Skip to content

Skip to table of contents

Amuyandaule Jehova, Uulingula Myoyo

Amuyandaule Jehova, Uulingula Myoyo

Amuyandaule Jehova, Uulingula Myoyo

“Amuyandaule ndime, mube abuumi.”—AMOSI 5:4.

1, 2. Ino ncinzi cipandululwa mu Magwalo nokwaambwa kuti Jehova “ulabona moyo”?

JEHOVA LEZA wakaambila musinsimi Samuele kuti: “Muntu ulabona busyu buyo, pele Jehova ulabona moyo.” (1 Samuele 16:7) Ino muunzila nzi Jehova ‘mwabona moyo’?

2 Mu Magwalo, moyo ulabelesyegwa kwiiminina bwini mbwabede muntu—nzyayanda, nzyayeeya ambwalimvwa. Aboobo, Ibbaibbele nolyaamba kuti Leza ulabona moyo, lipandulula kuti taboni buyo ciwa camuntu, pele ulabona abwini mbwabede.

Leza Wabalingula Bana Israyeli

3, 4. Kweelana abbuku lya Amosi 6:4-6, ino mbukkale buli buti bwakaliko mubwami bwa Israyeli bwamisyobo iili kkumi?

3 Sikulingula myoyo naakabona ibwami bwa Israyeli bwamisyobo iili kkumi kumazuba aa Amosi, ino ncinzi ncaakabona? Ibbuku lya Amosi 6:4-6 lyaamba kuti bantu bakali ‘kulala amalo aaminyanga, akulyoolola amasasa aabo.’ Bakali ‘kulya tubelele tuzwa mubutanga aboombe baneneede.’ Bantu aaba ‘bakalibambila zibulo zyakwiimbya’ alimwi bakali ‘kunywa waini mumbede.’

4 Kumatalikilo ibukkale oobu bulakonzya kulibonya mbuli kuti mbubotu. Kabakkede muŋanda zizwide mpasya zidula, ibavwubi bakalijisi zyakulya azyakunywa alimwi bakali kubelesya aziimbyo zibotu kapati mukulikondelezya. Alimwi bakalijisi ‘malo aaminyanga.’ Basikusya nzyobakasiya basikale bakajana minyanga yeebeka mu Samariya, imunzi mupati mubwami bwa Israyeli. (1 Bami 10:22) Ibunji bwanjiyo kuboneka kuti yakali kubelesyegwa kubotezya zyuuno azintu zimwi zyamuŋanda kubikkilizya akubwaanda.

5. Ino nkaambo nzi ncaakabanyemena Leza bana Israyeli bakuciindi ca Amosi?

5 Sena Jehova Leza wakanyema akaambo kakuti bana Israyeli bakali kukkala kabotu, kulya zilyo zinono, kunywa waini mubotu akuswiilila nyimbo zibotu? Peepe. Kayi ngonguwe uupa zintu zyoonse ikutegwa katukkomana. (1 Timoteo 6:17) Myoyo yabantu mibi, ikuyandisya zintu zitali kabotu akutalemeka Leza alimwi akubula luyando kubana Israyelinyina nzyezyakamunyemya Jehova.

6. Ino bwakali buti bukkale bwa bana Israyeli munzila yakumuuya kuciindi ca Amosi?

6 Aabo bakali ‘kulyoolola amasasa aabo, kulya tubelele tuzwa mubutanga, kunywa waini alimwi ibakalibambila zibulo zyakwiimbya’ bakali kuyoocitikilwa cintu cigambya. Bantu aabo bakabuzyigwa kuti: ‘Sena nywebo mulabusumpya buzuba bubi?’ Bakeelede kutyompwa kapati mbobwakabede bukkale mu Israyeli, pele kunyina ‘nobakayaswa mumoyo akaambo kakusaalwa kwa Josefa.’ (Amosi 6:3-6) Nokuba kuti cisi cakayaambele kumakani aabuvwubi, Leza wakabona kuti Josefa naa Israyeli wakali mumapenzi kapati kumuuya. Pele bantu bakajisi bubi amilimo yabo cakuti kunyina iwakali kubikkila maanu pe. Ncimwi buyo amazubaano, bantu banji bajisi muuya uukozyenye. Balakonzya kuzumina kuti tupona kumazuba aakatazya, pele ikuti kabatajatikizyidwe kunyina nobabikkila maanu kukupenga kwabamwi alimwi tabatondezyi kubikkila maanu kumakani aakumuuya.

