Skip to content

Skip to table of contents

Businsimi Bupati Bwamu Bbaibbele Bwakagamide Ali Kristo

Businsimi Bupati Bwamu Bbaibbele Bwakagamide Ali Kristo

Businsimi Bupati Bwamu Bbaibbele Bwakagamide Ali Kristo

“Bumboni bwa-Jesu ngumuuya wabusinsimi.”—CIYUBUNUZYO 19:10.

1, 2. (a) Ino nkusala nzi nkobakeelede kucita bana Israyeli kutalikila mu 29 C.E.? (b) Ncinzi ncotutaalange-lange mucibalo eeci?

MUUMWAKA wa 29 C.E. Bantu bamu Israyeli balikkomenyi kwaamba zya Mesiya wakasyomezyegwa. Mulimo wa Johane Mubbapatizi wapa kuti bantu bamulangile kapati Jesu. (Luka 3:15) Johane wakaka kwaambwa kuti ngu Kristo. Pele katondeka kuli Jesu waku Nazareta, wati: “Ndakalungulula kuti oyu ngo-Mwana a-Leza.” (Johane 1:20, 34) Muciindi buyo cisyoonto, makamu-makamu aabantu amutobela Jesu kutegwa bamvwe kuyiisya kwakwe alimwi akuti abaponye.

2 Mumyezi yatobela, Jehova wapa bumboni bunji kujatikizya Mwanaakwe. Aabo bakaiya Magwalo alimwi akutobela milimo ya Jesu balijisi kaambo keni-keni kakubeda alusyomo mulinguwe. Nokuba boobo, bunji bwabantu ba Leza ibali mucizuminano batondezya kuti tabajisi lusyomo. Mbasyoonto buyo bazyiba kuti Jesu ngu Kristo, Mwana a Leza. (Johane 6:60-69) Ino nomwakacita buti nomwakaliko ciindi eeco? Sena nomwakakulwaizyigwa kumuzumina Jesu kuti ngu Mesiya akuba sikumutobela uusyomeka? Amulange bumboni Jesu mwini mbwapa naatamikizyigwa kutyola mulawo wa Sabata, alimwi amubone bumboni mbwapa nokwainda ciindi kutegwa ayumye lusyomo lwabasikwiiya bakwe basyomeka.

Jesu Mwini Wapa Bumboni

3. Ino mbukkale buli buti bwakapa kuti Jesu ape bumboni butondezya kuti mmwana a Leza?

3 Nciindi ca Pasika mumwaka wa 31 C.E. Jesu uli mu Jerusalemu. Ino-ino waponya mwaalumi wali kuciswa kwamyaka iili 38. Pele ba Juda bamupenzya Jesu akaambo kakucita boobu mu Sabata. Alimwi watamikizyigwa kutukila Leza, aboobo bayanda kumujaya akaambo kakuti ulyaamba kuti mwana a Leza. (Johane 5:1-9, 16-18) Twaambo ntwaamba Jesu ikutegwa aliiminine, twatondezya bumboni bupati botatwe ibweelede kuzula imu Juda mubombe moyo uuli woonse kuti Jesu mubwini mwana a Leza.

4, 5. Ino nkaambo nzi Johane ncaakacitila mulimo wakwe, alimwi ino wakaubeleka buti?

4 Cakusaanguna, Jesu waamba zyabumboni bwayooyo wakamutaangunina, Johane Mubbapatizi. Wati: “Mwakatuma kuli-Johane, awalo wakaba kamboni wabwini. Walo cali cimunisyo icali kuyaka akumweka, anywebo mwali kuyanda kubotelwa mumumuni wakwe kaindi kaniini.”—Johane 5:33, 35.

