Skip to content

Skip to table of contents

Amube Basimilimo Banyonooka Kweelana Abukkale

Amube Basimilimo Banyonooka Kweelana Abukkale

Amube Basimilimo Banyonooka Kweelana Abukkale

“Kubantu boonse bali buti ndibede mbubabede balo, kuti nkasinizye kufutula bamwi.”—1 BA-KORINTO 9:22.

1, 2. (a) Muunzila nzi mwaapostolo Paulo mwaakali mukambausi uucibwene? (b) Mbuti Paulo mbwaakapandulula mbwaakali kuubona mulimo wakwe?

WAKALI likwaide naakali kubandika abantu bayiide alimwi ababombe myoyo ibakali kusuma matente. Twaambo twaakaambila nkume-nkume zyabana Roma alimwi abalimi baku Frugiya twakabanjila kapati. Majwi ngaakalemba akali kukulwaizya kuba Giliki bakajisi nyota yakuswiilila aba Juda bakali kusyoma kapati muzintu nzyasiku. Wakali kwaamba twaambo tulimvwisya tutakazyiki mbwaanga wakali kucita boobo munzila iikulwaizya kapati. Wakali kusoleka kujana twaambo ntobakali kuzuminana aumwi muntu kutegwa abagwasye bamwi kusyoma Kristo.—Incito 20:21.

2 Muntu ooyo, mmwaapostolo Paulo. Cakutadooneka wakali mukambausi uucibwene kapati alimwi iwakali kubelesya nzila ziindene-indene kweelana abukkale. (1 Timoteo 1:12) Wakapegwa mulimo kuli Jesu ‘wakutola zina lya Jesu kulibamasi, akubami, akubana Israyeli.’ (Incito 9:15) Ino wakali kuubona buti mulimo ooyu? Wakati: “Kubantu boonse bali buti ndibede mbubabede balo, kuti nkasinizye kufutula bamwi. Nkabela zyoonse nzincita, nkaambo ka-Makani Mabotu nkinzicitila, kuti nkabe mwaabilanwa abo mulingao.” (1 Ba-Korinto 9:19-23) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Paulo icikonzya kutugwasya kuba bacibwene kapati mubukambausi bwesu akuyiisya?

Mwaalumi Wakasanduka Wazwidilila Mumulimo Uukatazyide

3. Ino Paulo wakali kubabona buti Banakristo katanasanduka?

3 Sena Paulo kuzwa lyoonse wakali muntu uukkazikka moyo, siluse alimwi weelela mulimo ngwaakapegwa? Peepe! Ikuciindizya mumakani aabukombi kwakapa Saulo (kweelana ambwaakali kwiitwa Paulo kaindi) kuba sikupenzya basikutobela Kristo uukatazyide. Kali mwaalumi mwana-mwana, wakazuminizya kujaigwa kwa Stefano. Kuzwa waawo, Paulo calunya wakatalika kuyandaula Banakristo. (Incito 7:58; 8:1, 3; 1 Timoteo 1:13) Wakazumanana kafwundilide “kupenzya akujaya basikwiiya ba-Mwami.” Tanaakakkalwa moyo kuyandaula basyomi mu Jerusalemu mulikke pe, pele makanze aakwe mabyaabi akakomena mane kusikila kubusena buli kunyika ku Damasko.—Incito 9:1, 2.

4. Nkucinca kuli buti Paulo nkwaakeelede kucita kutegwa aubeleke mulimo wakwe?

4 Icipati cakapa kuti Paulo abasulaike kapati Banakristo cilakonzya kuba cisinizyo ncaakajisi cakuti Bunakristo oobo bwakali kuyoonyonganya ci Juda kwiinda mukubikkilizya mizeezo mibyaabi ya Bamasi. Kayi Paulo wakali “mu-Farisi,” izina buya lyaamba kuti “baandaanizyidwe.” (Incito 23:6) Amweezeezye buyo Paulo mbwaakamuyuma mate mukanwa naakazyiba kuti Leza wakamusala kukambauka makani aa Kristo, cigaminina buya kuli Bamasi! (Incito 22:14, 15; 26:16-18) Ba Farisi bakali kukaka nokuba kulya abaabo mbobakali kubona kuti mbaasizinyonyoono! (Luka 7:36-39) Cakutadooneka buya wakeelede kubeleka canguzu kutegwa acince mbwaakali kuzilanga zintu kutegwa zyeendelane akuyanda kwa Leza kwakuti bantu boonse beelede kufwutulwa.—Ba-Galatiya 1:13-17.

