Skip to content

Skip to table of contents

Bana Besu —Ndukono Lubotu

Bana Besu —Ndukono Lubotu

Bana Besu —Ndukono Lubotu

“Ncobeni bana ndukono luzwa kuli-Jehova, micelo yabuntu mbulumbu bwakwe.”—INTEMBAUZYO 127:3.

1. Ino mbuti mwana wakusaanguna mbwaakazyalwa?

AMUYEEYE cintu cigambya ncaakacita Jehova Leza eelyo naakalenga mukaintu amusankwa bakusaanguna. Ibazyali bakwe boonse, bausi nkokuti ba Adamu abanyina ba Eva, bakaaba cibeela cabo cimwi eeco icakakomena mwida lya Eva akuba muntu mupya uukkwene ooyu wakaba mwana wakusaanguna. (Matalikilo 4:1) Kusikila sunu, ooku kukomena mwida alimwi akutumbuka kulatugambya alimwi banji baamba kuti mmaleele.

2. Nkaambo nzi ncomunga mwaamba kuti izicitika mwida lyamukaintu uuli ambwabede mmaleele?

2 Mumazuba aatandila ku 270, iji lili mumukaintu ndyaakalengwa aandilyo lilakomena akuba mwana uujisi tubeela-beela tubalilwa kuzyuulu-zyuulu zyatuulunzuma akaambo kakuti waswaangana amwaalumi. Iji eeli lilijisi malailile aayandika kutegwa kupangike tubeela-beela twamisyobo-misyobo twiinda ku 200. Kweelana amalailile aayo aagambya alo aatakonzyi kuteelelwa kabotu abantu, ootu tubeela-beela tutabaliki twamisyobo-misyobo tulapangwa munzila yeelede ikutegwa kubambwe muntu mupya uupona!

3. Nkaambo nzi bantu bayeeya ncobazumina kuti Leza nguujisi mukuli wakuzyalwa kwamuntu mupya?

3 Ino muyeeya kuti nguni wini uulenga mwana? Kakunyina akudooneka Mmulengi wabuumi. Sintembauzyo wamu Bbaibbele wakaimba kuti: “Amuzibe kuti Jehova ngu-Leza. Ngonguwe iwakatulenga, tuli bakwe.” (Intembauzyo 100:3) Nobazyali, mulizyi kabotu kuti teensyi kaambo kabusongo bwanu icakapa kuti muzyale mwana mubotu boobo. Alikke Leza uujisi busongo buteeli nguukonzya kuba amukuli wakubona kuti kwapangwa muntu mupya uupona. Kwamyaka minji, bantu bayeeya bapa bulemu wakalenga mwana mwida lyabanyina, Mulengi Mupati. Sena mulamupa bulemu?—Intembauzyo 139:13-16.

4. Nkwaalilwa kwamuntu kuli buti kutakonzyi kupegwa kuli Jehova?

4 Nokuba boobo, sena Jehova Mulengi uutabikkili maano iwakabikka buyo bubambe bwakuti baalumi abanakazi kabakonzya kuzyala bana? Bantu bamwi tababikkili maano, pele Jehova tali boobo pe. (Intembauzyo 78:38-40) Ibbaibbele ku Intembauzyo 127:3 lyaamba kuti: “Ncobeni bana ndukono luzwa kuli-Jehova, micelo yabuntu mbulumbu bwakwe.” Atulange-lange ncolwaamba lukono ancolwaamba kuli ndiswe.

Lukono Alimwi Abulumbu

5. Nkaambo nzi bana ncobali lukono?

5 Lukono luli mbuli cipego. Lyoonse ibazyali balabeleka canguzu ikutegwa bakasiile bana babo lukono. Alakonzya kaali mali, impasya naa cimwi cintu ciyandika kapati. Kufwumbwa naa ncinzi, eeco citondezya luyando ibazyali ndobajisi. Ibbaibbele lyaamba kuti Leza wapa bazyali ibana ikuba lukono lwabo. Bana ncipego caluyando kuzwa kuli nguwe. Ikuti kamuli bazyali, sena muyeeya kuti nzyomucita zitondezya kuti ibana banu mubabona kuti ncipego eeco Mulengi wazyoonse ncaamupa mwini kuti mucilanganye?