Cisi ca Israyeli Cakali Kuyaabusofwaala

7. Ino ncinzi cakali kuyoocitika ikuti bana Israyeli nobatakatobela ncenjezyo zya Leza?

7 Ibbuku lya Amosi lipandulula cisi cakali kuyaabusofwaala, kunyina makani akukupuka nkocakakupukide. Akaambo kakutatobela ncenjezyo zya Leza akutalulamika kuyeeya kwabo, Jehova wakali kuyoobalekelezya kuli basinkondonyina. Eelyo bana Asuri bakali kuyooboola akubaatula muzyuuno zyabo zyeebeka zyaminyanga akubatola mubuzike. Elo kunyina kuliiba kabili!

8. Ino mbuti bana Israyeli mbobakaba muciimo cibyaabi munzila yakumuuya?

8 Ino bana Israyeli bakajanika buti mubukkale bweetezya oobu? Ibukkale oobu bwakatalika mu 997 B.C.E., ciindi mwana wa Mwami Solomoni Roboamu naakalya zina lyakwe alimwi eelyo misyobo ya Israyeli iili kkumi noyakaandaana amusyobo wa Juda awa Benjamini. Mwami wakusaanguna mubwami bwa Israyeli bwamisyobo iili kkumi wakali Jeroboamu Wakusaanguna “mwana wa-Nebati.” (1 Bami 11:26) Jeroboamu wakaboongelezya bantu bakali mubwami bwakunyika kuti batani kuunki ku Jerusalemu kuyookomba Jehova, nkaambo lwakali lweendo lukatazya. Pele tanaakabikkide maanu ncobeni kububotu bwabantu. Muciindi caboobo, wakali kuyanda buyo bubotu bwakwe. (1 Bami 12:26) Jeroboamu wakayeeya kuti, ikuti bana Israyeli bazumanane kuya kutempele ku Jerusalemu kumapobwe aamwaka aakulemeka Jehova, balakonzya kucinca maanu akutalika kusyoma bwami bwa Juda. Kayanda kulesya muzeezo ooyu, Jeroboamu wakabikka boombe bangolida bobile, omwe ku Dani umwi ku Bbeteli. Oobu bukombi bwakukomba moombe bwakaba mbobukombi bwa Cisi ca Israyeli.—2 Makani 11:13-15.

9, 10. (a) Ino mmapobwe nzi aabukombi ngaakabamba Mwami Jeroboamu Wakusaanguna? (b) Ino mbuti Leza mbwaakali kwaabona mapobwe aakali kucitwa mu Israyeli kuciindi ca Mwami Jeroboamu Wabili?

9 Jeroboamu wakasola kubotezya cikombelo cipya kuti cibe cancobeni. Wakabamba mapobwe aabukombi aakozyenye amapobwe aakali kucitwa ku Jerusalemu. Kubbuku lya 1 Bami 12:32 tubala kuti: “Jeroboamu wakasala buzuba bwekumi amusanu bwamumwezi wamusanu aitatu kuti bube buzuba bwapobwe, mbubonya mbuli ipobwe liligwa mucisi ca-Juda, elyo wakatuula zituuzyo acipaililo. Wakacita obo ku-Beteli.”

10 Jehova kunyina naakaazumina mapobwe aabukombi bwakubeja aayo. Wakatondezya kabotu-kabotu mbwaakali kwiibona micito mibi nokwakainda myaka iili mwaanda kwiinda muli Amosi ciindi naakali kulela Jeroboamu Wabili, ooyo wakaba mwami wamisyobo iili kkumi ya Israyeli mu 844 B.C.E. (Amosi 1:1) Ikweelana abbuku lya Amosi 5:21-24 Leza wakati: “Ndasesemwa, ndasampaula ma[pobwe] aanu, azyalo imbungano zyanu nsizibotelwi pe. Nekuba kuti mwandipailila zipaizyo azituuzyo, nsiziyandi pe, azyalo zitontozyo zyabanyama banu baneneede nsizilangili pe. Amundisakanisizye lupyopyongano lwanyimbo zyanu, nkaambo kwiimba kwamantimbwa aanu nsikooyookuswiilila pe. Pele imbeta kaziya bupoomoka mbuli maanzi, abululami mbuli mulonga uutayuminini.”

Kukozyanya Kuliko Mazubaano

11, 12. Ino nkukozyanya nzi kuliko akati kabukombi bwakali kucitwa mu Israyeli yansiku alimwi abukombi bwa Bunakristo bwanyika?

