Skip to content

Skip to table of contents

Bantu “Bazwa Kumisyobo Yoonse” Balamvwa Makani Mabotu

Bantu “Bazwa Kumisyobo Yoonse” Balamvwa Makani Mabotu

Bantu “Bazwa Kumisyobo Yoonse” Balamvwa Makani Mabotu

“Bantu bali ikumi bazwa kumisyobo yoonse akumyaambo yoonse . . . bayooti, Atweende anywebo, nkaambo twamvwa kuti Leza mpali akati kanu.” —Zekariya 8:23.

1. Mbuti Jehova mbwaakapa ciindi ceelede cakutalisya Bunakristo mumyaambo iindene-indene alimwi amasi?

IBUKKALE alimwi aciindi zyakaleelede kapati. Bwakali buzuba bwa Pentekoste 33 C.E. Insondo zili mbozibede musyule, ba Juda abaabo bakasandulwa bakazwa mumasena aandene-andene aataceyi ku 15 mu Bulelo bwa Roma, alimwi abaabo bakazwa muzilawo zimbi bakazula mu Jerusalemu kutegwa basekelele Pobwe lya Kwiindilila. Mubuzuba oobo, banji bakamvwa, ikutali munzila yamanyongwe mbuli mbucakacitika mu Babelo yansiku, pele ncobakamvwa bakakkuta. Nkokuti bantu buyo batayiide nobakazula muuya uusalala akwaambilizya makani mabotu mumyaambo minji yakali kubandikwa mubulelo. (Incito 2:1-12) Aayo akaba ngamatalikilo aambungano ya Bunakristo alimwi amulimo ooyo wakuyiisya uucitwa mumyaambo iindene-indene mukati kamasi, iwazumanana kusikila sunu.

2. Mbuti basikwiiya ba Jesu mbobakagambya bantu bazwa kumasena aaindene-indene ilya Pentekoste 33 C.E.?

2 Basikwiiya ba Jesu ambweni bakali kukonzya kubandika Cigiliki eeco cakali kubandikwa abanamunji aciindi eeco. Alimwi bakali kubandika a Cihebrayo, imwaambo wakali kubelesyegwa mutempele. Nokuba boobo, mubuzuba oobo bwa Pentekoste ‘bakakankamana’ bantu baindene-indene bakali kuswiilila mumyaambo yabo. Ncinzi cakatobela? Kasimpe kayandika nkobakalimvwida baswiilizi mumwaambo wabo kakabanjila mumoyo. Kusikila kumazuba, kakamu kaniini kabasikwiiya kakakomena akuba nkamu mpati yabantu bainda ku 3,000!—Incito 2:37-42.

3, 4. Mbuti mulimo wakukambauka mbowakaya ambele basikwiiya nobakali kuzwa mu Jerusalemu, Judaya alimwi a Galilaya?

3 Kwiinde buyo ciindi cisyoonto kuzwa nocakacitika cintu cipati eeco, kwakaba kupenzyegwa kupati mu Jerusalemu, alimwi aabo “abakamwaika bakeendeenda baya bukambauka makani.” (Incito 8:1-4) Mucikozyanyo, ku Incito caandaano ca 8 tubala zya Filipo, uuyeyelwa kuti wakali mukambausi mu Giliki. Filipo wakabakambaukila bana Samariya. Alimwi wakakambauka kumweendelezi muna Etiopiya ooyo wakaswiilila kumulumbe uujatikizya Kristo.—Incito 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.

4 Banakristo nobakazumanana kweenda alimwi akuyandaula masena aakukkala kumbi buyo kunze lya Jerusalemu, Judaya alimwi a Galilaya, bakajana zisinkilizyo zimbi zipya zijatikizya zilengwa amwaambo. Bamwi babo beelede kuti bakakambaukila buyo ba Juda. Pele sikwiiya Luka uluula kuti: “[Kwakali] bantu baku-Kupro abaku-Kurene, nobakasika ku-Antiokeya, bakaamba kuba-Giriki akwalo, bakambauka Mwami Jesu.”—Incito 11:19-21.

