Skip to content

Skip to table of contents

‘Ikujana Ingale Yomwe Injandisi Loko’

‘Ikujana Ingale Yomwe Injandisi Loko’

‘Ikujana Ingale Yomwe Injandisi Loko’

“Bwami bwakujulu bwajatwa canguzu, abalo bakali balabujata cabukali.”—MATAYO 11:12.

1, 2. (a) Ino mbube buli buti butajaniki-janiki Jesu mbwaakatondezya mucikozyanyo cakwe comwe akati kazikozyanyo zya Bwami? (b) Ino ncinzi Jesu ncaakaamba mucikozyanyo cangale njandisi loko?

SENA kuli cintu ncomuyandisya kapati cakuti mulakonzya kwaaba zyoonse nzyomujisi kutegwa mujane cintu eeco? Nokuba kuti bantu balaamba kujatikizya kulyaaba kwabo mukuzuzikizya mbaakani zyabo—mali, mpuwo, nguzu naa busena—cilakatazya kumuntu kujana cintu cimwi ciyandika kapati cakuti ulilibambide kwaaba zyoonse zyajisi kutegwa ajane cintu eeco. Jesu Kristo wakali kwaamba cintu eeco cikatazya kujana pele cijisi bube bubotu mucikozyanyo cakwe comwe akati kazikozyanyo zinji zipa kukkala aansi kuyeeya zijatikizya Bwami bwa Leza.

2 Ncikozyanyo Jesu ncakaambila buyo basikwiiya bakwe, calo kanji-kanji caambwa kuti cikozyanyo cangale injandisi loko. Nceeci ncaakaamba Jesu: “Bwami bwakujulu bulikozyene amuntu musambazi uuyandaula ingale imbotu, nkabela naakajana ingale yomwe injandisi loko, wakainka, wakaulisya zyoonse nzyaakajisi, wiiula.” (Matayo 13:36, 45, 46) Ino ncizi Jesu ncakali kuyanda kuti baswiilizi bakwe bayiye kucikozyanyo eeci? Alimwi mbuti mbotukozya kugwasyigwa kumajwi a Jesu?

Kuyandika Kapati kwa Ingale

3. Nkaambo nzi ingale zibotu ncozyakali kuyandika kapati lyansiku?

3 Kuzwa lyansiku, ingale zilayandika kapati kazili cintu cakubotezya. Mulembi umwi Mudaala Pliny, wakaamba kuti ingale zyakalijisi “busena bwaatala akati kazintu zimwi ziyandika.” Kwiindana angolida, nsiliva naa mabwe manji, ingale izwa kuzintu zipona. Kulizyibidwe kuti injili zimwi zilakonzya kucinca lubwe-lubwe, mucikozyanyo—lulakonzya kuba ngale zimweka-mweka kapati kwiinda mukuluvwumbilila imubambilwa ngale lubwe-lubwe. Lyansiku, ingale zibotu zyakali kubwezegwa ku Lwizi Lusalala, ku Kankolola ka Persia alimwi akulwizi lwaku India kulamfwu anyika ya Israyeli. Kakunyina akudooneka, nkakaambo kaako Jesu wakaamba zya “musambazi uuyandaula ingale injandisi loko.” Ikutegwa ajane ngale zini-zini ziyandika, muntu uyandika kusolekesya kapati.

4. Ino nciiyo nzi cipati cili mucikozyanyo ca Jesu camusambazi?

4 Nokuba kuti ngale zibotu zyakali kudula, kuboneka kuti kuvwula kwamali taali mpaayeeme kaambo mucikozyanyo ca Jesu. Mucikozyanyo eeci, Jesu tanaakeelanya buyo Bwami bwa Leza kungale iiyandika kapati pe, wakabikkila maano ku “musambazi uuyandaula ingale injandisi” ancaakacita nakaijana ingale mbotu. Kwiindana amuntu uusambala buyo mucintoolo, musambazi uuyandaula ingale, wakali muntu uucibwene mumakwebo, wakalizyi kwiindana kwakaliko acakali kupa kuti ingale kiiyandika kapati. Wakali kukonzya kuzyiba ngale mbotu ikuti waibona alimwi tanaakali kukonzya kucengwa amuntu uusambala ngale zyabuyo.

5, 6. (a) Ino ncinzi ciyandika kapati kujatikizya musambazi wamucikozyanyo ca Jesu? (b) Ino cikozyanyo cacintu ciyandisi cisisidwe ciyubununa nzi kujatikizya musambazi?

