Skip to content

Skip to table of contents

Ikuyandaula Bululami Kuyootukwabilila

Ikuyandaula Bululami Kuyootukwabilila

Ikuyandaula Bululami Kuyootukwabilila

“Amusaangune kuyandaula . . . bululami [bwa Leza].”—MATAYO 6:33.

1, 2. Ncakusala cili buti ncaakacita Munakristo uucili mwana, alimwi nkaambo nzi ncaakasalila boobo?

M UKAINTU uucili mwana Munakristo ku Asia wakali kubeleka kali mulembi muofesi yamfwulumende. Wakali munkutwe amulimo, wakali kufwambaana kusika amilimo alimwi tanaakali kubeleka cakatyonko-tyonko. Nokuba boobo, mbwaanga mulimo wakwe tiiwakali waciindi coonse, cakasika ciindi cakuti alingulwe. Mupati wacibeela nkwaakali kubelekela wakamwaambila kuti wakali kuyoomunjizya mulimo ooyo kuba waciindi coonse akumupa cuuno caatala ikuti basyabana. Eeci wakacikaka nokuba kuti cakali kwaamba kusweekelwa mulimo.

2 Sena mukaintu Munakristo tanaakalicizyi ncaakali kucita? Wakalicizyi. Wakali kutobela majwi aa Jesu aakuti: “Pele amusaangune kuyandaula . . . bululami [bwa Leza].” (Matayo 6:33) Kuli nguwe, ikutobela njiisyo ziluleme kwakali kuyandika kapati muciindi cakunjila mulimo kwiinda mukucita bwaamu.—1 Ba-Korinto 6:18 .

Ibululami Ncobuyandika

3. Ino bululami ninzi?

3 “Bululami” bwaamba kutobela njiisyo zyabukkale bwakulilemeka. Mu Bbaibbele, mabala aa Cigiliki a Chihebrayo ajisi muzeezo “wakululama.” Takuli kulibona kuti uliluleme kweelana azyeelelo zyako omwini. (Luka 16:15) Nkululama kweelana azyeelelo zya Jehova. Mbululami bwa Leza.—Ba-Roma 1:17; 3:21.

4. Nkaambo nzi bululami ncobuyandika ku Munakristo?

4 Nkaambo nzi bululami ncobuyandika? Nkaambo kakuti Jehova “Leza wabululami” ulabayanda bantu bakwe nobacita ziluleme. (Intembauzyo 4:1; Tusimpi 2:20-22; Habakuku 1:13) Uuli woonse uutaciti cabululami takonzyi kuba acilongwe anguwe. (Tusimpi 15:8) Nkakaambo kaako mwaapostolo Paulo ncaakakulwaizya Timoteo kuti: “Kotija zisusi zyabwanike, ukatobele bululami,” kubikkilizya abube bumwi buyandika kapati. (2 Timoteo 2:22) Alimwi nkakaambo kaako Paulo ncaakabikkilizya ‘acikwabilizyo cabululami,’ zilwanyo zyesu zyakumuuya.—Ba-Efeso 6:14.

5. Ino mbuti zilenge zitalondokede mbozikonzya kuyandaula bululami?

5 Masimpe, kunyina muntu uuluzi cakumaniina. Boonse cakabatambukila cibi cakazwa kuli Adamu alimwi boonse mbaasizibi, tabaluleme kuzwa nobakazyalwa. Pele, Jesu wakaamba kuti tweelede kuyandaula bululami. Mbuti mbocinga cakonzyeka eeco? Eeco cilakonzyeka nkaambo Jesu wakapa buumi bwakwe bulondokede kacili cinunuzyo kuli ndiswe alimwi ikuti twatondezya lusyomo mucipaizyo eeco, Jehova ulilisungwide kutulekelela zibi zyesu. (Matayo 20:28; Johane 3:16; Ba-Roma 5:8, 9, 12, 18) Kwiinda mucinunuzyo eeco, mbotuyaabwiiya zyeelelo zya Jehova ziluleme akuziccilila, akupailila lugwasyo kutegwa tuzunde kukompama, Jehova ulakutambula kukomba kwesu. (Intembauzyo 1:6; Ba-Roma 7:19-25; Ciyubunuzyo 7:9, 14) Elo kaambo aako kalaumbulizya!

