Skip to content

Skip to table of contents

Sena Nobakubusi Muli Mukulibambila Ntalisyo Yakumbele?

Sena Nobakubusi Muli Mukulibambila Ntalisyo Yakumbele?

Sena Nobakubusi Muli Mukulibambila Ntalisyo Yakumbele?

“Ndizi miyeeyo yangu njinjeeya aandinywe. . . . Njemiyeeyo yakuleta coonse, teensi miyeeyo yamapenzi pe. Njanda kumupa bubotu mbumukonzya kulangila kumamanino.”—JEREMIYA 29:11.

1, 2. Ino muumbazu zili buti ziindene-indene myaka yabukubusi mboikonzya kubonwa?

BANTU bapati banji bayeeya kuti kubwana nkubotu mubuumi. Balayeeya nguzu alimwi abusungu mbobakajisi nobakacili bana. Balayeeya ciindi camusyule nobakajisi buyo mikuli misyoonto, nobakali kulikkomanisya alimwi azyoolwe zyoonse zyakali kumbele mubuumi bwabo.

2 Nywebo nomucili bana kuboneka kuti zintu muzibwene bumbi. Ambweni mulijisi mapenzi aajatikizya kulanganya kucinca kucitika mumizeezo alimwi aamubili kwabukubusi. Kucikolo mulakonzya kuyungwa kapati abeenzinyoko. Ambweni inga mwayandika kuyuma kukaka kubelesya misamu iikola, kunywa makoko alimwi akutalilemeka. Ibunji bwanu alimwi mulasikilwa mapenzi akaambo kakutatola lubazu mutwaambo twacisi naa makani ambi aajatikizya lusyomo lwanu. Masimpe, myaka yabukubusi nciindi cikatazya. Nokuba boobo, nciindi cimupa zyoolwe zinji. Imubuzyo ngwakuti, Ino mbuti mbomuya kuzibelesya zyoolwe eezyo?

Amukkomane Mumyaka Yabukubusi Bwanu

3. Ino ndulayo nzi alimwi akucenjezya Solomoni nkwaakapa kubakubusi?

3 Ibapati bayoomwaambila kuti myaka yabukubusi ilamana. Baliluzi. Mumyaka misyoonto buyo, muyooba bapati. Aboobo, amukkomane nomucili bakubusi. Oolu ndolulayo Mwami Solomoni ndwaakapa naakalemba kuti: “Sekelela, O mulombe, mubwanike bwako, amoyo wako ukondwe mumazuba abwanike bwako. Enda munzila zyamoyo wako amukubona kwameso aako.” Nokuba boobo, Solomoni wakacenjezya bakubusi kuti: “Gwisya buusu mumoyo wako, akutanda makataazyo kumubili wako.” Wakayungizya kuti: “Bwanike abucedo bwabuumi zyoonse nzyabuyo.”—Mukambausi 11:9, 10.

4, 5. Ino nkaambo nzi ncocili camaano kubakubusi kulibambila zyakumbele? Amupe cikozyanyo.

4 Sena mulacimvwisya Solomoni ncaakali kupandulula? Mucikozyanyo, amuyeeyele buyo kujatikizya mwana wapegwa cipego cipati, ambweni mmali buya. Ino inga waabelesya mulimo nzi? Ulakonzya kwaamana kwiinda mukulikondelezya, mbubwenya bwakacita mwana mutaka wamucikozyanyo ca Jesu. (Luka 15:11-23) Pele ino ncinzi cikonzya kucitika amana mali? Masimpe, uyakuusa akaambo kakuti tanaakabikkila maano! Kubbazu limwi, atwaambe kuti mali aalya waabelesya kulibambila zyakumbele, ambweni kucita cintu cimwi camaano, mukuya kwaciindi aakutalika kugwasyigwa acintu cakajanika mumali aayo, sena muyeeya kuti uyakuusa akaambo kakuti tanaakaabelesya mali aayo mukulikkomanisya mubukubusi bwakwe? Kunyina nayoousa pe.

