Skip to content

Skip to table of contents

“Ijwi Lyabo Lyamwaika Munyika Yoonse”

“Ijwi Lyabo Lyamwaika Munyika Yoonse”

“Ijwi Lyabo Lyamwaika Munyika Yoonse”

“Mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala.”—MATAYO 28:19.

1, 2. (a) Ino mulimo nzi Jesu ngwaakapa basikwiiya bakwe? (b) Ino nkaambo nzi Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ncobakakonzya kuwoonda mulimo?

KAKUCEEDE kaindi kaniini buyo kuti Jesu aunke kujulu, wakabapa mulimo basikwiiya bakwe. Wakabaambila kuti: “Mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala.” (Matayo 28:19) Elo taulikomeneni mulimo oyu!

2 Amuyeeyele buyo! Ilya Pentekoste 33 C.E., basikwiiya babalilwa ku 120 nobakatambula muuya uusalala, eelyo bakatalika kuzuzikizya mulimo ooyu kwiinda mukwaambila bantu ikuti Jesu ngowakali Mesiya wakasyomezyedwe. Kwiinda mulinguwe, lufwutuko lwakali kukonzyeka. (Incito 2:1-36) Ino mbuti bantu basyoonto boobu mbobakali kukonzya kusikila “bantu bamisyobo yoonse”? Mukuyeeya kwamuntunsi, eeci tiicakali kulangilwa kukonzyeka pe, pele “zintu zyoonse zilakonzeka kuli-Leza.” (Matayo 19:26) Banakristo bakusaanguna bakagwasilizyigwa amuuya uusalala wa Jehova alimwi bakalizi mulimo mbowakalibindide. (Zekariya 4:6; 2 Timoteo 4:2) Aboobo, mumyaka misyoonto buyo, mwaapostolo Paulo wakakonzya kwaamba kuti makani mabotu akakambaukilwa “bantu boonse baansi.”—Ba-Kolose 1:23.

3. Ino ncinzi cakavwumbilila Banakristo beni-beni nkokuti “maila”?

3 Mumyaka minji yamwaanda wamyaka wakusaanguna, bukombi bwakasimpe bwakazumanana kusakana. Nokuba boobo, Jesu wakasinsimide kuti ciindi ciyoosika cakuti Saatani asyange “nsaku,” eelyo Banakristo nkokuti “maila” bayoovwumbililwa kwamyaanda yamyaka minji kusikila ciindi cakutebula. Eeci cakacitika ncobeni nobakafwa baapostolo.—Matayo 13:24-39.

Kuyungizika Cakufwambaana Sunu

4, 5. Ino mulimo nzi Banakristo bananike ngobakatalika kubeleka kutalikila mu 1919, alimwi ino nkaambo nzi ncowakabakomenena?

4 Mu 1919 ncecakali ciindi cakuti Banakristo beni-beni nkokuti maila baandanizyigwe kunsaku. Banakristo bananike bakalizi kuti mulimo mupati ngobakapegwa aa Jesu wakacili kuyandika kucitwa. Bakalisyomede kuti masimpe bakali kupona “kumazuba aakumamanino” alimwi bakalibuzi businsimi bwa Jesu bwakuti: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.” (2 Timoteo 3:1; Matayo 24:14) Masimpe, bakalizi kuti imulimo wakali kuyandika kubelekwa wakali mupati.

5 Nokuba boobo, mbubwenya mbuli basikwiiya bamu 33 C.E., Banakristo bananike bakalijisi mulimo mupati. Kwakali buyo zyuulu zisyoonto izyakali kujanika mumasi masyoonto. Ino mbuti mbobakali kukonzya kukambauka makani mabotu “[ku]bantu boonse baansi”? Amuyeeye kuti mweelwe wabantu wakayaambele kapati ambweni kuzwa kubantu ibali tuulunzuma ituli 300 muciindi cabami bakali kwiitwa kuti Kaisara eelyo niyakamana nkondo yanyika yakusaanguna bakali kutandila ku 2,000,000,000. Alimwi mumwaanda wamyaka wa 20, mweelwe wakali kwiide kuyungizika cakufwambaana.