5 Kuli cintu acimwi cigaminina ciyandika kujatikizya musambazi ooyu. Musambazi uliwoonse cakutaanguna ulakonzya kubalila mali ngayelede kuba angawo kutegwa aule ngale akubona naa mali nzi ngayelede kubelesya kutegwa akajane mpindu. Alimwi ulakozya kubona naa ingale eeyo ilayandika kapati kutegwa ikonzye kusambalwa cakufwaambana. Munzila imwi, inga twaamba kuti ubikkila buyo maano kukujana mpindu cakufwaambana, ikutali kuba angale. Pele musambazi wamucikozyanyo ca Jesu tayeeyi buyo kujana mpindu cakufwaambana. Tanaakali kuyanda mali naa zintu zilibonya ameso. Mubwini, wakalilisungude kwaaba “zintu zyoonse nzyaakajisi”—zintu zyoonse kubikkilizya ampasya zyakwe zyoonse kutegwa ajane ncaakali kuyandaula.

6 Mukulanga kwabasambazi banji, ncaakacita mulombwana wamucikozyanyo ca Jesu cilibonya kuti tiicakali camaano. Musambazi ujisi maano takonzyi kucita makwebo aali boobu. Pele musambazi wamucikozyanyo ca Jesu wakalijisi muzeezo wiindene wazintu ziyandika. Bulumbu bwakwe tiibwakali bwakujana mali, pele bwakali bwalukkomano akukkutila akaambo kakujana cintu cimwi ciyandika kapati. Aaka kaambo kalasalazyigwa mucikozyanyo Jesu ncaakapa. Wakati: “Alimwi Bwami bwakujulu bulikozyene acintu ciyandisi cisisidwe mumuunda, ncaakajana muntu akucisisa, elyo mukukondwa kwakwe ulainka kuyooulisya zyoonse nzyajisi kuti aule muunda oyo.” (Matayo 13:44) Masimpe lukkomano luboola mukuziba alimwi akujana buvubi, lwakali lupati cakuti lwakali kukonzya kumukulwaizya muntu kusiya zyoonse nzyaakalijisi. Sena kuli bantu bali boobo mazubaano? Sena kuli buvubi bweelede kupa kulyaaba kuli boobu?

Aabo Bakacikkomanina Cintu Ciyandisi

7. Mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti wakabikkila maano kukuyandika kwa Bwami?

7 Naakali kwaamba zyacikozyanyo cakwe, Jesu wakali kwaamba zya “bwami bwakujulu.” Walo kumugama wakakubikkila maano kapati kuyandika kwa Bwami. Zibalo zya Makani Mabotu zilacitila bumboni bupati kukaambo aaka. Jesu naakazwa buyo kubbapatizyigwa mu 29 C.E., “wakatalika kukambauka, wakati, Amweempwe, nkaambo Bwami bwakujulu buli afwiifwi.” Kwamyaka yotatwe acisela, wakayiisya makamu abantu kujatikizya Bwami. Wakeenda munyika yoonse, “wakanjilauka muminzi amutunzi, wakali kuya bukambauka akwaamba Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Leza.”—Matayo 4:17; Luka 8:1.

8. Ncinzi Jesu ncaakacita kutondezya Bwami ncobuyoozuzikizya?

8 Kwiinda mukucita maleele manji munyika yoonse, kubikkilizya akuponya baciswa, kupa cakulya balaa nzala, kweendelezya mbokuca, nokuba kubusya bafwide—Jesu alimwi wakatondezya ncobuyoozuzikizya Bwami bwa Leza. (Matayo 14:14-21; Marko 4:37-39; Luka 7:11-17) Camamanino wakatondezya kusyomeka kwakwe kuli Leza alimwi aku Bwami kwiinda mukupa buumi bwakwe, akufwa lufwu lwakufwida lusyomo lwakwe acisamu cakupenzyezya. Mbuli musambazi uulya wakalisungula kupa zyoonse zyakalijisi kutegwa ajane “ingale injandisi loko,” Jesu wakapona alimwi akufwa akaambo ka Bwami.—Johane 18:37.

