Skip to content

Skip to table of contents

Hena Muntu Ulakonzya Kwiicinca Masimpe Nyika?

Hena Muntu Ulakonzya Kwiicinca Masimpe Nyika?

Hena Muntu Ulakonzya Kwiicinca Masimpe Nyika?

“Bantu bacete batwaambila kuti zintu nzyobayanda kwiinda azintu zyoonse, nduumuno alukwabililo. Cabili bayanda buumi buli kabotu. Bayanda kuti milawo yamucisi ayakunze aacisi kaili kabotu kutegwa kusoleka kwabo kakutadyaamininwi azisi zivwubi naa amakkampani mavwubi.”

OOBU mbombubo mbwaakaamba mupati umwi wambunga iigwasya bantu zyakulya azyakusama naakali kwaamba nzyobalombozya bantu bacete. Masimpe majwi aakwe alaamba kulombozya kwabaabo boonse bakacitikilwa ntenda akutalulama munyika. Boonse balombozya nyika muli luumuno lwini-lwini alukwabililo. Hena nyika iili boobo kuli niiya kuba? Hena masimpe kuli muntu uujisi nguzu zyakukonzya kucinca nyika eeyi mutako bululami?

Kusola Kucinca

Bantu banji basoleka. Mucikozyanyo, Florence Nightingale mukaintu mukuwa wamumwaanda wamyaka wa 19, wakabikkila maano kumakani aabulondo, akulwazya balwazi caluzyalo. Mumazuba ngaakali kupona kakutanaba misamu iijaya tuzunda, kulanganya balwazi muzyibbadela tiikwakali mbuli mbokuli sunu. Cibalo cimwi caamba kuti: “Bamanesi tiibakayiide, tiibakali balondo, alimwi bakazyibidwe kapati kunywa makoko abuvwuule.” Hena Florence Nightngale wakazwidilila kukusoleka kwakwe kucinca nyika kumakani aakulwazya balwazi? Inzya wakazwidilila. Mbweena buyo, bantu batabaliki batako munyono bazwidilila kugwasya bantu mumbazu zinji kapati—kuyiisya bantu kulemba akubala, misamu, maanda, azyakulya azimwi zyataambwa waawa. Akaambo kaceeci, buumi bwabota kutuulunzuma twabantu tutajisi babagwasya.

Nikuba boobo, tatukonzyi kuluba mapenzi aaya aaliko: Myaanda-myaanda yabantu bacili mupenzi lyankondo, lupyopyongano, malwazi, nzala, azimwi buyo zitakkomanisyi. Kabunga kagwasya bapenzi kakucisi ca Ireland kakati, “bucete bulajaya bantu basika ku 30,000 abuzuba.” Nobuba buya buzike bwakaliko mumyaanda yamyaka yainda buciliko asunu, nikuba kuti bantu bakasola kuti babumane. Bbuku lya Disposable People—New Slavery in the Global Economy lyaamba kuti: “Sunu kuli bazike banji kwiinda bantu boonse bakabbigwa ku Afulika mumazuba aabuzike lyansiku.”

Ncinzi catola ansi kusoleka kwabantu kuleta kucinca kukkalilila? Hena nkaambo kakwiindilila kwanguzu nzyobajisi bavwubi, naa kuli buyo cimbi cipa boobu?

Icipa Kuti Kutabi Kucinca

Kweelana a Jwi lya Leza, icipa kuti kutabi kucinca kukusoleka kwabantu koonse nkobacita kuleta buumi bubotu munyika, ngu Saatani Diabulosi. Mwaapositolo Johane utwaambila kuti: ‘Nyika yoonse ili mumaanza aamubi.’ (1 Johane 5:19) Kufwumbwa ciindi cino Saatani ulibujisi ‘kweena bantu boonse baansi.’ (Ciyubunuzyo 12:9) Kusikila kweena kwakwe kukagusyigwe, bubi akutalulama nizyiya kumana. Ncinzi cakaleta bukkale bubi boobu?

Bazyali besu bakutaanguna ba Adamu a Eva, bakalipedwe nyika yakabambidwe kuba munzi uutako butongo wapaladaiso wakukkala bantu boonse—nyika yakali ‘kabotu kapati.’ (Matalikilo 1:31) Ncinzi cakacinca zintu? Ngu Saatani. Wakakudooneka kweelela kwa Leza kubikka milawo kubikkila bantu njobakeelede kutobela. Wakati kulela kwa Leza tiikwakali kabotu. Wakamuunina Adamu a Eva kusala buumi bwakulyeendelezya kutegwa kabakonzya kulisalila cibotu acibi. (Matalikilo 3:1-6) Eeci cakaba cisinkilizyo cabili kukusoleka kwabantu kuba acisi cabululami—cibi akutalondoka zyakanyonganya.—Ba-Roma 5:12.