6. Sena makanze a Leza akali abuti naakapa bantu nguzu zyakuzyala?

6 Kuyanda kwa Jehova mukupa lukono oolu kwakali kwakuti nyika ikkalwe abana ba Adamu a Eva. (Matalikilo 1:27, 28; Isaya 45:18) Jehova tanaakalenga muntu kumugama mbuli mbwaakacita kutuluunzuma twabangelo. (Intembauzyo 104:4; Ciyubunuzyo 4:11) Muciindi caboobo, Leza wakasala kulenga bantu akubapa nguzu zyakuzyala bana bayookonzya bazyali babo munzila zinji. Ncoolwe kuli banyina abausyi kukomezya akulanganya muntu mupya uli boobo. Nobazyali, sena mulamulumba Jehova akaambo kakumupa coolwe cakuba alukono lubotu boobo?

Amwiiye ku Cikozyanyo ca Jesu

7. Mukwiindana anzyobacita bazyali bamwi, mbuti Jesu mbwaakatondezya luyandisyisyo akubikkila maano ‘kubana ba Adamu’?

7 Cilausisya ikubona kuti tabali bazyali boonse babona bana babo kuba cipego. Banji tababikkili maano kubana babo. Bazyali bali boobu tabatondezyi bube bwa Jehova naa bwa Mwana wakwe. (Intembauzyo 27:10; Isaya 49:15) Mukwiimpana abazyali aaba, amubone luyando ndwaakajisi Jesu kubana. Noliba leliya Jesu katana boola anyika mbuli muntu—kacili cilenge camuuya kujulu, Ibbaibbele lyaamba kuti ‘wakali kuyandisya bana ba Adamu.’ (Tusimpi 8:31) Luyando lwakwe kubantu lwakali lupati cakuti wakalisungula kwaaba buumi bwakwe kacili cinunuzyo kutegwa tukonzye kujana buumi butamani.—Matayo 20:28; Johane 10:18.

8. Mbuti Jesu mbwaakapa citondezyo cibotu kubazyali?

8 Naakali anyika Jesu wakapa cikozyanyo cibotu ikapati kubazyali. Amulange-lange ncaakacita. Wakajana ciindi cakwiizya abana, neliba leelyo naakajisi bubi kapati alimwi naakakatazyidwe mumizeezo. Wakali kubalangilila kabasobana kumisika alimwi nzyaakabona kabacita bana wakazyibelesya mukuyiisya kwakwe. (Matayo 11:16, 17) Mulweendo lwakwe lwamamanino lwakuya ku Jerusalemu, Jesu wakalizyi kuti wakali kuyoopenga akujayigwa. Aboobo bantu nobakali kuleta bana kuti bamubone, basikwiiya ba Jesu ambweni mukusoleka kumukwabilila kukunyonganina limwi mumizeezo bakabakasya bana aabo. Pele Jesu wakabanyemena basikwiiya bakwe. Katondezya “kukondwa” abana basyoonto, wakati: “Amuleke twana, tuze kulindime, mutatukasyi pe.”—Marko 10:13, 14.

9. Nkaambo nzi nzyotucita ncoziyandika kapati kwiinda nzyotwaamba?

9 Tulakonzya kwiiya kucikozyanyo ca Jesu. Ino inga tucita buti eelyo bana nobaboola kulindiswe, noliba leelyo notujisi bubi? Sena tucita bwakacita Jesu? Icintu ncobayanda kapati bana kubazyali babo nceeco ncaakalisungwide kubacitila Jesu—ikuba ambabo alimwi akubabikkila maano. Masimpe imajwi aakuti “ndakuyanda” alayandika. Nokuba boobo, nzyotucita zilagwasya kapati kwiinda majwi aalo. Iluyando lwanu lulalibonya ikutali buyo kwiinda mumajwi ngomwaamba pele ikapati kwiinda muzintu nzyomucita. Lulatondezyegwa kwiinda mumilimo yakubalanganya, kwiizya ambabo alimwi akubabikkila maano nkomutondezya bana. Noliba leelyo nobacita zyoonse zyaambwa aawa, tazikonzyi kuleta zintu nzyotuyanda icakufwaambana mbuli mbotwali kulombozya. Kukkazyika moyo kulayandika. Tulakonzya kwiiya kukkazyika moyo ikuti twamwiiya Jesu mbwaakali kucita kuli basikwiiya bakwe.