9. Mbube buli buti butajaniki-janiki bwakabonwa muli basikwiiya ba Jesu bakusaanguna?

9 Takuli kuti Jesu wakabikkila buyo maano kubuumi bwakwe aa Bwami pe, pele wakabunganya antoomwe kabunga kasyoonto kabasikumutobela. Aaba abalo bakali bantu bakabikkila maano kukuyandika kwa Bwami. Akati kabo kwakali Adreya, iwakali sikwiiya wa Johane Mubbapatizi kukusaanguna. Naakamvwa bumboni bwa Johane bwakuti Jesu wakali “Mwanaambelele,” Adreya alimwi aumwi sikwiiya wa Johane, ambweni mwana a Zebedayo wiitwa kuti Johane, bakakulwazyigwa a Jesu, eelyo bakaba basyomi. Pele aayo tanaakali ngamamanino amakani. Mpoona awo, Adreya wakaunka kwaakwaambila munyina Simoni kuti: “Twamujana Mesiya.” Nokwakamana boobo, Simoni (wakazyi kuba Kefa, naa Petro) kubikkilizya a Filipo alimwi amweenzinyina Natanayeli abalo bakamuziba Jesu kuti ngu Mesiya. Mubwini, Natanayeli wakakulwaizyigwa kwaambila Jesu kuti: “Nduwe Mwana a-Leza, nduwe Mwami wa-Israyeli.”—Johane 1:35-49.

Bakakulwaizyigwa Kubweza Ntaamu

10. Ino mbuti basikwiiya mbobakacita Jesu naakabaita kakwiindide ciindi kuzwa leelo naakabayanya ciindi cakusaanguna?

10 Lukkomano ndobakajisi ba Adreya, Petro, Johane alimwi abamwi nobakamujana Mesiya lulakonzya kweelanisyigwa alukkomano ndwaakajisi musambazi naakajana ngale njandisi loko. Ino ncinzi ncobakali kukonzya kucita ino? Makani Mabotu tatwaambili zinji kujatikizya ncobakacita nobakamujana Jesu ciindi cakusaanguna. Cilibonya kuti banji bakapilukila kubukkale bwabo bwalyoonse. Nokuba boobo, kauyanda kumana mwaka, Jesu alimwi wakayaanya Adreya, Petro, Johane alimwi amunyina Jakobo nkubakali kuzubila nswi ku Lwizi lwa Galilaya. * Naakababona, Jesu wakati: “Amunditobele, nkamucite basikuzuba bantu.” Ino bakacita buti? Kujatikizya Petro alimwi a Adreya, Matayo waamba kuti: “Mpawo bakasia insabwe zyabo, bakamutobela.” Kujatikizya Jakobo alimwi a Johane, tubala kuti: “Mpawo bakasia bwaato awisaabo, bakamutobela.” Cibalo cakalembwa a Luka ciyungizya kuti, “bakasia zyoonse, bamucilila.”—Matayo 4:18-22; Luka 5:1-11.

11. Ino nkaambo nzi kalibonya kakapa kuti basikwiiya baingule cakufwambaana kukwiita kwa Jesu?

11 Sena kuzumina kwabasikwiiya kwakacitwa mukulaba kwaliso? Peepe! Nokuba kuti bakapilukila kumakwebo aamikwasyi aakuzuba nswi kuzwa nobakayaana a Jesu ciindi cakusaanguna, kakunyina akudooneka nzyobakabona akumvwa iciindi cakusaanguna zyakabanjila mumoyo. Mbwaanga mwaka wakali kuyanda kumana kuzwa ciindi nobakayaana, bakalijisi ciindi cipati cakukonzya kuzinzibala kuyeeya kujatikizya makani aali boobu. Lino cakali ciindi cakutalika kusala. Sena bakeelana amusambazi wakakulwaizyigwa akaambo kakujana ingale yamali manji mbuli Jesu mbwakapandulula kuti, “wakainka” akucita ncaakeelede kucita kutegwa ayuule ingale eeyo? Inzya. Nzyobakabona alimwi akumvwa zyakabakulwaizya. Bakazyiba kuti ciindi cakutola ntaamu casika. Aboobo, mbuli cibalo mbocitwaambila, kakunyina akuwaya-waya bakasiya zyoonse akumutobela Jesu.

12, 13. (a) Munzila nzi banji bakamumvwida Jesu mbobakacita? (b) Ncinzi Jesu ncaakaamba kujatikizya basikwiiya bakwe basyomeka, alimwi ino majwi aakwe aamba nzi?

