Skip to content

Skip to table of contents

Boonse Abaambilizye Bulemu Bwa Jehova

Boonse Abaambilizye Bulemu Bwa Jehova

Boonse Abaambilizye Bulemu Bwa Jehova

“Amupe Jehova bulemu anguzu. Amupe Jehova bulemu bweelede izina lyakwe.”—INTEMBAUZYO 96:7, 8.

1, 2. Ino bulemu bupegwa Jehova buzwa kuli, alimwi ino mbaani bakulwaizyigwa kutola lubazu?

DAVIDA imwana musankwa wa Jese, wakakomena kali mweembezi mucooko ca Betelehemu. Weelede kuti ciindi aciindi wakali kulanga kujulu kwalo kutalikomeneni ikubangalala kakuumwine masiku kumwi keembela butanga bwabawisi mumasena aakweembelela mbelele aali kule. Cakutadooneka, wakaziyeeya zintu zibotu eezyo ciindi naakasololelwa amuuya uusalala, eelyo wakalemba akwiimba majwi mabotu aali ku Intembauzyo 19 aakuti: “Kujulu kulaamba bulemu bwa-Jehova, mweenya uukwazeme ulatondezya milimo yamaanza aakwe. Nekubaboobo mulazyo wazyo ulasika muluwa loonse, amajwi aazyo alasika kumagolelo aanyika.”—Intembauzyo 19:1, 4.

2 Kakunyina mwaambo, kakunyina mabala alimwi kakunyina ijwi, ijulu likankamanisya ndyaakalenga Jehova, lilaambilizya bulemu bwakwe buzuba abuzuba alimwi amasiku oonse. Bubumbo tabuleki pe kwaambilizya bulemu bwa Leza, alimwi bupa umwi kubona mbwali musyoonto nazinzibala kuyeeya bumboni oobu bupegwa cakaumuumu ‘munyika yoonse’ kutegwa boonse bali mumo babone. Pele, bumboni bupegwa cakaumuumu abubumbo tabuzulide pe. Bantu basyomeka bakulwaizyigwa kusangana mukupa bumboni mukwaambaula. Sintembauzyo uutaambidwe zina wakaambila bakombi basyomeka majwi aaya aakasololelwa amuuya aakuti: “Amupe Jehova bulemu anguzu. Amupe Jehova bulemu bweelede izina lyakwe.” (Intembauzyo 96:7, 8) Ibalongwe beni-beni ba Jehova balakkomana kapati kutobela kukulwaizya ooko. Pele, ino ncinzi cijatikizyidwe mukupa Leza bulemu?

3. Nkaambo nzi bantu ncobamupa bulemu Leza?

3 Kuli zintu zinji ziyandika mukutembaula Leza ikutali kwiile kwaamba buyo amulomo. Isaya naakali kupona, bana Israyeli bakali kutembaula Jehova amilomo yabo, pele banji tiibakasinizyide pe. Kwiinda muli Isaya, Jehova wakaamba kuti: “Bantu aba bala[swena kulindime amilomo yabo], balandilemya amilomo yabo, pele myoyo yabo baitantamuna kule.” (Isaya 29:13) Kufwumbwa majwi aakutembaula bantu bali boobu ngubakali kwaamba akali aabuyo. Ikutegwa kutambulike, kutembaula kweelede kuzwa mumoyo uuzwide luyando kuli Jehova alimwi akubikkila maano kapati kubulemu bwakwe bulibedelede. Jehova alikke ngo Mulengi. Ngo Singuzuzyoonse, ngomuntu wiinda Kululama mububumbo boonse, ncecisiko caluyando. Ngonguwe uyootufwutula alimwi ngo Mwami Mupati weelede kweendelezya, ooyo umwi aumwi uupona kujulu aanyika nkwayelede kulibombya. (Ciyubunuzyo 4:11; 19:1) Ikuti naa tulaasyoma ncobeni makani aaya, atumutembaule camoyo woonse.