Leza Uutasalululi Ulijisi Mulumbe Kubantu Boonse

5. Mbuti kutasalulula kwa Jehova mbokulibonya kujatikizya makani mabotu?

5 Zintu eezyo zyakali kucitika zileendelana anzila zya Leza; walo utalangi ciimo camuntu. Mwaapostolo Petro naakagwasyigwa a Jehova kuti acince mbwaakali kubalanga bamasi, cakulumba wakati: “Nkasimpe ndabona kuti Leza talangi ciimo camuntu, pele mumasi oonse uumuyoowa akucita bululami ulatambulwa kulinguwe.” (Incito 10:34, 35; Intembauzyo 145:9) Imwaapostolo Paulo, ooyo iwakali sikupenzya Banakristo, naakaambilizya kuti Leza “uyandisya kuti bantu boonse bafutulwe,” wakasinizya kuti Leza tasalululi. (1 Timoteo 2:4) Kutasalulula kwa Mulengi kulalibonya nkaambo bulangizi bwa Bwami bulapegwa kubantu boonse.

6, 7. Mbusinsimi nzi bwamu Bbaibbele bwakaambilizya kumwaigwa kwamakani mabotu mumasi alimwi amyaambo iindene-indene?

6 Ikuyaambele ooku ikuli mukucitika mumasi kwakaambilizyigwa myaanda yamyaka musyule. Kweelana abusinsimi bwa Daniele, “[Jesu] wakapegwa bweendelezi abulemu abwami, kuti bantu bazisi zyoonse abamisyobo yoonse abamyaambo yoonse bamumanine milimo.” (Daniele 7:14) Ikaambo kakuti magazini eeyi ilasimbwa mumyaambo iili 151 akumwaigwa munyika yoonse, icipa kuti mukonzye kubala zya Bwami bwa Jehova, citondezya ikuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobo bwamu Bbaibbele.

7 Ibbaibbele lyakasinsima ciindi bantu bazwa kumyaambo iindene-indene nobakali kuyoomvwa mulumbe uuli mumo uupa buumi. Kapandulula bukombi bwakasimpe mbobwakali kuyookwelelezya bantu banji, Zekariya wakasinsima kuti: “Mumazuba ayo bantu bali ikumi bazwa kumisyobo yoonse akumyaambo yoonse bayoojata cikobela camuntu mu-Juda [Munakristo uunanikidwe amuuya, wacibeela ca “ba-Israyeli ba-Leza”], bayooti, Atweende anywebo, nkaambo twamvwa kuti Leza mpali akati kanu.” (Zekariya 8:23; Ba-Galatiya 6:16) Alimwi kaluula nzyaakabona mucilengaano, imwaapostolo Johane wakati: “Ndakabona inkamu impati yabantu batabaliki kumuntu naba omwe, bazwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse, baliimvwi kunembo lyacuuno cabwami akunembo lya-Mwanambelele.” (Ciyubunuzyo 7:9) Twalibonena businsimi oobo kabuzuzikizyigwa!

Kubasikila Bantu Baindene-Indene

8. Mbukkale buli buti ibuliko sunu bwapa kuti kube kucinca mumulimo wesu wakukambauka?

8 Sunu, bantu banji bali mukulonga. Ikumvwana akati kamasi alimwi abantu, kwapa coolwe kubantu kutalika kulonga. Maunda-maunda aabantu bazwa kumasena kuli nkondo abucete kapati ali mukulongela kumasena aakkalikene, ikutegwa bakapone buumi buli kabotu. Mumasi manji, ikuboola kwabantu banji kuzwa kumasi aambi alimwi abazangalisi kwapa kuti kubambwe tukamu tukanana mwaambo wakucisi cimbi. Mucikozyanyo, ku Finland myaambo iinda ku 120 ilakananwa; ku Australia ilainda ku 200. Mudolopo lyomwe buyo ku United States, nkokuti ku San Diego, myaambo iinda ku 100 ilakananwa!