5 Myaka yabukubusi bwanu amwiibone kuti ncipego kuzwa kuli Leza. Ino muyooibelesya buti? Mulakonzya kubelesya nguzu alimwi abusungu bwanu mukulikkomanisya ciindi coonse kakunyina kulibambila zyakumbele. Ikuti naa mwacita boobo, “bwanike abucedo bwabuumi” kulindinywe ziiyooba “zyabuyo!” Elo kaka inga cainda kubota kuti mwabelesya bukubusi bwanu ikulibambila zyakumbele!

6. (a) Ino ndulayo nzi lwa Solomoni ilupa busolozi kubakubusi? (b) Ino ncinzi Jehova ncayanda kucitila bakubusi, alimwi mbuti mukubusi mbwakonzya kugwasyigwa aceeco?

6 Solomoni wakaamba njiisyo iikonzya kumugwasya kububelesya kabotu bukubusi bwanu. Wakati: “Koyeeya Mulengi wako mumazuba aabulombe bwako.” (Mukambausi 12:1) Ilulayo oolu ncecintu cikonzya kugwasya kapati kutegwa muntu azwidilile, nkokuti kuswiilila Jehova alimwi kucita kuyanda kwakwe. Jehova wakabaambila bana Israyeli bansiku ncaakali kuyanda kubacitila. Wakati: “Ndizi miyeeyo yangu njinjeeya aandinywe, . . . Njemiyeeyo yakuleta coolwe, teensi miyeeyo yamapenzi pe. Njanda kumupa bubotu mbumukonzya kulangila kumamanino.” (Jeremiya 29:11) Jehova uyanda kumupa andinywe “bubotu mbumukonzya kulangila kumamanino.” Ikuti naa kamumuyeeya mumicito yanu, mumiyeeyo alimwi amukusala, kumamanino alimwi ikulangila kwaambwa ziyoozuzikizyigwa.—Ciyubunuzyo 7:16, 17; 21:3, 4.

“Amuswenenene Kuli-Leza”

7, 8. Ino mbuti mukubusi mbwanga waswena kuli Leza?

7 Jakobo wakatukulwaizya kuyeeya Jehova naakaamba kuti: “Amuswenenene kuli-Leza, elyo alakwe ulamuswenenena.” (Jakobo 4:8) Jehova ngo Mulengi, Mweendelezi uuli kujulu, iweelede kukombwa koonse akutembaulwa. (Ciyubunuzyo 4:11) Pele ikuti naa twaswena kulinguwe, awalo uyooswenenena kulindiswe. Sena kutuyandisya kwakwe ooku takumukkomanisyi?—Matayo 22:37.

8 Tulakonzya kuswena kuli Jehova munzila zinji. Mucikozyanyo, mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Amujatisye kukomba, musungwaalile nkuko akulumba.” (Ba-Kolose 4:2) Munzila imbi inga twaamba kuti tweelede kukomezya cilengwa cakupaila. Tamweelede kukkutila akwaamba buyo kuti ameni, bauso naa Munakristonyoko mumbungano naamana kumwiiminina mumupailo pe. Sena kuli nomwakamwaambilide kale Jehova zili mumoyo, nzyomuyoowa amapenzi ngomujisi? Sena kuli nomwakamwaambilide kale zintu nzyomufwa nsoni kubandika amuntu uuli woonse? Imipailo iisinizyide iizwa aansi aamoyo ilapa kuliiba. (Ba-Filipi 4:6, 7) Itugwasya kuswenena kuli Jehova akuziba kuti awalo ulaswena kulindiswe.