12 Elo kaka baliindene aaba basyomeka abaabo bamwi bakazyi kwaambwa mu Makani Mabotu! Banji mbibakaponesegwa naa kupegwa cakulya a Jesu, pele bakazumanana kucita milimo yabo yalyoonse. (Luka 17:17, 18; Johane 6:26) Bamwi bakamulomba Jesu kuti abajatile ciindi naakabalomba kuti babe basikumutobela. (Luka 9:59-62) Kwiindana kupati kujatikizya basyomeka, Jesu wakazyi kwaamba kuti: “Kuzwa kuciindi ca-Johane Mubapatizi kusikila sunu Bwami bwakujulu bwajatwa canguzu, abalo bakali balabujata cabukali.”—Matayo 11:12.

13 ‘Kujata canguzu’ alimwi ‘akujata cabukali’—ino aaya mabala aamba nzi? Kweelana acciti lya Cigiliki aya mabala nkwaakazwa, Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words lyaamba kuti: “Icciti lyaamba kusolekesya canguzu.” Alimwi kweelana akapango aaka, mulembi wa Bbaibbele Heinrich Meyer wakati: “Munzila eeyi apandululwa kuti kusolekesya canguzu kuli boobu alimwi akuzumanana akaambo ka Bwami bwabu Mesiya buboola. . . . Ikukulwaila alimwi akuba anguzu (ikutaba mubombe alimwi akuba sikulindila buyo) nceciyandika kujatikizya Bwami.” Mbuli musambazi, aaba bantu basyoonto cakufwaambana bakazyiba cakali kuyandika kapati alimwi bakalisungula kusiya zyoonse nzyobakajisi akaambo ka Bwami.—Matayo 19:27, 28; Ba-Filipi 3:8.

Abamwi Bakabasangana Mukuyandaula

14. Ino mbuti Jesu mbwaakapa kuti baapostolo balibambile kumulimo wakukambauka Bwami, alimwi ncinzi ncobakajana?

14 Jesu mbwaakazumanana mumulimo wakwe, wakayiisya akugwasya bamwi kutegwa abalo babujane Bwami. Cakusaanguna wakasala bali 12 akati kabasikwiiya bakwe alimwi akubatuma kabali baapostolo. Kuli baaba, Jesu wakapa malailile ambobakeelede kuucita mulimo akucenjezya kujatikizya buyumu-yumu amapenzi akali kuboola kumbele. (Matayo 10:1-42; Luka 6:12-16) Kwamyaka yobile yakatobela, bakamuccilila Jesu munyendo zyakwe zyakukambauka mucisi coonse akukkomana acilongwe cibotu anguwe. Bakamvwa nzyaakali kwaamba, bakabona milimo yakwe yanguzu alimwi bakabona cikonzyanyo cakwe cibotu. (Matayo 13:16, 17) Eezi zyoonse kakunyina akudooneka zyakabanjila mumoyo cakuti mbuli musambazi, bakali sungweede kuyandaula Bwami akucita oobu camoyo omwe.

15. Ino nkaambo nzi keni Jesu nkaakaamba kuti nkakakeelede kubakkomanisya basikumutobela bakwe?

15 Ikuyungizya kubaapostolo bali 12, Jesu “wakabika bamwi abali makumi aali musanu mwaabili, wakabatuma bobile bobile kuti bamusolwedele kuminzi yoonse akumasena oonse, nkwaali kukanza kwiinka mwini.” Alimwi wakabaambila kujatikizya masunko alimwi amapenzi akali kuboola kumbele akubalailila kwaambila bantu kuti: “Bwami bwa-Leza buli afwaafwi kulindinywe.” (Luka 10:1-12) Bali 70 nobakapiluka, bakalikkomene alimwi bakaluuda Jesu kuti: “Omwami, abalo badaimona batumvwa nkaambo kezina lyako.” Pele antela cakabagambya Jesu naakayubununa kuti bakali kuyooba alukkomano lunji kumbele akaambo kabusungu bwabo ku Bwami. Wakabaambila kuti: “Mutabotelwi kuti badaimona bamumvwa, pele amubotelwe kuti mazina aanu alilembedwe kujulu.”—Luka 10:17, 20.

16, 17. (a) Ino ncinzi Jesu ncaakaambila baapostolo bakwe basyomeka mangolezya aalya naakali ambabo? (b) Ino majwi aa Jesu akabakkomanisya buti alimwi akubasyomezya baapostolo?

