Skip to content

Skip to table of contents

Amukambauke Kutegwa Mugwasye Bantu Kuba Basikwiiya

Amukambauke Kutegwa Mugwasye Bantu Kuba Basikwiiya

Amukambauke Kutegwa Mugwasye Bantu Kuba Basikwiiya

“Ba-Akula a-Priskila nobakamumvwa [Apolo], bakamutola kulimbabo, bamupandulwida kabotu nzila ya-Leza.”—INCITO 18:26.

1. Nokuba kuti ‘wakali kupya moyo,’ ino ncinzi Apolo ncaakali kuyandika?

BA PRISKILA a Akula, banabukwetene Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakamuswiilila Apolo naakali kubandika mucikombelo mumunzi wa Efeso. Akaambo kakupasaula kukanana alimwi anguzu zyakuzula nzyaakajisi, ibantu bakalimuswiilide kapati Apolo. ‘Wakali kupya moyo,’ alimwi “wakakambauka akwiisya kabotu makani aa-Jesu.” Nokuba boobo, cakali kulibonya kuti Apolo “wakalizi lubapatizyo lwa-Johane buyo.” Nzyaakayiisya Apolo kujatikizya Kristo zyakaliluzi, pele tiizyakazulide pe. Iluzibo ndwaakajisi tiilwakazulide pe. Apolo wakali kuyandika kuyungizya luzibo lwakwe kujatikizya mulimo wa Jesu Kristo mukuzuzikizyigwa kwamakanze aa Jehova.—Incito 18:24-26.

2. Mmulimo nzi uukatazya ba Priskila a Akula ngobakalisungula kucita?

2 Cakutasowa ciindi, ba Priskila a Akula bakalyaaba kuti bamugwasye Apolo kuba ooyo uutobela “makani oonse” Kristo ngaakalailila. (Matayo 28:19, 20) Icibalo caamba kuti bakatola Apolo “kulimbabo, bamupandulwida kabotu nzila ya-Leza.” Nokuba boobo, kuli twaambo tujatikizya Apolo twatakali kuyoopa Banakristo bamwi kulisungula kumuyiisya. Ntwaambo nzi? Alimwi ino ncinzi ncotunga twaiya kukusoleka kwaba Priskila a Akula ikubandika Magwalo a Apolo? Ino mbuti kwiinduluka makani aamucibalo eeci mbokukonzya kutugwasya kubikkila maanu aakutalisya ziiyo zya Bbaibbele zyaaŋanda?

Amuzibikkile Maanu Nzyobayandika Bantu

3. Ino nkaambo nzi iluzibo ndwaakajisi Apolo ncolwatakalesya ba Priskila a Akula kumuyiisya?

3 Mbwaakali wacikombo caba Juda, Apolo ulangilwa kuti wakakomezyedwe mumunzi wa Alesandreya. Kuciindi eeco Alesandreya ngowakali munzi mupati wa Egepita alimwi kwakali kuyiisyilwa lwiiyo lwaatala, iwakajisi mpuwo nkaambo kalaibbulali lipati lyakaliko. Imunzi ooyo wakajisi mweelwe waba Juda mupati, kubikkilizya abantu bayiide kapati. Aboobo, Ibbaibbele lya Cigiliki lya Magwalo aa Cihebrayo litegwa Septuagint nkolyakapangilwa. Aboobo tacigambyi kuti Apolo “wali singuzu mu-Magwalo”! Ba Akula a Priskila bakali basikusuma matente. Sena kupasaula kukanana kwa Apolo kwakabapa kuyoowa kumugwasya? Peepe. Akaambo kaluyando ndobakajisi, bakamubikkila maanu walo, nzyayandika alimwi ambobakali kunga bamugwasya.

4. Nkuukuli alimwi muunzila nzi Apolo mbwaakagwasyigwa mwaakali kuyandika?

4 Nokuba kuti Apolo wakali kupasaula kukanana, wakacili kuyandika kuyiisya. Ilwiiyo ndwaakeelede tiilwakali lwakucikolo cipati cili coonse pe, pele luzwa kuli basimbunganonyina mumbungano ya Bunakristo. Apolo wakali kunoogwasyigwa kutwaambo twakali kuyoomugwasya kubuteelela kabotu bubambe bwa Leza bwalufwutuko. Ba Priskila a Akula “bakamutola kulimbabo, bamupandulwida kabotu nzila ya-Leza.”