9. Ino mbuti mukubusi mbwakonzya kuswiilila Jehova?

9 Tulajana nzila iimbi mbotukonzya kuswenena kuli Jehova mumajwi aaya aakasololelwa amuuya aakuti: “Swiilila lulayo akutambula lwiiyo, kuti ujane busongo kumamanino.” (Tusimpi 19:20) Masimpe, ikuti naa mwaswiilila Jehova akutobela nzyayanda, muli mukulibambila ntalisyo yakumbele. Ino mbuti mbomukonzya kutondezya kuti mulamuswiilila Jehova? Kakunyina kudooneka mulajanika lyoonse kumiswaangano Yabunakristo alimwi mulaswiilila kuzibeela zyapulogilamu. Alimwi ‘mulabalemeka bauso abanyoko’ kwiinda mukujanika kuciiyo ca Bbaibbele camukwasyi. (Ba-Efeso 6:1, 2; Ba-Hebrayo 10:24, 25) Mucita kabotu. Nokuba boobo, kuyungizya waawo, sena ‘mulajana ciindi’ cakulibambila miswaangano, cakubala Bbaibbele lyoonse akuvwuntauzya? Sena mulasoleka kuzibelesya nzyomubala, ikutegwa mweende mbuli ‘muntu musongo’? (Ba-Efeso 5:15-17; Intembauzyo 1:1-3) Ikuti naa mulacita oobo, muli mukuswena kuli Jehova.

10, 11. Ino nimpindu nzi mpati bakubusi njobajana nobaswiilila Jehova?

10 Mumajwi mataanzi aabbuku lya Tusimpi, mulembi wakasololelwa amuuya ulapandulula ncolyakalembelwa ibbuku lyamu Bbaibbele eeli. Wakaamba kuti mulimo walyo ngwakuti, “kuti bantu bazibe busongo alulayo, baswiilile majwi aakumvwisya, batambule lulayo lwakucenjela, bululami, ambeta, aboololoki; kuti babombumyoyo bapegwe maanu, abalombe bajane luzibo alumvwisyo.” (Tusimpi 1:1-4) Aboobo, mbomuyaabubala akubelesya majwi aali mubbuku lya Tusimpi, kubikkilizya a Bbaibbele lyoonse, muyoojana bululami alimwi aboololoki. Eelyo Jehova uyoomuzumizya kuti muswene kulinguwe. (Intembauzyo 15:1-5) Mbomuyaabuziziba kabotu mbeta, akuba amaanu, luzibo alumvwisyo, akwalo kusala kwanu kuyoobota.

11 Sena ncamaano kulangila kuti mukubusi acite camaano munzila iili boobu? Inzya, nkaambo bakubusi banji Banakristo balacita oobo. Akaambo kaboobo, ibamwi balabalemeka alimwi ‘tababaubauli akaambo kakuti mbana’ pe. (1 Timoteo 4:12) Ibazyali babo baliluzi kukondwa akaambo kambabo alimwi Jehova waamba kuti balaukkomanisya moyo wakwe. (Tusimpi 27:11) Nokuba boobo, bakubusi balakonzya kusyoma kuti imajwi aaya aakasololelwa amuuya alabeleka kulimbabo aakuti: “Langisya uuololokede! Bona mululami! Nkaambo muntu siluumuno nguuyoojana coolwe kumamanino.”—Intembauzyo 37:37.

Amusale Kabotu

12. Ino nkusala kuli buti kuyandika kapati bakubusi nkobeelede kucita, alimwi ino nkaambo nzi kusala ooko ncokukonzya kubajatikizya kwaciindi cilamfwu?

12 Ciindi cabukubusi nceciindi cakusala. Kusala kumwi kulijisi zintu zicitika zitamani. Ikusala nkomucita lino kuyoomujatikizya kwamyaka minji kumbele. Ikusala camaanu kuyoopa kuti mukakkomane akuzwidilila mubuumi. Ikutasala kabotu kulakonzya kunyonganya buumi bwanu boonse. Amubone eeco mbocili camasimpe mukusala nkomweelede kucita mumbazu zyobilo. Kusaanguna: Ino mbaani mbomusala kuti kamuyanzana ambabo? Ino nkaambo nzi eeci ncociyandika? Ikasimpi kakasololelwa amuuya kaamba kuti: “Uuenda abasongo ulasongwaala, pele muzwalani wabafubafuba ulabisizigwa.” (Tusimpi 13:20) Munzila imwi inga twaamba kuti tuyooba mbuli baabo mbotweenda limwi, nkokuti ikuba basongo naa bafwubafwuba. Ino muyanda kuti mube bantu bali buti?

13, 14. (a) Kunze lyakuyanzana abantu, ino kuyanzana kubikkilizya nzi? (b) Ino nkulubizya kuli buti bakubusi nkobeelede kutantamuka?

