Skip to content

Skip to table of contents

“Kosungwaalila Milimo Yabukambausi”

“Kosungwaalila Milimo Yabukambausi”

“Kosungwaalila Milimo Yabukambausi”

“Kolibamba kuzintu zyoonse, . . . kosungwaalila milimo yabukambausi.”—2 TIMOTEO 4:5.

1. Ino mmalailile nzi Jesu ngaakapa batobeli bakwe?

ZINA lya Jehova alimwi amakanze zili mukwaambilizyigwa munyika yoonse. Cili boobu akaambo kakuti bantu ba Leza balyaabide balaabikkila maano malailile Jesu Kristo ngaakapa batobeli bakwe aakuti: “Kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala, alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila.”—Matayo 28:19, 20.

2. Ino mulangizi Timoteo wakapegwa malailile nzi, alimwi ino ninzila nzi balangizi Banakristo mbobakonzya kuubeleka kabotu mulimo wabo?

2 Basikwiiya ba Jesu bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakaabikkila maano kapati malailile aaya. Mucikozyanyo, mwaapostolo Paulo wakakulwaizya Munakristonyina mulangizi Timoteo kuti: “Kosungwaalila milimo yabukambausi, kokondezesya mulimo ngowakapegwa.” (2 Timoteo 4:5) Mazuba aano, nzila yomwe mulangizi mbwakonzya kuubeleka kabotu mulimo wakwe nkwiinda mukuba sikwaambilizya Bwami musungu, uutola lubazu lyoonse mumulimo wamumuunda. Mucikozyanyo, mulangizi wa Ciiyo Cabbuku Cambungano ulijisi coolwe cibotu cakusololela mumulimo wakukambauka alimwi akuyiisya bamwi. Paulo wakauzuzikizya mukuli wakwe wakwaambilizya makani mabotu alimwi wakagwasilizya mukuyiisya bamwi mulimo.—Incito 20:20; 1 Ba-Korinto 9:16, 17.

Bakambausi Basungu Bansiku

3, 4. Ino zintu nzi zyakamucitikila Filipo kali mukambausi?

3 Banakristo bansiku bakalizibidwe kuti mbakambausi basungu. Amulange-lange mukambausi Filipo. Wakali umwi wabali “musanu mubabili, abali empuwo mbotu, abazwide Muuya Uusalala abusongo” bakasalwa kuti baabile cakulya kakunyina kusalaula kuli bamukabafwu Banakristo iba Giliki alimwi aba Hebrayo mu Jerusalemu. (Incito 6:1-6) Nowakamana mulimo ooyu waalubazu alimwi akupenzyegwa nokwakapa kuti bamwaike boonse Banakristo kunze buyo lyabaapostolo, Filipo wakaunka ku Samariya. Ookuya wakakambauka makani mabotu alimwi wakalijisi nguzu zyamuuya uusalala zyakukonzya kugusya madaimona, kuponya balemenyi alimwi abalebukidwe mubili. Bana Samariya banji bakautambula mulumbe wa Bwami, eelyo bakabbabbatizyigwa. Nobakamvwa makani aaya, baapostolo ku Jerusalemu bakatuma mwaapostolo Petro a Johane ku Samariya ikutegwa basyomi ibakazwaa kubbapatizyigwa bakonzye kutambula muuya uusalala.—Incito 8:4-17.

4 Kumane boobo, muuya wa Leza wakasololela Filipo kuti akaswaanganye muzibe waku Etiopiya mumugwagwa uuya ku Gaza. Filipo naakamana kupandulula businsimi bwa Isaya cakusalazya, ‘mwaalumi ooyu wabwami bupati bwa Kandake mwami mupati waku Etiopiya’ wakasyoma muli Jesu Kristo, eelyo wakabbapatizyigwa. (Incito 8:26-38) Eelyo Filipo wakaunka ku Azotu amane wakaya ku Kaisareya “uya bukambauka Makani Mabotu” nzila yoonse. (Incito 8:39, 40) Masimpe wakasiya cikozyanyo cibotu mukucita mulimo wabukambausi!