5. Ino ncinzi ncomunga mwaamba kujatikizya mbobakasimide kumuuya ba Priskila a Akula?

5 Ba Priskila a Akula bakali bayumu kumuuya alimwi bakalisitikide mulusyomo. Cakutadooneka, ‘bakalilibambide lyoonse kupandulwida boonse makani aalusyomo lwabo,’ kunyina makani naa bantu aabo bakali bavwubi, bacete, bayiide kapati naa bazike. (1 Petro 3:15) Akula amukaintu wakwe bakali kukonzya ‘kupandulula makani aalusinizyo mbukweelede.’ (2 Timoteo 2:15) Tacidoonekwi pe kuti bakali bamayi ba Magwalo ibasungu. Apolo wakanjilwa kapati amalailile aakayeeme ‘ajwi lya Leza lili abuumi alimwi anguzu,’ aakulwaizya moyo.—Ba-Hebrayo 4:12.

6. Ino tuzyi buti kuti Apolo wakalutambula lugwasyo ndwaakapegwa?

6 Apolo wakacikkomanina cikozyanyo cabamayi bakwe alimwi mane wakaba muntu uuzwidilila kapati mukugwasya bamwi kuba basikwiiya. Wakalubelesya kabotu lwiiyo lwakwe mumulimo wakwaambilizya makani mabotu, ikapati akati kaba Juda. Wakagwasilizya kapati Apolo mukuzula ba Juda kujatikizya Kristo. ‘Mbwaakali singuzu mu Magwalo,’ wakakonzya kubapa bumboni bwakuti basinsimi boonse bansiku bakali kulangila kusika kwa Kristo. (Incito 18:24) Icibalo ciyungizya kuti mpoonya Apolo wakaya ku Akaya eelyo ooko “wakabagwasya kapati abo abakasyoma muluzyalo lwa-Leza, nkaambo ba-Juda wakabazunda enguzu mukati kabantu, ulatondezya a-Magwalo kuti Jesu ngu-Kristo.”—Incito 18:27, 28.

Amwiiye Kucikozyanyo Cabamayi Bambi

7. Mbuti ba Priskila a Akula mbobakaba bamayi bacibwene?

7 Ino mbuti ba Priskila a Akula mbobakaba bamayi bacibwene iba Jwi lya Leza? Kunze lyabusungu bwabo muciiyo cabo alimwi akujanika kumiswaangano, ikuyanzana lyoonse amwaapostolo Paulo kweelede kuti kwakabagwasya kapati. Kwamyezi iili 18, Paulo wakali kukkala muŋanda yaba Priskila a Akula ku Korinto. Bakali kubeleka antoomwe kabasuma akusuminina matente aakayaukide. (Incito 18:2, 3) Amweezyeezye buyo mibandi yazintu zyamu Magwalo iziyumu yakali kuba. Elo kaka cakabagwasya kapati kuyuma kumuuya akaambo kakuyanzana boobo a Paulo! Ibbuku lya Tusimpi 13:20 lyaamba kuti: “Uuenda abasongo ulasongwaala.” Ikuyanzana kubotu kwakabagwasya kapati kusumpula zilengwa zyabo zyakumuuya.—1 Ba-Korinto 15:33.

8. Ino ncinzi ba Priskila a Akula ncobakaiya kwiinda mukulangilila Paulo mumulimo wakwe?

8 Ba Priskila a Akula nobakali kulangilila Paulo kaambilizya Bwami, bakabona cikozyanyo camwiiyi mubotu kapati. Icibalo cili ku Incito caamba kuti Paulo “wakakambauka mucikombelo [ku Korinto] amuma-Sabata oonse, ukombelezya ba-Juda aba-Helene.” Kumbele, naakali aaba Sila a Timoteo, Paulo “wakanjidwe makani, wakabalungulwida ba-Juda kuti Jesu ngu-Kristo.” Eelyo bamucikombelo nobatakaabikkila maanu kapati makani, ba Priskila a Akula bakabona kuti Paulo wakalongela kubusena bumbi buli kabotu, iŋanda yakabambene acikombelo. Ooko Paulo wakakonzya kugwasya Krispo, “mupati wacikombelo” kuba sikwiiya. Cakutadooneka, ba Priskila a Akula bakabona kuti ikugwasya muntu ooyo omwe kuba sikwiiya kwakagwasilizya mukupa kuti kuzyalwe micelo mucilawo. Icibalo caamba kuti: “Krispo . . . wakasyoma ku-Mwami antoomwe abeŋanda yakwe boonse. Abalo banjibanji baba-Korinto abakaswiilide bakasyoma, babapatizigwa.”—Incito 18:4-8.