Kukkazyika Moyo kwa Jesu Aluyando

10. Ino mbuti Jesu mbwakayiisya basikwiiya bakwe ciiyo cakulicesya alimwi sena wakazwidilila kumatalikilo?

10 Jesu wakalizyi muzundano wakaliko akati kabasikwiiya bakwe wakuyanda kuba ampuwo. Buzuba bumwi nobakasika abasikwiiya bakwe ku Kapernauma, wakababuzya kuti: “Ino ncinzi ncimwakali kubuzyanya munzila? Pele balo bakaumuna buyo, nkaambo munzila bakali kukazyanya kuti ino nguni mupati wabo.” Muciindi cakubakalalila, Jesu cakukkazyika moyo wakabapa ciiyo cipati kutegwa abayiisye kulicesya. (Marko 9:33-37) Sena cakabagwasya mbuli mbwaakali kuyeeya? Kutali mpoonya aawo. Nokwakainda myezi iili cisambomwe, Jakobo a Johane bakakombelezya banyina kulomba kuli Jesu zyuuno zyaatala mu Bwami. Alimwi Jesu cakukkazyika moyo wakabalulamika mukuyeeya kwabo.—Matayo 20:20-28.

11. (a) Ino mulimo nzi baapostolo ba Jesu ngobakaalilwa kubeleka kweelana aciyanza cabo nobakasika muŋanda yamujulu kabali aa Jesu? (b) Ino ncinzi Jesu ncaakacita alimwi sena kusoleka kwakwe kwakazwidilila ciindi cakusaanguna?

11 Nocasika ciindi ca Kwiindilila mu 33 C.E. alimwi Jesu wakasekelela abaapostolo bakwe cakusisikizya. Nobakasika muŋanda yamujulu, kunyina naba umwi wabaapostolo bali 12 wakayeeya kucita mulimo wakusanzya maulu aabamwi mbuli ciyanza cabo, mulimo uucitwa amubelesi naa mukaintu muŋanda. (1 Samuele 25:41; 1 Timoteo 5:10) Ceelede kuti cakamuusisya Jesu kubona kuti basikwiiya bakwe bazumanana kutondezya kuyanda cuuno caajulu. Aboobo Jesu wakasanzya maulu aboonse akubalomba kwiiya cikozyanyo cakwe cakuyanda kubelekela bamwi. (Johane 13:4-17) Sena bakatobela cikozyanyo ca Jesu? Ibbaibbele lyaamba kuti mangolezya ngoona aayo “kwakaba kuzumanana akati kabo kwakuti, Ino nguuli akati kesu uuyeeyegwa kuti ngomupati?”—Luka 22:24.

12. Mbuti bazyali mbobakonzya kwiiya Jesu mukusola kwabo kuyiisya bana babo?

12 Bana banu nobatamvwi lulayo lwanu, sena nobazyali mulizyi Jesu mbwaakali kulimvwa? Amubone kuti Jesu tanaakacileka kugwasya baapostolo bakwe, nokuba kuti tibakali kufwaambana kululamika kulezya kwabo. Kukkazika moyo kwakwe kwakazyala micelo mibotu mukuya kwaciindi. (1 Johane 3:14, 18) Nobazyali muyoocita kabotu kwiiya luyando lwa Jesu akukkazyika moyo, mutacileki kusoleka nkomucita kuyiisya bana banu.

13. Nkaambo nzi muzyali ncatayelede kunyemena mwana nabuzya?

13 Bana beelede kuzyiba kuti bazyali babo balabayanda alimwi balababikkila maano. Jesu wakali kuyanda kuzyiba nzyobakali kuyeeya basikwiiya bakwe, aboobo wakaswiilila nobakali kubuzya mibuzyo. Wakababuzya mbobakali kuyeeya kumakani aamwi. (Matayo 17:25-27) Masimpe, kuyiisya kuli kabotu kulabikkilizya akuswiililisya alimwi akubikkila maano kapati. Muzyali weelede kuleka cilengwa cakulesya imwana amajwi aabukali aakuti: “Kozwa aawa! Sena tobwene kuti ndijisi bubi?” Ikuti muzyali kajisi bubi ncobeni, mwana weelede kwaambilwa kuti makani aayo alabandikwa ciindi cimbi. Bazyali beelede kubona kuti bacita ncobeni oobo. Munzila eeyi, imwana uyoozyiba kuti muzyali ulamubikkila maano ncobeni alimwi bunji bwaziindi unooboola kulinguwe lyoonse najisi cakwaamba.