4. Ino malailile nzi ngaakapa Jesu aambotunga twamupa bulemu Leza, alimwi mbuti mbotukonzya kwaazuzikizya?

4 Jesu Kristo wakatwaambila mbotunga twamutembaula Leza. Wakati: “Taata ulalemezegwa, mwazyala micelo minjiminji, ncomunooli basikwiiya bangu.” (Johane 15:8) Ino mbuti mbotuzyala micelo minji-minji? Inzila yakusaanguna, nkwiinda mukutola lubazu camoyo woonse mukukambauka “Makani Mabotu aa-Bwami.” Eeco ciyoopa kuti tusangane azilenge zyoonse mukwaamba ‘makani aatabonwi’ aa Leza. (Matayo 24:14; Ba-Roma 1:20) Kuyungizya waawo, munzila eeyo toonse tulaba alubazu cacigaminina naa munzila zimwi, mukugwasya bantu kuba basikwiiya bapya aabo batola ambele lwiimbo lwakutembaula Jehova Leza. Inzila yabili, tulakomezya micelo iizyalwa mulindiswe amuuya uusalala alimwi akwiiya bube butaliboteli kapati bwa Jehova Leza. (Ba-Galatiya 5:22, 23; Ba-Efeso 5:1; Ba-Kolose 3:10) Aboobo, ikulilemeka kwesu abuzuba kulamutembaula Leza.

“Munyika Yoonse”

5. Amupandulule Paulo mbwaakakankaizya mukuli Banakristo ngobajisi wakutembaula Leza kwiinda mukwaambila bamwi zyalusyomo lwabo?

5 Mulugwalo Paulo ndwaakalembela bana Roma, wakakankaizya mukuli Banakristo ngobajisi wakutembaula Leza kwiinda mukwaambila bamwi zyalusyomo lwabo. Ikaambo kapati kali mubbuku lya Ba-Roma nkakuti balikke aabo batondezya lusyomo muli Jesu Kristo mbabakonzya kufwutulwa. Kubbuku lya Ba-Roma caandaano 10, Paulo naakali kupona wakatondezya kuti bana Israyeli beni-beni bakacili kusola kuba balulami kwiinda mukutobela Mulawo wa Musa, kakuli “Kristo [wak]uumanya Mulao.” Aboobo Paulo waamba kuti: “Anooli wazumina kumulomo kuti Jesu ngu-Mwami, akusyoma mumoyo wako kuti Leza wakamubusya kubafu, noti kafutuke.” Kuzwa ciindi eeco, “taakwe bwaanka kuba-Juda akubamasi, nkaambo Mwami wabo boonse nguumwi buyo, ulaba[leleka] boonse bamulilila. Ikuti umwi aumwi uulilila izina lya-Mwami ulafutuka.”—Ba-Roma 10:4, 9-13.

6. Ino mbuti Paulo mbwaakalibelesya bbuku lya Intembauzyo 19:4?

6 Mpoonya, Paulo cakweelela ubuzya kuti: “Bamulilile buti ngubatana kusyoma? Alimwi bamusyome buti ngubatana kumvwa? Alimwi, bamvwe buti nikutakwe sikukambauka?” (Ba-Roma 10:14) Kujatikizya bana Israyeli, Paulo waamba kuti: “Teensi boonse bazuminina Makani Mabotu.” Nkaambo nzi bana Israyeli ncobatakazuminina? Nkaambo kakubula lusyomo ikutali kuti tiibakapegwa coolwe pe. Paulo ulacitondezya eeci kwiinda mukuzubulula Intembauzyo 19:4 alimwi akuswaanganya makani aaya kumulimo wakukambauka wa Banakristo ikutali kubumboni bupegwa cakaumuumu abubumbo. Waamba kuti: “Balimvwide. Ijwi lyabo lyamwaika munyika yoonse, makani aabo asika nikuba kumagolelo [aanyika].” (Ba-Roma 10:16, 18) Ee, mbubwenya zilenge zitaponi mbozimutembaula Jehova, Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakakambauka makani mabotu aalufwutuko kumasena oonse, aboobo bakatembaula Leza “munyika yoonse.” Mulugwalo lwakwe kubana Kolose, Paulo alimwi wakapandulula makani mabotu mbwaakasakana. Wakati, imakani mabotu akakambaukilwa “bantu boonse baansi ano.”—Ba-Kolose 1:23.

Bakamboni Ibasungu

7. Kweelana a Jesu, ino Banakristo bajisi mukuli nzi?

7 Kuboneka kuti, Paulo wakalemba lugwalo lwakwe kubana Kolose myaka iisika ku 27 Jesu Kristo kafwide kale. Ino mbuti mulimo wakukambauka mbowakali kunga wasakana kusikila ku Kolose muciindi buyo cisyoonto kapati boobu? Cili boobo akaambo kakuti Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali basungu, alimwi Jehova wakabalongezya akaambo kabusungu bwabo. Jesu wakasinsima kuti batobeli bakwe bakali kuyooba bakambausi basungu naakati: “Kuleelede kuti anzina Makani Mabotu akakambaukwe kumasi oonse.” (Marko 13:10) Kubusinsimi oobo, Jesu wakayungizya kulailila kulembedwe mutupango twamamanino twa Makani Mabotu aa Matayo. Wakati: “Nkaambo kaako kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala, alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila.” (Matayo 28:19, 20) Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto Jesu kaunkide kale kujulu, batobeli bakwe bakatalika kuzuzikizya majwi aayo.