5. Mbuti mbotunga twamwiiya Paulo mumulimo wesu?

5 Aswebo tulakonzya kucita mbubonya. Notuyaanya bantu baindene-indene mucilawo cesu mujanika bantu bazwa kumasi manji alimwi amyaambo, tweelede kusolekesya kubikkila maano kujatikizya mbotubalanga alimwi akugusya mizeezo iili yoonse iitali kabotu njotukonzya kuba ayalo. (Ba-Efeso 4:22-24) Kufwumbwa naa tulaazyi makani aaya naa pe, bukkale motwakakkomenena alimwi alwiiyo zilatujatikizya. Eezyi zilakonzya kutupa kuba bantu basulaika bantu bamwi alimwi batanyonooki. Tweelede kwiitantamuka mizeezo iili boobo ikuti katuyanda kuzwidilila mukujana akugwasya bantu bali mbuli mbelele. (Ba-Roma 15:7) Eeco ncaakacita Paulo. Wakalilibambilide kubulwana buyumuyumu kutegwa ayaambele mumulimo wakwe. Kakulwaizyigwa aluyando, wakaba aluzibo mukuyiisya lwalo ndotweelede kumwiiya. Ee, ikwiiya mulimo wa “apostolo wabamasi” kutondezya kuti wakali kubikkila maano, wakali kunyonooka alimwi akubelesya nzila ziindene-indene mukukambauka alimwi amukuyiisya. *Ba-Roma 11:13.

Paulo Mbwaakanyonooka Kweelana Abukkale

6. Mbuti Paulo mbwaakabikkila maano kubukkale bwabaabo mbaakakambaukila, alimwi ncinzi cakatobela?

6 Paulo wakabikkila maano kuzintu nzyobakali kusyoma bantu alimwi abukkale bwabo. Naakali kubandika a Mwami Agrippa Wabili, Paulo wakazumina kuti mwami ‘wakalizyi kabotu makani aaziyanza zyoonse zyaba Juda.’ Mpoonya Paulo wakalubelesya kabotu luzibo ndwaakajisi lwazintu nzyaakali kusyoma Agrippa akubandika anguwe makani mwami ngaakali kumvwisya kabotu. Paulo mbwaakapandulula munzila iisalede alimwi cakusinizya kwakapa Agrippa kwaamba kuti: “Kukucikombelezya kuniini ulandisandula kuba mu-Kristo.”—Incito 26:2, 3, 27, 28.

7. Mbuti Paulo mbwaakatondezya kunyonooka naakali kukambauka kumakamu aabantu ku Lustro?

7 Alimwi Paulo wakali kunyonooka. Amubone mboyakaindene inzila njaakabelesya naakali kusola kukasya nkamu yabantu mumunzi wa Lustro kuti walo alimwi a Barnaba batabakombi mbuli kuti mbaaleza. Bantu aaba ibakali kukanana Cilukaoniya, bakali kubonwa kuti tabayiide akuti mbantu bakali kuyandisya zyamizimu. Kweelana a Incito 14:14-18, Paulo wakaamba zyakulenga alimwi amaunda-maunda aazipego kuba bumboni butondezya mbwasumpukide Leza mwini-mwini. Teecakali kukatazya kukatobela kaambo, alimwi eeci cakapa “makamu makamu aabantu kuti batabapaili” ba Paulo a Barnaba.

8. Muunzila nzi Paulo mbwaakatondezya kuti wakali muntu uunyonooka nokuba kuti zimwi ziindi wakali kucimwa kapati?

8 Masimpe, Paulo tanaakalondokede alimwi zimwi ziindi wakali kucimwa kapati azintu zimwi. Mucikozyanyo, aciindi cimwi naakalwanwa munzila iisampuzya alimwi iitaluleme, wakamubwentela mu Juda wiitwa kuti Hananiya. Pele Paulo naakaambilwa kuti cakutazyiba watukila mupaizi mupati, mpoonya mpoonya wakalilekelela. (Incito 23:1-5) Ku Atene, cakusaanguna “wakaata mucamba cakwe naakabona munzi uzwide zikozyanyo zyamizimo.” Pele naakali kubandika kali amulundu wa Mars, Paulo tanaakatondezya kucimwa kuli boobo. Muciindi caboobo, naakali kubandika kubana Atene amuswaangano wabo, wakajana kaambo aakutalikila kubandika kwiinda mukwaamba zyacipaililo cakalembedwe kuti “ECI NCICA-LEZA UUTAZIZILWE” akuzubulula majwi aamulembi wabo umwi.—Incito 17:16-28.