14. Ncinzi bazyali ncobakonzya kwiiya kuli Jesu mukutondezya luyando kubana babo?

14 Sena bazyali bayandika kubatondezya kuti balabayanda bana babo kwiinda mukubakumbata? Alimwi aawa ibazyali balakonzya kwiiya kuli Jesu. Ibbaibbele lyaamba kuti “wakatubukata, watulongezya akutubikila maanza aakwe.” (Marko 10:16) Ino muyeeya kuti bakalimvwa buti bana aabo? Mmasimpe bakakkomana alimwi bakayandisya kuba a Jesu! Ikuti kakuli luyando lwini-lwini akati kandinywe nobazyali alimwi abana banu, ibana bayoofwambaana kutobela malailile aanu alimwi anjiisyo.

Nciindi Cilamfwu Buti Bazyali Ncobeelede Kuba Abana Babo?

15, 16. Ino ninjiisyo nzi yakulela bana yaduma alimwi ncinzi capa kuti idume?

15 Pele bamwi bali kudooneka ategwa bana tabayandiki kuba abazyali babo kwaciindi cilamfwu. Injiisyo imwi yakulela bana eeyo iyasumpulwa kapati njeeyo yaambwa kuti kuba aciindi cibotu. Kweelana abasikusumpula njiisyo eeyi, ibana tabayandiki ciindi cilamfwu pe cakuba abazyali babo, kufwumbwa kuti ciindi eeco naciceya ncobajana kabacibelesya kabotu alimwi akulibambila kabotu. Pele sena injiisyo eeyo yakuba aciindi cibotu ilagwasya alimwi ilababikkila maano bana?

16 Imulembi umwi wakakanana abana banji wakaamba kuti, “ncobayanda kapati kubazyali nkuba aciindi cinji cakuba ambabo lyoonse.” Syaazibwene mulwiiyo umwi wakaamba kuti: “Injiisyo eeyi yaduma akaambo kakuti bazyali bazyiba kuti bakakilwa kumakani aaya. Ibantu bakali kulilulamika kutegwa kababelesya buyo ciindi cisyoonto cakuba abana babo.” Ino nciindi cilamfwu buti bazyali ncobeelede kuba abana babo?

17. Ncinzi bana ncobayanda kubazyali babo?

17 Ibbaibbele talyaambi. Nokuba boobo, bazyali bana Israyeli bakakulwaizyigwa kwaambaula abana babo ciindi cakukkala muŋanda, ciindi cakweenda munzila, ciindi cakoona alimwi aciindi cakubuka. (Deuteronomo 6:7) Eeci caamba kuti bazyali beelede kubandika abana babo alimwi akubayiisya abuzuba.

18. Mbuti Jesu mbwakabelesya ciindi ncaakajisi kuyiisya basikwiiya bakwe, alimwi ncinzi bazyali ncobakonzya kwiiya kuli ceeci?

18 Jesu cakuzwidilila wakayiisya basikwiiya bakwe nakali kulya ambabo, nakali kweenda ambabo alimwi anaakali kulyookezya ambabo. Aboobo wakabelesya ciindi cili coonse ikubayiisya. (Marko 6:31, 32; Luka 8:1; 22:14) Mbubwenya buyo, bazyali Banakristo beelede kubikkila maano kubelesya ciindi coonse nobali abana babo kutalisya akuzumanana kubandika kubotu ambabo alimwi akubayiisya nzila zya Jehova.

Nzyomweelede Kuyiisya Ambomukonzya Kucita Oobo

19. (a) Ncinzi ciyandika kunze lyakwiile kujana ciindi cakuba abana? (b) Ncinzi ikapati bazyali ncobayandika kuyiisya bana babo basyoonto?

19 Pele ikwiile kuba aciindi cakukkala abana naa kukanana ambabo tazili nzyezintu ziyandika zilikke mukulela bana cakuzwidilila. Iciyandika kapati cijatikizya ceeco ciyiisyigwa. Amulange Bbaibbele mbolikankaizya ceelede kubikkilizyigwa mukuyiisya. Lyaamba kuti: “Aya majwi ngendamulailila buzuba obuno . . . muleelede kwaaiyisya bana banu.” Ino “aya majwi” ngobeelede kuyiisyigwa bana mmajwi nzi? Cakutadooneka mmajwi aambwa kale musyule aakuti: “Uleelede kuyandisya Jehova Leza wako amoyo wako woonse, amuuya wako woonse, anguzu zyako zyoonse.” (Deuteronomo 6:5-7) Jesu wakaamba kuti ngomulawo uuyandika kapati akati kamilawo ya Leza yoonse. (Marko 12:28-30) Ibazyali beelede kuyiisya bana babo ikwaambisya kujatikizya Jehova, ikubapanduluda kaambo ncotweelede kuyanda buyo nguwe alikke camoyo woonse alimwi akukomba buyo nguwe alikke.

