Skip to content

Skip to table of contents

Amuzumanane Kulilemeka Kwiinda Mukubamba Moyo Wanu

Amuzumanane Kulilemeka Kwiinda Mukubamba Moyo Wanu

Amuzumanane Kulilemeka Kwiinda Mukubamba Moyo Wanu

“Bamba moyo wako cakucenjela loko, nkaambo mulinguwo mobuzwa buumi.”—TUSIMPI 4:23.

1-3. (a) Ino mbuti bantu ziindi zinji mbobatondezya kuti tababikkili maano kukulilemeka kwabo? Amupe cikozyanyo. (b) Ino nkaambo nzi ncociyandika kulanga-langa mbokuyandika kulilemeka?

CIFWANIKISO cilakonzya kulibonya kuti ncansiku. Ambweni cilakonzya kulibonya kuti taceendelani amboipentedwe ŋanda. Kufwumbwa naa kuli mbocili cibotu-botu, mwini uboneka kuti taciciyandi pe. Cifwanikiso eeci ciyootolwa kusalaula akucibikka amuulo wa $29 (U.S.). Mukumana kwamyaka misyoonto buyo, mukamwini mupya wajana kuti citandila ku $1,000,000.00! Ee, cifwanikiso eeci lwaba lwija lwankuku. Amuyeeyele buyo mbwakonzya kulimvwa mwini iwatakali kucibikkila maano cintu eeci ciyandika kapati!

2 Ziindi zinji cintu cili boobu cilacitika akukulilemeka nkokuti ikusalala kwamuntu mukulilemeka. Ibantu banji sunu balakuubya-ubya kulilemeka kwabo. Ibamwi bakubona kuti mbukkale bwakaindi, bwalo ibutagwasyi sunu pe. Aboobo, balaleka kulilemeka kutegwa bajane kantu kamwi. Ibamwi balaleka kulilemeka ikutegwa balikkomanisye kwaciindi cisyoonto buyo kwiinda mukoonana. Ibamwi balacileka kulilemeka ikutegwa balumbaizyigwe abeenzinyina naa kumusimbi naa musankwa.—Tusimpi 13:20.

3 Ibanji balamuka kapati ikubona mbuli kulilemeka kwabo mbokwakali cintu ciyandika kapati. Ikucileka kulilemeka kwabo ziindi zinji kubaletela mapenzi. Kweelana a Bbaibbele mbolyaamba, izitobela akaambo kakutalilemeka zili mbuli musamu uujaya, ‘akulula mbuli mululwe.’ (Tusimpi 5:3, 4) Kweelana ambokunyongenyi kulilemeka mazubaano, ino mbuti mbomukonzya kukukkomanina alimwi akuzumanana kulilemeka? Tulabikkila maano kuntaamu zyotatwe nzyotukonzya kubweza.

Amubambe Moyo Wanu

4. Ino moyo wacikozyanyo ncinzi, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kuubamba?

4 Iciyandika kapati mukuzumanana kulilemeka nkubamba moyo. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Bamba moyo wako cakucenjela loko, nkaambo mulinguwo mobuzwa buumi.” (Tusimpi 4:23) Ino ‘moyo wanu’ waambwa aawa ncinzi? Tauli moyo wini buya pe. Moyo wacikozyanyo. Caamba mbomubede mukati, kubikkilizya amizeezo, mbomulimvwa alimwi nzyomulombozya kucita. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Uleelede kuyandisya Jehova Leza wako amoyo wako woonse, amuuya wako woonse, anguzu zyako zyoonse.” (Deuteronomo 6:5) Mulawo ooyu Jesu wakawaamba kuti ngomupati kwiinda yoonse. (Marko 12:29, 30) Kakunyina kudooneka, ooyu moyo wesu ulayandika kapati. Ulayandika kuubamba kabotu.

