Skip to content

Skip to table of contents

Banakristo Balatondezya Bulemu Bwa Jehova

Banakristo Balatondezya Bulemu Bwa Jehova

Banakristo Balatondezya Bulemu Bwa Jehova

“Meso aanu ali acoolwe, nkaambo alabona, aalo matwi aanu, nkaambo alamvwa.”—MATAYO 13:16.

1. Mmubuzyo nzi ukonzya kuboola kujatikizya mbobakacita bana Israyeli kuli Musa a Mulundu wa Sinai?

BANA Israyeli bakaswaangana munsi aa Mulundu wa Sinai bakalijisi kaambo kabotu kakuswenena afwaafwi a Jehova. Kayi wakabanununa kuzwa mu Egepita ajanza lyakwe lyanguzu. Wakazilanganya nzyobakali kuyandika, wakabapa cakulya alimwi ameenda nobakali munkanda. Citobela, wakapa kuti bazunde basikalumamba bana Amaleki bakabalwana. (Kulonga 14:26-31; 16:2–17:13) Nobakabungana munkanda munsi aa Mulundu wa Sinai, bantu bakayoowa kapati akaambo kakudilima andabo cakuti bakatalika kubimba. Kumane, bakabona Musa kaseluka Mulundu wa Sinai, kamweka bulemu bwa Jehova. Nokuba boobo, muciindi cakuyandisya alimwi akulumba bulemu bwa Jehova, bakatantamuka. “Bakayoowa kuswena afwaafwi [a Musa].” (Kulonga 19:10-19; 34:30) Nkaambo nzi ncobakayoowela kubona citondezyo cabulemu bwa Jehova, ooyo wakabacitila zintu zinji?

2. Nkaambo nzi kaboneka kuti nkakakapa kuti bana Israyeli bayoowe kubona bulemu bwa Leza Musa mbwaakatondezya?

2 Kuboneka kuti cakabapa kuyoowa bana Israyeli ciindi eeci nkaambo kazintu zyakacitikide. Ciindi nobatakamumvwida acaali Jehova kwiinda mukupanga moombe wangolida, wakabasubula. (Kulonga 32:4, 35) Sena bakaiya akaambo kakusubulwa a Jehova alimwi akulumba ceeco ncaakacita? Peepe, banji tiibakacita oobo. Kayanda kufwa, Musa wakayeeya cakacitika cijatikizya moombe wangolida kubikkilizya azimwi zyakutamvwa kwabana Israyeli. Wakabaambila boobu bantu: “Mwakapapila mulazyo wa-Jehova Leza wanu, mwakakaka kumusyoma akuswiilila ijwi lyakwe. Lyoonse mwakali kupapila, kuzwa kubuzuba obo nendakataanguna kumuziba.”—Deuteronomo 9:15-24.

3. Ncinzi Musa ncaakacita kutegwa alivwumbe kubusyu?

3 Amubone Musa mbwaakacita akaambo kabuyoofwu bwabana Israyeli. Icibalo caamba kuti: “Amane kubaambila, Musa wakalivumba cisani kubusyu bwakwe. Pele Musa naakanjila kukwaambaula a-Jehova, wakalivumbulula cisani mane wazwa. Nkabela naakazwa kuzooambila bana ba-Israyeli makani malailile, bana ba-Israyeli nebakabona busyu bwa-Musa, bakabona kuti cikanda cabusyu bwa-Musa cilamweka, aboobo Musa wakalivumba alimwi isani kubusyu bwakwe mane wakapiluka kuyooambaula a [Jehova].” (Kulonga 34:33-35) Nkaambo nzi Musa ncaakali kuvwumba busyu bwakwe ziindi zimwi? Ncinzi ncotunga twaiya kuzwa kuli ceeci? Bwiinguzi kumibuzyo eeyi bulakonzya kutugwasya kulanga-langa bulongwe bwesu a Jehova.