5. Ino bana basimbi ba Filipo bone bakalizibidwe akaambo kakucita nzi?

5 Filipo wakacili musungu mumulimo mumyaka iitandila ku 20 yakatobela kali mu Kaisareya. Paulo a Luka nobakakkala anguwe muŋanda yakwe, wakalijisi “bana basimbi bone abatezi mwaalumi, abakali kusinsima.” (Incito 21:8-10) Beelede kuti bakaliyiisyidwe kabotu kumuuya, bakalijisi busungu kumulimo alimwi bakalijisi coolwe cakutola lubazu mukusinsima. Ibusungu bwabazyali kumulimo bulakonzya kubajatikizya bana basankwa abasimbi mazubaano, ikubakulwaizya kuti bukambausi bube ngomulimo mubuumi bwabo.

Bakambausi Basungu Sunu

6. Ino bakambausi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakazwidilila buti?

6 Mubusinsimi bwakwe ibwaamba zyamazuba eesu alimwi aciindi cakumamanino, Jesu Kristo wakaamba kuti: “Kuleelede kuti anzina Makani Mabotu akakambaukwe kumasi oonse.” (Marko 13:10) Imamanino ayakuboola makani mabotu aakumana kukambaukwa “munyika yoonse.” (Matayo 24:14) Paulo abakambausi bamumwaanda wamyaka wakusaanguna nobakali kukambauka makani mabotu, ibanji bakaba basyomi alimwi imbungano zyakali kubambwa mumasena manji mu Bulelo bwa Roma boonse. Ibaalu bakasalidwe kuti babeleke mumbungano eezi bakali kutola lubazu mumulimo wabukambausi antoomwe abanyina abacizi alimwi mulimo wakukambauka wakasakana kapati. Ijwi lya Jehova lyakasakana akuzunda canguzu mumazuba aayo, mbubwenya mbuli mbocibede asunu nkaambo tuulunzuma ituli mbotubede itwa Bakamboni ba Jehova tuli mukucita mulimo wabukambausi. (Incito 19:20) Sena muli umwi wabaabo basikutembaula Jehova bakkomenyi?

7. Ino ncinzi basikwaambilizya Bwami ncobali mukucita sunu?

7 Basikwaambilizya Bwami basunu banji balacibelesya coolwe cakuyungizya ciindi cakutola lubazu mumulimo wakukambauka. Izyuulu zili mbozibede zyanjila mulimo wabumisyinali alimwi myaanda yazyuulu balatola lubazu mumulimo waciindi coonse iwabukambausi kabali bapainiya baciindi coonse naa bagwasilizya. Wabotaace mulimo uuli mukucitwa abaalumi, bamakaintu alimwi abana wakubeleka kabali basikwaambilizya Bwami basungu! Masimpe, bantu ba Jehova boonse bali mukukkomana azilongezyo zyakwe mbobayaabubeleka calukamantano kabali Banakristo bakambausi.—Zefaniya 3:9.

8. Ino mmulimo nzi wakulemba uuli mukucitwa sunu, alimwi ucitwa abani?

8 Leza wakabapa batobeli ba Jesu bananike imukuli wakwaambilizya makani mabotu munyika yoonse. Ibali mukubagwasyilizya mumulimo ooyu wakukambauka ‘nimbelele zimwi’ izya Kristo iziyaabuvwula. (Johane 10:16) Munzila yabusinsimi, imulimo ooyu uufwutula bantu ulakozyanyisigwa akulemba ankumo zyabaabo ibalila akutongela akaambo kazintu zisesemya izili mukucitika sunu. Ibasizibi balaafwaafwi kunyonyoonwa. Kwaciindi cino, masimpe tujisi coolwe cakutola kasimpe kafwutula kubantu munyika.—Ezekiele 9:4-6, 11.

9. Ino mbuti bapya mbobakonzya kugwasyigwa mumulimo?

9 Ikuti naa twali kutola lubazu mumulimo wakukambauka kwaciindi cili mbocibede, kweelede kuti tulakonzya kucita bubambe bwakugwasya bapya mumbungano. Ciindi aciindi, tulakonzya kunoowunka ambabo mumulimo. Ibaalu beelede kukulwaizyigwa kusolekesya ikutegwa bagwasye basyominyina kumuuya. Ikusolekesya kwabalangizi balibombya kulakonzya kugwasya kapati ikutegwa ibamwi babe bakambausi basungu alimwi ibazyala micelo.—2 Petro 1:5-8.