5. Ino mbuti moyo mboukonzya kuyandika kapati alimwi amboukonzya kutuletela ntenda?

5 Nokuba boobo, alimwi Ibbaibbele lyaamba kuti “moyo wamuntu uleena kwiinda zintu zyoonse, ulijisi bulwazi bukaka kupona, taakwe uukonzya kuzibisya mbuubede.” (Jeremiya 17:9) Ino mbuti moyo mbuukonzya kweena, nkokuti cintu cikonzya kutuletela ntenda? Mucikozyanyo, imootokala ncibelesyo ciyandika kapati, mane cilakonzya kutugwasya kufwutusya muntu naa kuli calubila. Pele ikuti naa uudilaya taunyoni kutegwa weende kabotu, imootokala ulakonzya kuba cilijazyo. Mbubwenya buyo, ikuti naa tamuubambi moyo wanu, munooyendelezyegwa nzyomulombozya, eelyo bukkale bwanu bunooli bwamapenzi. Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Uusyoma moyo wakwe mwini mufubafuba, pele oyo uuenda mubusongo ulavunwa.” (Tusimpi 28:26) Masimpe, mulakonzya kweenda mubusongo akuvwunwa kumapenzi mapati ikuti kamubelesya Jwi lya Leza kuti limusololele, mbubwenya mbomukonzya kulanga amaapu iitondezya mugwagwa kamutanatalika lweendo.—Intembauzyo 119:105.

6, 7. (a) Ino kusalala ncinzi, alimwi ino nkaambo nzi ncokuyandika kubabelesi ba Jehova? (b) Ino tuziba buti kuti bantu batalondokede balakonzya kutondezya kusalala kwa Jehova?

6 Imoyo wesu tuukonzyi kuyandisya kulilemeka ulikke pe. Tweelede kuusololela kucita boobo. Nzila imwi mbomukonzya kucita boobo nkwiinda mukuyeeyesya mbokuyandika kapati kulilemeka. Ibube oobu buliswaangenyi kapati akusalala kwalo kuli ncitondezyo cakubula busofwaazi naa ikubula cibi. Ikusalala mbube bubotu bwalo buli ncibeela cabukkale bwa Jehova Leza. Tupango tunji mu Bbaibbele tulabuswaanganya bube oobu kuli Jehova. Mubwini, Ibbaibbele lyaamba kuti “Kusalalisya kuli-Jehova.” (Kulonga 28:36) Pele, ino bube oobu busumpukide boobu inga bwatugwasya buti tobantu batalondokede?

7 Jehova utwaambila boobu mu Jwi lyakwe: “Amusalale, nkaambo ndasalala mebo.” (1 Petro 1:16) Masimpe, tulakonzya kwiiya kusalala kwa Jehova; tulakonzya kuba bantu batasofweede kulinguwe alimwi akuzumanana kuba bantu balilemeka. Aboobo, ciindi notutantamuka micito iitasalali iisofwaazya, tulangila kujana acoolwe cipati alimwi cikkomanisya icakutondezya bube bubotu kapati bwa Leza Mupatikampatila. (Ba-Efeso 5:1) Tatweelede kuyeeya kuti tatukonzyi kucikonzya pe, nkaambo Jehova mmusongo alimwi ngu Simalelo uulanganya kabotu walo uutayandi zintu zinji nzyotutakonzyi kucita. (Intembauzyo 103:13, 14; Jakobo 3:17) Masimpe, kuzumanana kusalala kumuuya amukulilemeka kuyandika kusolekesya. Pele, mwaapostolo Paulo wakaamba kuti ‘lukakatilo abusalazi nzizya Kristo.’ (2 Ba-Korinto 11:3) Sena tatweelede kusolekesya kusalala mukulilemeka mbwaanga nkukwa Kristo alimwi a Bausyi? Kayi, bakatondezya luyando kulindiswe ndotutakonzyi kupa andiswe. (Johane 3:16; 15:13) Cilayandika kapati ikulumba kwiinda mukupona buumi bwakusalala mukulilemeka. Ikuti naa kulilemeka kwesu kakuli nzila yakulumba Jehova, tuyookubikkila maano akubamba moyo wesu.

