Skip to content

Skip to table of contents

‘Amuzumanane Kuyuma Mu Mwami’

‘Amuzumanane Kuyuma Mu Mwami’

‘Amuzumanane Kuyuma Mu Mwami’

‘Amuzumanane kuyuma mu Mwami amunguzu zyakwe zipati.’—BA-EFESO 6:10.

1. (a) Ino ninkondo nzi iigambya yakacitika imyaka iitandila ku 3,000 yainda? (b) Ino nkaambo nzi Davida ncaakazunda?

IMYAKA iitandila ku 3,000 yainda, ibaalumi bobile ibazwa mumpi zilwana zyobile bakaimikizyanya mubusena bwakulwanina. Iwakali musyoonto wakali musankwa imweembezi uutegwa Davida. Ngucakaimikizyanya limwi wakali Goliati, imulombwana singuzu alimwi mulamfwu kapati. Icilikwabilizyo cakucamba cakwe cakali kulema makkilogilamu aatandila ku 57 alimwi wakali kweenda kajisi asumo lipati alimwi lilemu apanga litalikomeneni. Davida kunyina naakasamide cakulikwabilizya amubili alimwi cilwanyo cilikke ncaakajisi ndikkwisyo. Mu Filisti uuzyandamene Goliati wakalimvwa kusampuka ikulwana amuna Israyeli imusankwa-sankwa buyo. (1 Samuele 17:42-44) Kubana Israyeli alimwi aba Filisti bakali kulangilila, kulangilwa kuti bakaambila limwi wakeelede kukomwa. Pele basinguzu tabali mbabo bazunda lyoonse. (Mukambausi 9:11) Davida nguwakazunda nkaambo wakali kulwana kwiinda munguzu zya Jehova. Wakati: “Inkondo njiya-Jehova.” Icibalo camu Bbaibbele caamba kuti: ‘Davida wakazunda mu Filisti abbwe lyakkwisyo.’—1 Samuele 17:47, 50.

2. Ino ninkondo nzi Banakristo njobalwana?

2 Ibanakristo kunyina nobatola lubazu munkondo iini-ini buya pe. Nokuba kuti mbaasiluumuno kubantu boonse, balalwana nkondo yakumuuya abasinkondo basinguzu kapati. (Ba-Roma 12:18) Mucaandaano camamanino calugwalo ndwaakalembela bana Efeso, Paulo wakapandulula nkondo njalwana Munakristo aumwi. Wakalemba kuti: “Inkondo njitulwa tiiensi yakulwana abantu balya maila, pe, njakulwana abeendelezi abami abasinguzu bamumudima waansi ano, tulalwana amyuuya yabubi iili mumyeenya yakujulu.”—Ba-Efeso 6:12.

3. Ikweelana a Ba-Efeso 6:10, ino ncinzi ncotuyandika ikutegwa tuzwidilile?

3 Eeyo ‘myuuya mibi’ ngu Saatani alimwi amadaimona, balo balombozya kunyonyoona cilongwe ncotujisi a Jehova Leza. Mbwaanga balijisi nguzu kwiinda ndiswe, tuli mubukkale mbwaakabede Davida. Alimwi tatukonzyi kuzwidilila pe ccita kuti twasyoma munguzu zya Leza. Cakutadooneka, Paulo utukulwaizya kuti ‘tuzumanane kuyuma mu Mwami amunguzu zyakwe zipati.’ (Ba-Efeso 6:10) Naakamana kupa lulayo oolu, imwaapostolo wakapandulula zintu zyakumuuya zikonzya kutugwasya alimwi abube bwa Bunakristo butugwasya kuzunda munkondo.—Ba-Efeso 6:11-17.

4. Ino ntwaambo nzi tupati-pati tobile ntotutiilange-lange mucibalo eeci?

4 Aboobo lino atulange-lange ncaamba Magwalo kujatikizya inguzu alimwi anzila sinkondoma nzyabelesya. Mpoonya tulalanga-langa nzila zyakulikwabilila nzyotunga twabelesya. Ikuti twatobela malailile aa Jehova, inga twasinizya kuti basinkondoma kunyina nobayootuzunda.