16 Camamanino, mangolezya aalya Jesu naakali abapostolo bakwe, mu Nisani 14, 33 C.E., wakatalisya cakazyi kuzyibwa kuti Mulalilo wa Mwami alimwi akubalailila kubuyeeya buzuba oobo. Mangolezya aayo, Jesu wakaambila bali 11 bakacaala kuti: “Nywebo ndinywe mwandiiminina mumapenzi aangu, eno ndamubika bwami mbubonya Taata mbwaakandibika, kuti mukalye akunywa atafule lyangu mubwami bwangu, alimwi muyookala azyuuno zyabwami akubeteka misyobo iili kumi ayobile ya-Israyeli.”—Luka 22:19, 20, 28-30.

17 Beelede kuti bakakkomana alimwi akukkutila baapostolo nobakamvwa majwi aayo kuzwa kuli Jesu! Bakapegwa bulemu alimwi acoolwe cipati muntu uliwoonse cakonzya kulombozya kuba aancico. (Matayo 7:13, 14; 1 Petro 2:9) Mbuli uulya musambazi, bakasiya zinji kutegwa batobele Jesu mukuyandaula Bwami. Lino bakasyomezyegwa kuti kulyaaba nkobakacita tikwakali kwabuyo pe.

18. Kunze lyabaapostolo bali 11, mbaani bamwi bayoogwasyigwa a Bwami?

18 Baapostolo bakali a Jesu mangolezya aalya tabali mbabakagwasyigwa balikke pe a Bwami. Kwakali kuyanda kwa Jehova kuti mweelwe wabantu bali 144,000 babwezegwe mucizuminano ca Bwami kabali basikulelanyina a Jesu Kristo mubulelo bwa Bwami bwakujulu. Mukuyungizya, mwaapostolo Johane mucilengano wakabona “nkamu impati yabantu batabaliki kumuntu naba omwe, . . . baliimvwi kunembo lyacuuno cabwami akunembo lya-Mwanambelele, . . . bati, Lufutuko lulazwa kuli-Leza wesu uukede acuuno cabwami aku-Mwanambelele.” Aaba mbabayoolelwa a Bwami anyika. *Ciyubunuzyo 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) Ino ncoolwe cili buti ciliko kubantu bamisyobo yoonse? (b) Ino mubuzyo nzi uyoolangwa-langwa mucibalo citobela?

19 Jesu katanaunka kujulu, wakalailila basikumutobela bakwe basyomeka kuti: “Nkaambo kaako kamuya mukabaiisye bantu bamisyobo yoonse, akubabapatizya muzina lya-Taata alya-Mwana alya-Muuya Uusalala, alimwi amubaiisye kuti bajatisye makani oonse ngendakamulailila. Amulange, ndaba anywe mazuba oonse nikuba kusikila kumamanino aaciindi.” (Matayo 28:19, 20) Aboobo, bantu bamisyobo yoonse bayooba basikwiiya ba Jesu Kristo. Aaba abalo bayoobikkila maano ku Bwami, kubube bwakujulu naa kucipego caanyika. Mbuli musambazi mbwakacita kungale njandisi.

20 Majwi a Jesu akatondezya kuti mulimo wakugwasya bantu kuba basikwiiya uyoozumanana kusikila “kumamanino aaciindi.” Aboobo, mumazuba eesu, sena kuli bamwi bali mbuli musambazi, bayandisya kusiya zintu zyoonse zyabo kukuyandaula Bwami bwa Leza? Mubuzyo ooyu uyoolangwa-langwa mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 10 Johane mwana wa Zebedayo, weelede kuti wakamutobela Jesu alimwi wakabona zintu zimwi nzyaakacita naakabayaanya ciindi cakusaanguna, aboobo cakapa kuti Johane azilembe kabotu mu Makani Mabotu. (Johane, zyaandano 2-5) Nokuba boobo, wakajokela kumakwebo aakwe aamukwasyi aakuzuba nswi nokwakainda ciindi katana mwiita Jesu.

^ munc. 18 Ikuti kamuyanda kuziba twaambo tuyungizyidwe, amubone cibalo 10 cabbuku lya Luzibo Lutola Kubuumi Butamani, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Sena Inga Mwapandulula?

• Ino nciiyo nzi cipati cili mucikozyanyo camusambazi?

• Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuzikkomanina kapati zintu ziyandika zya Bwami?

• Ino ncinzi cakapa kuti Adreya, Petro, Johane alimwi abamwi bazumine cakufwaambana naakabaita Jesu?

• Ncoolwe nzi citaliboteli ncobajisi bantu bamisyobo yoonse?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

‘Bakasiya zyoonse akumutobela Jesu’