Skip to content

Skip to table of contents

Amagedoni—Matalikilo Aazyintu Aakkomanisya

Amagedoni—Matalikilo Aazyintu Aakkomanisya

Amagedoni—Matalikilo Aazyintu Aakkomanisya

BBALA lya “Amagedoni” lizwa kubbala lya Cihebrayo lyakuti Har-mageddon, naa “Cilundu ca Megido.” Lijanwa ku Ciyubunuzyo 16:16 ooko nkolyaamba kuti: ‘Bakababungika antoomwe mubusena bwiitwa kuti mu Cihebrayo Amagedoni.’ Mbabaani babungikwa ku Amagedoni, alimwi nkaambo nzi? Ku Ciyubunuzyo 16:14, tubala kuti: “Bami boonse banyika” babungikwa “kunkondo yabuzuba bupati bwa-Leza Singuzuzyoonse.” Twaambo tuli boobo, tuleta mibuzyo aimwi iiyandika kubikkila maano. Mbuli yakuti, ino nkuli “bami” aaba nkobalwanina? Ino mazwanga nzi aabapa kulwana, alimwi ngwani ngobalwana limwi? Kweelana abanji mbobasyoma, hena bami baya kubelesya zilwanyo zikali? Hena kuli bantu baya kufwutuka kunkondo ya Amagedoni? Amuleke Bbaibbele liingule.

Nokwaambwa kuti “Cilundu ca Megido,” hena caamba kuti nkondo ya Amagedoni iya kulwaninwa acilundu cimwi cijanika kumasi aa Kujwe? Nee. Kaambo kamwi nkakuti, taku cilundu cili coonse cakaliko a Megido yansiku, kuli buyo cilundu-lundu cakaile kubuka cilampa mamita aali 20 cili afwiifwi akkuti. Kunze lyaboobo, busena buli a Megido mbuniini kapati cakuti tabukonzyi kulwaninwa nkondo a “bami baansi amakamu makamu aabasinkondo babo.” (Ciyubunuzyo 19:19) Pele Megido bwakali busena lyansiku bwakali kulwaninwa nkondo yakali kusuka busi kumasi aa Kujwe. Aboobo, zina lya Amagedoni liiminina busena busalazyilwa twaambo, alimwi ngumwi buyo uuzunda.—Amubone kabbokesi kakuti “Megido—Ncitondezyo Ceelela” ikali apeeji 5.

Amagedoni takukonzyi kuba buyo kuzwangana kwabamasi, mbwaanga Ciyubunuzyo 16:14 caamba kuti “bami boonse banyika,” balalibunga-bunga “kunkondo yabuzuba bupati bwa-Leza Singuzuzyoonse.” Mubusinsimi bwakwe bwakasololelwa amuuya, Jeremiya waamba kuti “bajayidwe ba-Jehova bayoojanwa moonse munyika kuzwa kumagolelo amwi kusikila kumagolelo amwi.” (Jeremiya 25:33) Aboobo, Amagedoni taili nkondo yabantu balya maila iijanwa kubusena bumwi bwakumasi aa Kujwe. Ninkondo ya Jehova, alimwi njanyika yoonse.

Amubone kuti ku Ciyubunuzyo 16:16, Amagedoni yaambwa kuti ‘mbusena.’ Mu Bbaibbele “busena” bulakonzya kwaamba bukkale bumwi, mubukkale oobu, bamasi boonse baya kulibunga-bunga kuti balwane a Jehova. (Ciyubunuzyo 12:6, 14) Lyankondo ya Amagedoni oonse masi aansi aya kukamantana kulwana “basinkondo boonse bakujulu bakali kumutobela” kabasololelwa asikalumamba “MWAMI WABAMI, MWEENDELEZI WABEENDELEZI” Jesu Kristo.—Ciyubunuzyo 19:14, 16.

Ino mbuti muzeezo wakuti Amagedoni iya kuba nkondo yacijaye-jaye yalo iina kujisi zyibelesyo zyikali naa kuti kupwayana kwamwezi azuba? Hena Leza siluyando inga walekela cintu cibiji boobu kucitika kubantu akunyika, yalo nyika mbwaanga ngomunzi wabo? Nee takonzyi. Cakutainda amumbali waamba kuti tanaakalenga nyika “kuti ibe yalupilingano pe, wakaibumba kuti ikalwe bantu.” (Isaya 45:18; Intembauzyo 96:10) Lyankondo ya Amagedoni, Jehova takainyonyooni nyika kwiinda mukubelesya bbibi lyamulilo. Muciindi caboobo, uya ‘kunyonyoona baabo banyonyoona nyika.’—Ciyubunuzyo 11:18.