Ikulwana Amyuuya Mibi

5. Ino mbuti inkondo eeyi mboyaambwa mumulaka wakusaanguna ku Ba-Efeso 6:12 mbokutugwasya kuzyiba nzila zya Saatani?

5 Paulo wapandulula kuti tuli mukulwana “amyuuya yabubi iili mumyeenya yakujulu.” Imuuya mubi mupati cakutadooneka ngu Saatani Diabolosi, “[i]mwami wabadaimona.” (Matayo 12:24-26) Mumulaka wakusaanguna, Ibbaibbele likozyanisya nkondo yesu kukutingaana naa kujatana kamando. Mumizundano yakutingaana yakali kucitwa mucisi caba Giliki cansiku, aumwi iwakali kutola lubazu wakali kusoleka kumutinga mweenzinyina ikutegwa amuumputile ansi. Mbubonya buyo, Diabolosi uyanda kututinga kumuuya. Ino mbuti mbwanga wacita boobo?

6. Amutondezye kuzwa mu Magwalo Diabolosi mbwabelesya nzila ziindene-indene ikutegwa atunyonganye kulusyomo.

6 Diabolosi ulakonzya kucita zintu mbuli muzoka, syuumbwa wabutambo antela mbuli mungelo wamumuni. (2 Ba-Korinto 11:3, 14; 1 Petro 5:8) Ulakonzya kubelesya bantu kuti batupenzye naa kututyompya. (Ciyubunuzyo 2:10) Mbwaanga Saatani nguuyendelezya nyika yoonse, ulakonzya kubelesya zintu zyamunyika zilombozyegwa alimwi azikondelezya kutegwa atucenge. (2 Timoteo 2:26; 1 Johane 2:16; 5:19) Ulakonzya kubelesya kuyeeya kwabantu bakunyika naa kwabasiluleyo ikutucenga mbubonya mbwaakacenga Eva.—1 Timoteo 2:14.

7. Ino nkulezya nzi nkwaajisi madaimona, alimwi ino mbubotu nzi mbotujisi?

7 Nokuba kuti zilwanyo alimwi anguzu zya Saatani alimwi amadaimona inga zyaboneka kuzwidilila, kuli mbozilezya azyalo. Eeyi myuuya mibi tiikonzyi kutusinikizya kucita cintu cibyaabi calo icitamukkomanisyi Taateesu wakujulu. Tulakonzya kulisalila cibotu acibi akweendelezya mizeezo alimwi ambotucita zintu. Kunze lyaboobo, tatulwani tolikke pe. Asunu cili buyo mbubwenya mbuli mumazuba aa Eliya: “Abo mbetuli abo mbanji kwiinda mbabo.” (2 Bami 6:16) Ibbaibbele litusyomezya kuti, ikuti twalibombya kuli Leza alimwi akumukazya Diabolosi, uyootutija.—Jakobo 4:7.

Tulaazyi Makanze aa Saatani

8, 9. Ino mmasukusyo aali buti Saatani ngaakaletela Jobu ikutegwa acileke kusyomeka, alimwi nzintu nzi iziletela ntenda yakumuuya zitucitikila mazubaano?

8 Tulaazyi makanze aa Saatani nkaambo Magwalo alaziyubununa nzila zyakwe. (2 Ba-Korinto 2:11) Kapenzya mwaalumi wakali mululami Jobu, Diabolosi wakabelesya penzi lyakumunyonyooda lubono lwakwe, kufwidwa bayandwa, kukazyigwa mumukwasyi, kuciswa alimwi akutongookwa kakunyina kaambo abalongwe basilweeno. Jobu wakatyompwa alimwi wakalimvwa kuti Leza wakamulekelezya. (Jobu 10:1, 2) Nokuba kuti Saatani takonzyi kutuletela mapenzi aali boobu cacigaminina sunu, imakatazyo aali boobo alabacitikila Banakristo banji alimwi Diabolosi ulakonzya kwaabelesya.

9 Izintu ziletela ntenda yakumuuya zyavwula muciindi cino cakumamanino. Tukkede munyika oomo ikubikkila maano kuzintu zyakumubili mokuli kumbele kwiinda zintu zyakumuuya. Inzila zibelesyegwa kumwaya makani lyoonse zitondezya koonana ikutali kwamu mulawo kuti ncintu cikkomanisya, muciindi cakuba cintu ciletela mapenzi. Alimwi ibunji bwabantu “bayandisya misalo yaansi kwiinda Leza.” (2 Timoteo 3:1-5) Ikuyeeya kuli boobu kulakonzya kutunyonganya kumuuya ccita kuti ‘twalulwanina lusyomo.’—Juda 3.