8, 9. Kweelana abbuku lya Incito, ino Banakristo bakacita buti kukulailila kwa Jesu?

8 Nowakatilwa muuya uusalala lya Pentekoste 33 C.E., icintu citaanzi batobeli ba Jesu basyomeka ncobakacita nkuunka kuyookambauka. Bakaambila makamu aabantu bamu Jerusalemu “milimo mipati ya-Leza.” Bukambausi bwabo bwakazwidilila kapati, alimwi “bantu bati kabe myaanda iili makumi otatwe” bakabbapatizyigwa. Basikwiiya bakazumanana kutembaula Leza caantangalala acabusungu. Alimwi eeco cakaleta mpindu kapati.—Incito 2:4, 11, 41, 46, 47.

9 Muciindi cili mbocibede, milimo ya Banakristo aabo yakamvwugwa abasololi bazikombelo. Kabanyongene akaambo kabusicamba bwa Petro alimwi a Johane, bakalailila baapostolo bobile kuti baleke kukambauka. Baapostolo bakaingula kuti: “Tatukonzyi swebo kutaamba nzotwakabona akumvwa.” Nobakabakonga alimwi akubaangulula, ba Petro a Johane bakajokela kubanyina, alimwi boonse bakasangana mumupailo kuli Jehova. Bakalomba Jehova cabusicamba kuti: “Ugwasye bazike bako, baambe makani aako akaanzambwene kanji.”—Incito 4:13, 20, 29.

10. Ino nkukazyigwa kuli buti ikwakatalika, alimwi ino Banakristo bakasimpe bakacita buti?

10 Mupailo ooyo wakeendelana akuyanda kwa Jehova, kweelana ambozitondezya zintu zyakacitika nokwakainda kaindi kaniini. Baapostolo bakaangwa mpoonya bakaangululwa munzila yamaleele amungelo. Mungelo wakabaambila kuti: “Kamuya mwiime mucikombelo, mwaambile bantu boonse makani aabuumi obu.” (Incito 5:18-20) Akaambo kakuti baapostolo bakaatobela malailile, Jehova wakazumanana kubalongezya. Aboobo, “mazuba oonse tabakalekede kwiisya akukambauka muntempele amumaanda kuti Jesu ngo-Kristo.” (Incito 5:42) Cakutadooneka, ikukazyigwa kapati kunyina naaceya nokwakabalesya basikutobela Jesu kumupa bulemu Leza caantangalala.

11. Ino Banakristo bakusaanguna bakali kuubona buti mulimo wakukambauka?

11 Kwiinde buyo ciindi cisyoonto, Stefano wakajatwa akupwaigwa mabwe mane wafwa. Ikujaigwa kwakwe kwakapa kuti kube kupenzyegwa kutaambiki mu Jerusalemu, alimwi basikwiiya boonse kunze buyo lyabaapostolo bakamwaika kuzwa mu Jerusalemu. Sena bakatyompwa akaambo kakupenzyegwa? Peepe. Tubala kuti: “Abakamwaika bakeendeenda baya bukambauka makani.” (Incito 8:1, 4) Busungu oobo mukwaambilizya bulemu bwa Leza bwakali kulibonya ciindi aciindi. Kubbuku lya Incito caandaano 9, tubala zyamu Farisi wazina lya Saulo waku Tarso, naakali kuya ku Damasko kuyoopenzya basikwiiya ba Jesu ooko, wakabona cilengaano ca Jesu, mpoona wakoofwala. Ku Damasko, Hananiya wakamusilika munzila yamaleele Saulo kutegwa atalike kubona. Ino ncintu nzi cakusaanguna Saulo ncaakacita ooyo kumbele wakazyi kwiitwa kuti mwaapostolo Paulo? Cibalo caamba kuti: “Ndilyonya wakakambauka muzikombelo kuti Jesu Mwana a-Leza.”—Incito 9:20.