6. Ino nkuyaambele kuli buti kwakacitwa mukumwaya makani mabotu mumyaka yakuma 1930?

6 Pele, babelesi ba Jehova bananike mbubwenya mbuli banyina bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, bakautalika mulimo kabasyomede Jehova alimwi imuuya wakwe wakali ali mbabo. Kusikila mu 1935, basikwaambilizya ibali 56,000 bakali kwaambilizya kasimpe kamu Bbaibbele muzisi zili 115. Kusikila waawa, imulimo mupati wakalicitidwe kale, pele mulimo mupati wakaciliko.

7. (a) Ino mulimo nzi mupati wakasikila Banakristo bananike? (b) Kwiinda mukugwasyigwa a “mbelele zimwi,” ino mbuti mulimo wakuyobolola mbowayaambele kusikila sunu?

7 Alimwi, kubaziba kabotu iba “inkamu impati” ibaambidwe ku Ciyubunuzyo 7:9 kwakaukomezya mulimo alimwi kwakabasyomezya bagwasyi aabo Banakristo bankutwe. Inkamu mpati yabantu batabaliki iba “mbelele zimwi” ibasyomi ibajisi bulangizi bwaanyika bakeelede kuyobololwa “[ku]zwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse.” (Johane 10:16) Aaba bakali ‘kuzoomanina milimo Jehova isikati amasiku.’ (Ciyubunuzyo 7:15) Icaamba kuti bakali kuzoogwasya mumulimo wakukambauka akuyiisya. (Isaya 61:5) Aboobo, Banakristo bananike bakakkomana ikubona mbuli mweelwe wabakambausi kuuya atala abantu ibali zyuulu mane ibali tuulunzuma tuli mbotubede. Mumwaka wa 2003, mweelwe waatala mupya wabantu ibali 6,429,351 bakatola lubazu mumulimo wakukambauka. Ibunji bwabaaba mbankamu mpati. * Banakristo bananike balalumba kapati kukugwasyigwa ooku alimwi abalo bambelele zimwi balalumba kucoolwe cakugwasyilizya banyina bananike.—Matayo 25:34-40.

8. Ino mbuti Bakamboni ba Jehova mbobakacita kumapenzi aataambiki akabasikila muciindi ca nkondo yanyika yabili?

8 Imaila naakalibonya alimwi, Saatani wakaalwana ceetezya. (Ciyubunuzyo 12:17) Ino wakacita buti ibankamu mpati nobakalibonya? Wakabalwana cakuzwa munzila! Sena tulakonzya kudooneka kuti naa ngowakali kusungilizya kulwana bukombi bwakasimpe munyika yoonse kwakacitika munkondo yanyika yabili? Mumbazu zyoonse zyankondo zyobilo, Banakristo bakali mumapenzi mapati. Ibakwesu abacizi banji bakasikilwa masukusyo aataambiki, eelyo bamwi bakafwa akaambo kalusyomo lwabo. Pele, mbobakacita bakatondezya kuti bakali kwaazuminizya majwi aasintembauzyo aakuti: “Leza, ndatembaula ijwi lyakwe, Leza ngunsyoma cakutayoowa. Ino bantususu bandicitenzi?” (Intembauzyo 56:4; Matayo 10:28) Banakristo bananike abambelele zimwi kwiinda mukuyumizigwa amuuya wa Jehova bakaima cakutazungaana antoomwe. (2 Ba-Korinto 4:7) Akaambo kaboobo, “majwi aa Leza akamwaika koonse-koonse.” (Milimo 6:7, Ci) Noyakatalika nkondo mu 1939, Banakristo basyomeka ibali 72,475 bakalipoota kuti bakatola lubazu mumulimo wakukambauka. Nokuba boobo, ilipooti iitazulide yamu 1945 imwaka nkondo noyakamana, yakatondezya kuti Bakamboni basungu ibali 156,299 bakali kumwaya makani mabotu. Elo kaka Saatani wakazundwa!

9. Ino nzikolo nzi zipya zyakaambilizyigwa ilyakali kulwanwa Nkondo ya Nyika Yabili?

9 Kakunyina kudooneka, imanyongwe aakacitika akaambo kankondo yanyika yabili tanaakapa kuti babelesi ba Jehova badooneke ikuti naa mulimo wakukambauka ulakonzya kuzuzikizyigwa. Masimpe, inkondo noyakaminya kapati mu 1943, izikolo zyobilo zyakaambilizyigwa. Icimwi lino ciitwa kuti Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, cakabambwa kuti kacicitwa mumbungano zyoonse ikuyiisya Kamboni umwi aumwi kukambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya. Icimwi ciitwa kuti Watchtower Bible School of Gilead, cakatalisyigwa kutegwa kaciyiisya bamisyinali ibakali kuyookomezya mulimo wakukambauka muzisi zimwi. Inzya, inkondo noyakamana, Banakristo bakasimpe bakalilibambilide kubeleka mulimo uuyungizyidwe.