11 Cakutadooneka, Jehova wakailingula myoyo yabantu ibakali kujanika mumapobwe amu Israyeli alimwi wakaakaka mapobwe aaya kubikkilizya azituuzyo. Ncimwi buyo amazubaano, Leza ulaakaka mapobwe aa Bunakristo bwanyika mbuli Kkilisimasi a Isita. Kubakombi ba Jehova kunyina kweendelana kuliko akati kabululami abubi, mumuni amudima.—2 Ba-Korinto 6:14-16.

12 Kuli kukozyanya kumbi kuliko akati kabukombi bwakali kucitwa abana Israyeli bakali kukomba moombe alimwi abwa Bunakristo bwanyika. Nokuba kuti bantu bamwi ibalyaamba kuti Mbanakristo balakazumina kasimpe kali mu Jwi lya Leza, bukombi bwa Bunakristo bwanyika tabukulwaizyigwi aluyando lwini-lwini kuli Leza. Nocali boobo, nobwali kukulwaizya kukomba Jehova “mumuuya amubwini” akaambo kakuti mbobukombi bumukkomanisya. (Johane 4:24) Kunze lyaboobo, Bunakristo bwanyika kunyina nobutondezya kuti ‘imbeta ziya bupoomoka mbuli maanzi, abululami mbuli mulonga uutayuminini.’ Muciindi caboobo, bulazumanana kuubya-ubya zyeelelo zya Leza zyabukkale bubotu. Bulazumizya bwaamu alimwi amicito iimbi iisesemya mane akukwatana kwabaalumi abanakazi balikke-likke!

‘Amuyandisye Bubotu’

13. Ino nkaambo nzi ncotweelede kwaatobela majwi aali kuli Amosi 5:15?

13 Kuli boonse ibayanda kukomba Jehova munzila iitambulika, waamba kuti: “Amusule bubi akuyandisya bubotu.” (Amosi 5:15) Luyando alusulo mbube butondezya mbwalimvwa muntu mumoyo. Mbwaanga moyo uleena; tweelede kuubikkila maanu kuubamba. (Tusimpi 4:23; Jeremiya 17:9) Ikuti naa katujisi mizeezo mibi mumyoyo yesu, tuyootalika kuyandisya cibi akusula cibotu. Alimwi ikuti twatobela mizeezo iili boobo kwiinda mukucita zibi, nokuba kuti tuli basungu buti mumilimo iimbi ya Jehova, tacikapi kuti Leza atuyande. Aboobo atupaile kulomba lugwasyo lwa Leza kutegwa ‘tusule bubi akuyandisya bubotu.’

14, 15. (a) Mu Israyeli, ino mbaani ibakali akati kabaabo ibakali kucita kabotu, pele ino mbuti bamwi mbobakali kweendelezyegwa? (b) Ino mbuti mbotukonzya kubakulwaizya aabo ibali mumulimo waciindi coonse mazubaano?

14 Tabali boonse bana Israyeli ibakali kucita zibi mumeso aa Jehova. Mucikozyanyo, Hosea alimwi a Amosi ‘bakayandisya bubotu,’ aboobo bakamubelekela Leza cakusyomeka kabali basinsimi. Bamwi mane bakalyaaba kuba ba Naziri. Mubuumi bwabo kabali ba Naziri, bakali kulikasya kuzyakunywa izyakali kukumbisyigwa amasaansa, ikapati waini. (Myeelwe 6:1-4) Ino bana Israyeli bamwi bakakubona buti ikulikasya nkobakali kucita ibaalumi aaba basyomeka? Ibwiinguzi bugambya kumubuzyo ooyu bulatondezya mbocakasofweede kumuuya cisi coonse. Ibbuku lya Amosi 2:12 lyaamba kuti: “Ba-Naziri mwakabanywisya waini, abalo basinsimi mwakabalailila kuti, Mutasinsimi pe.”

15 Nobakabona kusyomeka kwaba Naziri alimwi abasinsimi, ibana Israyeli aabo bakeelede kulisenda, kuusa alimwi akweempwa. Muciindi caboobo, bakatalika kubatyompya aabo basyomeka ikutegwa bacileke kumukomba Leza. Tutatyompyi Banakristoma ibapainiya, bamisyinali, balangizi beendeenda naa ibamukwasyi wa Bbeteli ibalyaabide kuti bacileke kubeleka mulimo wabo waciindi coonse akupiluka kubukkale bubonwa kuti mbobuluzi. Muciindi cakucita boobo, atubakulwaizye kuti bazumanane mumulimo waciindi coonse ngobacita!