9. Ino tweelede kubabona buti bantu mucilawo cesu ibakanana mwaambo uumbi?

9 Sena swebo mbutuli bakambausi Banakristo tubona bantu bali boobo baambaula mwaambo umbi kuba cisinkilizyo kumulimo wesu? Peepe! Muciindi caboobo, tulabatambula bantu bali boobo akucibona kuti nkukomena kwacilawo cesu motubelekela—‘myuunda ilindila buyo kutebulwa.’ (Johane 4:35) Tulasolekesya kubabikkila maano bantu aabo ibabikkila maano kuzintu zyakumuuya, tacikwe makani acisi nkobazwa antela mwaambo ngobakanana. (Matayo 5:3) Aboobo, amwaka bantu banji bazwa “kumyaambo yoonse” bali mukuba basikwiiya ba Kristo. (Ciyubunuzyo 14:6) Mucikozyanyo, kusikila mu August 2004, mulimo wakukambauka mu Germany wakali kucitwa mumyaambo iinda ku 40. Aciindi ncimunya, makani mabotu akakambaukwa ku Australia mumyaambo iisika ku 30, ikuyaambele kwalibonya nkaambo yakali buyo 18 mumyaka iili kkumi yainda. Ku Greece, Bakamboni ba Jehova bali kubakambaukila bantu mumyaambo iindene-indene iitandila ku 20. Nyika yoonse bantu basika ku 80 pasenti balakanana mwaambo uumbi kunze lya Cingisi, mwaambo uudumide mumasi manji.

10. Mmukuli nzi ngwajisi sikumwaya mukugwasya bantu kuba basikwiiya kuzwa ‘kumisyobo yoonse’?

10 Masimpe, mulawo wa Jesu ‘wakuyiisya bantu bamisyobo yoonse’ uli mukucitwa! (Matayo 28:19) Ikuzumina mulimo ooyu cabusungu, Bakamboni ba Jehova balisungweede mumasi aali 235. Balamwaya mabbuku mumyaambo iinda ku 400. Nokuba kuti mbunga ya Jehova ilaabila zintu ziyandika kutegwa bantu bakambaukilwe, aumwi sikumwaya wa Bwami weelede kubweza ntaamu yakutola mulumbe wamu Bbaibbele “[ku]bantu boonse” mumwaambo ngobakonzya kumvwisya. (Johane 1:7) Ikubelekela antoomwe kwagwasya bantu bazwa kumyaambo iindene-indene kutegwa bagwasyigwe amakani mabotu. (Ba-Roma 10:14, 15) Ee, aumwi wesu ulijisi lubazu lupati!

Ikuzunda Buyumuyumu

11, 12. (a) Mbuyumuyumu nzi bweelede kuzundwa, alimwi mbuti muuya uusalala mbougwasya? (b) Nkaambo nzi ncocigwasya kapati kubakambaukila bantu mumwaambo wabo?

11 Sunu, basikumwaya banji ba Bwami bayanda kwiiya mwaambo aumbi, pele tabakonzyi kusyoma andiza kulangila cipego camaleele camuuya wa Leza kutegwa bakanane mwaambo umbi. (1 Ba-Korinto 13:8) Ikwiiya mwaambo mupya mmukuli mupati. Nobaba baabo bazyi kale mwaambo umbi inga bayandika kucinca mizeezo yabo anzila nzyobabelesya kutegwa mulumbe wa Bbaibbele ubanjile aabo bakanana mwaambo ooyo, pele bali abukkale alimwi azilengwa ziindene. Alimwi bantu bazwa kumasi aambi balakonzya kuba ansoni; ikutegwa mubazyibe kabotu kuyandika kusolekesya.

12 Pele, muuya uusalala ucibeleka akati kababelesi ba Jehova mukusolekesya kwabo kutegwa bagwasye bantu ibakanana mwaambo uumbi. (Luka 11:13) Muciindi cakupa nguzu zyamaleele zyakuzyiba myaambo iimbi, muuya uusalala ulakonzya kuyungizya luyandisyo mulindiswe lwakukanana abantu batakanani mwaambo wesu. (Intembauzyo 143:10) Ikuti bantu twabakambaukila antela kubayiisya mulumbe wamu Bbaibbele ikubelesya mwaambo ngobatazyi kabotu inga taubanjili mumoyo. Pele ikutegwa makani abanjile mumoyo baswiilizi, kanji-kanji cili kabotu kubelesya mwaambo wabo, nkokuti ooyo uukonzya kubakulwaizya.—Luka 24:32.