9. Mbuti Paulo mbwaakabelesya nzila ziindene-indene naakali kubandika abantu baindene-indene?

9 Paulo wakali kukonzya kujana nzila zyakusikila bantu mubukkale bwiindene-indene. Wakabikkila maano kubukkale alimwi abusena eezyo zyakabajatikizya kapati bantu mbaakali kukambaukila. Naakalembela Banakristo ku Roma, wakalizyi kabotu kuti bakali kukkala mudolopo ilyakali anguzu kapati mumakani aatwaambo twacisi aciindi eeco. Ikaambo kapati mulugwalo lwa Paulo ku Banakristo ku Roma nkakuti inguzu zyacibi izyakunyonyoona zilakonzya kuzundwa anguzu zya Kristo zyakufwutula. Wakabandika a Banakristo bana Roma abaabo ibakali akati kabo mumwaambo wakali kukonzya kubanjila mumoyo.—Ba-Roma 1:4; 5:14, 15.

10, 11. Mbuti Paulo mbwaakeendelanya zikozyanyo zyakwe kubaswiilizi bakwe?

10 Ncinzi Paulo ncaakacita naakali kuyanda kupandulula makani mapati aamu Bbaibbele kubantu mbaakali kukambaukila? Imwaapostolo wakalicibwene kapati kubelesya zikozyanyo zizibidwe alimwi izitakatazyi kumvwa ikutegwa asalazye makani mapati aamu Magwalo. Mucikozyanyo, Paulo wakalizyi kuti bantu ku Roma bakalizyi kabotu cilengwa cabuzike mu Bulelo bwa Roma boonse. Alimwi buya ibantu banji mbaakali kulembela beelede kuti bakali bazike. Aboobo Paulo wakabelesya buzike kuba cikozyanyo ikutegwa akankaizye kaambo kakwe kapati kajatikizya kulisalila kwamuntu kwakulibombya kucibi antela kubululami.—Ba-Roma 6:16-20.

11 Ibbuku limwi lyakuvwuntauzyizya lyakati “akati kabana Roma muntu wakali kukonzya kwaangununa muzike wakwe kakunyina cisinkilila antela muzike wakali kukonzya kuba alwaanguluko kwiinda mukumubbadala simalelaakwe. Alimwi lwaanguluko lwakali kukonzya kucitwa ikuti naa mutuni waba ngomwini muzike.” Muzike waangunudwe wakali kukonzya kuzumanana kumubelekela simalelaakwe cakubbadalwa. Ambweni Paulo ncaakali kwaamba eeci naakalemba zyakulisalila kwamuntu kujatikizya mwami ngwayanda kumvwida—cibi naa bululami. Banakristo ku Roma bakalaangunudwe kucibi aboobo bakali ba Leza. Bakalaangulukide kumubelekela Leza, pele bakali kukonzya kusala kubelekela cibi, simalelaabo wakaindi ikuti nobakali kuyanda. Cikozyanyo eeco citakatazyi pesi cizyibidwe cakali kuyookulwaizya Banakristo aabo ku Roma kulibuzya kuti, ‘Nguni Mwami ngondibelekela?’

Ikwiiya Cikozyanyo ca Paulo

12, 13. (a) Nkusoleka kuli buti kuyandika mazubaano kutegwa makani eesu abanjile mumoyo bantu baindene-indene? (b) Ncinzi ncomwajana kuti cilagwasya kapati nomukambauka kubantu bazwa kubukkale bwiindene-indene?