5 Johane Mubbapatizi wakali “cimunisyo icali kuyaka akumweka” mukuti katanaangwa calunya a Heroda, wakauzuzikizya mulimo ngwaakapegwa a Leza wakubamba nzila ya Mesiya. Johane wakati: “Kuti ayubululwe [ Mesiya] kuli-Israyeli, ncendakazida kuzoobapatizya amaanzi. . . . Ndakabona Muuya ulaseluka, uli mbuli nziba iizwa kujulu, wakakala alinguwe. Nsendali kumuzi, pele oyo uwakandituma kuyoobapatizya amaanzi, walo wakandaambila kuti, Oyo ngoyoobona kuti Muuya waseluka alinguwe akumukala, ngonguwe uubapatizya a-Muuya Uusalala. Eno ndakabona, ndakalungulula kuti oyu ngo-Mwana a-Leza.” * (Johane 1:26-37) Johane wakaamba cacigaminina kuti Jesu Mwana a Leza—Mesiya wakasyomezyegwa. Bumboni bwa Johane bwakalisalede cakuti nokwakainda myezi iili lusele kajaidwe, ba Juda banji babombe myoyo bakazumina kuti: “Anu zyoonse zintu zyamuntu oyu nzyaakali kwaamba Johane zyakali zyakasimpe.”—Johane 10:41, 42.

6. Ino nkaambo nzi milimo ya Jesu ncoyakeelede kubapa kusyoma bantu kuti wakali kugwasyigwa a Leza?

6 Cabili, Jesu wabelesya nzila aimbi ikutondezya kweelela kwakwe kwakuti ngu Mesiya. Waamba zyamilimo yakwe mwini mibotu kuti ncitondezyo calugwasyo lwa Leza. Jesu wati: “Bukamboni mbwenjisi mbupati kwiinda bwa-Johane, nkaambo milimo njaakandipa Taata kwiizyulizya, njenjiyo njencita, njiindilungulula kuti Taata ngowakandituma.” (Johane 5:36) Nobaba basinkondonyina Jesu tiibakali kukonzya kubukazya bumboni oobu bwakali kubikkilizya amaleele manji. Kumbele bamwi bakabuzya kuti: “Tucite buyani? Nkaambo muntu oyu ulacita malele manji.” (Johane 11:47) Pele bamwi bakulwaizyigwa alimwi baamba kuti: “Kristo asika, sena uzoocita malele manji aainda aya ngacita oyu muntu?” (Johane 7:31) Baswiilizi ba Jesu bakalijisi coolwe citaliboteli cakubona bube bwa Bausyi kwiinda mu Mwanaabo Jesu.—Johane 14:9.

7. Mbuti Magwalo aa Cihebrayo mbwaapa bumboni kujatikizya Jesu?

7 Camamanino, Jesu waamba bumboni butakazyigwi. Wati: “Magwalo . . . ngangao aandilungulula.” Amane wayungizya kuti: “Nemwalizumide Musa, nemwandizumina amebo, nkaambo wakalemba ndime.” (Johane 5:39, 46) Masimpe, Musa wakali umwi buyo wabakamboni banji ibakapona kabutana Bunakristo iwakalemba zya Kristo. Malembe aabo ajisi myaanda-myaanda yabusinsimi alimwi amilongo yamazyalani eeyo yoonse iikonzya kugwasya kumuzyiba Mesiya. (Luka 3:23-38; 24:44-46; Incito 10:43) Alimwi ino mbuti kujatikizya Mulawo wa Musa? Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Mulao wakatubeda mbuli simalelo mane kusikila kuciindi ncati keze Kristo.” (Ba-Galatiya 3:24) Inzya, “bumboni bwa-Jesu ngumuuya [antela mpaayeeme zintu zyoonse, ngamakanze alimwi ngomulimo] wabusinsimi.”—Ciyubunuzyo 19:10.