13, 14. (a) Ino ncinzi cikulwaizya bamwi kutola lubazu mumulimo mumwaambo umbi? (b) Mbuti muuya wakulyaaba mboulibonya?

13 Basikumwaya ba Bwami banji bakautalika mulimo mucilawo bantu mobabelesya mwaambo wakucisi cimbi nobakabona mbokatambulwa kabotu kasimpe kamu Bbaibbele. Ibamwi balayumizyigwa eelyo mulimo wabo noukondelezya kapati. Ofesi lyamutabi lya Bakamboni ba Jehova Europe nkoili kumusanza yakati: “Bunji bwabaabo ibazwa ku Eastern Europe bali anyota yakasimpe.” Elo kaka cilakatalusya kugwasya bantu bali boobo ibayanda kuswiilila!—Isaya 55:1, 2.

14 Pele, ikutegwa tuzyale micelo mumulimo ooyu, tweelede kusolekesya akulyaaba. (Intembauzyo 110:3) Mucikozyanyo, mikwasyi minji ya Bakamboni ku Japan bakaasiya maanda aabo mabotu mumadolopo mapati akulongela muminzi ikutegwa bakagwasye tukamu twabana China kwiiya Bbaibbele. Cisi ca United States nkocili kumbo munsi aankomwe yalwizi, basikumwaya lyoonse balaunka amyootokala kwalo kubatolela woola lyomwe antela obilo kuyoosololela ziiyo zya Bbaibbele kubantu bali mucilawo ca Filipino. Ku Norway, banabukwetene balaiya amukwasyi umwi uuzwa ku Afghanistan. Bakamboni banabukwetene babelesya brosyuwa ya Ncinzi Leza Ncayanda Kulindiswe? * mu Cingisi alimwi amumwaambo waku Norway. Mukwasyi ulabala mincali mumwaambo waku Persia, imwaambo uuswaangene kapati kumwaambo wabo wa Cidari. Mpoonya balabandika kubelesya Cingisi amumwaambo waku Norway. Muuya uuli boobo wakulyaaba akunyoneka ulalongezyegwa kapati eelyo bantu bazwa kumasi aambi nobaatambula makani mabotu. *

15. Mbuti swebo toonse mbotukonzya kutola lubazu mumulimo wakukambauka mumyaambo iindene-indene?

15 Sena inga mwatola lubazu mumulimo ooyu wakukambauka mumyaambo minji? Sena tamukonzyi kutalika kwiinda mukulanga-langa myaambo yakucisi cimbi iikananwa kapati mucilawo canu? Mpoonya mulakonzya kubweza matulakiti antela mabrosyuwa mumyaambo eeyo. Ikabbuku kakuti Good News for People of All Nations, ikakamwaigwa mu 2004, kakatalika kale kubeleka kapati mukumwaya bulangizi bwa Bwami kwiinda mumulumbe uuli mukati uutakatazyi kumvwa alimwi uukulwaizya mumyaambo minji.

“Amuyandisye Beenzu”

16. Mbuti bakwesu beendelezya mbobatondezya kubikkila maano mukugwasya bantu bakanana myaambo yakuzisi zimbi?

16 Kufwumbwa naa twaiya mwaambo umbi naa pe, tulakonzya kubagwasya kujana lwiiyo lwakumuuya bantu bazwa kumasi aambi ibali mumasena eesu. Jehova wakalaya bantu bakwe ‘kuyandisya beenzu.’ (Deuteronomo 10:18, 19) Mucikozyanyo, mudolopo limwi lipati America nkoili Kunyika, imbungano zyosanwe zyakali kubunganina mu Ŋanda ya Bwami yomwe. Mbubwenya mbuli mbubacita mumaanda manji, kuli bubambe bwakucincana ciindi cakuswaangana amwaka eeco cakali kuyoopa miswaangano yamuci Chinese kuti kaicitwa kumangolezya mu Nsondo. Pele eeci cakali kwaamba kuti bunji bwabana China ibakali kubeleka mumaanda aasambalilwa zyakulya tiibakali kukonzya kunoojanika pe. Baalu mumbungano zimbi caluyando bakacinca bubambe kutegwa miswaangano yamuci Chinese kaicitwa mafwumina mu Nsondo.