9. Ino cikozyanyo ca Paulo cakabajatikizya buti ba Priskila a Akula?

9 Icikozyanyo ca Paulo mumulimo wamumuunda cakayiigwa abasikwaambilizya Bwami bambi mbuli ba Priskila a Akula. Imwaapostolo wakakulwaizya Banakristo bambi kuti: “Amwiiye ndime, mbubonya mbuli ambebo mbundaiya Kristo.” (1 Ba-Korinto 11:1) Kweelana acikozyanyo ca Paulo, ba Priskila a Akula bakamugwasya Apolo ikuziteelela kabotu njiisyo zya Bunakristo. Alimwi awalo wakayiisya abambi. Cakutadooneka, ba Priskila a Akula bakagwasya banji kuba basikwiiya mu Roma, Korinto alimwi amu Efeso.—Incito 18:1, 2, 18, 19; Ba-Roma 16:3-5.

10. Ino ncinzi ncomwaiya kumakani aali ku Incito caandaano 18 icinga camugwasya mumulimo wakugwasya bamwi kuba basikwiiya?

10 Ino ncinzi ncotunga twaiya mukulanga-langa makani aali ku Incito caandaano 18? Mbubwenya mbuli ba Akula a Priskila mbobakaiya kuli Paulo, tulakonzya kuyaambele mukucizyiba kugwasya bantu kuba basikwiiya kwiinda mukutobela cikozyanyo cabamayi ba Jwi lya Leza ibacibwene. Tulakonzya kuyanzana abaabo ‘banjidwe makani’ alimwi ‘ibalungulwida’ bamwi cakulomya. (Incito 18:5) Tulakonzya kulangilila mbobanjila bamwi mumoyo kwiinda mukubelesya nzila zyakuyiisya izizula. Ilwiiyo luli boobo lulakonzya kutupa kugwasya bamwi kuba basikwiiya. Eelyo umwi naiya Bbaibbele andiswe, tulakonzya kupa muzeezo wakuti katamba bambi bamumukwasyi naa basimukobonyina ikumusangana muciiyo. Antela tulakonzya kumulomba kutwaambila abambi mbazyi nkotunga twatalisya ciiyo ca Bbaibbele.—Incito 18:6-8.

Amube Aziindi Zyakugwasya Bambi Kuba Basikwiiya

11. Nkuukuli nkobanga bajanwa basikwiiya bapya?

11 Paulo a Banakristonyina bakasoleka kugwasya bantu kuba basikwiiya kwiinda mukukambauka kuŋanda aŋanda, mumisika alimwi anobakali munyendo—atwaambe kuti koonse-koonse. Mbomuli similimo wa Bwami musungu uuyandisya kugwasya bantu kuba basikwiiya, sena inga mwaiyungizya milimo yanu yamumuunda? Sena inga mwazibelesya kabotu ziindi zyakuyandaula baabo beelela alimwi akubakambaukila? Ino ninzila nzi basikumwayama ibamakani mabotu nzyobabelesya kujana basikwiiya? Ikusaanguna atulange-lange nzila yabukambausi bwaaluwaile.

12-14. Ikutondezya mpindu zyabukambausi bwaaluwaile, amuluule cakamucitikila naa cimwi cili mumincali eeyi.