Boonse Bakali Kutola Lubazu Mukukambauka

12, 13. (a) Kweelana abasikuluula makani aansiku, ino mbungano ya Banakristo bakusaanguna yakajisi mpuwo iili buti? (b) Ino mbuti bbuku lya Incito mbolyeendelana amakani abasikuluula makani aansiku?

12 Cilizyibidwe koonse-koonse kuti aumwi mumbungano ya Banakristo bakusaanguna wakali kutola lubazu mumulimo wakukambauka. Kujatikizya Banakristo bakuciindi eeco, Philip Schaff wakalemba kuti: “Mbungano aimwi yakalijisi makanze aayo nkokuti imulimo, alimwi aumwi Munakristo musyomi wakali misyinali.” (History of the Christian Church) W.S. Williams waamba kuti: “Bumboni bulibonya caantangalala mbwakuti Banakristo boonse Mucikombelo cakusaanguna, ikapati aabo ibakajisi zipego zyamuuya, bakakambauka makani mabotu.” (The Glorious Ministry of the Laity) Alimwi ulaamba cakusinizya kuti: “Makanze aa Jesu Kristo aakukambauka tanaakali aakuti cibe buyo coolwe kukakamu kamwi kumulimo ooyu.” Naba Celsus, wakali sinkondonyina a Bunakristo, wakalemba kuti: “Bantu buyo alimwi batayiide mbuli basikugela boya bwambelele, basikusuma mabbusu, basuka zipaya, bakali bakambausi basungu bamakani mabotu.”

13 Ikululama kwamakani aayo kulalibonya mumakani aansiku aajanika mubbuku lya Incito. Ilya Pentekoste 33 C.E., nowakatilwa muuya uusalala, basikwiiya boonse, baalumi alimwi abakaintu, bakaambilizya caantangalala milimo mipati ya Leza. Ciindi nokwakaba kupenzyegwa ikwakatalika naakajaigwa Stefano, boonse Banakristo ibakamwaikide bakaamwaya kapati makani mabotu. Nokwakainda myaka iisika ku 28, Paulo wakali kulembela Banakristo boonse bana Hebrayo, ikutali buyo kakamu kabasololi bacikombelo, naakaamba kuti: “Mulinguwe atupaile Leza lyoonse cipaizyo cakulumba, nkokuti micelo yamilomo iilumba izina lyakwe.” (Ba-Hebrayo 13:15) Kapandulula mbwaakali kuubona lwakwe mulimo wakukambauka, Paulo wakati: “Nkaambo teensi kukambauka Makani Mabotu nkundikankaizizya pe. Nkaambo milimo eyo nsikonzyi kwiikaka. Maawe kulindime nintakambauka Makani Mabotu.” (1 Ba-Korinto 9:16) Cakutadooneka, Banakristo boonse basyomeka bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakali kulimvwa oobo.

14. Ino lusyomo alimwi akukambauka ziswaangene buti?

14 Masimpe, Munakristo mwini-mwini weelede kutola lubazu mumulimo wakukambauka nkaambo mulimo ooyu uliswaangene kapati alusyomo. Paulo wakati: “Nkaambo kumoyo kulasyomwa kuti kube bululami, akumulomo kulazuminwa kuti kube lufutuko.” (Ba-Roma 10:10) Sena nkakamu buyo kasyoonto mumbungano, mbuli kakamu kabasololi bacikombelo ikajisi lusyomo alimwi amukuli wakukambauka? Peepe! Boonse Banakristo bakasimpe balijisi lusyomo luyumu mu Mwami Jesu Kristo alimwi balakulwaizyigwa kwaambilizya caantangalala lusyomo oolo kuli bamwi. Ikuti kabataciti oobo, lusyomo lwabo lulifwide. (Jakobo 2:26) Akaambo kakuti Banakristo boonse basyomeka bamumwaanda wamyaka wakusaanguna wamu Ciindi Cesu bakatondezya lusyomo lwabo munzila eeyi, ikwaambilizya kupati ikutembaula zina lya Jehova kwakamvwigwa.

15, 16. Amupe zikozyanyo zitondezya kuti mulimo wabukambausi wakayaambele nokuba kuti kwakali mapenzi?