17. Mbuti mbotweelede kulimvwa bamwi nobayanda kulonga kuyoogwasya nkamu iikanana mwaambo umbi?

17 Balangizi basiluyando balabalumbaizya bakwesu alimwi abacizi beelela alimwi ibajisi luzibo aabo ibayanda kulonga kutegwa bakagwasye bamwi babelesya myaambo iimbi. Bayi ba Bbaibbele bacibwene bali boobo balakonzya kuzimbwa ambungano nkobazulilwa, pele balangizi balimvwa bwakalimvwa baalu baku Lustra alimwi a Ikoniyo. Baalu aabo tiibakamukasya Timoteo kuunka a Paulo, nokuba kuti Timoteo wakali kuyandika kapati mumbungano zyabo. (Incito 16:1-4) Kuyungizya waawo, aabo ibasololela mumulimo wabukambausi tabatyompwi pe akuyeeya kwiindene, zilengwa antela bukkale bwabaabo bazwa kumasi aambi. Muciindi caboobo, balakukkomanina kwiindana ooku akujana nzila zyakubamba cilongwe cibotu akaambo kamakani mabotu.—1 Ba-Korinto 9:22, 23.

18. Ino mulyango nzi mupati wakucita milimo uujalukide kubantu boonse?

18 Kweelana ambokwakasinsimwa, makani mabotu ali mukukambaukwa “kumisyobo yoonse akumyaambo yoonse.” Kuli kuyaambele kubotu kulangilwa muzilawo bantu mobakanana mwaambo wakucisi cimbi. Bunji bwabasikumwaya bacibwene baunjila “mulyango mupati wakucita milimo mibotu.” (1 Ba-Korinto 16:9) Pele nzinji ziyandika kutegwa tuzwidilile muzilawo eezyo, kweelana ambocitondezya cibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 14 Lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

^ munc. 14 Kujatikizya zikozyanyo azimwi, amubone cibalo cakuti “Tadalitsidwa Kwambiri Chifukwa Chodzimana Zinthu Zochepa,” mu Ngazi Yamulindizi ya Chichewa yamu April 1, 2004, mapeeji 24-8.

Sena Inga Mwapandulula?

• Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jehova mukutondezya kutasalulula bantu boonse?

• Mbuti mbotweelede kubabona bantu bali mucilawo cesu ibatakanani mwaambo wesu?

• Nkaambo nzi ncocigwasya kapati kubakambaukila bantu mumwaambo wabo?

• Mbuti mbotukonzya kutondezya kubikkila maano kubantu bazwa kumasi aambi ibali akati kesu?

[Mibuzyo yaciiyo]

Maapu/[Cifwanikiso icili apeeji 23]

(Kutegwa mubone bwini mbwaakkede mabala, amubone bbuku lini)

Roma

KRETE

ASIYA

FRUGIYA

PAMFULIYA

PONTO

KAPADOKIYA

MEDIYA

PATI

ELAMU

ARABIYA

LIBIYA

EGEPITA

JUDAYA

Jerusalemu

MESOPOTAMIYA

[Mazyiba aamaanzi]

Lwizi lwa Mediterranean

Lwizi Lusiya

Lwizi Lusalala

Kankolola ka Persia

Cifwanikiso

Ilya Pentekoste 33 C.E., bantu bazwa kuzyooko zili 15 mu Bulelo bwa Roma, alimwi abaabo bakazwa muzilawo zimbi bakamvwa makani mabotu mumwaambo wabo

[Zifwanikiso izili apeeji 24]

Ibanji bazwa kumasi aambi balakabikkila maano kapati kasimpe kamu Bbaibbele

[Cifwanikiso icili apeeji 25]

Citondezyo ca Ŋanda ya Bwami mumyaambo iili musanu