10. Ino mbuti busungu bwabantu ba Jehova mbobwakalibonya mu 2003?

10 Elo kaka bakawoonda mulimo mupati! Akaambo kakuyiisyigwa mu Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, ibakubusi abacembeede, ibazyali abana, nobaba bakompeme buya balatola lubazu akuzumanana kuzuzikizya mulimo mupati iwa Jesu. (Intembauzyo 148:12, 13; Joeli 2:28, 29) Mumwaka wa 2003, mweelwe waakati-kati waamwezi, ibali 825,185 bakatondezya mboubindide mulimo kwiinda mukutola lubazu kwaciindi cili mbocibede naa cakuzumanana mumulimo wabupainiya. Mumwaka ngomunya, Bakamboni ba Jehova bakabeleka mawoola aali 1,234,796,477 ikwaambila bantu makani mabotu aa Bwami. Elo kaka Jehova ulikkomenyi akaambo kabusungu bwabantu bakwe!

Mumasi Aambi

11, 12. Ino nzikozyanyo nzi zitondezya makani aakkomanisya aamulimo wabamisyinali?

11 Mumyaka yotatwe buyo, ibakamanizya cikolo ca Gilead alimwi ino-ino ibakamanizya Cikolo Cakwiiya Mulimo bakapa kuti kube mweelwe uuli aatala. Mucikozyanyo, kucisi ca Brazil, kwakali buyo basikumwaya batasiki ku 400 bamisyinali bakusaanguna nobakaunka okuya mu 1945. Ibamisyinali aaba kubikkilizya abaabo ibakabatobela bakabeleka canguzu abakwesu basungu baku Brazil, eelyo Jehova wakaulongezya kapati mulimo wabo. Elo kaka cilakkomanisya kumuntu uuli woonse uuyeeya mbuli mbokwakabede ku Brazil mumazuba aayo ikubona kuti lino bakalipoota mweelwe waatala uusika ku 607,362 mu 2003!

12 Amulange-lange cisi ca Japan. Kaitana talika nkondo yanyika yabili, kwakali basikukambauka Bwami ibabalilwa kumwaanda mucisi eeci. Mukati kankondo, ikupenzyegwa kwakapa kuti mweelwe uceye kapati, eelyo noyakamana nkondo, ibasyoonto buyo mbabakacili baumi kumubili akumuuya. (Tusimpi 14:32) Aabo basyomeka ibakacaala bakakkomana kapati mu 1949 ikutambula bamisyinali bakamanizya cikolo ca Gilead ibali 13. Ibamisyinali aaba bakabakkomanina bakwesu ba ku Japan ibasungu alimwi ibasamausya. Nokwakainda myaka iili 50, nkokuti mu 2003, cisi ca Japan cakalipoota mweelwe waatala wabasikumwaya uusika ku 217,508. Masimpe Jehova wabalongezya kapati bantu bakwe mucisi eeci. Kuli makani aakozyene aazwa muzisi zinji azimbi. Aabo ibabelekela muzilawo zili kunze aacisi cabo bagwasilizya kapati kukumwaigwa kwamakani mabotu cakunga mu 2003 akamvwigwa muzisi zili 235, munsumbu alimwi amuzilawo zyamunyika. Masimpe, nkamu mpati ili mukuzwa “kuzisi zyoonse.”

“Bazwa . . . Kumisyobo Yoonse Akumikowa Yoonse Akumyaambo Yoonse”

13, 14. Ino muunzila nzi Jehova mbwaakatondezya kuti cilayandika kukambauka makani mabotu ‘mumilaka yoonse’?

13 Imaleele aakusaanguna akaambwa nobakamana kunanikwa amuuya usalala basikwiiya ilya Pentekoste 33 C.E., akali aakwaambaula mumilaka kunkamu zyakabungene. Boonse ibakabamvwa ambweni bakali kwaambaula mumulaka wakali kubelesyegwa muzisi zinji, ambweni iwa Chigiliki. Mbwaanga bakali “bantu basyomi,” kulalangilwa kuti alimwi bakali kukonzya kuswiilila miswaangano kutempele mumulaka wa Chihebrayo. Pele, bakakulwaizyigwa kuswiilila nobakamvwa makani mabotu kaakananwa mumulaka ngobakaiya kuzwa kubwana.—Incito 2:5, 7-12.