12 Mbuli Paulo, tweelede kubikkila maano, kunyonooka alimwi akujana nzila zyakubelesya kutegwa makani eesu abanjile mumoyo mbotukambaukila baindene-indene. Kutegwa tubagwasye bantu kumvwisya makani mabotu, ncotulombozya nkucita zinji ikutali kwiile kuswaya buyo bantu, kubaambila mulumbe ngotwalibambila antela kubapa mabbuku amwi aabandika Bbaibbele. Tulasolekesya kuzyiba nzyobayandika alimwi azili kumoyo, nzyobakkomanina anzyobatayandi, nzyobayoowa alimwi amizeezo iitali kabotu njobajisi. Nokuba kuti eeci ciyandika kukkalila ansi kuyeeya alimwi akusolekesya, basikumwaya ba Bwami nyika yoonse cabusungu bali mukucita oobo. Mucikozyanyo, ofesi lyamutabi lya Bakamboni ba Jehova ku Hungary liluula kuti: “Bakwesu balazilemeka zilengwa alimwi abukkale bwabantu bakumasi aambi alimwi kunyina bantu aabo bakumasi aambi nobalangilwa kuti inga bacinca akuccilila zilengwa zyamucisi.” Bakamboni kumasena amwi balasolekesya kucita mbubonya.

13 Mucisi cimwi nkocili Kumbo kwini, bantu banji balalibilika amakani aabuzumi, akuyiisya bana aŋanda alimwi akucikolo. Basikumwaya ba Bwami ooko balatubandika twaambo ootu muciindi cakubandika makani aajatikizya mbobwazumanana kubija buumi nyika yoonse antela bukkale bukatazya kapati. Mbubwenya buyo, basikumwaya mudolopo mpati ku United States bakabona kuti bantu bakkala afwaafwi acilawo cabo cimwi balibikkilide maano kumakani aabumpelenge, kuvwula kwamyootokala mumugwagwa, alimwi amilandu. Bakamboni balatubelesya kabotu twaambo ootu ikutalisya mibandi yamu Bbaibbele. Bamayi ba Bbaibbele bacibwene babona ncobeni kuti kufwumbwa kaambo nkobasala, balazumanana kuba abulangizi alimwi akukulwaizya, kabakankaizya mbocigwasya kapati kutobela njiisyo zyamu Bbaibbele lino alimwi abulangizi butaliboteli oobo Leza mbwabambide kumbele.—Isaya 48:17, 18; 52:7.

14. Amupandulule nzila mbotunga twacinca kutegwa tweendelane azintu ziindene-indene nzyobayandika bantu alimwi abukkale bwabo.

14 Alimwi cilagwasya kapati kucinca-cinca twaambo ntotubelesya kutalisya mubandi mumulimo, mbwaanga bantu bajisi bukkale bwiindene, lwiiyo alimwi azikombelo mobakakomenena. Mbotunga twautalika mubandi kubantu basyoma Mulengi pele ikutali Bbaibbele kuyooindana ambotunga twacita kuli baabo ibasyoma kuti Leza tako. Kumuntu uusyoma kuti mabbuku aabukombi oonse nzibelesyo zyakusumpuda bubeji, mbotuya kwaatalika makani kuyooindana akooko nkotuyoobelesya kumuntu uuzumina ncoliyiisya Bbaibbele. Alimwi kunyonooka kulayandika notubandika abantu bajisi lwiiyo lwiindene-indene. Bamayi bacibwene bayoobelesya nzila alimwi azikozyanyo zyeelela kweelana abukkale mbobajana.—1 Johane 5:20.

Lugwasyo Kubakambausi Bapya

15, 16. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kuyiisya bakambausi bapya?

15 Paulo tanaakabikkilide buyo maano kukuyaambele kwakwe kujatikizya nzila zyakuyiisya. Wakabona mbociyandika kuyiisya alimwi akugwasya baabo ibakacili bana-bana, mbuli Timoteo a Tito, kuti babe bakambausi bacibwene. (2 Timoteo 2:2; 3:10, 14; Tito 1:4) Mbubwenya buyo, ciliyandikide kapati sunu kupa alimwi akutambula lwiiyo.

16 Mu 1914, munyika yoonse kwakali basikumwaya ba Bwami basika ku 5,000; sunu, ansondo bapya ibasika ku 5,000 balabbapatizyigwa! (Isaya 54:2, 3; Incito 11:21) Ibapya nobatalika kuyanzana ambungano ya Bunakristo alimwi akuyanda kutola lubazu mumulimo, bayandika kuyiisyigwa alimwi akusololelwa. (Ba-Galatiya 6:6) Cilayandika kapati kubelesya nzila zya Mwami, Jesu, notuyiisya alimwi akugwasya basikwiiya. *

17, 18. Mbuti mbotukonzya kugwasya bapya kuba basicamba mumulimo?