16. Ino nkaambo nzi bana Israyeli ncobakali muciimo cibotu muciindi ca Musa ikwiinda muciindi ca Amosi?

16 Nokuba kuti bana Israyeli banji bakali kupukide kumazuba aa Amosi, ‘tiibakavwubide pe kuli Leza.’ (Luka 12:13-21) Bamawisi bakali kulya buyo mana munkanda kwamyaka iili 40. Kunyina nobakali kulya nyama yaŋombe zineneede kabotu naa kwiile kwaalabana azyuuno zyaminyanga. Pele cakweelela Musa wakabaambila kuti: “Jehova Leza wanu wamulongezya mumilimo yoonse yamaanza aanu. . . . Myaka eyi iili makumi one Jehova Leza wanu waba anywebo. Taakwe cintu ncimwakabula.” (Deuteronomo 2:7) Inzya, bana Israyeli munkanda bakalijisi zintu nzyobakali kuyandika kapati. Ikwiinda zyoonse, Leza wakabayanda, kubakwabilila alimwi akubalongezya.

17. Ino nkaambo nzi Jehova ncaakasololela bana Israyeli bakusaanguna mu Nyika Yakasyomezyegwa?

17 Jehova wakabayeezya bantu ibakali kupona aa Amosi kuti wakaleta bamawisi mu Nyika Yakasyomezyegwa akubagwasya kuzwisya basinkondonyina boonse. (Amosi 2:9, 10) Pele ino nkaambo nzi Leza ncaakabagusyila bana Israyeli bakusaanguna mucisi ca Egepita akubatola kunyika yakasyomezyegwa? Sena nkaambo kakuti wakali kuyanda kuti kabaile kulya bukkede akukaka Mulengi wabo? Peepe! Muciindi caboobo, wakacita oobo ikutegwa kabamukomba cakwaanguluka alimwi kabali bantu basalala kumuuya. Pele bantu bakali mubwami bwa Israyeli bwamisyobo iili kkumi, tiibakacisulaika cibi alimwi akuyandisya bubotu. Muciindi caboobo, bakatalika kukomba zibumbwa kutali Jehova Leza. Elo kaka cilausisya!

Jehova Wababeteka

18. Ino nkaambo nzi Jehova ncaatwaanguluda kumuuya?

18 Leza tanaakali kuyookulanga buyo kulilemeka kusesemya kwabana Israyeli. Wakasalazya mbwalimvwa naakati: “Njoomuboozezya milandu yanu yoonse.” (Amosi 3:2) Imajwi aaya atupa kuyeeya lufwutuko lwesu kuzwa mubuzike mu Egepita yamazubaano—ibukkale bubyaabi oobu buliko. Jehova tanaakatwaanguluda kuti tutalike kucita zintu zitukkomanisya. Pele wakatwaanguluda kuti katumulemeka camoyo woonse katuli bantu baangulukide ibatola lubazu mubukombi busalala. Umwi aumwi wandiswe uya kulyaambilila mbwabelesya lwaanguluko lwakwe ndotupedwe a Leza.—Ba-Roma 14:12.

19. Kweelana abbuku lya Amosi 4:4, 5, ino ncinzi bana Israyeli banji ncobakatalika kuyandisya?

19 Cilausisya kuti mu Israyeli bantu banji kunyina nobakabikkila maanu kumulumbe wa Amosi. Imusinsimi wakayubununa busofwaazi bwabukkale bwabo bwakumuuya mumajwi aaya aali kubbuku lya Amosi 4:4, 5 aakuti: “Amuboole ku-Beteli, mubisye, amuvuzye milandu yanu ku-Giligala, . . . nkaambo mbuboobo mbumuyanda kucita, nubana ba-Israyeli.” Ibana Israyeli bakacili amizeezo mibi. Kunyina nobakaibambide myoyo yabo. Akaambo kaceeci, ibanji bakatalika kuyandisya bubi akusula bubotu. Aabo basikukomba moombe basicinguni kunyina nobakacinca pe. Jehova wakali kuyoobabeteka, aboobo bakali kuyoofwa azibi zyabo!