8. Ino nkaambo nzi ba Juda banji ncobatakamusyoma Mesiya?

8 Sena bumboni boonse oobu —bumboni busalede bwa Johane, milimo mipati ya Jesu abube butondezya bube bwa Leza alimwi abumboni bunji bwamu Magwalo, tabumupi kusyoma kuti Jesu wakali Mesiya? Muntu uuli woonse wakajisi luyando lwini-lwini kuli Leza a Jwi lyakwe cakutawayawaya wakali kukonzya kucibona eeci alimwi akusyoma muli Jesu kuti ngu Mesiya wakasyomezyegwa. Pele luyando luli boobo, tiilwakaliko mu Israyeli pe. Jesu wakaambila basikumukazya kuti: “Ndilimuzi, kuti tamujisi luyando lwa-Leza mulindinywe.” (Johane 5:42) Muciindi cakuyandaula “bulemu buzwa kuli-Leza alike,” bakali ‘kutambula bulemu buzwa kubantunyina.’ Anu nkakaambo kaako ncobakali kwiimpana a Jesu, ooyo mbuli Bausyi uusesemwa akuyeeya kuli boobo!—Johane 5:43, 44; Incito 12:21-23.

Ikuyumizyigwa Acilengaano Cabusinsimi

9, 10. (a) Ino nkaambo nzi citondezyo kuli basikwiiya ba Jesu ncocakapegwa aciindi ceelede? (b) Ino ncisyomezyo nzi citaliboteli ncaakapa basikwiiya bakwe Jesu?

9 Kwainda mwaka kuzwa ciindi Jesu naakapa bumboni bwabandikwa mumincali iili musyule butondezya kuti ngu Mesiya. Ipobwe lya Kwiindilila lyamu 32 C.E. lyainda kale. Ibanji bakali kusyoma bacileka kumutobela, ambweni akaambo kakupenzyegwa, kuyandisya zintu zyakumubili, antela kulibilika azintu zyamubuumi. Ibambi ambweni banyongana antela batyompwa buya akaambo kakuti Jesu wakakaka bantu nobakali kuyanda kumubikka kuti abe mwami. Nobakamukazya basololi babukombi bwaba Juda, wakakaka kucita citondezyo kuzwa kujulu icakali kuyoomupa kulemekwa. (Matayo 12:38, 39) Ibamwi beelede kuti bakagambwa Jesu naakakaka kucita boobu. Kuyungizya waawo, Jesu watalika kuyubunuda basikwiiya bakwe makani aamwi aabayumina kapati kumvwa aakuti—“uleelede kuya ku-Jerusalemu akuciswa loko kubapati akubapaizi basimutwe akubalembi, akujayigwa.”—Matayo 16:21-23.

10 Mumyezi iili fwuka naa kkumi, cilasika ciindi “[ca]kuti [Jesu] azwe munyika eyi aye kuli-Wisi.” (Johane 13:1) Kabikkide maano kapati kuli basikwiiya bakwe basyomeka, Jesu wasyomezya bamwi akati kabo cintu ncimunya ncaakaima ba Juda batasyomi—icitondezyo kuzwa kujulu. Jesu wati: “Ncobeni ndamwaambila kuti mpobali bamwi baimvwi awa batakooyoomvwa lufu mane lumwi bakabone Mwana a-Muntu uuboola mu-Bwami bwakwe.” (Matayo 16:28) Masimpe ngakuti, Jesu taambi kuti bamwi akati kabasikwiiya bayoopona kusikila Bwami bwabu Mesiya bukakkazikizyigwe mu 1914. Jesu ncacijisi mumizeezo nkubatondezyela limwi basikwiiya bakwe botatwe mbayandisya kapati bulemu mbwayooba ambubo aakulela mu Bwami. Ibulemu oobu mbwayanda kubatondezyela limwi bulabonwa mucilengaano ciitwa kuti kusanduka.

11. Amupandulule cilengaano cakusanduka.

11 Nokwainda mazuba aali cisambomwi, Jesu watola Petro, Jakobo alimwi a Johane atala lyamulundu, kulangilwa kuti mpaatala a Cilundu ca Herimoni. Aawo Jesu “wasanduka kubusyu bwabo. Busyu bwakwe bwakabala mbuli izuba, azyakusama zyakwe zyakatuba buu mbuli mumuni.” Imusinsimi Musa alimwi a Eliya abalo balibonya, balabandika a Jesu. Kulangilwa kuti cintu eeci ciyoosya kapati cacitika masiku, icapa kuti cilibonye kapati. Mubwini, cali cilengaano cini-cini kapati cakuti Petro wayanda kuti ayake zilawo zyotatwe, ica Jesu, Musa alimwi a Eliya. Kacikanana Petro, ikkumbi lituba lyabavwumbilila alimwi ijwi kuzwa mukkumbi lyaamba kaliti: “Ngooyu mwanaangu uuyandwa ngwinkondelwa, amuswiilile nguwe.”—Matayo 17:1-6.