Ikucita Bukamboni Kuŋanda Aŋanda

10. Ino ncikonzyanyo nzi Kristo abatobeli bataanzi ncobakasiya cijatikizya mulimo?

10 Jesu Kristo wakabasiila cikonzyanyo cibotu kapati batobeli kali mukambausi. Kujatikizya mulimo wa Kristo alimwi abaapostolo bakwe, Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Wakanjilauka muminzi amutunzi, wakali kuya bukambauka akwaamba Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Leza, wakali abo abali kumi abobile.” (Luka 8:1) Ino mbuti kujatikizya baapostolo? Nowakamana kutilwa muuya uusalala ilya Pentekoste 33 C.E., “mazuba oonse tabakalekede kwiisya akukambauka muntempele amumaanda kuti Jesu ngo-Kristo.”—Incito 5:42.

11. Kweelana abbuku lya Incito 20:20, 21, ino ncinzi mwaapostolo Paulo ncaakacita mumulimo wakwe?

11 Akaambo kabusungu mumulimo wakwe wabukambausi, mwaapostolo Paulo wakabaambila Banakristo baalu baku Efeso kuti: “Nsikamusisilide akaniini kumwaambila aamweelede, ndakamwiisya mukati kabantu akunjilauka mumaanda.” Paulo naakali ‘kuyiisya mumaanda,’ sena wakali kuswaya maanda aabakombinyina ba Jehova, kacita nyendo zyabweembezi kubasyomi? Peepe, nkaambo ulazumanana kupandulula kuti: “Ndakali kulungulwida ba-Juda aba-Helene kuti basandukile kuli-Leza, basyome Mwami wesu Jesu Kristo.” (Incito 20:20, 21) Ibunji bwabaabo ibakalyaabide kale kuli Jehova tiibakacili kuyandika malailile aajatikizya ‘kusandukila kuli Leza akuti basyome mu Mwami wesu Jesu.’ Paulo wakabayiisya baalu Banakristo baku Efeso mumulimo wakuŋanda aŋanda kumwi kayiisya batasyomi kujatikizya makani aakusanduka aalusyomo. Kwiinda mukucita boobu, Paulo wakali kwiiya nzila yakasiya Jesu.

12, 13. Kweelana alugwalo lwa Bafilipi 1:7, Ci, ino ncinzi bantu ba Jehova ncobacita kujatikizya lwaanguluko lwabo lwakukambauka?

12 Imulimo wakuŋanda aŋanda ulakonzya kuyuma. Mucikozyanyo, ibamwi balacimwa notubatolela mulumbe wa Bbaibbele amunzi wabo. Tatulombozyi kuti bantu kabacimwa pe. Pele, mulimo wakuŋanda aŋanda ngwamu Magwalo alimwi ikuyanda Leza alimwi asimukoboma kutukulwaizya kucita bukamboni munzila eeyi. (Marko 12:28-31) Ikutegwa ‘tukwabilile akuyumya’ lwaanguluko lwesu lwakukambauka kuŋanda aŋanda, imilandu twiitola kunkuta kubikkilizya aku Nkuta Mpati yaku United States. (Bafilipi 1:7, Ci) Ziindi zinji inkuta eeyo ikosola kuti tuliluzi. Icikozyanyo cibotu nceeci citobela:

13 “Ikupa bantu matulakiti aabukombi ninzila yabukambausi bwabamisyinali yakatalika kaindi kuzwa ciindi mincini yakusimbila noyakabambwa. Yali kugwasya kapati munkamu zyabukombi ziindene-indene kwamyaka minji. Inzila yabukambausi eeyi ilabelesyegwa kapati asunu ankamu zyabukombi ziindene-indene zijisi mulimo wakutola Makani Mabotu kumaanda aazyuulu zyabantu zili mbozibede alimwi akwiinda mukuswaya umwi aumwi ikutegwa bajane bantu bazumina lusyomo lwabo. . . . Inzila eeyi yamulimo wabukombi iciyandika Mukubambululwa Kwakusaanguna [kwa Mulawo waku United States] mbubwenya mbuli kukomba kucitwa muzikombelo alimwi akukambauka acibumbili.”—Murdock v. Pennsylvania, 1943.

Nkaambo nzi Ncotuzumanana Kukambauka?

14. Ino ncinzi cikonzya kuyungizya mboujatikizya mulimo wesu?

14 Kuli twaambo tunji twakukambaukila kuŋanda aŋanda. Ciindi aciindi notusika amunzi wamuntu, tulasola kusyanga mbuto yakasimpe kamu Magwalo. Notupilukila, tuyanda kuyootilila. Mbwajatikizyigwa mwini ŋanda bunooyaabuyuma, nkaambo Paulo wakalemba kuti: “Mebo ndakazikila, Apolo nguwakatililila, pele Leza nguwakamenya.” (1 Ba-Korinto 3:6) Aboobo, atuzumanane ‘kusyanga alimwi akutilila,’ katusinizyide kuti Jehova ‘uyoomenya.’