8. (a) Ino mbuti mbotukonzya kusanina moyo wacikozyanyo? (b) Ino ncinzi mubandi wesu ncoukonzya kuyubununa kujatikizya mbotubede?

8 Tulakonzya kubamba moyo wesu kwiinda munzila njotulisanina. Lyoonse tweelede kusanina moyo amizeezo yesu acakulya cibotu cakumuuya alimwi akugamika mizeezo yesu kumakani mabotu aa Bwami bwa Leza. (Ba-Kolose 3:2) Imibandi yesu ayalo yeelede kutondezya kuti nkotugamikide mizeezo. Ikuti naa tujisi mpuwo yakubandika zintu zyakumubili amakani aajatikizya zyakutalilemeka, tuli mukuyubununa mbuli mboubede moyo wesu. (Luka 6:45) Muciindi caboobo, atube ampuwo yakwaamba makani aajatikizya zintu zyakumuuya alimwi aayaka. (Ba-Efeso 5:3) Ikutegwa tubambe moyo wesu, kuli ntenda nzyotweelede kweeleba. Atubandike ntenda zyobilo.

Amuccije Bwaamu

9-11. (a) Nkaambo nzi aabo ibayalampya lulayo luli ku 1 Ba-Korinto 6:18 ncobalangilwa kunjila mukutalilemeka kapati? Amupe cikozyanyo. (b) Ikuti naa tuli mukuccija bwaamu, ino ncinzi ncotuli mukweeleba? (c) Ino mwaalumi uusyomeka Jobu ncikozyanyo nzi cibotu kapati ncaakatusiila?

9 Jehova wakasololela mwaapostolo Paulo kulemba lulayo ilwagwasya banji kubamba moyo akuzumanana kulilemeka. Paulo wakaamba kuti: “Amucije bwaamu.” (1 Ba-Korinto 6:18) Amubone kuti tanaakaamba buyo kuti “Amuleke bwaamu.” Banakristo beelede kwiinda aawo. Beelede kuccija buya kumicito yakutalilemeka mbubwenya mbuli mbobakonzya kuccija ntenda. Ikuti naa twayalampya lulalyo oolu, tuyoolangilwa kutalika kutalilemeka kapati, eelyo takatukkomanini Leza pe.

10 Mucikozyanyo, banyina bamusanzya mwanaabo musankwa akumusamika ikulibambila kuunka kucisobano cimwi ciyandika kapati. Imwana walomba kuti akasobane anze mukwasyi kautana talika kweenda. Banyina bamuzumizya, pele bamukasya buyo cintu comwe bati: “Utaunki munsi aaciziba cameenda aali aanze. Ikuti ulibisye atombe ulaumwa.” Nokuba boobo, mukaindi kasyoonto buyo, banyina babona mwanaabo ngooyo uyaabudadalika kweenzya tunwe twakumaulu mumbali-mbali aciziba cameenda. Pele tanabija atombe pe. Nokuba boobo, tabikkilide maano kukucenjezya kwakuti ataunki munsi aaciziba cameenda alimwi ulangilwa kuti ulaafwaafwi kulibisya atombe. (Tusimpi 22:15) Ibakubusi abapati banji ibeelede kubikkila maano kapati abalo balacita mbubwenya oobu. Munzila nzi?