Nkaambo nzi Zyakalekelwa?

Bamwi balakonzya kubuzya kuti, ‘nkaambo nzi Leza ncaakalekela cibi akutalondoka? Nkaambo nzi ncaatakabelesyela nguzu zyakwe zitalivwulili kugusya bazangi akutalika alimwi kupanga zintu?’ Eeco cilibonya kuba cintu citakatazyi. Pele kubelesya nguzu kuli boobu, kubusya mibuzyo iikatazyide. Hena taali masimpe kuti kutabelesya kabotu nguzu nkakaambo kapati kaleta mapenzi kubacete akudyaamininwa kwabantu anyika? Hena tacipi kudooneka kubantu bali kabotu silunya nabelesya nguzu kujaya yooyo uutaccilili milawo yakwe?

Kubagwasya kumvwisya bantu bali kabotu kuti tali silunya caboola kumakani aakubelesya nguzu, Leza wakasala kuti amulekele Saatani abantu bazangi kuti bataangwi kumulawo akunjiisyo zyakwe kwaciindi cili mbocibede. Ciindi cini ciya kwaamba kuti kulela kwa Leza nenzila elikke iiluzi luzutu. Ciya kutondezya kuti kufwumbwa milawo njatubikkila igwasya ndiswe. Masimpe kuzangila milawo ya Leza kwalibonya kale kuti takugwasyi. Izyacitika akaambo kakuzangila bulelo bwa Leza zyalibonya antangalala kuti Leza ulijisi kaambo kalimvwisya kakubelesya nguzu zyakwe zitalivwulili kugusya bubi boonse kuti wayanda kucita boobo. Kwacaala buyo kaindi kaniini kuti acite oobo.—Matalikilo 18:23-32; Deuteronomo 32:4; Intembauzyo 37:9, 10, 38.

Kusikila Leza akabweze ntaamu, tuna kuli munyika mutako bululami motuna ‘kutongela akumyongwa antoomwe.’ (Ba-Roma 8:22) Kufwumbwa mbotukonzya kucita kucinca zintu, tatukonzyi kumugusya Saatani, alimwi tatukonzyi kukumana kutalondoka cakumaniina kwalo kutupa kupenga koonse ooku nkotubona. Tatujisi nguzu zyakukonzya kumana cibi ncotwakajana kuli Adamu.—Intembauzyo 49:7-9.

Jesu Kristo Uya kuleta Kucinca Kuya Kukkalilila

Hena eeci caamba kuti taku zintu nizyiya kubota? Nee. Kuli muntu wabikkwa wapegwa mukuli ikuti akalete kucinca kuya kukkalilila uujisi nguzu kapati kwiinda zyamuntu uulya maila. Ngwani muntu ooyo? Ngu Jesu Kristo. Ulaambwa mu Bbaibbele kuti Mwami a Mufwutuli wa Leza caboola kumakani aakufwutula bantu.—Incito 5:31.

Kwaino ulindilila buyo “ciindi” ca Leza cibikkidwe kuti abweze ntaamu. (Ciyubunuzyo 11:18) Ino ncinzi cini ncaya kucita? Uya “kubukulusya zintu zyoonse, nzyaakaamba Leza kumilomo yabasinsimi bakwe basalala kuzwa kumalengelo aanyika.” (Incito 3:21) Mucikozyanyo, Jesu uya ‘kubavwuna bacete balila lugwasyo abaabo bapengede bayanda mugwasyi. Uya kunununa buumi bwabo kulupenzyo.’ (Intembauzyo 72:12-16) Kwiinda muli Jesu Kristo, Leza wasyomezya “[ku]lesya inkondo mane kusikila kumamanino aanyika.” (Intembauzyo 46:9) “Takukooyooba naba omwe akati kabantu . . . uuamba kuti, Ndaciswa.” Boofwu, basinke matwi abalema—ee boonse balwazi baya kuba abuzumi buli kabotu. (Isaya 33:24; 35:5, 6; Ciyubunuzyo 21:3, 4) Kufwumbwa aabo bakafwa kaindi baya kububona bubotu. Usyomezya kubabusya aabo bakajaigwa calunya.—Johane 5:28, 29.