10-12. (a) Nkucenjezya nzi kumwi Jesu nkwaakapa mucikozyanyo cakwe casikuminzya? (b) Amupe cikozyanyo citondezya mbozinga zyasinkililwa ziyandika zyakumuuya.

10 Inzila imwi yazwidilila Saatani njabelesya njakutupa kujatikizyigwa cakumaninina mumicito yamunyika alimwi akuyandaula zintu zyakumubili. Mucikozyanyo cakwe casikuminzya, Jesu wakacenjezya kuti ziindi zimwi mbuli “mapakasyo aaciindi ecino akoongelezegwa kwabuvubi, zyoonse zilasyanikizya makani [aa Bwami].” (Matayo 13:18, 22) Ibbala lya Cigiliki aawa lisanduludwe kuti “kusyanikizya” lyaamba “kusinkilila cakumaninina.”

11 Muzisaka zimwi, umwi ulakonzya kujana musamu uutegwa mutumbi. Ulakomena asyoonto-syoonto kauyaabuzambaila cisamu cakajanika munsi ampuuzwide. Aasyoonto-syoonto mutumbi ulazambaila cisamu cili munsi ampuuzwide amiyanda yanguwo ilazumanana kukomena akusima. Kumbele miyanda minji yamutumbi ibelesya ibunji bwambolezi ili mubulongo buli munsi aamusamu mpuuzwide, kakuli kuvwivwila kwamatu kusinkilila cisamu cakajanika kumumuni wazuba. Kumamanino, icisamu cakajanika aazwide mutumbi cilafwa.

12 Munzila njiyonya, ikulibilika mubukkale oobu bwazintu, ikuyandaula buvwubi alimwi abuumi buli kabotu asyoonto-syoonto kulakonzya kutumanina ciindi cesu alimwi anguzu. Ikuti twabikkila maano kuzintu zyamunyika, tulakonzya kuubya-ubya ciiyo cesu ca Bbaibbele alimwi akuba acilengwa cakutajanika kumiswaangano ya Bunakristo. Aboobo tuyooyindwa busani bwakumuuya. Makanze aakujana zintu zyakumubili ngaayoobweza busena bwazintu zyakumuuya, eelyo kumamanino tuyooba nyama ya Saatani iilileta.

Tweelede Kwiima Nji

13, 14. Ino ncinzi ncotweelede kucita eelyo notukazyigwa a Saatani?

13 Paulo wakakulwaizya basyominyina ‘kwiima nji mukukazya meeneeno aa Diabolosi.’ (Ba-Efeso 6:11) Mmasimpe, kunyina notukonzya kumujaya Diabolosi alimwi amadaimonaakwe. Leza imulimo ooyu wakuupa Jesu Kristo. (Ciyubunuzyo 20:1, 2) Ikusikila Saatani akagusyigwe, tweelede ‘kwiima nji’ ikutegwa tutazundwi natulwana.

14 Imwaapostolo Petro awalo wakakankaizya mbokuyandika kwiima nji mukulwana Saatani. Petro wakalemba kuti: “Amulibatamike akucenjela, nkaambo sinkondonyoko Saatani uleendeenda mbuli syuumbwa wabutambo akuya buyandaula ngwati lume. Amulwane anguwe, mube bayumu mulusyomo, nkaambo mulizi kuti mapenzi aya ngaonya alasikila kubunyina bwanu bwakumasi oonse.” (1 Petro 5:8, 9) Aboobo, ilugwasyo luzwa kubakwesu alimwi abacizyi bakumuuya lulayandika kapati kutegwa tucikonzye kwiima nji eelyo Diabolosi natulwana mbuli syuumbwa wabutambo.

15, 16. Amupe cikozyanyo camu Magwalo citondezya lugwasyo lwabasyomima mbolukonzya kutugwasya ikutegwa twiime nji.