20. Ino mbuti umwi mbwakonzya kutobela nzila yeendelana amajwi aali kuli Amosi 5:4?

20 Kulibonya kuti tiicakali cuuba-uba kuli baabo ibakali kupona kuciindi eeco kuzumanana kusyomeka kuli Jehova. Mbuli mbobazyi Banakristo bamazubaano ibana alimwi abapati, tacili cuuba-uba ikusaya mumulonga kutozya meenda nkwaazyila. Pele luyando lwabo kuli Leza alimwi akuyandisya kumukkomanisya, kwakakulwaizya bana Israyeli bamwi kutobela bukombi bwakasimpe. Jehova wakabatamba mumajwi aalembedwe kubbuku lya Amosi 5:4 aakuti: “Amuyandaule ndime, mube abuumi.” Amazubaano ncimwi buyo, Leza ulatondezya luse kuli baabo ibeempwa akumuyandaula kwiinda mukujana luzibo lwini-lwini luli mu Jwi lyakwe, mpoonya akucita kuyanda kwakwe. Tacili cuuba-uba kutobela nzila eeyi, pele ikucita boobo kusololela kubuumi butamani.—Johane 17:3.

Kuzwidilila Nokuba Kuti Kuli Nzala Yakumuuya

21. Ino ninzala iili buti iibasikila aabo ibatatobeli bukombi bwakasimpe?

21 Ino ncinzi cakali kuyoobacitikila aabo ibatakali kutobela bukombi bwakasimpe? Ninzala yakumuuya iitanabonwa! Mwami Mupati Jehova wakati: “Mazuba aleza, . . . [ngenditii] tumine nyika inzala. Teensi kwaamba kuti ninzala yansima nanka nyota yamaanzi pe. Ninzala yakuswiilila majwi aa-Jehova.” (Amosi 8:11) Bunakristo bwanyika buli munzala iitaambiki yakumuuya eeyo. Pele ibabombe myoyo akati kabo balabona mbobazwidilila kumuuya bantu ba Leza, alimwi akaambo kaceeci baguumukila kumbunga ya Jehova. Ikwiindana kuliko akati kabukkale bwa Bunakristo bwanyika abwa Banakristo bakasimpe kulatondezyegwa mumajwi aa Jehova aaya aakuti: “Balanda bangu bayoolya, pele inywe muyoofwa inzala. Balanda bangu bayoonywa, pele inywe muyoofwa nyota. Balanda bangu bayoosekelela, pele inywe muyoousa insoni.”—Isaya 65:13.

22. Ino nkaambo nzi ncotujisi twaambo tubotu ncotweelede kukkomana?

22 Mbotuli babelesi ba Jehova, sena masimpe tulalumba kuzintu zyakumuuya azilongezyo nzyotujisi? Ciindi notwiiya Ibbaibbele amabbuku aa Bunakristo alimwi anotujanika kumiswaangano yesu yambungano, yamubbazu ayacooko, masimpe tumvwa mbuli kuti inga kwaloka misozi kubotelwa kwalo akaambo kakukondwa. Tulakkomana ikuzyiba kuti tulijisi Ijwi lya Leza kubikkilizya abusinsimi bwa Amosi bwakasololelwa amuuya wa Leza.

23. Ino aabo ibamulemeka Leza bajisi zilongezyo nzi?

23 Kubantu boonse ibamuyanda Leza akumulemeka, businsimi bwa Amosi bulijisi mulumbe wabulangizi. Kunyina makani abuyumuyumu bwamali naa masunko aatusikila munyika eeyi yamapenzi, swebo notumuyanda Leza tulijisi zilongezyo zya Leza alimwi acakulya cakumuuya ciinda kubota. (Tusimpi 10:22; Matayo 24:45-47) Aboobo bulemu boonse bweelede kuunka kuli Leza, uutupa zintu zinji kutegwa tugwasyigwe. Aboobo toonse atube amakanze aakuzumanana kumutembaula camoyo woonse mane kukabe kutamani. Eeco ciyooba coolwe cesu citaliboteli ikuti twamuyandaula Jehova, Uulingula myoyo.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino mbukkale buli buti bwakaliko mu Israyeli kuciindi ca Amosi?

• Ino bukkale bwakaliko mubwami bwa Israyeli bwamisyobo iili kkumi bukozyenye buti abwa mazubaano?

• Ino ninzala iili buti yakasinsimwa iiliko mazubaano, pele ino mbaani ibatajatikizyidwe?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 17]

Bana Israyeli banji bakali kulya bukkede, pele kunyina nobakazwidilila kumuuya

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Amubakulwaizye babelesi baciindi coonse kuzumanana mumulimo wabo mubotu

[Zifwanikiso izili apeeji 20, 21]

Kunyina nzala yakumuuya iiliko akati kabantu ba Jehova ibakkomene