Zyoolwe Zyatakabelesyegwa Kabotu

4. Mbupanduluzi nzi mwaapostolo Paulo mbwaakayubununa bujatikizya kulivwumba cisani kwa Musa?

4 Mwaapostolo Paulo wakapandulula kuti kulivwumba cisani kwa Musa kwakali kwiijatikizya mizeezo alimwi amyoyo yabana Israyeli. Paulo wakalemba kuti: “Bana ba-Israyeli teebakakonzya kudunamina busyu bwa-Musa nkaambo kabulemu bubekesi bwabusyu bwakwe . . . Myoyo yabo yakaliyumide.” (2 Ba-Korinto 3:7, 14) Elo kaka bwakali kuusisya bukkale oobo! Bana Israyeli bakali bantu bakasalwa a Jehova alimwi wakali kuyanda kuti baswenene kuli nguwe. (Kulonga 19:4-6) Pele tiibakali kukonzya kulangisya citondezyo cabulemu bwa Leza. Muciindi cakupilukila kuli Jehova amyoyo amizeezo yabo akumukomba kabajisi luyandisyo, kwiinda mumilimo yabo bakatondezya kuti bakamutantamuka.

5, 6. (a) Ino nkukozyanya kuli buti kwakali akati kaba Juda bamumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi abana Israyeli bamumazuba aa Musa? (b) Ino ndwiindano nzi lwakaliko akati kabaabo ibakamvwa zyaakali kwaamba Jesu alimwi abaabo batakacita oobo?

5 Kuzwa kuli ceeci, tujana kukozyanya kwamumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Kusikila kuciindi Paulo naakasanduka akuba Munakristo, Mulawo wacizuminano wakanjililwa busena acizuminano cipya, mwalo Jesu Kristo, Musa Mupati mwali simwiima akati. Kwiinda mumajwi alimwi amumilimo, Jesu wakatondezya bulemu bwa Jehova cakulondoka. Paulo wakalemba boobu kujatikizya Jesu wakabusyigwa: “Nguumwesya bulemu bwa-Leza, alimwi nguwenya ncecizibyo icizibya mbwabede Leza.” (Ba-Hebrayo 1:3) Elo kaka ba Juda bakalijisi coolwe cilibedelede! Bakali kukonzya kumvwa majwi aabuumi butamani kuzwa ku Mwana wa Leza kumugama! Cuusisya ncakuti, bunji bwabaabo mbaakakambaukila Jesu tiibakamvwa. Kujatikizya mbabo, Jesu wakazubulula businsimi bwa Jehova kwiinda muli Isaya kuti: “Myoyo yabantu aba yanenesya, nkabela matwi aabo taamvwisyi, nkabela meso aabo baafwinya, kuti bataboni ameso aabo, akutaswiilila amatwi aabo, akutamvwisya mumyoyo yabo, kuti batasanduki, kuti nzoobaponye.”—Matayo 13:15; Isaya 6:9, 10.

6 Kwakali lwiindano lupati akati kaba Juda alimwi abasikwiiya ba Jesu, balo Jesu mbaakaambila kuti: “Inywe meso aanu ali acoolwe, nkaambo alabona, aalo matwi aanu, nkaambo alamvwa.” (Matayo 13:16) Banakristo bakasimpe balayandisya kuzyiba alimwi akubelekela Jehova. Balayandisya kucita kuyanda kwakwe kweelana ambokulembedwe mu Bbaibbele. Akaambo kaboobo, Banakristo bananike balatondezya bulemu bwa Jehova mumulimo wabo wamulawo mupya, alimwi abaabo bambelele zimwi balacita mbubwenya.—2 Ba-Korinto 3:6, 18.

Ikaambo Makani Mabotu Ncaavwumbilidwe

7. Nkaambo nzi ncocitagambyi kuti bantu banji balaakaka makani mabotu?

7 Kweelana ambotwabona, kuciindi ca Jesu akuciindi ca Musa, bunji bwabana Israyeli bakacikaka coolwe caalubazu ncobakajisi. Ncimwi buyo amumazuba eesu. Bunji bwabantu balaakaka makani mabotu ngotukambauka. Eeci tacitugambyi pe. Paulo wakalemba kuti: “Kuti Makani Mabotu ngitukambauka alivumbidwe, kumeso aabaabo bali mukusweeka nkwaavumbidwe, nkaambo kulimbabo muzimu waansi ano waofwaazya meso aabaabo batazumina.” (2 Ba-Korinto 4:3, 4) Kunze lyakusoleka kwa Saatani kusisa makani mabotu, bantu banji balasisa busyu bwabo nkaambo tabayandi kubona.