Kucinca Jesu Kristo nkwaya kucita takukabi kusyoonto nikuba kwakaindi kaniini. Uya kugusya zyoonse zipa kuti zintu ziteendi kabotu munyika. Uya kugusya cibi akutalondoka akumujaya Saatani Diabolosi abaabo baccilila nzila zyakwe zyabuzangi. (Ciyubunuzyo 19:19, 20; 20:1-3, 10) Mapenzi Leza ngaalekela kwakaindi kaniini, “taakooyoobuka lwabili.” (Nahumu 1:9) Aaka nkakaambo Jesu nkaakajisi naakatuyiisya mbotweelede kupailila Bwami bwa Leza kuti buboole akuyanda kwa Leza kuti kucitike “ansi ano mbubonya mbuli kujulu.”—Matayo 6:10.

Pele mulakonzya kubuzya kuti, ‘hena tali Jesu kumugama wakaamba kuti bacete bana kuliko lyoonse akati kesu? Hena eeci tacaambi kuti kutalulama abucete zina kuliko lyoonse?’ (Matayo 26:11) Inzya, Jesu wakaamba kuti lyoonse kuna kuli bacete. Pele kweelana amajwi aakwe azyisyomezyo nzyolisyomezya Jwi lya Leza, citondezya kuti wakali kwaamba kuti bacete bana kuliko kufwumbwa buyo kuti nyika eeyi mbi kiiciliko. Wakalizyi kuti taku muntu uulya maila wakali kukonzya kumana bucete akutalulama munyika. Alimwi wakalizyi kuti wakali kukonzya kuzyicinca zyoonse eezyo. Cakutamuka uya kuleta kucinca kupya, nkokuti “ijulu ipya anyika impya” mwalo mutakabi kutongela, kuciswa, bucete, alufwu.—2 Petro 3:13; Ciyubunuzyo 21:1.

“Mutalubi Kucita Zibotu Akugwasyanya”

Hena eeci caamba kuti tacigwasyi kucita mbuli mbotukonzya kugwasya bantu? Nee tacili boobo. Ibbaibbele lituyumyayumya kuti katugwasya bantu bali mubukkale bweetezya. Mwami wansiku Solomoni wakalemba kuti: “Utakasyi lugwasyo kubantu balweelede, na ulakonzya kucita.” (Tusimpi 3:27) Mwaapositolo Paulu wakakulwaizya kuti: “Mutalubi kucita zibotu akugwasyanya, nkaambo eezi nzezipaizyo zibotezya Leza.”—Bahibulu 13:16, Ci.

Lwakwe kumugama Jesu Kristo wakatuyumyayumya kucita mbuli mbotukonzya kugwasya bantu. Wakapa cikozyanyo camu Samaliya wakagwasya muntu wakaumwa akubbidwa. Jesu wakati mu Samaliya “wakamufwida luzyalo” kwiinda mukubelesya lubono lwakwe, wakamusilika akuzyaanga zilonda zyamuntu ooyo wakaumwa kutegwa ayumye. (Luka 10:29-37) Ooyo mu Samaliya siluzyalo tanaakaicinca nyika, pele kwakaba kucinca kupati kubuumi bwamuntu ooyo. Tulakonzya kucita mbweena andiswe.

Pele Jesu Kristo ulakonzya kucita zinji kwiinda buyo kugwasya bantu. Masimpe ulakonzya kucinca zintu, alimwi uya kucita oobo cakutamuka. Aakucita oobo, sunu bantu bali mumapenzi baya kuba abuumi buli kabotu, baya kutangala, alimwi baya kuba aluumuno alucingililo lwini-lwini.—Intembauzyo 4:8; 37:10, 11.

Notucilindila kuti eeco cikacitike, tuteenkeli kumuuya akumubili kucita “milimo mibotu” kubantu boonse bali mumapenzi munyika ino mutako bululami.—Ba-Galatiya 6:10.

[Zifwanikiso izili apeeji 5]

Florence Nightingale wakaleta kucinca kwini kumakani aabusilisi

[Kulumba]

Courtesy National Library of Medicine

[Zifwanikiso izili apeeji 7]

Basikwiiya ba Kristo balabacitila bantu zintu zibotu

Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 4]

The Star, Johannesburg, S.A.