12 Naakali kukambauka kuŋanda aŋanda mu Brazil, Munakristo umwi ngotutaayite kuti Maria wakapa katulakiti kumwanakazi umwi mwana-mwana iwakali kuzwa muŋanda yamidadaada. Kabelesya mutwe wakatulakiti muntalisyo yakwe, Maria wakabuzya kuti, “Sena mulayanda kuzyiba zinji kujatikizya Bbaibbele?” Mwanakazi ooyo wakaingula kuti: “Inga ndacikkomanina eeco. Nkuti buyo ndili mwiiyi, aboobo kuyiisya basicikolo kundimanina ciindi coonse.” Maria wakapandulula kuti bakali kunoolanga-langa twaambo twamu Bbaibbele aaluwaile. Imwanakazi ooyo wakapa Maria namba yaluwaile, eelyo imangolezya aabuzuba mboonya oobo, wakatalisya ciiyo aaluwaile kwiinda mukubelesya broshuwa lyakuti, Ncinzi Leza Ncayanda Kulindiswe? *

13 Kakambauka aaluwaile, mubelesi waciindi coonse umwi ku Ethiopia wakagambwa naakali kubandika kumwaalumi umwi pele kumwi kamvwa kuyobeka ansaansi. Imwaalumi ooyo wakaambila mucizyi kuti atume luwaile aciindi cimbi. Naakatuma, mwaalumi ooyo wakalilekelela akwaamba kuti iciindi cakusaanguna, walo amukaintu wakwe bakali kubwentelana. Imucizyi wakabelesya kaambo aaka kuba coolwe cakwaamba busolozi bubotu bupegwa a Bbaibbele kujatikizya kweendelezya mapenzi aamumukwasyi. Mucizyi wakati imikwasyi minji yakagwasyigwa kale abbuku lyakuti Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi, ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova. Nokwakainda mazuba masyoonto kuzwa ciindi naakasiya bbuku, imucizyi wakamutumina luwaile alimwi imwaalumi ooyo. Wakakankamuka ategwa: “Ibbuku eeli lyacivwuna cikwati cangu!” Mane wakacitide muswaangano amukwasyi wakwe kutegwa abaambile twaambo tubotu ntwaakabalide mubbuku. Iciiyo ca Bbaibbele caaŋanda cakatalisyigwa, alimwi ndilyonya imwaalumi ooyo wakatalika kujanika kumiswaangano ya Bunakristo lyoonse.

14 Sikwaambilizya Bwami umwi ku Denmark iwakatalisya ciiyo ca Bbaibbele mubukambausi bwaaluwaile waamba kuti: “Mulangizi wamulimo wakandikulwaizya kucita bukambausi bwaaluwaile. Kumatalikilo ndakawayawaya, kanditi: ‘Teensyi cintu ncondikkomanina eeci pe.’ Pele buzuba bumwi ndakaba sicamba akutalika kuumya luwaile kuli siŋanda wakusaanguna. Sonja wakavwiila, eelyo notwakakanana asyoonto, wakazumina kutambula mabbuku aapandulula Bbaibbele. Imangolezya amwi twakabandika makani aakulenga alimwi wakali kuyanda kubala bbuku lyakuti, Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? * Ndakati inga cainda kubota ikuti twaswaangana buya akwaabandika makani aayo. Wakazumina. Sonja wakalilibambilide kwiiya nindakaunka, alimwi tulaiya ansondo kuzwa ciindi eeco.” Imucizyi wesu Munakristo umanizya kuti: “Kwamyaka minji ndakali kupailila kuba aciiyo ca Bbaibbele, pele kunyina nindakali kulangila kucijana kwiinda mubukambausi bwaaluwaile.”

15, 16. Nzyakucitika nzi nzyomunga mwaluula ikutondezya mpindu yakubikkila maanu kunzila ziindene-indene zyakutalisya ziiyo zya Bbaibbele?

15 Ibanji balazwidilila akaambo kakutobela malailile aakukambaukila bantu kufwumbwa nkobabede. Imwanakazi Munakristo umwi ku United States wakaimika mootokala wakwe kumbali amootokala uuyumuna bantu banji aabusena busiigwa myootokala. Imukaintu umwi iwakali mumootokala ooyo naakamubona, imucizyi wakatalika kupandulula mboubede mulimo wesu wakuyiisya Bbaibbele. Imukaintu ooyo wakaswiilila, wakazwa mumootokala ooyo akuya kumootokala wamucizyi. Wakati: “Ndilikkomene kapati kuti mwaima akubandika andime. Kwaciindi cilamfwu kunyina nindali kujana mabbuku aanu aapandulula Bbaibbele. Kunze lyaboobo, ndilayanda kwiiya Bbaibbele alimwi. Sena inga mwaiya andime?” Aboobo mucizyi wesu wakajana ciindi cibotu cakukambauka makani mabotu.