Ino Amagedoni iya Kuboola Lili?

Kwamyaanda-myaanda yamyaka yainda mubuzyo bantu ngobali kweema lyoonse ngwakuti, Ino Amagedoni iya kuboola lili? Kulanga-langa bbuku lya Ciyubunuzyo kwiinda mukubelesya zyibeela azimwi zya Bbaibbele tulakonzya kuyeeyela ciindi niiya kusika nkondo eeyi iitalikomeneni. Ciyubunuzyo 16:15 ciswaanganya Amagedoni akuboola kwa Jesu mbuli mubbi. Alimwi bbala eeli, lyakabelesyegwa a Jesu kwaamba mbuli mbwaya kuboola kunyonyoona nyika eeyi.—Matayo 24:43, 44; 1 Tesalonika 5:2.

Kweelana ambokwatondezyegwa mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwa Bbaibbele, kuzwa mu 1914 twali kupona kumazuba aakumamanino. * Kuba kwini kumazuba aakumamanino ciya kuba ciindi Jesu ncaakaamba kuti “mapenzi mapati.” Ibbaibbele talyaambi bulamfwu bwaciindi eeco mbociya kuba, pele mapenzi aanakuliko, anakuli mapenzi mapati aatanabonedwe. Ayo mapenzi mapati, aya kumana lya Amagedoni.—Matayo 24:21, 29.

Mbwaanga Amagedoni “[ni]nkondo yabuzuba bupati bwa-Leza Singuzyoonse,” bantu tabakonzyi kwiilesya nikuba kwiisumpya. Jehova ulibikkide ‘ciindi cayo’ cakuti nkondo eeyo italike. ‘Taikamuki.’—Habakkuku 2:3, BT.

Leza Uululeme Walwana Nkondo Yabululami

Nkaambo nzi Leza ncanga walwana nkondo nyika yoonse? Akati kabube mbwajisi, Amagedoni ijanika kubube bwa bululami buyandika kapati bwa Leza. Ibbaibbele lilati: “Jehova ulayandisya bululami.” (Intembauzyo 37:28) Waibona milimo yoonse yacitwa cakutalulama mubuumi bwabantu. Eeci cilamupa kukalala akaambo kakuti walo mmuntu uuyanda bululami. Aboobo wabikka Mwana wakwe kuti alwane nkondo yabululami kutegwa agusye nyika eeyi mbi.

Jehova luzutu nguukonzya kulwana nkondo yabululami alimwi iitali yacijaye-jaye yalo iisukama buyo babi. Kufwumbwa baluleme nkobanakubede munyika baya kufwutuka. (Matayo 24:40, 41; Ciyubunuzyo 7:9, 10, 13, 14) Alimwi nguujisi nguzu alikke zyabulelo zyakulela nyika yoonse nkaambo ngookailenga.—Ciyubunuzyo 4:11.

Ninzila nzi Jehova njaya kubelesya kulwana basinkondonyina? Tatuzyi. Ncotuzyi ncakuti ulijisi nzila yakukonzya kwaanyonyoona masi mabi cakumaniina. (Jobu 38:22, 23; Zefaniya 1:15-18) Pele babelesi ba Leza baanyika tabakatoli lubazu munkondo. Cilengaano camu Ciyubunuzyo cipati ca 19 citondezya kuti makamu alikke aakujulu ngaaya kutola lubazu kaagwasyanya a Jesu Kristo munkondo. Taku naba omwe mubelesi Munakristo wa Jehova waanyika uuya kutola lubazu.—2 Makani 20:15, 17.

Leza Sibusongo Wacenjezya Kakucili Ciindi

Hena kuli baya kufwutuka lya Amagedoni? Inzya nkobali. Mwaapositolo Petro wakaamba kuti: “Jehova . . . tayandi kuti bantu bafwidilile, ulayanda kuti boonse bajane ciindi cakweempwa.” (2 Petro 3:9) Alimwi mwaapositolo Paulu wakalemba kuti kuyanda kwa Leza nkwakuti, “bantu boonse bafutulwe akuboola kuluzibo lwakuziba lusinizyo.”—1 Timoteo 2:4.