12, 13. Ino cakabajatikizya buti cilengaano cakusanduka basikwiiya ba Jesu, alimwi ino nkaambo nzi?

12 Masimpe, Petro wakazwide akusinizya ikuzibya Jesu kuti ngu “Kristo, Mwana a-Leza muumi.” (Matayo 16:16) Pele amweezyeezye buyo ikumvwa Leza kumugama kapa bumboni, kasinizya boobo alimwi amulimo wa Mwanaakwe uunanikidwe! Elo kaka cilengaano cakusanduka masimpe caluyumya lusyomo lwa Petro, Jakobo alimwi a Johane! Aboobo mbwaanga lusyomo lwabo lwayumizyigwa, balilibambide kabotu lino kuzintu zilangilwa alimwi amulimo mupati ngobayoocita mumbungano kumbele.

13 Ikusanduka kwabanjila kapati mumyoyo basikwiiya. Nokwakainda myaka yiinda ku 30, Petro wakalemba kuti: “[Jesu] naakatambula kuli-Leza Wisi lulemeko abulemu, nkabela wakasikilwa eli ijwi lizwa kubulemu bupati lyakuti, Ngooyu Mwanaangu uuyandwa ngwenkondelwa. Eli ijwi twakalimvwa, lyakazwa kujulu notwakali awe kucilundu cisalala.” (2 Petro 1:17, 18) Awalo Johane cakamunjila kapati mumoyo cintu eeci. Kwiinde myaka yiinda ku 60 kuzwa nocakacitika cilengaano, kulibonya kuti wakali kwaamba ncinco naakabelesya majwi aakuti: “Twakeebela bulemu bwakwe, bulemu ububa anga mbwa-Mwana uuzyalwa alike kuli-Wisi.” (Johane 1:14) Pele, kusanduka tacili cilengaano camamanino cakapegwa kuli basikutobela Jesu.

Luzibo Alumwi Kubabelesi ba Leza basyomeka

14, 15. Ino muunzila nzi mwaapostolo Johane mbwaakali kuyoozumanana kupona kusikila kukuboola kwa Jesu?

14 Naabuka mulufwu, Jesu walibonya kuli basikwiiya bakwe ku Lwizi lwa Galilaya. Ooko waambila Petro kuti: ‘Ikuti ndayanda kuti [Johane] kapona mane do nkaboole, sena eeci kuli mbocikujatikizya yebo?’ (Johane 21:1, 20-22, 24) Sena majwi aaya atondezya kuti mwaapostolo Johane wakali kuyoopona myaka minji kwiinda baapostolo bamwi? Mbokulibonya nkaambo wakamubelekela Jehova cakusyomeka kwamyaka aimbi iitandila ku 70. Pele, majwi aa Jesu atondezya cimwi cintu ciyandika kapati.

15 Ikaambo kakuti “mane nkaboole” katuyeezya majwi aa Jesu aamba “Mwana a-Muntu uuboola mu-Bwami bwakwe.” (Matayo 16:28) Johane wazumanana kupona kusikila kukuboola kwa Jesu mukuti kumbele Johane wapegwa cilengaano cabusinsimi ca Jesu kaboola kali Muleli mu Bwami. Kumamanino aabuumi bwa Johane, kaangidwe ansumbu ya Patmo, watambula Ciyubunuzyo cijisi zitondezyo zyabusinsimi bugambya bwazintu zyakali kuyoocitika “kubuzuba bwa-Mwami.” Johane zyamunjila kapati mumoyo eezyi zilengaano zigambya cakuti eelyo Jesu naamba kuti: “Mbukubede! Ndafwambaana kuboola,” Johane cakoongolola kwaamba wati: “Ameni! Koboola ncobeni, Mwami Jesu.”—Ciyubunuzyo 1:1, 10; 22:20.