15 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, Jehova wakalongezya bantu bakwe kwiinda mukubavwuzya nokuba kuti kwakali mapenzi mukati akunze lyambungano. Mucikozyanyo, ku Incito caandaano 6 kulilembedwe kuzwangana kwakabuka akati kabana Hebrayo alimwi abana Giliki bakasandulwa. Ipenzi eeli lyakatalisyigwa abaapostolo. Aboobo, tubala kuti: “Makani aa-Leza aka[mwaika koonse-koonse], basikwiiya bakavulisya mu-Jerusalemu, abapaizi banjibanji bakasyoma.”—Incito 6:7.

16 Nikwakainda ciindi cili mbocibede, kwakabuka mazwanga aatwaambo twacisi akati ka Mwami Heroda Agripa waku Judaya alimwi abantu baku Turo a Sidoni. Bantu bamu minzi eeyo bakakombelezya Mwami Heroda cakumutembaula kuti kube luumuno, aboobo Heroda wakakanana kubantu. Bantu bakabungene bakatalika koompolola ategwa: “Ndijwi lyaleza, talili lyamuntu.” Ndilyonya mungelo wa Jehova wakauma Heroda Agripa, aboobo wakafwa nkaambo “takamulemekede Leza.” (Incito 12:20-23) Elo kaka bakatyompwa aabo bakali kusyoma mubeendelezi bantunsi! (Intembauzyo 146:3, 4) Nokuba boobo, Banakristo bakazumanana kutembaula Jehova. Aboobo, “makani aa-Leza akali kuya bukomena akuvula” nokuba kuti kwakali kutakkalikila kuli boobo mumakani aatwaambo twacisi.—Incito 12:24.

Bukkale bwa Kaindi Abwaino

17. Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, ino ncinzi bantu bakali kuyungizyigwa ncobakatalika kucita abalo?

17 Inzya, mbungano ya Bunakristo nyika yoonse mumwaanda wamyaka wakusaanguna yakajisi basikutembaula Jehova Leza basungweede. Boonse Banakristo basyomeka bakatola lubazu mukumwaya makani mabotu. Bamwi bakali kujana bantu bajisi luyandisisyo, alimwi kweelana ambwaakaamba Jesu, bakabayiisya kutobela zintu zyoonse nzyaakabalailila. (Matayo 28:19, 20) Icakatobela ncakuti, imbungano yakakomena alimwi bantu banji bakamusangana Mwami Davida wansiku mukutembaula Jehova. Boonse bakaamba majwi aaya aakasololelwa amuuya aakuti: “Ndakulumba amoyo wangu woonse, O Mwami Leza wangu. Njoolemeka izina lyako lyoonse. Nkaambo luzyalo lwako ndupati kulindime.”—Intembauzyo 86:12, 13.

18. (a) Ino ndwiindano luli buti luliko akati ka Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna a Kristendomu sunu? (b) Ino ncinzi citiilangwe-langwe mucibalo citobela?

18 Akaambo kamakani aaya, majwi aahaabupampu mutwaambo twabukombi Allison A. Trites alapa kukkala ansi kuyeeya. Kakozyanya Kristendomu yamazubaano a Bunakristo bwamumwaanda wamyaka wakusaanguna, mwaalumi ooyu wakati: “Zikombelo zyamazubaano zilakomena mumazyalani amukwasyi (ciindi bana mumukwasyi wamucikombelo cinyenzi nobatondezya lusyomo lwabo) antela mukulonga (kwiinda muli basicikombelo bapya balonga kuzwa kuzikombelo zili kumasena aambi). Pele kubbuku lya Incito, ikukomena kwakacitika akaambo kabapya bakali kusandulwa akunjila mucikombelo, nkaambo mbungano yakazwide akutalika mulimo wayo.” Sena eeci caamba kuti Bunakristo bwini-bwini tabucikomeni munzila Jesu njaakaamba kuti mbobweelede? Peepe. Banakristo bakasimpe mazubaano munzila zyoonse mbasungu mukutembaula Leza caantangalala mbubona mbobakabede Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. Tulacibona eeci mucibalo citobela.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino muunzila zili motumutembaula Leza?

• Ino Paulo wakalibelesya buti bbuku lya Intembauzyo 19:4?

• Ino lusyomo alimwi akukambauka ziswaangene buti?

• Ino nimpuwo iili buti njoyakajisi mbungano ya Bunakristo yamumwaanda wamyaka wakusaanguna?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20, 21]

Ijulu lilatondezya bulemu bwa Jehova

[Kulumba]

Cakazumizigwa aba Anglo-Australian Observatory, cakafwotolwa a David Malin

[Zifwanikiso izili apeeji 23]

Mulimo wakukambauka alimwi amupailo ziliswaangene kapati