Kutegwa bantu bakakonzye kufwutuka, Jehova cabusongo wabona kwaamba kuti “Makani Mabotu aa-Bwami” akambaukwa munyika yoonse mumilaka minji. Munyika yoonse bantu bapegwa coolwe cakuti bakonzye kufwutuka. (Matayo 24:14; Intembauzyo 37:34; Ba-Filipo 2:12) Aabo bazumina makani mabotu balakonzya kufwutuka nkondo ya Amagedoni akupona kukabe akutamani kabalondokede mupaladaiso anyika. (Ezekieli 18:23, 32; Zefaniya 2:3; Ba-Roma 10:13) Tee mbombubo aaya ngamakani muntu ngakonzya kulangila kuli Leza siluyando?—1 Johane 4:8.

Hena Leza Siluyando Inga Wabusya Nkondo?

Ibanji balalamwa Leza siluyando ncanga wanyonyoona bantu banji. Bukkale oobu bulakonzya kukozyanyisyigwa aŋanda iivwide nsanya. Hena tamukonzyi kuzumina kuti mukamwini ŋanda uubikkila maano ulakonzya kukwabilila bamukwasyi wakwe kutegwa kabalyoonena kwiinda mukuzyijaya nsanya?

Mbweena buyo, nkaambo kaluyando lupati Jehova ndwajisi kubantu nkondo ya Amagedoni ncoyeelede kulwanwa. Makanze aa Leza ngakubamba nyika kuba paladaiso akuti bantu balondoke akuba muluumuno kakutako muntu “naba omwe uubayoosya.” (Mika 4:3, 4; Ciyubunuzyo 21:4) Aboobo, ino ncinzi cikonzya kucitwa kuli baabo bapa kuti bantunyina kabatakkali muluumuno? Leza weelede kubagusya bantu babi aabo kutegwa baluleme balikwaye.—2 Tesalonika 1:8, 9; Ciyubunuzyo 21:8.

Bunji bwankondo akutilwa kwabulowa kulacitwa abaleli balya maila batalondekede, alimwi cili boobu akaambo kakulisumpula kwakuyanda kubikka atala zisi zyabo. (Mukambausi 8:9) Akaambo kakuyanda kutola ampela mpuwo yabo, mfwulumende zyabantu balya maila, tazyibuyandi amobwiinda Bwami bwa Leza bubikkidwe. Alimwi taku citondezya kuti baya kusetuka azyuuno zyabo akulekela Leza a Kristo kuti balele. (Intembauzyo 2:1-9) Mfwulumende zili boobo zyeelede kugusyigwa akusiila busena kulela kululeme kwa Bwami bwa Jehova buli mumaanza aa Kristo. (Daniele 2:44) Nkondo ya Amagedoni yeelede kulwanwa kutegwa kaambo aaka kajatikizya weelede kulela nyika eeyi abantu kakamaninelyo.

Kuleta nkondo ya Amagedoni Jehova nkwaya kucita, kuya kutondezya luyando ndwajisi kubantu. Munyika eeyi iiya ciindilila kubija, bulelo bwa Leza bolikke butako butongo mbobuya kukonzya kukkutya bantu. Nkwiinda buyo mu Bwami bwakwe nikuya kuba luumuno lwini-lwini akweenda kabotu kwazintu. Mbuti nyika mboikonzya kuba ikuti Leza wati takabwezi ntaamu kukabe akutamani? Hena kusulana, lupyopyongano, ankondo tazyikonzyi kutolelela kunyonganya bantu mbuli mbozyacita munsi oomu mubulelo bwabantu balya maila kwamyaanda yamyaka yainda? Nkondo ya Amagedoni ncecintu cinga cainda kubota kutegwa bantu bagwasyigwe.—Luka 18:7, 8; 2 Petro 3:13.

Nkondo Yakumana Nkondo Zyoonse

Nkondo ya Amagedoni iya kucita cintu cimwi calo catakonzya nkondo niiba yomwe—nkokuti mamanino aankondo zyoonse. Ngwani nobantu uutabulangili buzuba oobo nkondo mbozyiya kumana doo? Nekuba boobo, kusoleka kumana nkondo nkobacita bantu nkwabuyo. Ooku kwaalilwa kwabantu kuti bamane nkondo, kutondezya mbwaasinizyide majwi aa Jeremiya aakuti: “O Jehova, ndizi kuti muntu waansi tezi kubamba kabotu inzila yakwe. Muntu ulaya bweenda, pele tabwene kweenzya intaamu zyakwe.” (Jeremiya 10:23) Kujatikizya zyeezyo Jehova nzyaya kuzuzikizya, Bbaibbele lisyomezya boobu: “Ulalesya inkondo mane kusikila kumamanino aanyika, uladunsaula mata akutyolaula masumo; ulatenta inkalaki mumulilo.”—Intembauzyo 46:8, 9.