15, 16. Ino nkaambo nzi ncotwiinduluka kuunka kumaanda aabantu?

15 Tulacita mulimo wabukambausi nkaambo bantu bali muntenda. Kwiinda mukukambauka tulakonzya kulifwutula abaabo ibatuswiilila. (1 Timoteo 4:16) Ikuti katuzi kuti muntu umwi uli muntenda, sena inga twawaya-waya kumugwasya? Peepe! Mbwaanga lufwutuko lwamwini ŋanda lulijatikizyidwe, tulacita nyendo zyakupilukila kumaanda aabantu. Ibukkale bulacinca. Imuntu uujisi bubi ciindi cimwi, ulakonzya kuyoozumina kuswiilila mulumbe wa Bbaibbele aciindi cimbi. Muntu umbi ulakonzya kuti ngowajanika notwasika aŋanda, eelyo eeci inga capa kuti tubandike kuzwa mu Magwalo.

16 Tabuli bukkale buyo bwabo bucinca pe, mbwazilanga zintu mwini ŋanda bulakonzya kucinca. Mucikozyanyo, ikuusa akaambo kakufwidwa uuyandwa kulakonzya kupa kuti muntu aswiilile mulumbe wa Bwami. Tuyanda kuumbulizya muntu ooyo, ikumugwasya kubikkila maano kuzintu zyakumuuya zyayandika alimwi akumutondezya mbocikonzya kuzuzikizyigwa.—Matayo 5:3, 4.

17. Ino nkaambo nzi kapati ncotukambaukila?

17 Ikaambo kapati akati katwaambo tutupa kukambauka kuŋanda aŋanda naa kutola lubazu munzila zimbi zyamulimo wa Bunakristo nkulombozya kwesu kwakutola lubazu mukuzibya zina lya Jehova. (Kulonga 9:16; Intembauzyo 83:18) Elo kaka cilakomanisya imulimo wesu wakukambauka nougwasya baabo bayanda kasimpe abululami ikuba basikutembaula Jehova! Sintembauzyo wakaimba kuti: “Bakubusi abakamwale, bacembele abanikenike! Batembaule izina lya-Jehova, nkaambo izina lyakwe lilike ndipati, abulemu bwakwe bulainda nyika ajulu.”—Intembauzyo 148:12, 13.

Ibukambausi Bulatugwasya Swebo Kutugama

18. Ino kucita mulimo wabukambausi kutugwasya buti?

18 Ikucita mulimo wabukambausi kulatugwasya swebo kutugama munzila zinji. Ikuunka kuŋanda aŋanda katujisi makani mabotu kutugwasya ikuba abube bwakulibombya, ikapati ciindi notutatambulwi kabotu. Ikutegwa tube basikwaambilizya bacibwene, tuyandika kuba mbuli Paulo, walo ‘wakaba mbuli bantu boonse ikutegwa abafwutule.’ (1 Ba-Korinto 9:19-23) Ikuba aluzibo mumulimo kulatugwasya kubelesya maano. Kwiinda mukusyoma Jehova akusala majwi aayelede, tulakonzya kubelesya lulayo lwa Paulo lwakuti: “Kwaamba kwanu kulweezegwe amunyo wakulumba, kuti mube abusongo bwakutyaba kabotu kubantu boonse bamubuzya makani.”—Ba-Kolose 4:6.

19. Ino mbuti bakambausi mbobagwasyigwa amuuya uusalala?

19 Imulimo wakukambauka alimwi utukulwaizya kusyoma muuya uusalala wa Leza. (Zekariya 4:6) Eelyo, micelo yawo nkokuti “luyandano, lukondo, luumuno, busicamba, buuya, bubotu, lusyomo, lubombo, kulyeendelela,” ziyoolibonya mumulimo wesu. (Ba-Galatiya 5:22, 23) Ilabujatikizya mbotubeendelezya bantu, nkaambo kuzumina busolozi bwamuuya kutugwasya kuba aluyando, ikukondwa akuba aluumuno, kuba basicamba akuba basibuuya, ikutondezya bubotu alusyomo alimwi akutondezya lubombo alimwi akulyeendelezya ciindi notwaambilizya makani mabotu.