Bululami Munyika Mutako Bululami

6. Nkaambo nzi nyika ncoyakali cilawo cibi ku Banakristo bakusaanguna?

6 Basikwiiya ba Jesu nobakalaililwa kuba bakamboni bakwe “kusikila kumamanino aanyika,” bakanjila mubukkale bukatazya. (Incito 1:8) Muzilawo zyoonse mobakali kubelekela zyakali ‘munguzu zyamubi,’ Saatani. (1 Johane 5:19) Inyika yakalisofweede amuuya mubi walo ngwakulwaizya alimwi Banakristo bakali kuyoojatikizyigwa anguzu zyambubo zisofwaazya. (Ba-Efeso 2:2) Inyika yakababeda busena bubi. Nkwiinda buyo mukuyandaula bululami bwa Leza nobakali kukonzya kuliyumya akuzumanana kusyomeka. Banji bakaliyumya, pele basyoonto bakaleya “munzila yabululami.”—Tusimpi 12:28; 2 Timoteo 4:10.

7. Mukuli nzi weelede kupa Munakristo kuti akake kuyunga kubyaabi?

7 Sena nyika mbusena bubotu kuli Banakristo mazuba aano? Peepe! Ilinyongeni kwiinda mboyakabede mumwaanda wakusaanguna. Kunze lyaboobo, Saatani wawaalwa anyika alimwi wabalwana Banakristo bananike, ‘basyeede balunyungu lwamwanakazi ibabamba milawo ya Leza akujata bumboni bwa Jesu Kristo.’ (Ciyubunuzyo 12:12, 17) Alimwi Saatani ulalwana muntu uliwoonse uugwasyilizya ‘lunyungu’ oolo. Nokuba boobo, Banakristo tabakonzyi kuzwa munyika. Nokuba kuti tabali banyika, beelede kukkala muli njiyo. (Johane 17:15,16) Alimwi beelede kukambauka moona oomu kabalangaula bantu beelela akubayiisya akuba basikwiiya ba Kristo. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Aboobo, mbwaanga Banakristo tabakonzyi kukuleya cakumaniina kuyunga kubyaabi kuli munyika, beelede kukukaka. Atulange-lange zintu ziyunga zili zyone.

Nzila Zibi Izyoongelezya Kuba Abuumi Bwakutalilemeka

8. Nkaambo nzi bana Israyeli ncobakatalika kukomba baleza babana Moabu?

8 Kabayanda kusika kumamanino aalweendo lwabo munkanda lwamyaka 40, ibunji bwabana Israyeli bakaleya munzila yabululami. Bakabona zintu zinji zyalufwutuko lwa Jehova alimwi cakutamuka bakali kulangilwa kunjila Munyika Yakasyomezyegwa. Pele kuciindi cikatazya eeco, bakatalika kubelekela baleza babana Moabu. Nkaambo nzi? Nkaambo bakatobela “zisusi zyanyama.” (1 Johane 2:16) Ibbaibbele lyaamba kuti “Bantu bakatalika kuvuula abana basimbi ba-Moabu.”—Myeelwe 25:1.

9, 10. Mbukkale buli buti mazuba aano bupa kuti kakuyandika lyoonse kulikwabilila kuzisusi zyanyama?

9 Cakacitika eeco citondezya zisusi zyanyama mbozikonzya kubisya bantu batako ancobazyi. Tweelede kwiiya ciiyo kuzwa kuli ceeci, mbwaanga ikutalilemeka bantu bakubona kuti mboikkalwa nyika. (1 Ba-Korinto 10:6, 8) Makani aazwa kucisi ca United States aamba kuti: “Kautanasika mwaka wa 1970, bantu batakwetene mumulawo kukkala antoomwe kwakali kukasyigwa mucisi ca America. Lino ncilengwa cidumide. Bantu bainda kucisela bakwatana ciindi cakusaanguna bakali kukkala antoomwe kabatanakwatana mumulawo.” Kukkala antoomwe kwabantu batakwetene takucitwi buyo kucisi comwe. Kulacitwa munyika yoonse alimwi cuusisya ncakuti, Banakristo bamwi bajisi cilengwa ncoona eeci—calo capa kuti banyangwe mikuli mumbungano ya Bunakristo.—1 Ba-Korinto 5:11.