14 Mazubaano, milaka minji ili mukubelesyegwa mumulimo wakukambauka. Inkamu mpati tiiyakasinsimwa buyo kuti iyoozwa kuzisi kulikke pe, pele “akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse.” Kweelana amakani aaya, Jehova wakasinsima boobu kwiinda muli Zekariya: “Bantu bali ikumi bazwa kumisyobo yoonse akumyaambo yoonse bayoojata cikobela camuntu mu-Juda, bayooti, Atweende anywebo, nkaambo twamvwa kuti Leza mpali akati kanu.” (Zekariya 8:23) Nokuba kuti Bakamboni ba Jehova tabacijisi cipego cakwaambaula mumilaka, balizi mbociyandika kuyiisya bantu mumulaka wabo.

15, 16. Ino mbuti bamisyinali abamwi mbobaubweza mukuli wakukambauka mumyaambo minyenzi?

15 Masimpe, mazubaano kuli milaka misyoonto iibelesyegwa kapati muzibaka zinji, mbuli mulaka wa Chingisi, Chifrench alimwi a Chispanish. Nokuba boobo, aabo ibakalongela kuzisi zimwi kuti bakabelekele nkuko balaiya milaka yakucisi ooko ikutegwa makani mabotu abasikile aabo ‘basalidwe kuti babe abuumi butamani.’ (Milimo 13:48, Ci) Eeci cilakonzya kukatazya. Ibakwesu bakucisi ca Tuvalu cili ku South Pacific nobakali kuyanda kuti imabbuku kaali mumulaka wabo, umwi wabamisyinali wakaubweza mukuli ooyu. Mbwaanga kwakanyina bbuku lipandulula mabala, wakatalika kulemba mulongo wamabala ancaapandulula aamumulaka wa Chituvalu. Nokwakainda ciindi, ibbuku lya Mulakonzya Kupona Kukabe Kutamani mu-Paradaiso Anyika * lyakamwaigwa mumulaka wa Chituvalu. Bamisyinali nobakasika ku Curaçao, kwakanyina mabbuku aamba zyamu Bbaibbele niliba bbuku lipandulula mabala mumulaka wakooko pe, iwa Chipapiamento. Alimwi kwakali manjaka mapati ajatikizya mbuli mulaka ooyu mbuwakeelede kulembwa. Nokuba kuti kwakali twaambo tuli boobu, mumyaka buyo yobilo kuzwa ciindi nobakasika bamisyinali, katulakiti ka Bunakristo kakusaanguna kaamba zyamu Bbaibbele kakamwaigwa mumulaka ooyu. Mazubaano, mulaka wa Chipapiamento ngumwi wamilaka iili 133 Ngazi Yamulindizi moimwaigwa antoomwe a Chingisi.

16 Ku Namibia, bamisyinali bakasaanguna kuunka tiibakajana Kamboni naba omwe uukonzya kubagwasya kusandulula. Kunze lyaboobo, imulaka omwe wakooko wa Chinama wakanyina mabala aabelesyegwa kapati mutwaambo mbuli bbala lyakuti “kulondoka.” Misyinali umwi wakaamba kuti: “Kumakani aakusandulula ndakali kubelesya kapati bamayi baacikolo bakali kwiiya Bbaibbele. Mbwaanga kasimpe tiibakakazi kapati, ndakali kubeleka ambabo ikutegwa ndisinizye kuti muzila umwi aumwi uli kabotu.” Pele, ikatulakiti kakuti Buumi Munyika Impya kakazoosandululwa mumilaka yone yaku Namibia. Mazubaano, Ngazi Yamulindizi ilamwaigwa lyoonse mumulaka wa Chikwanyama a Chindonga.

17, 18. Ino mbuyumu-yumu nzi buli mukulwanwa ku Mexico akumasi aambi?