11 Mazuba aano ibanji nobalizumizya ‘kuzisusi zyuusya nsoni,’ nkokuti makwebo aamusyobo mupya atalika aakusambala makani aajatikizya koonana kutali kwamumulawo. (Ba-Roma 1:26, 27) Kweebelela naa kubala makani aabusya muzeezo wakoonana kwaduma kapati mumamagazini, mabbuku, mumavidiyo alimwi aa internet. Bantu aabo ibasala kuyeeya zintu zili boobu mumizeezo yabo tabali mukuccija bwaamu pe. Bali mukusobana abwaamu, kabeenzya tunwe mumbali-mbali kwiinda mukutabikkila maano kukucenjezya kwa Bbaibbele. Muciindi cakuubamba moyo, balimukuunyonganya azifwanikiso izikonzya kutola myaka kaziliko mumizeezo. (Tusimpi 6:27) Atwiiye kuli Jobu walo wakabamba cizuminano ameso aakwe icakutaazumizya kulanga cintu cikonzya kumupa kuti acite cintu cibi. (Jobu 31:1) Elo ncibotu kaka cikozyanyo eeci kutobela!

12. Ino mbuti Banakristo beebana mbobakonzya ‘kuccija bwaamu?’

12 Cilayandika kapati ‘kuccija bwaamu’ nomweebana. Ciindi eeci nciindi cikkomanisya alimwi cabulangizi, pele ibakubusi bamwi beebana balacinyonganya ciindi eeci kwiinda mukucita milimo yamafwunze. Akaambo kakucita boobu, balainyonganya ntalisyo mbotu yalukwatano, nkokuti bulongwe buyeeme aluyando lwini-lwini, kulyeendelezya alimwi akuswiilila Jehova Leza. Banabukwetene bamwi Banakristo bakacita milimo yamafwunze nobakali kweebana. Kabakwetene kale, imukaintu wakazumina kuti manjezeezya aakwe akamukatazya kapati, cakuti nobuba buzuba bwabwiinga tiibwakamukkomanisya pe. Wakazumina ulaamba: “Ndali kulomba kulekelelwa a Jehova ziindi zinji. Nokuba boobo, myaka iili ciloba yamana kuzwa ciindi eeco, pele manjezeezya aangu acindikatazya.” Cilayandika kapati kuti aabo ibacita zibi zili boobo balombe lugwasyo kubaalu Banakristo. (Jakobo 5:14, 15) Nokuba boobo, Banakristo banji beebana balacita cabusongo, eelyo tabaciti milimo yamafwunze nobeebana. (Tusimpi 22:3) Tabamaninini mukutondezyanya luyando. Ciindi nobali antoomwe, balajana muntu wakubasindikila alimwi tabaunki mumasena aasisikide kabali bobilo.

13. Ino nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kweebana amuntu uutabelekeli Jehova?

13 Banakristo beebana abantu batabelekeli Jehova balalangilwa kujana buyumuyumu kapati. Mucikozyanyo, ino mbuti mbomunga mwamvwana amuntu uutamuyandi Jehova Leza? Cilayandika kapati ikuti Banakristo bakkale amuntu uumuyanda Jehova alimwi uulemeka zyeelelo zyakwe zyakulilemeka. Ijwi lya Leza litwaambila kuti: “‘Mutabi nimusungwa mujoko antoomwe abaabo batali bazumini mbumupambukene abo. Nkaambo bululami bulaswaana buti abusendami? Awalo mumuni ulavwelana buti amudima?”—2 Ba-Korinto 6:14.

14, 15. (a) Ino muzeezo nzi uulubide bamwi ngobajisi kujatikizya ncolipandulula bbala lya “bwaamu”? (b) Ino “bwaamu” bubikkilizya micito nzi, alimwi ino mbuti Banakristo mbobakonzya ‘kuccija bwaamu?’

14 Alimwi luzibo lulayandika. Tatukonzyi kubuccija kabotu bwaamu ikuti katutazi kabotu kuti bwaamu ncinzi. Mazubaano bantu bamwi bajisi muzeezo uulubide kujatikizya “bwaamu.” Bayeeyela kuti balakonzya kukumana kulombozya koonana kabatakwetwe naa kukwata kulikke kuti kabataonani amuntu. Niziba mbunga zimwi zilanganya makani aabuumi bwabantu zisyomwa zisola kucesya mweelwe wabakubusi bamita zikulwaizya bakubusi kucita milimo yamafwunze iitakonzyi kubapa kumita. Ibusolozi oobu bulasowa. Ikweeleba kumita kumuntu uutakwetwe tacili cintu comwe akuzumanana kulilemeka pe alimwi eeci tacili ncolipandulula ibbala lyakuti “bwaamu” cilikke pe.