16 Mucizyi umwi ku United States wakacitikilwa ceeci citobela naakaswaya busena bumwi kulanganizyilwa batakonzyi kulilanganya: Wakabona mweendelezi wamilimo imwi mubusena oobo akumwaambila kuti wakali kuyanda kugwasya kupa ziyandika zyakumuuya nzyobakali kuyandika bakakkede mumaanda aayo. Imucizyi wesu wakayungizya kuti, inga camubotela kapati ikunooyendelezya ciiyo ca Bbaibbele citabbadalilwi ansondo kuli baabo boonse ibakali kuyanda kucita boobo. Imweendelezi ooyo wakamuzumizya kuswaya maanda aabantu bakkala moomo bayindene-indene. Ndilyonya wakali kweendelezya ciiyo ca Bbaibbele ziindi zyotatwe mumvwiki kubantu bali moomo ibali 26, umwi akati kabo ulakonzya kujanika kumiswaangano yesu lyoonse.

17. Ninzila nzi bunji bwaziindi iizwidilila mukutalisya ziiyo zya Bbaibbele zyaaŋanda?

17 Kuli basikwaambilizya Bwami bamwi, ikwaamba bubambe bwaciiyo ca Bbaibbele ciindi cakusaanguna kuzyala micelo mibotu. Imafwumofwumo amwi imbungano iijisi basikumwaya bali 105 bakacita bubambe bwaalubazu bwakwaamba bubambe bwaciiyo ca Bbaibbele kuli siŋanda woonse ngobakayaanya. Basikumwaya bali 86 bakatola lubazu mumulimo wamumuunda, alimwi nokwakainda mawoola obile kabali mumulimo wakukambauka, bakajana kuti iziiyo zya Bbaibbele zipya izili 15 zyakatalisyigwa.

Amuzumanane Kuyandaula Beelede

18, 19. Mmalailile nzi aayandika ngaakapa Jesu ngotweelede kubikkila maanu lyoonse, alimwi ncinzi ncotweelede kukanza kucita kutegwa tuzuzikizye makanze aayo?

18 Mbomuli sikwaambilizya Bwami, inga mwayanda kusola nzila zyaambwa mucibalo eeci. Ee, inga cabota kubikkila maanu kuzilengwa zyankomuzwa nomuyeeya nzila zyabukambausi. Icipati ncakuti, atubikkile maanu lyoonse kubusolozi bwa Jesu bwakuyandaula beelede alimwi akubagwasya bali boobo kuba basikwiiya.—Matayo 10:11; 28:19.

19 Ikutegwa tuzuzikizye makanze aayo, tweelede ‘kupandulula jwi lyalusinizyo mbukweelede.’ Tulakonzya kubelesya kukombelezya ikuyeeme aa Magwalo. Eeci ciyootugwasya kunjila myoyo yabantu bayooswiilila akubakulwaizya kubweza ntaamu. Mbotusyoma Jehova lyoonse, tulakonzya kutola lubazu mukugwasya bamwi kuba basikwiiya ba Jesu Kristo. Elo kaka mulimo ooyu ulalumbula kapati! Aboobo ‘atusungwaale kukonda Leza,’ kwiinda mukumulemeka lyoonse Jehova katuli basikwaambilizya Bwami basungu, ibakambauka kabajisi makanze aakugwasya bantu kuba basikwiiya.—2 Timoteo 2:15.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 12 Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

^ munc. 14 Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Sena Muciyeeyede?

• Nkaambo nzi Apolo ncaakeelede kupandulwidwa kabotu nzila ya Leza?

• Muunzila nzi ba Priskila a Akula mobakaiya kumwaapostolo Paulo?

• Kuzwa ku Incito caandaano 18, ncinzi ncomwaiya kujatikizya mulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya?

• Mbuti mbomunga mwaba aziindi zyakugwasya bantu kuba basikwiiya?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Ba Priskila a Akula ‘bakamupandulwida kabotu nzila ya Leza’ Apolo

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Apolo wakacizyiba kapati kugwasya bantu kuba basikwiiya

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

Paulo wakali kukambauka koonse nkwaakaunka