16. Ino nkaambo nzi ncociyandika kapati kuti tuzumanane kuluyumya lusyomo lwesu?

16 Ibantu babombe myoyo ibakali kupona mumwaanda wamyaka wakusaanguna bakamuzumina Jesu kuti ngu Mesiya alimwi akumusyoma. Akaambo kakubula lusyomo kwabantu mbocipona limwi abasyomi, mulimo ngobeelede kucita alimwi amisunko iili kumbele, aabo ibaba basyomi balayandika kuyumizyigwa mulusyomo. Jesu wapa bumboni buzwide butondezya kuti ngu Mesiya alimwi wapa zilengaano zyabusinsimi zipa luzibo kutegwa akulwaizye basikumutobela basyomeka. Mazubaano, tuli mukati mwini buya mu “buzuba bwa-Mwami.” Ino-ino, Kristo uyoomunyonyoona Saatani abukkale bubyaabi boonse buliko alimwi akufwutula bantu ba Leza. Aswebo tweelede kuluyumya lusyomo lwesu kwiinda mukuzibelesya zintu zyoonse Jehova nzyatwaabila kutegwa katuli bayumu kumuuya.

Ikuvwunwa Kumudima Alimwi Amapenzi

17, 18. Ino nkwiindana kuli buti kwakaliko mumwaanda wamyaka wakusaanguna akati kabasikumutobela Jesu abaabo ibakali kukazya makanze aa Leza, alimwi ino ncinzi cakacitika kunkamu aimwi?

17 Kuzwa nolwacitika lufwu lwa Jesu, basikwiiya cabusicamba bautobela mulawo wakupa bumboni kujatikizya nguwe “mu-Jerusalemu, amu-Judaya moonse, amu-Samariya, mane kusikila kumamanino aanyika.” (Incito 1:8) Nokuba kuti kwaba kupenzyegwa citaambiki, Jehova wailongezya mbungano ya Bunakristo mpya aluzibo lwakumuuya alimwi basikwiiya bapya banji bayungizyigwa.—Incito 2:47; 4:1-31; 8:1-8.

18 Kulubazu lumbi, kunyina bulangizi bubotu buliko kuli baabo ibakazya ikuyaambele kwamakani mabotu. Ibbuku lya Tusimpi 4:19 lyaamba kuti: “Inzila yabasizibi ili mbuli mudima uusia mbi; tabezi, kuli butezi.” “Mudima uusia mbi” wayaambele kapati mu 66 C.E., eelyo impi yabasikalumamba yabana Roma noyasaala Jerusalemu. Nobacileka kulwana akujokela nkobazwa kakunyina kaambo keni-keni, bana Roma bapiluka alimwi mu 70 C.E., aciindi eeci baunyonyoona munzi. Kweelana asikwiiya makani aansiku wazina lya Josephus, iba Juda bainda kukaulunzuma komwe bajaigwa. Pele Banakristo basyomeka bafwutuka. Ino nkaambo nzi? Nkaambo kakuti ciindi cakusaanguna impi zyabana Roma nozyajokela, batobela malailile aa Jesu aakuti beelede kuccija.—Luka 21:20-22.

19, 20. (a) Nkaambo nzi bantu ba Leza ncobateelede kuyoowa mamanino aabukkale oobu bubyaabi mbwaaya kumamanino? (b) Ino nduzibo nzi luyandika kapati Jehova ndwaakapa bantu bakwe makumi-makumi aamyaka kautanasika mwaka wa 1914?