15 Ibbala lya Chigiliki lyakuti por·neiʹa lyakasandululwa kuti “bwaamu” lilijisi bupanduluzi bunji kapati. Liliswaangene akoonana kwabantu batakwetene alimwi lyaamba kapati ikuzibelesya munzila iitondwa zibeela zyamubili zibelesyegwa mukoonana. Ibbala lya Por neiʹa lilabikkilizya micito mbuli kubikka cinswe caumwi kumulomo, koonana kwakumatako alimwi akusobanya cinswe camuntu uumbi izicitwa mumaanda aakucitila buvwuule. Ibantu bayeeya kuti micito yamafwunze iili boobu tabuli “bwaamu” balicenga buya alimwi bacegwa mutukole twa Saatani. (2 Timoteo 2:26) Kunze lyaboobo, ikuzumanana kulilemeka tacaambi buyo kutantamuka mucito uuli woonse uupa kucita bwaamu pe. Ikutegwa ‘tuccije bwaamu’ tweelede kutantamuka micito yoonse iisofwaazya kwiinda mukoonana akutalilemeka kabotu kwalo kukonzya kusololela kucibi cipati ca por·neiʹa. (Ba-Efeso 4:19) Ikuti naa twacita oobo, tulakonzya kuzumanana kulilemeka.

Amweelebe Ntenda Yakusobana Abasimbi Naa Basankwa

16. Ino kutondezyanya luyando kweelela mubukkale buli buti, kweelana ambokutondezyedwe acikozyanyo cili camu Magwalo?

16 Ikutegwa tuzumanane kulileka kabotu, intenda yabili njotweelede kucenjelela njakusobana abasimbi naa basankwa. Ibamwi balakonzya kwaamba kuti kusobana abasimbi naa basankwa tacilubide pe. Masimpe, kuli ciindi alimwi abusena notweelede kutondezya luyando. Izaka a Rebeka bakabonwa ‘kabasobana,’ eelyo bakali kubalangilila bakabona kuti tiibakali banabakwabo pe. (Matalikilo 26:7-9) Pele bakali banabukwetene. Mbobakali kutondezyanya luyando bwakaleelede. Kusobana abasimbi naa basankwa kuliindene kapati kuli ceeci.

17. Ino kusobana abasimbi naa basankwa caamba nzi, alimwi ino mbuti penzi eeli mbolikonzya kubambwa?

17 Ikusobana abasimbi naa basankwa kulakonzya kupandululwa kuti nkutondezya luyando kuli umwi kakunyina kusinizya kuti uyanda kuya kukwatana anguwe. Ibantu balikatazyide mbobakalengwa, aboobo, kakunyina kudooneka kuli nzila nzinji kapati muntu mbwakonzya kusobana abasimbi naa basankwa. Aboobo zimwi zilakatazya kuziba. (Tusimpi 30:18, 19) Aboobo, milawo miyumu yakulilemeka taili njenzila yakumanizya penzi eeli. Muciindi caboobo, cintu cimwi ciinda milawo cilayandika, nkokuti kulilingula cakusinizya alimwi akuzibelesya kapati njiisyo zyamu Bbaibbele.