13 Nomuyeeya zyakuyanzana, ciboola mumizeezo yanu nkuba abantu. Muliluzi, pele kuli azimbi zijatikizyidwe. Nomulangilila pulogilamu acipekupeku, kuswiilila nyimbo, kubala kabbuku katwaano, nomuunka kukulangilila bbasikopo naa kulanga makani aamwi aa Internet, muli mukuyanzana. Ikuti naa kuyanzana ooko kujatikizya nkondo, makani aakutalilemeka, kukulwaizya kubelesya misamu iikola, bucakolwa naa kufwumbwa cintu cimbi coonse cikazyanya anjiisyo zyamu Bbaibbele, muli mukuyanzana a “mufubafuba” uucita mbuli kuti Jehova tako.—Intembauzyo 14:1.

14 Ambweni muyeeya kuti mbwaanga mulajanika kumiswaangano ya Bunakristo alimwi mulinyangaukide mumbungano, muli bayumu kapati cakunga tamukonzyi kujatikizyigwa abbasikopo itondezya zyankondo naa kuswiilila nyimbo zilila kabotu pele zijisi majwi mabyaabi. Ambweni mulakonzya kuyeeya kuti kunyina cibi cikonzya kucitika ikuti mwabbida buyo kulanga a Internet mucibeela citondezya makani aabusya muzeezo wakoonana. Imwaapostolo Paulo umwaambila kuti kuyeeya boobo nkulubizya! Waamba kuti: “Mweenda abamineme, anywebo mulaminama.” (1 Ba-Korinto 15:33) Cuusisya ncakuti, bakubusi Banakristo banji ibakajisi makanze mabotu bakanyonganizigwa akuyanzana abantu batali kabotu. Aboobo, amube amakanze aakutantamuka kuyanzana kuli boobo. Ikuti naa mwacita oobo, muyootobela lulayo lwa Paulo lwakuti: “Mutakozyanizigwi aziyanza zyaciindi ecino, pele amusanduke kukucitululwa kwamyoyo yanu, kuti mukasimpikile makani ngaayanda Leza, makani mabotu aatambulika aalondokede.”—Ba-Roma 12:2.

15. Ino nkusala kuli akumbi bakubusi nkobayandika kucita, alimwi ino ndipenzi nzi ziindi zimwi ndyobajana mumakani aaya?

15 Ikusala kwabili kumucitikila nkooku. Ciindi ciyoosika nomuyooyanda kusala ncomuyoocita mwaakumanizya cikolo. Ikuti naa mukkala mucisi milimo moikatazya kujana, mulakonzya kunjila buyo kufwumbwa mulimo wajanika. Ikuti naa mukkala mucisi cisumpukide, kulakonzya kuyandika kusala milimo minji, imwi kiikonzya kumunjizya mumusunko. Kabajisi makanze aali kabotu, bamayi banu naa bazyali balakonzya kumukulwaizya kuti mujane mulimo uukonzya kumujanya mali manji, ambweni lubono lunji buya. Nokuba boobo, ambweni ikwiiya mulimo ooyu kulakonzya kumumanina ciindi ncomukonzya kubelekela Jehova.

16, 17. Amupandulule mbuli magwalo aaindene mbwaakonzya kugwasya mukubusi kuulanga munzila yeelede mulimo.

16 Kamuyeeya kulanga ncolyaamba Bbaibbele kamutanasala. Ibbaibbele litukulwaizya kubeleka kutegwa tujane ziyandika mubuumi, ikutondezya kuti tulijisi mukuli wakulilanganya. (2 Ba-Tesalonika 3:10-12) Nokuba boobo, kuli zintu zimwi zijatikizyidwe. Tumukulwaizya kuti mubale magwalo aaya aatobela akuyeeya kujatikizya mbwaakonzya kugwasya mukubusi kubikkila maano kumakani aakusala mulimo: Tusimpi 30:8, 9; Mukambausi 7:11, 12; Matayo 6:33; 1 Ba-Korinto 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Nomwamana kubala tupango ootu, sena mwabona Jehova mbwaalanga makani aayo?