15 Eelyo syuumbwa navwuluma kulila muzibanda zyamu Afulika, bananja balabalika kapati ikuzwa mubusena muli ntenda. Pele bazovwu ncitondezyo cibotu cakukwabililana. Ibbuku litegwa Elephants—Gentle Giants of Africa and Asia lipandulula kuti: “Inzila yakukwabilila iibelesyegwa kapati atanga lyabazovwu njakuzinguluka twana, ibazovwu bapati kabalangide kooko kuletezya sinkondonyina.” Babona citondezyo canguzu zili boobu alimwi akukwabililana, basyuumbwa kanji-kanji tabasoli limwi kuluma twana twanzovwu.

16 Eelyo notunyonganisyigwa a Saatani alimwi amadaimonaakwe, mbubonya buyo aswebo tweelede kukkala akubelekela antoomwe abakwesu basimide kulusyomo. Paulo wakazuminizya kuti Banakristonyina bamwi mbabakali ‘kumuyumya-yumya’ naakaangidwe mu Roma. (Bakolose 4:10, 11, Ci) Ibbala lya Cigiliki lisanduludwe kuti ‘kuyumya-yumya’ lijanika buyo ciindi comwe mu Magwalo aa Bunakristo aa Cigiliki. Ikweelana abbuku litegwa Expository Dictionary of New Testament Words ilyakalembwa a Vine, “icciti libelesyegwa mukupandulula bbala eeli lyaamba misamu iibelesyegwa kucesya kucisa.” Mbubwenya mbuli musamu uupa kuyozya-yozya kucisa, ilugwasyo lupegwa abakombi ba Jehova basimide lulakonzya kucesya kucisa kuboola nkaambo kakupenga mumizeezo naa kumubili.

17. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kutegwa katusyomeka kuli Leza?

17 Ikukulwaizyigwa kuzwa ku Banakristoma mazubaano kulakonzya kutuyumya-yumya ikuzumanana amakanze eesu aakubelekela Leza cakusyomeka. Ikapati ibaalu Banakristo balilibambide kupa lugwasyo lwakumuuya. (Jakobo 5:13-15) Izitugwasya kuzumanana kusyomeka zibikkilizya ciiyo ca Bbaibbele cicitwa lyoonse alimwi akujanika lyoonse kumiswaangano ya Bunakristo yambungano, yabbazu alimwi ayacooko. Icilongwe cesu ciyumu kuli Leza cilagwasya kuti tuzumanane kusyomeka kulinguwe. Mmasimpe, kufwumbwa naa tulalya, kunywa antela tucita cintu cimwi, tuyandika kuti tuzicite cakuti zipe bulemu kuli Leza. (1 Ba-Korinto 10:31) Mubwini, ikusyoma Jehova ikubikkilizya amipailo zilayandika ikutegwa tuzumanane munzila iimukkomanisya.—Intembauzyo 37:5.

18. Nkaambo nzi ncotuteelede kuleka nokuba kuti twaba mumapenzi aatumana nguzu?

18 Zimwi ziindi, Saatani ulatulwana eelyo notulimvwa kuti tunyina nguzu kumuuya. Syuumbwa ulamumvwampila munyama uunyina nguzu. Imapenzi aamumukwasyi, kubulilwa mali antela kuciswa kulakonzya kumana nguzu zyesu zyakumuuya. Pele tutaleki ikucita zintu zimukkomanisya Leza, nkaambo Paulo wakati: ‘Iciindi ncondikompeme nceciindi nondijisi nguzu.’ (2 Ba-Korinto 12:10; Ba-Galatiya 6:9; 2 Ba-Tesalonika 3:13) Ino ncinzi ncaakali kwaamba? Wakali kwaamba kuti inguzu zya Leza zilakonzya kutugwasya kuzunda kukompama nkotujisi, kufwumbwa kuti twamulomba Jehova kuti atupe nguzu. Ikuzundwa kwa Goliati kuli Davida kutondezya kuti Leza ulakonzya kutupa nguzu alimwi akuzipa kubantu bakwe. Bakamboni ba Jehova bamazubaano balakonzya kusinizya kuti muciindi camapenzi aatalikomeneni, bakayumizyigwa a Leza.—Daniele 10:19.