18. Ino ncinzi cipa kuti bantu bamwi kabasobana abasimbi naa basankwa, alimwi nkaambo nzi cilengwa eeci ncocinyonganya?

18 Ikuti naa tulalilingula cakusinizya, ibunji bwesu tulakonzya kuzuminizya kuti, ikuti naa musimbi naa musankwa watondezya kuti ulatuyanda kapati, tulakkomana. Kulimvwa boobu ncilengwaleza. Pele, sena tulasobana abasimbi naa basankwa kutegwa bantu batukkomanine antela ikutegwa tuyungizye bulemu mbotujisi? Ikuti naa mbotucita oobo, sena tulabikkila maano kupenzi ndyotukonzya kuleta? Mucikozyanyo, Tusimpi 13:12 yaamba kuti: “Bulangizi butafwambi kuzuzikizigwa bulacisya moyo.” Ikuti katuyandisya kusobana amuntu umwi, ambweni tatuzi mbuli mbwalimvwa walo. Walo ulakonzya kutalika kulangila kuti muleebana alimwi mane akuyookwatana buya. Ikutyompwa kukonzya kutobela kulakonzya kunyonganya kapati. (Tusimpi 18:14) Ikusobanya caali mbobaliteelela bantu bamwi ndunya.

19. Ino mbuti kusobana abasimbi naa basankwa mbokukonzya kubikka lukwatano lwa Banakristo muntenda?

19 Cilayandika kapati ikutasobana amukaintu ukwetwe naa mwaalumi ukwete. Ikutondezya luyando kumuntu ukwetwe naa ukwete, antela muntu ukwetwe naa kukwata kutondezya luyando kumuntu umbi taciluzi pe. Cilausisya kujana kuti Banakristo bamwi munzila iilubide bayeeya kuti kunyina cilubide akuyandana abasimbi naa basankwa bambi kunze lyayooyo ngobakwetene limwi. Ibamwi balabayubunuda naaba makani aabakatazyide aabo “ibalongwe” bali boobo, nokuba kubaambila buya zili mumizeezo yabo zyalo nzyobataambili mbobakwetene limwi. Icitobela ncakuti, luyando luli boobu lulakomena akutalika kuyeeya muntu ooyo lyoonse calo cikonzya kunyonganya lukwatano nokuba kulumana buya. Banakristo bakwetene beelede kuyeeya kucenjezya kwa Jesu kujatikizya bumambi ikuti butalikila mumoyo. (Matayo 5:28) Aboobo, atuubambe moyo akutantamuka bukkale ibukonzya kusololela kumicito yuusisya.

20. Ino tweelede kukanza kukubona buti kulilemeka kwesu?

20 Masimpe, tacili cuuba-uba kuzumanana kulilemeka munyika iizwide kutalilemeka. Aboobo, amuyeeye kuti ncuuba-uba kuzumanana kulilemeka kwiinda kuyootalika buya ikuti naa mwakali cilekede. Masimpe, Jehova “nguuinda kulekelela” alimwi ukonzya kubasalazya aabo ibeempwa camasimpe kuzibi zyabo. (Isaya 55:7) Nokuba boobo, Jehova tabakwabilili aabo batalilemeki kuzintu ziboola akaambo kamilimo yabo yamafwunze. Izitobela zilakonzya kutola myaka minji, ambweni kwabuumi bwabo buya boonse. (2 Samuele 12:9-12) Amucite mbuli mbomukonzya ikutegwa muzumanane kulilemeka kwiinda mukubamba moyo wanu. Ikusalala akulilemeka mumeso aa Jehova Leza amukubone kuba cintu ciyandisi alimwi mutacileki pe.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino kulilemeka caamba nzi, alimwi ino nkaambo nzi ncociyandika?

• Ino mbuti mbotukonzya kuubamba moyo wesu?

• Ino ncinzi cijatikizyidwe mukuccija bwaamu?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kuleka kusobana abasimbi naa basankwa?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 11]

Imootokala ulakonzya kuba cilijazyo ikuti naa tiiwalulamikwa kabotu

[Zifwanikiso izili apeeji 12]

Ino ncinzi cikonzya kucitika ikuti naa twatalika kukuyalampya kucenjezya?

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Ikweebana cabulemu kulakkomanisya alimwi kulamulemeka Leza