17 Imulimo wakumubili taweelede kuyandika kusikila mpoukonzya kusinkilila mulimo wesu kuli Jehova. Ikuti kamukonzya kujana mulimo wakumubili kwiinda mukubelesya lwiiyo lwakusekondali, cili buyo kabotu. Ikuti kamuyanda lwiiyo alumbi mwamanizya lwiiyo lwakusekondali, muleelede kwaabandika makani aaya abazyali banu. Nokuba boobo, tamweelede kuleka kubikkila maano ‘kuzintu ziinda kubota,’ izintu zyakumuuya. (Ba-Filipi 1:9, 10) Tamweelede kwiimpya mbuli bwakacita Baruki mulembi wa Jeremiya. Wakaleka kulibikkila maano kumulimo waalubazu ngwaakajisi akutalika ‘kuliyandauda zintu zipati.’ (Jeremiya 45:5) Wakaluba kwaciindi cisyoonto kuti kunyina ‘cintu cipati’ munyika eeyi icikonzya kumupa kuswena kuli Jehova naa kumugwasya kufwutuka kulunyonyooko lwa Jerusalemu. Cintu cikozyenye cilakonzya kwaambwa kujatikizya ndiswe sunu.

Amuzibikkile Maano Zintu Zyakumuuya

18, 19. (a) Ino basimukobonyoko bajisi penzi nzi, alimwi ino mbuti mbomweelede kulimvwa kujatikizya mbabo? (b) Ino nkaambo nzi ibanji ncobatamvwidi nzala yakumuuya?

18 Sena kuli nomwakabona bana bakoledwe nzala acipekupeku naa acifwanikiso mumuteende? Ikuti naa mwakababona, mweelede kuti mwakeetezyegwa. Sena muleetezyegwa mbubwenya buyo akuli basimukwabonyoko? Ino nkaambo nzi ncomweelede kweetezyegwa? Nkaambo kakuti bunji bwabo abalo balikoledwe nzala. Bakoledwe nzala yakasinsima Amosi kuti: “Mazuba aleza, mbwaamba Mwami Jehova, ngensi tumine nyika inzala. Teensi kwaamba kuti ninzala yansima nanka nyota yamaanzi pe. Ninzala yakuswiilila majwi aa-Jehova.”—Amosi 8:11.

19 Masimpe, bunji bwabaabo bakoledwe nzala yakumuuya “tababikkili maano kuzintu zyakumuuya.” (Matayo 5:3, NW) Ibanji tabaimvwide nzala yakumuuya pe. Ibamwi balakonzya kuyeeya kuti balya kabotu. Pele ikuti naa balacita oobo, nkokuti nkaambo balya “busongo bwaciindi ecino,” butakwe ankobutola, ibujatikizya kuyandisya lubono lwakumubili, makanze aasayaansi, mizeezo iijatikizya kulilemeka azimwi zili boobo. Ibamwi bayeeya kuti “busongo” bwamazuba ano bupa kuti njiisyo zyamu Ibbaibbele zibe zyakaindi. Nokuba boobo, ‘bantu tiibakakonzya kuziba Leza kubusongo bwabo beni.’ Ibusongo bwakunyika talukonzyi kumugwasya kuswenena kuli Leza pe. Kwiina ankolutola pe, pele “mbufubafwuba buyo kumeso aa-Leza.”—1 Ba-Korinto 1:20, 21; 3:19.

20. Ino nkaambo nzi ncocitagwasyi ikwiiya bantu batakombi Jehova?

20 Nomulanga zifwanikiso zyabana bakoledwe nzala, sena kuli nomuyanda kuba mbuli mbabo? Tusyoma kuti tamuyandi kuba boobo pe! Pele, bakubusi bamwi mumikwasyi ya Banakristo batondezya kuti balombozya kuba mbuli basimukobonyina bakoledwe nzala yakumuuya. Kuboneka kuti, ibakubusi bali boobu bayeeya kuti ibakubusi bali kunyika kunyina ncobalibilika alimwi balakkomana mubuumi bwabo. Balaluba kuti bakubusi aabo balitantamukide kuli Jehova. (Ba-Efeso 4:17, 18) Alimwi balaluba ibubi bwakukolwa nzala yakumuuya. Ibubi bumwi nkumita kwabakubusi kabacili bana alimwi akupenga mumizeezo azyiboola akaambo kakutalilemeka, kufweba, bucakolwa alimwi akubelesya misamu iikola. Kukolwa nzala yakumuuya kukulwaizya muuya wabuzangi, ikubula bulangizi nobuceya alimwi abusolozi mubuumi.