8. Ino muunzila nzi bantu banji mobali mumudima, alimwi mbuti mbotukonzya kucita kutegwa tutabi muciimo eeco?

8 Imeso abantu banji alivwumbilidwe akaambo kakutamuzyiba kabotu Leza. Ibbaibbele lilaamba kujatikizya bantu bamisyobo kuti ‘bali sizidwe mumiyeeyo yabo, balipambukide kubuumi bwa Leza nkaambo kakutaziba kuli mulimbabo.’ (Ba-Efeso 4:18) Paulo, mulombwana syaazibwene mu Mulawo katanaba Munakristo, wakali mumudima cakuti mane wakapenzya mbungano ya Leza. (1 Ba-Korinto 15:9) Pele, Jehova wakamuyubunuda kasimpe. Paulo upandulula kuti: “Ndakafwidwa luzyalo kuti Jesu Kristo abonye busicamba bwakwe boonse mulindime, kuti cibe cileezyo kulibaabo boonse baciza kukuzoomusyoma akujana buumi butamani.” (1 Timoteo 1:16) Mbubwenya mbuli Paulo, ibanji bakali kukazya kasimpe ka Leza musyule oomu, sunu balamubelekela. Aaka nkakaambo kapa kucita bumboni nokuba kuli baabo batukazya. Kwaciindi cino, kuliyiisya Jwi lya Leza akumvwa zyaambwa, kulatukwabilila kukucita zintu cakutazyiba calo cikonzya kupa kuti Jehova acimwe.

9, 10. (a) Ino mbuti ba Juda bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakatondezya kuti tiibakali kuyiisyika alimwi akuti bakalikakatide kunzila mbobakali kuzibona zintu? (b) Sena kuli kukozyanya kuliko sunu ku Bunakristo bwanyika? Amupandulule.

9 Ibantu banji tabakonzyi kumvwisya makani aakumuuya akaambo kakuti tabayandi kwiiya alimwi balakakatila kunzila mbobazibona zintu. Ba Juda banji bakamukaka Jesu alimwi anzyaakali kuyiisya nkaambo bakakakatila ku Mulawo wa Musa. Pele kuli bamwi batakakakatila. Mucikozyanyo, Jesu naakabusigwa, “bapaizi banjibanji bakasyoma.” (Incito 6:7) Pele, kujatikizya ba Juda banji, Paulo wakalemba kuti: “Kusikila sunu kufumbwa ciindi ncibabala ibbuku lya-Musa, cilisitilizyo cilikede kumyoyo yabo.” (2 Ba-Korinto 3:15) Kuboneka kuti Paulo wakalizyi ncaakaambide Jesu kubasololi babukombi iba Juda, ategwa: “Mulalangisya Magwalo nkaambo mweezeezya kuti mulijisi buumi ubutamani mulingao, ngangao aandilungulula.” (Johane 5:39) Imagwalo ngobakali kuvwuntauzya akeelede kubagwasya kuzyiba kuti Jesu ngowakali Mesiya. Nokuba boobo, ba Juda balo bakalijisi mizeezo yabo, naba Mwanaa Leza iwakacita maleele tanaakakonzya kubazula pe.

10 Mbubacita oobu sunu ibanji bali mu Bunakristo bwanyika. Mbubwenya mbuli bwakali ba Juda bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, “bali abusungu kumakani aa-Leza, pele busungu mbubajisi teensi bwaluzibo.” (Ba-Roma 10:2) Nokuba kuti bamwi balalibala Bbaibbele, tabayandi kusyoma ncolyaamba. Tabazumini kuti Jehova ulabayiisya bantu bakwe kwiinda muciinga camuzike musyomesi uucenjede ca Banakristo bananike. (Matayo 24:45) Pele swebo tulizyi kuti Jehova ulabayiisya bantu bakwe alimwi akuti ikumvwisya makani aa Leza aakasimpe lyoonse kuciya ambele. (Tusimpi 4:18) Kwiinda mukuzumina kuyiisyigwa a Jehova, tulazyiba kuyanda alimwi amakanze aakwe.