19. Amupe cikozyanyo citondezya mbuli Jehova mbwabayumya babelesi bakwe.

19 Ikujatikizya lugwasyo Leza ndwaakabapa, banabukwetene bamwi bakalemba kuti: “Kwamyaka yainda, twamubelekela Jehova, twalongezyegwa kapati alimwi twabazyiba bantu banji bali kabotu. Alimwi twayiisyigwa akukulwaizyigwa a Jehova ikuliyumya mumakatazyo cakuzwidilila. Mbubonya mbuli Jobu, talili lyoonse notwakazyi ncozyakali kucitikila boobo zintu, pele twakalizyi kuti Jehova wakalilibambide lyoonse kutugwasya.”

20. Ino mbumboni nzi bwamu Magwalo ibutondezya kuti Jehova ulabagwasya lyoonse bantu bakwe?

20 Ijanza lya Jehova talili lifwaafwi cakuti talikonzyi kugwasya alimwi akukulwaizya bantu bakwe basyomeka. (Isaya 59:1) Sintembauzyo Davida wakaimba kuti: “Jehova ulatabilila boonse bawa, ulabusya boonse bawizuka.” (Intembauzyo 145:14) Masimpe, Taateesu wakujulu ‘utunyamuda mikuli yesu lyoonse’ alimwi ulatupa zintu zini-zini nzyotuyandika.—Intembauzyo 68:19.

Tuyandika “Zilwanyo Zyoonse zya-Leza”

21. Ino mbuti Paulo mbwaakakankaizya mboziyandika zilwanyo zyakumuuya?

21 Twazilanga-langa nzila zimwi nzyabelesya Saatani alimwi twabona mbokuyandika kwiima nji nokuba kuti ulatulwana. Lino tweelede kulanga-langa cibelesyo cimbi ciyandika ikutegwa tuzwidilile kulikwabilila kulusyomo. Iziindi zyobile mulugwalo ndwaakalembela bana Efeso, imwaapostolo Paulo wakaamba cintu ciyandika kapati kutegwa tucikonzye kwiima nji mukukazya meeneeno aa Saatani alimwi akuzwidilila mukulwana myuuya mibyaabi. Paulo wakalemba kuti: “Amusame zilwanyo zyoonse zya-Leza, kuti mukonzye kwiima [nji] mumeneeno aa-Diabolosi. . . . Amu[same] zilwanyo zyoonse zya-Leza, kuti mukakonzye kulwisya mubuzuba bubi, elyo yamana buyo inkondo yoonse muzooima nji.”—Ba-Efeso 6:11, 13.

22, 23. (a) Ino zilwanyo zyesu zyakumuuya zibikkilizya nzi? (b) Ino ncinzi ncotutiikalange-lange mucibalo citobela?

22 Inzya, tuyandika ‘kusama zilwanyo zyoonse zizwa kuli Leza.’ Eelyo Paulo naakalemba lugwalo lwakwe kubana Efeso, wakali kulindililwa asikalumamba muna Roma walo muzimwi ziindi wakali kusama zilwanyo zyoonse. Nokuba boobo, ngu Leza wakasololela mwaapostolo kuti akanane makani aazilwanyo zyakumuuya iziyandika kapati kumubelesi wa Jehova aumwi.

23 Eezyi zilwanyo nzyatupede Leza zilabikkilizya abube Munakristo mbweelede kuba ambubo alimwi abubambe bwazintu zyakumuuya bupegwa a Jehova. Mucibalo citobela, tulalanga-langa cibeela cimwi acimwi cazilwanyo zyakumuuya. Eeci cilatugwasya kuzyiba mbotulibambide kujatikizya nkondo yesu yakumuuya. Aciindi nciconya, tulabona mbuli cikozyanyo ca Jesu Kristo citaliboteli mbocitugwasya kuzwidilila mukukazya Saatani Diabolosi.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino ninkondo nzi Banakristo boonse njobalwana?

• Amupandulule nzila zimwi zyabucenjezu nzyabelesya Saatani.

• Mbuti lugwasyo lwabasyomima mbolukonzya kutuyumya-yumya?

• Ino ninguzu zyani nzyotweelede kusyoma, alimwi nkaambo nzi?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 13]

Banakristo bali ‘mukulwana amyuuya mibi’

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Banakristoma balakonzya ‘kutuyumya-yumya’

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Sena mulapaila kuli Leza kutegwa amupe nguzu?