19 Tuli mubukkale bukozyenye. Mapenzi mapati aalangilwa ayootondezya mamanino aabukkale bubyaabi boonse bwa Saatani. Pele bantu ba Leza tabeelede kuyoowa pe, nkaambo Jesu wakasyomezya kuti: “Amulange, ndaba anywe mazuba oonse nikuba kusikila kumamanino aaciindi.” (Matayo 28:20) Ikutegwa ayumye lusyomo lwabasikwiiya bakwe bakusaanguna alimwi akubagwasya kulibambila zintu zyakali kuboola kumbele, Jesu wakapa citondezyo cabulemu mbwayooba ambubo kujulu kali Mwami wabu Mesiya. Ino mbuti mazubaano? Mu 1914 eeco cakatondezyegwa mucilengaano cakacitika ncobeni. Ikaambo kakuti lino ulalela kali Mwami wabu Mesiya kali kubakulwaizya kapati mulusyomo ibantu ba Leza! Kaambo aaka kapa cisyomezyo cabulangizi butaliboteli kumbele, alimwi babelesi ba Jehova bapegwa luzibo luyungizyidwe kujatikizya Bwami bwabu Mesiya. Muciindi ecino bukkale nobwaindilila kubija, “inzila yabaluleme ili mbuli mumuni uumweka, uuya bungwengwemuka mane bwaca buzuba.”—Tusimpi 4:18.

20 Nociba ciindi kautanasika mwaka wa 1914, kakamu ka Banakristo bananike bakatalika kumvwisya kasimpe kayandika kapati kujatikizya kuboola kwa Mwami. Mucikozyanyo, bakazyiba kuti kuboola kwa Mwami kwakali kuyoocitika cakutalibonya, mbubwenya mbokwakatondezyegwa abangelo bobile ibakalibonya mu 33 C.E. kuli basikwiiya Jesu naakali kuunka kujulu. Eelyo Jesu naakanjila mukkumbi kutegwa batamuboni basikwiiya, bangelo bakati: “Oyu Jesu uwatolwa kujulu uwazwa kulindinywe, uyooboola mbubonya mbomwamubona ulaya kujulu.”—Incito 1:9-11.

21. Ino ncinzi citiibandikwe mucibalo citobela?

21 Ikuunka kwa Jesu kwakabonwa buyo abasikumutobela bakwe basyomeka. Kujatikizya kusanduka, tiikwakatondezyegwa kubuleya; inyika yoonse kunyina buya anoyakazyiba cakacitika. Cakali kuyooba buyo mbubonya aciindi Kristo naakali kuyooboola munguzu zya Bwami. (Johane 14:19) Balikke basikwiiya bakwe bananike basyomeka mbabakali kuyoozyiba kubako kwakwe kali Mwami. Mucibalo citobela, tulabona luzibo oolo mbolwakali kuyoobajatikizya kapati akusololela kukubunganizyigwa kwatuulunzuma twabantu aabo ibakali kuyooba balelwa ba Jesu anyika.—Ciyubunuzyo 7:9, 14.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 5 Cilisalede kuti, naakabbapatizyigwa Jesu, Johane alikke ngowakamvwa jwi lya Leza. Iba Juda aabo Jesu mbali mukwaambila, ‘kunyina nobanalimvwide ijwi lya Leza neciba ciindi comwe, nokuba kubona ciimo cakwe.’—Johane 5:37.

Sena Muciyeeyede?

• Ino mbumboni nzi mbwaakapa Jesu kutondezya kuti wakali Mesiya naakatamikizyigwa kutyola Sabata alimwi akutukila Leza?

• Mbuti basikwiiya ba Jesu bakusaanguna mbobakagwasyigwa akusanduka?

• Ncinzi Jesu ncaakapandulula naakati Johane uyoozumanana kupona kusikila akaboole Jesu?

• Ino ncilengaano nzi cakacitika ncobeni mu 1914?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 3]

Jesu wakaamba bumboni butondezya kuti ngu Mesiya

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Cilengaano cakusanduka cakali kuyumya lusyomo

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Johane wakali kuyoozumanana kupona kusikila ‘kukuboola’ kwa Jesu