20, 21. Ino nzileleko alugwasyo nzi ziliko akaambo kakujata bubi mubukambausi?

20 Icilongezyo acimbi ncotujana akaambo kakuba bakambausi ncakuti tulaba basilweetelelo. Ibantu nobaamba mapenzi aabo, nkokuti malwazi, kubula milimo, masukusyo aamuŋanda, tatuciti mbuli basikupa lulayo pe, pele tulababalila magwalo aakulwaizya akuumbulizya. Tulabikkila maano kapati kubantu ibali mumudima kumuuya, pele ibalibonya kuti balabuyanda bululami. (2 Ba-Korinto 4:4) Elo kaka cilakkomanisya kubagwasya kumuuya aabo “abasalidwe buumi butamani”!—Incito 13:48.

21 Ikutola lubazu lyoonse mubukambausi kulatugwasya kubikkila maano kuzintu zyakumuuya. (Luka 11:34) Masimpe eeci cilagwasya kapati nkaambo ikuti twabikkila kapati maano kuzintu zyakumubili tulakonzya kuzunda mumasunko aakuyandisya zintu zyakumubili ikuzwide kapati munyika eeyi. Mwaapostolo Johane wakakulwaizya Banakristo kuti: “Mutayandi nyika, neziba zintu zyamunyika. Kuti muntu wayanda nyika, luyando lwa-Taata taluli mulinguwe. Nkaambo zintu zyoonse zili munyika, niziba zisusi zyanyama niziba zisusi zyameso nikuba kulisumpula kwabuumi, tazili zya-Taata, pe, nzyenyika. Alimwi nyika ilamana, azisusi zyayo, pele oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.” (1 Johane 2:15-17) Ikujata bubi katuli bakambausi mumulimo wa Mwami kuyootugwasya ikutayandisya nyika.—1 Ba-Korinto 15:58.

Amuliyobwede Lubono Kujulu

22, 23. (a) Ino ndubono nzi luyobodwe a Banakristo bakambausi? (b) Ino mbuti cibalo citobela mbociyootugwasya?

22 Ikukambauka Bwami cabusungu kulaletela mpindu zitamani. Wakacitondezya eeci Jesu naakaamba kuti: “Mutaliyobwedi lubono ansi ano, mpaabisya mapempya ankalaya, ababbi mpobatulula kuti babbe. Amuliyobwede lubono kujulu, nkwaatabisyi mapempya ankalaya, ababbi nkubatatululi kuti babbe. Nkaambo lubono lwako nkulubede, nkukonya oko nkuubede moyo wako.”—Matayo 6:19-21.

23 Atuzumanane kuyobola lubono kujulu, katuzi kuti tatukonzyi ikuba acoolwe ciinda waawa icakwiiminina Mwami Wakoonsekoonse Jehova katuli Bakamboni bakwe. (Isaya 43:10-12) Mbotuyaabuubeleka mulimo wesu katuli babelesi ba Leza, tulakonzya kulimvwa mbuli bwakalimvwa mukaintu umwi Munakristo uujisi myaka iibalilwa kuma 90. Wakaamba boobu kujatikizya mulimo wakwe kuli Leza ngwaakacita kwaciindi cilamfwu: “Ndilamulumba kapati Jehova akaambo kakundizumina kuti ndicite mulimo wakwe kwamyaka yoonse eeyi alimwi ndilapaila lyoonse ikuti azumanane kuba ngo Taata siluyando kukabe kutamani.” Ikuti andiswe katucikkomanina cilongwe ncotujisi a Leza, masimpe tuyanda kuti katucita mulimo wabukambausi kusikila mpoceela. Icibalo citobela ciyootugwasya kubona mbuli mbotukonzya kuubeleka kabotu mulimo wesu.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino nkaambo nzi ncotweelede kucita mulimo wabukambausi?

• Ino ncinzi ncomukonzya kwaamba kujatikizya mulimo wabakambausi bansiku abasunu?

• Ino nkaambo nzi ncotukambaukila kuŋanda aŋanda?

• Ino mbuti mbomugwasyigwa nywebo lwanu mumulimo wabukambausi?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 12]

Ibakambausi ibali mbuli Filipo alimwi abana bakwe basimbi balijisi bantu baiya cikozyanyo cabo sunu ibakondwa

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Ino mbuti mbomugwasyigwa nywebo kumugama nomwaambila bantu makani mabotu?