10 Ikuyungizya waawo, ikutalilemeka kulakulwaizyigwa koonse koonse. Mabbasikopo alimwi amapulogilamu aacipekupeku apa muzeezo wakuti cili buyo kabotu kubantu bacili bana koonana kabatanakwatana. Koonana kwabantu beelenyi zizyo kwaambwa kuti kuli kabotu. Alimwi mabbasikopo manji atondezya bantu boonana. Zifwanikiso zitondezya koonana zilajanika zinji a Intaneti. Mucikozyanyo, mwana wasimubweza twaambo musankwa uujisi myaka iili ciloba naakazwa kucikolo wakaambila bausyi kuti, imweenzinyina kucikolo wakajana Intaneti mpoitondezya bamakaintu batasamide kaboonana. Bausyi bakagambwa, pele caabagambya kapati ncakuti bana banji balaakuzibona zintu eezi pesi kunyina nobabaambila bazyali babo. Alimwi bazyali banji tabazizyi zisobano zyamavidiyo nzyobajisi bana babo. Zisobano zinji zidumide zitondezya kutalilemeka kubikkilizya amadaimona alunya.

11. Ino mbuti mukwasyi mbounga wakwabililwa kukutalilemeka kwanyika?

11 Ino mbuti mukwasyi mbounga weeleba “kulikondelezya” kubi kuli boobu? Ulakonzya kweeleba kwiinda mukuyandaula bululami bwa Leza, kukaka kujatikizyigwa muzintu zili zyoonse zyakutalilemeka. (2 Ba-Korinto 6:14; Ba-Efeso 5:3) Ibazyali babikkila maano milimo yabana babo akubayiisya cakwiinduluka-induluka luyando lwa Jehova amilawo yakwe iiluleme ilabagwasya kulicingilila kuzintu ziletela muzeezo wakoonana, zisobano zitondezya zinswe, mavidiyo mabyaabi azimwi zyoongelezya zitaluzi.—Deuteronomy 6:4-9. *

Ibubi Buliko Mukutobela Bantu Mbotukkala Limwi

12. Ino ndipenzi nzi lyakaliko mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

12 Paulo naakali ku Lustra ku Asia Minor, kwiinda mumaleele wakasilika mwaalumi umwi. Icibalo caamba boobu: “Lino nkamu yabantu nikabona eeco ncaakacita Paulu, yakatalika kuyowela mumusyobo wabo wa Cilikawoni kuti, Baleza balisandula kuba bantu akuza kulindiswe! Banabasi bakati ngu Zusi, Paulu bakati ngu Heemezi, nkaambo nguwakatalika kwaamba.” (Milimo 14:11, 12, Ci) Kumane makamu ngoona aayo akali kuyanda kumujaya Paulo a Barnaba. (Incito 14:19) Cilasalala kuti aabo bantu bakali mupenzi pati kubantu mbobakkala limwi. Cilibonya kuti bantu bamwi bamucilawo eeco nobakaba Banakristo, bakazumanana kusyoma zyamasalamuzi. Mulugwalo lwakwe ku Banakristo ku Kolose, Paulo wakacenjezya kujatikizya ‘kukomba baangelo.’—Ba-Kolose 2:18.

