, alimwi nkaambo nzi?

17 Ibbuku lya Tusimpi 3:9 lyaamba kuti: “Lemeka Jehova ambono zyako, akabalwebalwe wamicelo yako.” Babelesi ba Jehova tabaciyandiki kupa cakkumi pe. Pele, Paulo wakalembela mbungano yaku Korinto kuti: “Umwi aumwi uleelede kupa mbuli mbwayanda mumoyo wakwe, kutabi cakunyonosya moyo nanka cakusinikizigwa, nkaambo oyu uupa calumwemwe nguuyandwa kwa-Leza.” (2 Ba-Korinto 9:7) Alimwi ikusanga ikugwasilizya mulimo wanyika yoonse wakukambauka makani aa Bwami kutondezya kulumba kwesu. Ikulumba camoyo woonse kutukulwaizya kucita boobo lyoonse, ambweni kubikka ambali cakusanga nsondo ansondo, mbubwenya mbobakali kucita Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna.—1 Ba-Korinto 16:1, 2.

18 Tauli mweelwe ngotusanga uutondezya ikulumba kwesu kuli Jehova. Pele, mmuuya ngotujisi notupa. Eeci ncaakabona Jesu naakali kulangilila bantu kababikka zipo zyabo muziyobwedo zyamali mutempele. Jesu naakabona mukamufwu uubulide wasanga “tuli tuniini tobile,” wakati: “Ncobeni ndamwaambila kuti oyu mukamufu mucete wabika kwiinda boonse, nkaambo aba boonse bakabika muzipo zya-Leza akuvula kwalubono lwabo, pele walo abucete bwakwe wakabika coonse ncajisi, ncapona aco.”—Luka 21:1-4.

19. Ino nkaambo nzi ncocili kabotu kuzilanga-langa nzila mbotutondezya kulumba kwesu?

19 Ikwiiya cibalo eeci caamba mbotukonzya kutondezya kulumba akutukulwaizye kulanga-langa nzila mbotutondezya kulumba. Ambweni tulakonzya kuyungizya cipaizyo cesu cakulumba kuli Jehova alimwi akugwasilizya munzila yakumubili kumulimo uucitwa munyika yoonse? Ikuti twacita oobo, tulakonzya kusyoma kuti Taateesu siluyando alimwi mwaabi, Jehova, uyookkomana kapati kuti tulalumba.

[Mibuzyo yaciiyo]

Sena Muciyeeyede?

• Ino ntwaambo nzi tuliko ncotweelede kutondezya kulumba kuli Jehova?

• Ino nziiyo nzi nzyotwiiya kububambe bwacakkumi, zyakusanga alimwi akuvwulula?

• Mbuti mbotusumpula muuya wabupainiya?

• Mbuti mbotunga twabelesya “mbono” zyesu ikulumba Jehova?

[Zifwanikiso izili apeeji 28]

“Zipego zibotu zyoonse azyoolwe zyoonse zilondokede zilazwa kujulu”

[Zifwanikiso izili apeeji 31]

Ino nzipaizyo nzi nzyotukonzya kupa?