Skip to content

Skip to table of contents

Nkuli Nyika Nkoitozya?

Nkuli Nyika Nkoitozya?

Nkuli Nyika Nkoitozya?

LUKAMANTANO Munyika. Lukamantano munyika yoonse lulayandika kapati. Muntu woonse ulaluyanda lukamantano. Inzya, kwali makani aali kukananwa aajatikizya lukamantano. Cakwiinduluka-induluka, miswaangano yabeendelezi banyika yali kujatikizya makani aalukamantano. Mumwaka wa 2000 mu August, beendelezi bazikombelo bainda ku 1,000 bakaswaangana ku United Nations mu New York Kumuswaangano wa Millennium World Peace. Bakaambaula kujatikizya nzila zyakumana nkondo munyika. Nokuba boobo, mumuswaangano bakeelede kuti bakanane zyaluumuno, pele kunyina nowakacitwa caluumuno pe akaambo kakuzumanana kukazyanya ikuli munyika. Haazibwene uumwi uupandulula mulawo waba Mozilemu uzwa ku Jerusalemu wakakaka kuunka kumuswaangano akaambo kakuti mwiiyi waba Juda wakali kuyoojanika. Ibamwi bakatyompwa akaambo kakuti Musololi waba Bbuda Dalai Lama tanaakatambwa, kwamazuba aakutaanguna obile akaambo kakuyoowa kuti inga ulakonzya kunyonganya cisi ca China.

Mu October 2003, kuliiba munyika akali ngamakani aakakananwa amasi aali mumbali-mbali aa Lwizi lwa Pacific kumuswaangano wa Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) wakacitwa mucisi ca Thailand. Ibaiminizi bazwa mumasi aali 21 bakaliko bakasyomezya kumana inkamu zyazigwebenga, alimwi bakazuminana mbokunga kwayungizyigwa nzila zyakuliiba nyika yoonse. Nokuba boobo, lyamuswaangano ibaiminizi banji-banji bakaŋuŋuna akaambo kamajwi aakaamba uutobela muleli aalo aakanyemya bama Juda.

Nkaambo nzi Ncokutakwe Lukamantano?

Nokuba kuti kuli makani manji aajatikizya mbobakonzya kukamantana bantu nyika yoonse, pele kunyina mpindu ini-ini njotubona. Nokuba kuti bantu banji balasoleka canguzu, ino nkaambo nzi lukamantano lwamunyika ncolwabakatazya kujana mumwaanda wamyaka wa 21?

Bwiinguzi bumwi bulajanika mumajwi akaamba uutobela muleli iwakajanika kumuswaangano wa APEC. Wakati, “Kuli cintu eeci citegwa kulisumpula kwacisi.” Inzya, bantu balaciyandisya cisi cabo. Cisi acimwi alimwi amusyobo aumwi ulombozya kucita zintu nzyobayanda. Bweendelezi bwacisi kubikkilizya amuuya wakuzundana alimwi abulyato zyapa kuti zintu zikopane. Ziindi zinji, ikuti iciyandika mucisi caindana ancobayanda bantu nyika yoonse mboizulwa, iciyandika mucisi ncecitobelwa.

Kuyandisya cisi kulipanduludwe kabotu mumajwi aasintembauzyo akuti: “Bulwazi bunyonyoona.” (Intembauzyo 91:3) Kubantu cali mbuli bulwazi ibusololela kumapenzi aataambiki. Kuyandisya cisi alimwi akusula bantu bamwi kwali kucitika kwamyaanda yamyaka iili mbwiibede. Mazuba aano, ikuyandisya cisi kwazumanana kwaandaanya bantu, pele baleli kunyina nobacikonzya kukulesya pe.