20. Ncinzi bazyali bakuciindi eeco ncobakalaililwa a Leza kuyiisya bana babo?

20 Nokuba boobo, “aya majwi” bazyali ngobakulwaizyigwa kuyiisya bana babo taabikkilizyi buyo kuyanda Leza amoyo wesu oonse. Mucaandaano camusyule mubbuku lya Deuteronomo, mulabona kuti Musa wakaindulula milawo Leza njaakalembede aamabwe, nkokuti, Milawo iili Kkumi. Imilawo eeyi ilabikkilizya awakuti utabeji, utabbi, utajayi alimwi awakuti utaciti bumambe. (Deuteronomo 5:11-22) Ibazyali bakuciindi eeco bakatondezyegwa mbucakali kuyandika kubayiisya mbobakonzya kulilemeka kabotu bana babo. Ibazyali Banakristo sunu beelede kuyiisya bana babo mbubwena ikutegwa bakakkale kabotu kumbele alimwi kabakkomene.

21. Ncinzi cakali kwaambwa mumalailile aa ‘kuyiisya’ ijwi la Leza kubana basyoonto?

21 Alimwi amubone kuti bazyali baambilwa mbobeelede kwayiisya “aya majwi,” naa milazyo kubana babo: “Muleelede kwaaiyisya bana banu.” Ibbala lyakuti “kwaaiyisya” lyakabelesyegwa aawa lyaamba “kuyiisya cabunkutwe cakwiinduluka-induluka kwaamba kulaya: kukulwaizya naa kusindaminzya mumizeezo.” Aboobo Leza waambila bazyali ikuba abubambe bubikkilidwe limwi bwakuyiisya malailile aa Bbaibbele aayelede kutondezya zintu zigaminide kusindamizya zintu zyakumuuya mumizeezo yabana babo.

22. Ncinzi bazyali bana Israyeli ncobakaambilwa kucita kutegwa bayiisye bana babo alimwi ino eeci cakali kwaamba nzi?

22 Ibubambe buli boobo bwakulibambilila limwi buyandika bunkutwe. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Amwaange [“aya majwi,” naa milazyo ya Leza] mbuli citondezyo kumaanza aanu ambuli ciibalusyo akati kameso aanu. Amwaalembe azikunguzyo zyamaanda aanu akuzitendele zyanu.” (Deuteronomo 6:8, 9) Eeci tacaambi kuti bazyali baambilwa kuti bailembe ncobeni milawo ya Leza mumilyango naa kwaanga milawo imwi kumaanza abana babo naa kubikka umwi akati kameso aabo. Pele, icaambwa ncakuti ibazyali beelede kuzumanana kwiibalusya bana babo injiisyo zya Leza. Kuyiisya bana kweelede kunoocitwa lyoonse cakuti mane cibe mbuli kuti bazibwene buya bana njiisyo zya Leza ciindi coonse.

23. Ncinzi ciyoolangwa-langwa muciiyo camvwiki iitobela?

23 Nzintu nzi zimwi ziyandika kapati bazyali nzyobeelede kuyiisya bana babo? Nkaambo nzi ncokuyandika mazubaano kuyiisya bana kuti kabalikwabilila? Ndugwasyo nzi luliko lino kubazyali lwakubagwasya kuyiisya bana babo kabotu? Eeyi alimwi amibuzyo imwi ibapa kulibilika bazyali iyoolangwa-langwa mucibalo citobela.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Nkaambo nzi bazyali ncobeelede kubona bana babo kuti balayandika kapati?

• Ncinzi bazyali alimwi abamwi ncobakonzya kwiiya kuli Jesu?

• Nciindi cilamfwu buti bazyali ncobeelede kuba abana babo?

• Ncinzi bana ncobeelede kuyiisyigwa alimwi ino beelede kuyiisyigwa buti?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Ino bazyali ncinzi ncobakonzya kwiiya kuzwa kukuyiisya kwa Jesu?

[Zifwanikiso izili apeeji 21]

Ndilili alimwi mbuti bazyali bana Israyeli mbobakali kukonzya kuyiisya bana babo?

[Zifwanikiso izili apeeji 22]

Bazyali beelede kuzumanana kuyiisya bana babo njiisyo zya Leza