13. Zilengwa nzi zimwi Munakristo nzyayelede kweeleba, alimwi mbuti mbwanga wajana nguzu zyakucita boobo?

13 Mazuba aano, Banakristo bakasimpe mbubwenya buyo beelede kweeleba zilengwa zidumide ziyeeme abukombi bwakubeja ziteendelani anjiisyo zya Bunakristo. Mucikozyanyo, mumasi amwi, mapobwe manji aacitwa azyalwa mwana alimwi afwa muntu ayeeme anjiisyo zyakubeja zyakuti tobantu tulijisi muuya uuzumanana kupona twafwa. (Mukambausi 9:5, 10) Kuli masi amwi kwalo ncilengwa buya kubasimbi bacili bana kutendwa kubukaintu. * Oolu ndunya, alimwi ncilengwa citayandiki citeendelani aluyando bazyali Banakristo ndobeelede kuba andulo kubana babo. (Deuteronomo 6:6, 7; Ba-Efeso 6:4) Ino mbuti Munakristo mbwakonzya kweeleba kutobela bantu bamucilawo akuleka zilengwa zili boobu? Nkwiinda mukuba alusyomo muli Jehova. (Intembauzyo 31:6) Leza uululeme uyoobayumya alimwi akubalanganya aabo baamba mumoyo kuli nguwe kuti: “Macijilo aangu, ndilinga lyangu, Ngu-Leza wangu ngonsyoma.”—Intembauzyo 91:2; Tusimpi 29:25.

Mutamulubi Jehova

14. Nincenjezyo nzi Jehova njaakacenjezya bana Israyeli kabayanda kunjila Munyika Yakasyomezyegwa?

14 Kabayanda kunjila Munyika Yakasyomezyegwa bana Israyeli, Jehova wakabacenjezya kuti batamulubi. Wakati: “Lino amucenjele kuti mutalubi Jehova Leza wanu, mutaleki kubamba malailile aakwe ambeta zyakwe amilazyo yakwe njendi mukumulailila obuno buzuba. Ambweni mwalya cakukuta akuyaka maanda mabotu akukala mulingao, aŋombe zyanu ambelele zyanu zyavula, ayalo insiliva angolida zyamuvulila, ambono zyanu zyoonse zyavula, elyo myoyo yanu iyoolisumpula, aboobo muyooluba Jehova Leza wanu.”—Deuteronomo 8:11-14.

15. Mbuti mbotunga twasinizya kuti tatumulubi Jehova?

15 Sena cintu cikozyenyi aceeci cilakonzya kucitika mazuba aano? Inzya cilakonzya ikuti titwasala kabotu. Aboobo ikuti twasaanguna kuyandaula bululami bwa Leza, bukombi bwakasimpe buyooba cintu ciyandika mubuumi bwesu. Tuyoocita mbuli mbwaakatukulwaizya Paulo kucita, ‘kucibelesya kabotu ciindi’ alimwi tuyoojata bubi mumulimo wesu. (Ba-Kolose 4:5; 2 Timoteo 4:2) Pele ikuti kujanika kumiswaangano akutola lubazu mumulimo katukubona kuti takuyandiki kapati kwiinda kulyookezya naa kujana nzila zyakulikondelezya, tulakonzya kumuluba Jehova nkaambo inga twamubikka mubusena bwabili mubuumi bwesu. Paulo wakaamba kuti mumazuba aakumamanino bantu ‘bayooyandisya misalo yaansi kwiinda Leza.’ (2 Timoteo 3:4) Banakristo beni-beni lyoonse balalilingula kubona kuti tiibayungwa akuyeeya kwamusyobo ooyo.—2 Ba-Korinto 13:5.

Amuucenjelele Muuya Wakutayanda Kweendelezyegwa

16. Muuya mubi uuli buti ngwaakatondezya Eva abamwi bakali kupona kumazuba aa Paulo?

16 Mu Edeni, Saatani wakazwidilila kuli Eva akaambo kamakanze aakwe aakutayanda kweendelezyegwa. Eva wakali kuyanda kuti kakonzya kulisalila cibotu acibi. (Matalikilo 3:1-6) Mumwaanda wamyaka wakusaanguna, bamwi mumbungano yaku Korinto bakajisi muuya wakutayanda kweendelezyegwa. Bakali kuyeeya kuti bakalijisi luzibo lunji kwiinda Paulo, alimwi wakababbodweda kwiinda mukubaamba kuti baapostolo bapati cakwiinda.—2 Ba-Korinto 11:3-5; 1 Timoteo 6:3-5.