Beendelezi banji balizi kuti kuyandisya cisi alimwi akucita mbuli aumwi ncayanda ncicaletela mapenzi munyika. Mucikozyanyo Mulembi wakaindi iwa United Nations U Thant wakaamba kuti: “Bunji bwamapenzi ngotujana sunu alaboola akaambo kakutaba amuzeezo uuli kabotu . . . Akati kazintu eezi kuli muzeezo uutanyoneki wakuyandisya cisi—‘ncisi cangu, kufwumbwa naa cili kabotu naa cililubide.’” Asunu imasi ayandisya kulisalila eni kunyina naajoka munsi ikuyandisya kuba anguzu. Aabo ibajisi bweendelezi kunyina buya anobayanda kucileka kweendelezya. Mucikozyanyo, International Herald Tribune yakaamba boobu kujatikizya European Union: “Ikuzwangana alimwi akutasyomana zyazumanana kuba mutwaambo twacisi ku Europe. Bunji bwazisi zili munkamu ya European Union, tabazumini kuti umwi wabo abe anguzu kwiinda bamwi kutegwa asololele pe.”

Ijwi lya Leza Ibbaibbele, lilacipandulula kabotu citobela akaambo kakulela kwabantu noliti: “Muntu naendelezya muntunyina kukumubisizya.” (Mukambausi 8:9) Kwiinda mukwaandaanya nyika kutegwa ibe muzisi, munkamu zyabantu alimwi akumuntu umwi kumugama, balibonena kuzuzikizyigwa kwanjiisyo yamu Bbaibbele yakuti: “Uulipambukanya ulayandaula zisusi zyakwe mwini, ulasowa kubeteka koonse kubotu.”—Tusimpi 18:1.

Mulengi wesu ulicizyi cibotu kulindiswe, kunyina naakacita bubambe bwakuti bantu balibambile mfwulumende akulilela lwabo. Kwiinda mukucita boobo, bantu bacita muuzyamvwide kumakanze aa Leza abwini bwakuti zintu zyoonse zyaakwe. Intembauzyo 95:3-5 yaamba kuti: “Jehova ngu-Leza mupati, Mwami mupati kwiinda mizimu yoonse. Masena aakunsi anyika ali mujanza lyakwe, amitwe yazilundu ayalo njiyakwe. Lwizi ndulwakwe, wakalulenga; anyika injumu maanza aakwe akaibumba.” Leza Ngomweendelezi weelede kulela, bantu boonse nkobeelede kulanga kuli nguwe. Kwiinda mukuyanda kulyeendelezya, izisi zili mukukazyanya akuyanda kwakwe.—Intembauzyo 2:2.

Ino Ncinzi Ciyandika?

Inzila ilikke iikonzya kukamantanya nyika nkwiinda mukuba abweendelezi bomwe bwalo ibweelede kubikkila maano kuzintu nzibayandika bantu boonse. Bantu banji ibabikkila maano kubukkale oobu balizi kuti eeci nceciyandika. Pele, aabo ibacita boobo, kanji-kanji balanga kumbi nkubutakonzyi kujanika. Mucikozyanyo, ibanji balaamba oobo, kubikkilizya abasololi bazikombelo bakulwaizya bantu kulanga ku United Nations kukamantanya nyika. Pele, mbunga zyabantu, kufwumbwa naa mizeezo yabo mibotu buti, kunyina nobakonzya kumana mapenzi aacitika muzisi. Muciindi caboobo, bunji bwambunga eezi zyaba citondezyo calwaandaano luli akati kazisi zindene-indene.

Ibbaibbele lilacenjezya kujatikizya kulangila mbunga zyabantu kuti zimane mapenzi noliti: “Mutasyomi bami, na muntu waansi uutagwasyi.” (Intembauzyo 146:3) Sena eeci cipa kuti tubulilelyo bulangizi bwakuti kunyina nyika niiyookamantana? Peepe. Kuli nzila iimbi.