17 Imulaka uubelesyegwa kapati ku Mexico ngwa Chispanishi. Nokuba boobo, bana Spain kabatanaunka okuya, kwakali milaka minji yakali kubelesyegwa alimwi asunu minji icibelesyegwa. Aboobo, imabbuku aa Bakamboni ba Jehova alalembwa mumilaka yaku Mexico iili ciloba alimwi a Musyobo Wakutambaika iwaku Mexico. Mulimo Wesu Wabwami wamu Chimaya ngowakatalika akati kamabbuku amwaigwa amwezi mumulaka wabana India baku America. Masimpe, ibanji ba Maya, ba Aztecs abamwi balajanika akati kabasikumwaya Bwami ibali 572,530 ku Mexico.

18 Mumyaka misyoonto buyo yainda, bantu banji baunka mumasi amwi kabali bazangalisi, ambweni balalonga akaambo kakuyandaula zyamubuumi. Eeci capa kuti zisi zinji kazijisi bantu baambaula milaka yakunze aacisi banji kwaciindi cakusaanguna. Bakamboni ba Jehova baubweza mukuli ooyu. Mucikozyanyo, ku Italy kuli mbungano alimwi atukamu tubelesya milaka iili 22 kunze kwa Chiitalian. Ikutegwa bagwasye bakwesu kukambauka kabotu kubantu baambaula milaka iimbi, kwakacitwa bubambe bwazikolo izyakuyiisya milaka iili 16 kubikkilizya a Mulaka Wakutambaika buya waku Italy. Muzisi zinji azimbi, Bakamboni ba Jehova balimukucita mbubwenya ikutegwa bakonzye kusikila bantu banji ibali mukulonga. Masimpe, akaambo kakugwasyilizigwa a Jehova, inkamu mpati ili mukuzwa mumilaka minji.

“Munyika Yoonse”

19, 20. Mmajwi nzi aa Paulo aali mukuzuzikizyigwa kapati sunu? Amupandulule.

19 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Sa tabana kumvwa? Balimvwide. Ijwi lyabo lyamwaika munyika yoonse, Makani aabo asika nikuba kumagolelo aansi.” (Ba-Roma 10:18) Ikuti naa mbocakabede ncobeni mumwaanda wamyaka wakusaanguna oobu, nkokuti sunu ciliindilide aawa. Ibantu banji, ambweni kwiinda mbocakabede kaindi, bali mukwaamba kuti: “Nootembaula Jehova kuziindi zyoonse, intembauzyo zyakwe zilaba mukanwa lyangu lyoonse.”—Intembauzyo 34:1.

20 Kunze lyaboobo, imulimo tuuli mukuya aansi. Imweelwe wabasikwaambilizya Bwami uyaabuya atala. Ciindi cinji ciyaabuyungizyigwa mumulimo wakukambauka. Tuulunzuma twanyendo zyakupilukila tulacitwa alimwi zyuulu zili mbozibede izyaziiyo zya Bbaibbele zilasololelwa. Ibantu batondezya luyandisisyo balazumanana kujanika. Mwaka wamana, mweelwe mupya wabantu ibakajanika ku Ciibalusyo calufwu lwa Jesu wakasika ku 16,097,622. Kakunyina kudooneka, mulimo ucili mupati. Atuzumanane kwiiya lusyomo luyumu lwabakwesu ibakaliyumya mukupenzyegwa kutaambiki. Alimwi atutondezye busungu bwabakwesu boonse balo kutalikila mu 1919 ibakabeleka canguzu mumulimo wa Jehova. Toonse atwiingule kumajwi aakwiinduluka aasintembauzyo aakuti: “Kufumbwa zilenge ziyooya zitembaule Jehova! Amutembaule Jehova!”—Intembauzyo 150:6.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 Amubone lipooti yaamwaka apeeji 26 kusikila aa 29 mumagazini eeyi.

^ munc. 15 Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino mmulimo nzi ibakwesu ngobakatalika kubeleka mu 1919, alimwi ino nkaambo nzi ncowakali muyumu?

• Ino mbabani ibakayobololwa ikutegwa bagwasyilizye mumulimo wakukambauka?

• Ino makani nzi ngobalemba bamisyinali alimwi abamwi ibabelekela mumasi aatali akwabo?

• Ino ncitondezyo nzi ncomukonzya kuzubulula ikutondezya kuti Jehova uli mukulongezya mulimo wabantu bakwe sunu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Chart of page 26-29)

LIPOOTI YAMWAKA WAMULIMO WA 2003 YA BAKAMBONI BA JEHOVA NYIKA YOONSE MBWIIZULWA

Amubone Bbaundi Volyumu