17 Jesu kunyina naakajana buyo nkamu yabantu akwaambila baapostolo bakwe kuti batalike kubandika. Wakasaanguna kukankaizya mbouyandika kapati mulimo wabukambausi ambociyandika kuzumanana kuupailila mulimo ooyu. Mpoonya wakapa zintu zyotatwe iziyandika: wakubeleka limwi, cilawo cakubelekela alimwi amulumbe. (Matayo 9:35-38; 10:5-7; Marko 6:7; Luka 9:2, 6) Aswebo mbotweelede kucita. Kufwumbwa naa tugwasya mwana wesu, sikwiiya mupya, naa umwi watola ciindi cili mbocibede katajaniki mumulimo wakukambauka, cilayandika kapati kusolekesya kuyiisya munzila eeyi.

18 Ibapya bayandika lugwasyo luli mbolubede kutegwa babe basicamba mukwaamba mulumbe wa Bwami. Sena mulakonzya kubagwasya kulibambila akwiinduluka ntalisyo iitakatazyi alimwi iikulwaizya? Nomuli mumuunda, amubone kuti baiya kucikozyanyo canu nomutalisya mibandi mumaanda masyoonto aakusaanguna. Mulakonzya kutobela cikozyanyo ca Gideoni, wakaambila basikumutobela bakwe basikalumamba kuti: “Amulange ndime, mukacite mbuncita.” (Babetesi 7:17) Mpoonya amumupe mupya coolwe cakuti atole lubazu. Amubalumbaizye bapya akaambo kakusolekesya kwabo alimwi kuti kwayandika, amwaambe mubufwaafwi mbobakonzya kuyaambele.

19. Mmakanze nzi ngomujisi mbomuzumanana kuubeleka mulimo wanu cabusungu?

19 Kutegwa tuubeleke mulimo wesu cabusungu, tulikanzide kuzumanana kuba bantu banyonooka munzila mbotubasikila bantu, alimwi tuyanda kubayiisya bapya kucita mbubonya. Twalanga mboiyandika kapati mbaakani yesu, nkokuti kwaambila bantu zyaluzibo lwini-lwini lwa Leza ilupa kufwutuka, tuli alusyomo kuti kuli mpindu mpati iiliko mukusolekesya ‘kuba mbobabede bantu boonse kutegwa tukafwutule bamwi.’—2 Timoteo 4:5; 1 Ba-Korinto 9:22.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 16 Lino bubambe bwa Ibapainiya Bagwasilizya Bamwi nkobuli mumbungano zyoonse zya Bakamboni ba Jehova. Mububambe oobu bakambausi baciindi coonse babelesya luzibo alimwi atwaambo ntobakaiya mukugwasya basikumwaya batanasima.

Sena Muliyeeyede?

• Muunzila nzi motunga twamwiiya Paulo mumulimo wesu?

• Nkucinca kuli buti mukuyeeya kwesu ikunga kwayandika?

• Ncinzi ncotunga twacita kutegwa mulumbe wesu uzumanane kukulwaizya?

• Ncinzi basimilimo bapya ncobayandika kutegwa babe basicamba?

[Mibuzyo yaciiyo]

Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 29]

Mwaapostolo Paulo wakali kubikkila maano, kunyonooka alimwi akubelesya nzila ziindene-indene mukukambauka akuyiisya

Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 31]

Jesu wakababambila basikwiiya bakwe zintu zyotatwe iziyandika: wakubeleka limwi, cilawo cakubelekela alimwi amulumbe

[Zifwanikiso izili apeeji 28]

Paulo wakazwidilila mukubandika abantu baindene-indene kwiinda mukucinca kweelana abukkale

[Cifwanikiso icili apeeji 30]

Basimilimo bacibwene balabikkila maano kubukkale bwabaabo mbobakambaukila

[Cifwanikiso icili apeeji 31]

Basimilimo banyonooka kweelana abukkale balabagwasya bapya kulibambila mulimo