Ibanji tabazi kuti Leza wabikka kale imfwulumende iikonzya kukamantanya nyika. Ibbaibbele lyaamba boobu kujatikizya Jehova Leza: “Ndime ndakazika mwami wangu acilundu cisalala ca-Zioni. Kumbila kulindime, elyo njookupa masi kuti abe lukono lwako, amagolelo aanyika ukaavube.” (Intembauzyo 2:6, 8) Amubone kuti magwalo aamba Jehova Leza kuti ‘wakkazika mwami wakwe,’ walo ngwaamba kuti “mwanaangu” mukapango 7. Kwiina uumbi kunze lya Mwana wa Leza mupati wamuuya, Jesu Kristo walo wakapegwa bweendelezi kumasi woonse.

Mboluyooboola Lukamantano Lwanyika

Bunji bwabantu tababuzi bulelo bwakujulu Leza mbwaakabikka. Izisi zilazumanana kulibona kuti zilijisi nguzu. Nokuba boobo, Leza takabaleki buyo aabo ibatayandi kuzyiba bweendelezi bwakwe alimwi amfwulumende njaakakkazika. Kujatikizya baabo ibakaka bubambe oobu, Intembauzyo 2:9 yaamba kuti: “Uyoobavwinyauna [Mwana, Jesu Kristo] amusako walubulo, uyoobapwaya mbuli zibumbwa zyamubumbi.” Kufwumbwa naa balizyi naa pe, izisi zili mukweenda munzila iibasololela kuyoolwana a Leza. Ibbuku lyamu Bbaibbele ilyamamanino lyaamba kujatikizya “bami boonse banyika” kuti balabunganyizigwa antoomwe “kunkondo yabuzuba bupati bwa-Leza Singuzuzyoonse.” (Ciyubunuzyo 16:14) Izisi alimwi anzila zyabo izyaandaanya ziyoonyonyoonwa. Eeci ciyoopa kuti cikonzyeke kumfwulumende ya Leza kuti icite mulimo wayo kakunyina cinyonganya.

Mbwaanga ngo Mweendelezi wa Koonse-Koonse, Jehova Leza kwiinda mu Mwanaakwe camaano uyoobelesya nguzu kutegwa kukabe kucinca akukamantana kuyandika munyika. Mfwulumende ya Leza iyooleta lukamantano lwini-lwini alimwi iyoobalongezya boonse bayanda bululami. Sena tamukonzyi kubala kwaciindi buyo cisyoonto Intembauzyo 72 mu Bbaibbele lyanu? Oobu businsimi bwatondezya ncobuyoocita bweendelezi bwa Mwana wa Leza kubantu. Bantu bayoobona lukamantano lwini lwanyika alimwi mapenzi aabo—kudyaamininwa, kulwana, bucete azimwi buyo ziyoomana.

Munyika yamazuba aano iitakamantene, banji bayeeya kuti bulangizi buli boobu tabukacitiki. Pele nkulubizya kuyeeya boobo. Zisyomezyo zya Leza lyoonse zilazuzikizyigwa alimwi ziyoozuzikizyigwa. (Isaya 55:10, 11) Sena mulayanda kubona kucinca ooku? Inzya mulayanda. Masimpe kuli kale bantu balibambila buumi mulukamantano lwini-lwini. Bazwa kumisyobo yoonse pele muciindi cakulwana, balikamantene mukuccilila bweendelezi bwa Leza. (Isaya 2:2-4) Ino mbabani aaba? Baitwa kuti Mbaakamboni ba Jehova. Amukaunke mukabone nkobaswaanganina. Kakunyina akudooneka, muyookondwa kuba abantu bakonzya kumugwasya kulibombya kubweendelezi bwa Leza akukkomana alukamantano lutakoyoomana.

[Zifwanikiso izili apeeji 7]

Bantu kuzwa kumisyobo yoonse balibambila buumi munyika iikamantene

Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 4]

Saeed Khan/AFP/Getty Images

Nkotwakajana zifwanikiso izili apeeji 5]

Mukaintu uulila: Igor Dutina/AFP/Getty Images; basikukazya: Said Khatib/AFP/Getty Images; myootokala yankondo: Joseph Barrak/AFP/Getty Images