Bamasi baakutalika kubelesya zilwanyo zikali kapati kulwana masinyina akuyanda kunyonyoona nyika, Wakalenga nyika uya kubweza ntaamu, nkokuti uya kulwana nkondo ya Amagedoni yaambidwe mu Bbaibbele. (Ciyubunuzyo 11:18) Eeyi nkondo, iya kuzuzikizya ceeco bantu bayoowa Leza ncobali kulangila kwamyaka-myaka. Iya kusumpula kweelela kwakwe Jehova Leza kwakweendelezya nyika Yakwe azyilenge zyakwe zyoonse.

Aboobo, Amagedoni tacili cintu ncobeelede kuyoowa bantu bayanda bululami. Ncintu cipa bulangizi. Nkondo ya Amagedoni iya kusalazya nyika, nkokuti iya kugusya makulo woonse akutalulama kuliko akuleta nyika mpya yabululami iina kuli mubulelo bwa Bwami bwa Leza bwa Mesiya. (Isaya 11:4, 5) Muciindi cakuyoowa mbuli nyika mbwiiya kumana, Amagedoni ayakuba ngamatalikilo aakutangala kwabantu baluleme baya kupona kukabe akutamani mupaladaiso anyika.—Intembauzyo 37:29.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 9 Amubone bbuku lya Luzibo Lutola Kubuumi Butamani cibalo 11, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Kabbokesi/[Cifwanikiso icili apeeji 5]

MEGIDO—NCITONDEZYO CEELELA

Megido yansinku yakali mubusena bubotu kapati, ibwakali kulanga kumbo ku Kkuti lya Jezreeli lyakajisi mbolezi Isilayeli nkwiili kunyika. Yakali kweendelezya makwebo aakunze aazisi anzila zyabasikalumamba zyakali kuyaaninina mpawo. Aboobo Megido bwakaba busena bwakulwanina nkondo zitali zyakusobanina. Haabupampu Graham Davies wakalemba mubbuku lyakwe lyakuti Minzi Yaambidwe mu Bbaibbele—Megido kuti: “Imunzi wa Megido . . . wakali munzi walo basimakwebo alimwi abamuzwa kule ngobakali kukonzya kusika kakutako apenzi. Akaambo kabubambe oobu, wakali kukonzya kweendelezya akutola ampela makwebo ankondo. Aboobo tacilamyi kuti ikanji . . . wakali munzi wakali kulwaninwa, alimwi ikuti kwaba kuzunda, wakali kukwabililwa kapati.”

Mpuwo ya Megido yakatalika kwamyaka iisotoka ku 3,500 iciindi muleli wa Ijipiti Thutmose Watatu naakabazunda ooko baleli babana Kenani. Yakazumanana kwamyaanda-myaanda yamyaka kuzyi kusika mu 1918 imupati wa Basikalumamba waku Britian Edmund Allenby naakabazunda ceetezya basikalumamba bana Turkey. Kwakali ku Megido Leza nkwaakapa Mubetesi Bbalaki kuti amujaye Jabini Mwami wa Kenani. (Babetesi 4:12-24; 5:19, 20) Mucilawo mweena oomo, Gideoni wakabazunda bana Midyani. (Babetesi 7:1-22) Alimwi nkonkuko Mwami Ahaza a Josiya nkobakajailwa.—2 Bami 9:27; 23:29, 30.

Kuswaanganya Amagedoni acilawo eeco, cileelela mbwaanga bwakali busena bwakali kulwanina nkondo zinji zyakali kulwanwa kusikila umwi wakomwa. Ncitondezyo ceelela cakuzunda kwa Leza cakumaniina, ikuzunda basikalumamba boonse bamukazya.

[Kulumba]

Pictorial Archive (Kufwiifwi aku Eastern History) Kujwe.

[Zifwanikiso izili apeeji 7]

Amagedoni ayakuba ngamatalikilo aazyintu aakkomanisya

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Nyika mboicelele, bantu balacenjezyegwa akupegwa coolwe cakufwutuka nkondo ya Amagedoni