11. Ino kubikkila maano kuzintu muntu nzyaliyandila kusyoma kwapa buti kuti kasimpe kasiswe?

11 Ibamwi balinyonganizyidwe akaambo kazintu nzyobaliyandila kusyoma. Kwakasinsimwa kuti bantu bamwi bayoofwubaazya bantu ba Leza alimwi amulumbe ngobakambauka uujatikizya kubako kwa Jesu. Mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Balilubya-lubya caali” kuti, Leza wakaleta zambangulwe anyika kuciindi Nowa naakali kupona. (2 Petro 3:3-6) Mbubwenya buyo, ibanji ibalyaamba kuti Mbanakristo balazuminizya kuti Jehova ulatondezya luse, buuya akulekelela; pele balayalampya naa kutasyoma kaambo kakuti taleki kusubula pe. (Kulonga 34:6, 7) Banakristo bakasimpe balabikkila maano kukumvwisya cini Bbaibbele ncoliyiisya.

12. Ino mbuti bantu mbobanyonganizyigwa azilengwa?

12 Bunji bwabaabo baunka kuzikombelo balisinkilidwe azilengwa. Jesu wakabaambila boobu basololi babukombi naakali anyika: “Mbomulobya Mulao wa-Leza kuciyanza canu.” (Matayo 15:6) Iba Juda cabusungu bakabusya bukombi busalala nobakajoka kuzwa mubuzike ku Babuloni, pele bapaizi bakatalika kulisumpula akulibona kululama. Mapobwe aabukombi akaba aakwiinzya buyo mulawo. Tanaakali kucitwa cakuyoowa Leza pe. (Malaki 1:6-8) Kusikila kumazuba Jesu naakali anyika, balembi aba Falisi bakaliyungizyide kale zilengwa ku Mulawo wa Musa. Balombwana aaba Jesu wakabaamba kuti mbaasikuupaupa ameso nkaambo tiibakacili kubikkila maano kunjiisyo ziluleme akayeeme Mulawo. (Matayo 23:23, 24) Banakristo bakasimpe baleelede kubikkila maano kutegwa zilengwa zyabantu zili mubukombi zitabanyonganyi mubukombi busalala.

“Kubona Yooyo Uutabonwa”

13. Ino muunzila nzi zyobilo Musa mwaakabona bulemu bwa Leza?

13 Musa kali mumulundu wakalomba kuti abone bulemu bwa Leza, eelyo wakabona kumweka kwabulemu bwa Jehova. Naakali kuunka mutente lyakubunganina, kunyina naakali kulivwumba cisani pe. Musa wakalijsi lusyomo lupati cakuti wakali kulombozya kucita kuyanda kwa Leza. Nokuba kuti wakapegwa coolwe cakubona bulemu bumwi bwa Jehova muzilengano, munzila imwi wakali mubwene kale Leza ameso aalusyomo. Ibbaibbele lyaamba kuti Musa “wakalibilamine mbuli sikubona yooyo uutabonwa.” (Ba-Hebrayo 11:27; Kulonga 34:5-7) Tanaakatondezya buyo bulemu bwa Leza kwiinda mukumweka kubusyu kwaciindi cisyoonto, pele alimwi kwiinda mukusoleka kugwasya bana Israyeli kuti bamuzyibe alimwi akumubelekela Jehova.