17. Mbuti mbotunga tweeleba kuba amuuya wakutayanda kweendelezyegwa?

17 Munyika mazuba aano, banji mba “basikainya, basikulisumpula,” alimwi Banakristo bamwi bayungwa akuyeeya kuli boobo. Bamwi mane baba basikukazya kasimpe. (2 Timoteo 3:4; Ba-Filipi 3:18) Caboola kumakani aabukombi busalala, cilayandika kulanga kuli Jehova kutegwa atusololele alimwi akuti tubelekele antoomwe “amuzike musyomesi uucenjede” alimwi abaalu mumbungano. Oobu mbotukonzya kuyandaula bululami alimwi kulatukwabilila kutaba amuuya wakutayanda kweendelezyegwa. (Matayo 24:45-47; Intembauzyo 25:9, 10; Isaya 30:21) Mbungano yabananike “ngomusemu, alimwi ncecisiko calusinizyo.” Jehova wabikka mbungano eeyi kutegwa atukwabilile akutusololela. (1 Timoteo 3:15) Ikuzyiba mbwiibeleka kuyootugwasya ‘kutacita niciba comwe cakulisumpula’ notucita kuyanda kwa Jehova cakulibombya.—Ba-Filipi 2:2-4; Tusimpi 3:4-6.

Amumwiiye Jesu

18. Muunzila nzi motukulwaizyigwa kumwiiya Jesu?

18 Kujatikizya Jesu, Ibbaibbele lyakasinsima kuti: “Ulayandisya bululami, ulisulide bubi.” (Intembauzyo 45:7; Ba-Hebrayo 1:9) Eeci ncikozyanyo cibotu kwiiya! (1 Ba-Korinto 11:1) Jesu tanaakalizizyi buyo zyeelelo zya Jehova ziluleme; wakaziyandisya. Aboobo, Saatani naakamusunka munkanda, Jesu kunyina naakawayawaya, wakakaka alimwi tanaakayanda kuzwa “mumugwagwa wabululami.”—Tusimpi 8:20; Matayo 4:3-11.

19, 20. Zintu nzi zibotu ziboola akaambo kakuyandaula bululami?

19 Masimpe, zisusi zitaluzi zyanyama zilakonzya kazili anguzu. (Ba-Roma 7:19, 20) Nokuba boobo, ikuti katubuyandisya bululami, buyootuyumya kutegwa tukake cibi. (Intembauzyo 119:165) Luyando lwini-lwini lwabululami luyootucingilila notuyaanya cibi. (Tusimpi 4:4-6) Kamuyeeya kuti ikuti katuzundwa notusunkwa, tupa kuti Saatani azwidilile. Ncibotu kumukazya kutegwa Jehova azunde!—Tusimpi 27:11; Jakobo 4:7, 8.

20 Akaambo kakuti bayandaula bululami, Banakristo bakasimpe ‘balizulide amicelo yabululami iizwa kuli Jesu Kristo iileta bulemu alutembauzyo kuli Leza.’ (Ba-Filipi 1:10, 11) ‘Balalisamika buntu bupya bulengulwidwe mucinkozya ca Leza cabululami acabusalali bwini-bwini.’ (Ba-Efeso 4:24) Mba Jehova alimwi balamubelekela ikutali kuti balikkomanisye. (Ba-Roma 14:8; 1 Petro 4:2) Eeco nciceendelezya mizeezo yabo amilimo yabo. Elo balamukkomanisya kapati taata wabo wakujulu!—Tusimpi 23:24.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 11 Nzila zigwasya zikonzya kugwasya bazyali mbobanga bakwabilila mukwasyi zilajanwa mubbuku lya Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

^ munc. 13 Kutendwa kwabamakaintu kwakali kwiitwa kuti kupalulwa kwabamakaintu.

Sena Inga Mwapandulula?

• Nkaambo nzi ncokuyandika kuyandaula bululami?

• Ino mbuti Banakristo batalondokede mbobakonzya kuyandaula bululami?

• Ino nzintu nzi zyamunyika Munakristo nzyayelede kweeleba?

• Ino mbuti kuyandaula bululami mbokutukwabilila?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 28]

Kuli basikwiiya ba Jesu, inyika yakali busena bubi

[Cifwanikiso icili apeeji 29]

Ibana bayiisyigwa kuyanda Jehova bayooyumizyigwa mukulilemeka

[Cifwanikiso icili apeeji 30]

Bana Israyeli bamwi bakamuluba Jehova nobakakupuka Munyika Yakasyomezyegwa

[Cifwanikiso icili apeeji 31]

Mbuli Jesu, Banakristo balikusulide kutalulama