21. Ino mbuti mbotukonzya kulicingilila kubukkale bubyaabi bwabaabo ibatakombi Jehova?

21 Aboobo, nomuli kucikolo akati kabeenzinyoko batakombi Jehova, tamweelede kweendelezyegwa abukkale bwabo pe. (2 Ba-Korinto 4:18) Ibamwi banoosampula zintu zyakumuuya. Kunze lyaboobo, munzila zyakumwaila makani kulakonzya kwaambwa makani cabucenjezu, ikupandulula kuti cili buyo kabotu kucita milimo yamafwunze, kukolwa naa kwaambaula munzila iitali kabotu. Mutazumini kuyungwa kuli boobu. Amuzumanane kuyanzana lyoonse abantu ‘bajatisya lusyomo amanjezeezya mabotu.’ Lyoonse ‘kamubikka myoyo yanu kumilimo ya Mwami.’ (1 Timoteo 1:19; 1 Bakolinti 15:58, Ci) Amujate bubi ku Ŋanda ya Bwami amumulimo wamumuunda. Mumyaka njomucili kucikolo, kamutola lubazu mumulimo wabupainiya bwakugwasilizya ciindi aciindi. Amuyume munzila mbomuzibona zintu zyakumuuya mucibeela eeci, eelyo kunyina nomuyoozungaana pe.—2 Timoteo 4:5.

22, 23. (a) Ino nkaambo nzi Munakristo mukubusi kanji-kanji ncakonzya kusala zintu bamwi nzyobatokonzyi kumvwisya? (b) Ino ncinzi bakubusi ncobakulwaizyigwa kucita?

22 Izintu kuzilanga munzila yakumuuya kulakonzya kumupa kusala kumwi bantu nkobatakonzyi kumvwisya. Mucikozyanyo, mukubusi umwi Munakristo wakali mwiimbi mubotu alimwi wakali kujana kabotu muziiyo zyoonse kucikolo. Naakamanizya, wakasangana bausyi mumulimo wakusanzya mpulungwido ikutegwa akonzye kuzumanana amulimo wabukambausi waciindi coonse ngwaakasalide naa wabupainiya. Bamayi bakwe kunyina nobakamvwisya ncaakasalila boobu, pele kuti naa muli balongwe ba Jehova, tuli masimpe kuti mulikazi kaambo.

23 Nomuyaabulanga-langa mbuli mbomukonzya kuzibelesya kabotu nguzu zyabukubusi bwanu, ‘kamuliyobweda intalisyo imbotu yaciindi ciza, kuti mujatisye buumi bwinibwini.’ (1 Timoteo 6:19) Amukanze ‘kuyeeya Mulengi wanu’ mumyaka yanu yabukubusi amubuumi bwanu boonse. Eeyi njenzila mbomukonzya kubamba ntalisyo yakumbele, ikumbele kutamani.

Ino Inga Mwakosola Buti Twaambo Ootu?

• Ino ndulayo nzi lwakasololelwa amuuya ilukonzya kugwasya bakubusi nobalibambila zyakumbele?

• Ino ninzila nzi zimwi ibakubusi mbobakonzya ‘kuswenenena kuli Leza?’

• Ino nkusala kuli buti kumwi mukubusi nkwakonzya kucita kwalo kukonzya kujatikizya buumi bwakwe bwakumbele?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 25]

Sena muyoolekela zintu zyakumubili kumumanina nguzu zyabukubusi alimwi abusungu bwanu?

[Cifwanikiso icili apeeji 26]

Bakubusi Banakristo balazumanana kuzilanga munzila mbotu zintu zyakumuuya