14. Mbuti Jesu mbwaakabona bulemu bwa Leza, alimwi ino ncinzi ncaakali kuyandisya?

14 Kali kujulu, Jesu wakali kububona bulemu bwa Leza cigaminina kwaciindi cilamfwu, nociba ciindi bubumbo kabutanaba. (Tusimpi 8:22, 30) Muciindi eeci coonse, Jehova alimwi a Jesu bakayandana kapati. Jehova Leza wakatondezya luyando luzwa mumoyo kumutaanzi kuzyalwa kububumbo boonse. Jesu wakatondezya luyando luzwa mumoyo kuli Leza wakamupa buumi. (Johane 14:31; 17:24) Kwakali luyando lulondokede akati ka Bausyi a Mwana. Mbubwenya mbuli Musa, Jesu wakakondwa kutondezya bulemu bwa Jehova muzintu nzyaakayiisya.

15. Ino muunzila nzi Banakristo mobazinzibala kuyeeya kujatikizya bulemu bwa Leza?

15 Mbubwenya mbuli Jesu alimwi a Musa, Bakamboni ba Leza basunu ibali anyika balilisungude kubikkila maano kubulemu bwa Jehova. Kunyina nobaakaka makani mabotu aalemekwa. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kufumbwa ciindi ncibapilukila [kuli Jehova kuti bacite kuyanda kwakwe], cilisitilizyo cilagwisigwa.” (2 Ba-Korinto 3:16) Tulaliyiisya Magwalo nkaambo tuyandisya kucita kuyanda kwa Leza. Tulalombozya bulemu butondezyegwa kubusyu bwa Mwanaa Jehova walo uli Mwami uunanikidwe Jesu Kristo alimwi tulaiya cikozyanyo cakwe. Mbubwenya mbuli Musa alimwi a Jesu, twakapegwa mulimo, ikuyiisya bamwi kujatikizya bulemu bwa Leza ngotukomba.

16. Ino nkaambo nzi ncotulongezyedwe akaambo kakuzyiba kasimpe?

16 Jesu wakapaila kuti: “Ndakulumba, Ta, . . . nkaambo wakabasisila makani aya basimaanu abacenjede, wakaavumbwida bana.” (Matayo 11:25) Ikumvwisya makanze aakwe alimwi abube bwakwe Jehova ukupa buyo kuli baabo basinizyide alimwi balibombya. (1 Ba-Korinto 1:26-28) Tulakwabililwa anguwe alimwi ulatuyiisya kuti tugwasyigwe kapati mubuumi bwesu. Atucibelesye kufwumbwa coonse ncotujana kutegwa tuswenene kuli Jehova, ikulumba bubambe mbwaakacita bwakutupa kuti tumuzyibe kabotu.

17. Mbuti mbotuzyiba bube bwa Jehova cakumaniina?

17 Paulo wakabalembela boobu Banakristo bananike: “Mbutuli amasyu mavumbulule, tuli mbuli ciboniboni, tulabonya bulemu bwa-Leza, aboobo tuli mukuya busanduka akuba mbubonya mbwabede mwini. Tuli mukuya butabukila mubulemu.” (2 Ba-Korinto 3:18) Kufwumbwa naa bulangizi bwesu mbwakujulu naa anyika, mbutuya bumuzyiba Jehova—bube bwakwe buyubunudwe mu Bbaibbele—tuyoomuyandisya kapati. Ikuti naa tulabikkila maano kubukkale, mulimo alimwi anzyaakali kuyiisya Jesu Kristo, tuyootondezya bulemu bwa Jehova cakumaniina. Elo kaka cilakkomanisya ikuzyiba kuti tulamutembaula Leza wesu, uujisi bulemu mbotuyanda kuti tutondizye!

Sena Muciyeeyede?

• Ino nkaambo nzi bana Israyeli ncobakayoowa kulanga bulemu bwa Leza mbwakatondezya Musa?

• Ino muunzila nzi makani mabotu ‘mwaakasiswa’ mumwaanda wamyaka wakusaanguna, alimwi amumazuba eesu?

• Ino mbuti mbotutondezya bulemu bwa Leza?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Bana Israyeli tiibakakonzya kumulanga kubusyu Musa

[Zifwanikiso izili apeeji 15]

Mbubwenya mbuli Paulo, bunji bwabaabo ibakali kukazya kasimpe sunu balamubelekela

[Zifwanikiso izili apeeji 17]

Babelesi ba Jehova balakondwa kutondezya bulemu bwa Leza