Skip to content

Skip to table of contents

Kulikondelezya Kuli Kabotu Ikukatalusya

Kulikondelezya Kuli Kabotu Ikukatalusya

Kulikondelezya Kuli Kabotu Ikukatalusya

“Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza.”—1 BA-KORINTO 10:31.

1, 2. Nkaambo nzi milimo iikkomanisya ncoinga yabonwa kuti “cipo ca-Leza,” pele nkucenjezya kuli kugaminide Ibbaibbele nkolicenjezya?

NCAKUZYALWA aancico ikuyanda kuba mumilimo iitukkomanisya. Leza wesu uukkomene Jehova uyanda kuti katukkomana mubuumi alimwi wapa nzila zinji zyakuti katucita oobo. (1 Timoteo 1:11; 6:17) Mwami musongo Solomoni wakalemba kuti: “Ndizi kuti taakwe cintu cibotela bantu kwiinda . . . kukondwa. Alimwi cipo ca-Leza nceeci: kuti muntu alye akunywa akukondwa mumulimo yakwe yoonse.”—Mukambausi 3:12, 13.

2 Cilakkomanisya muntu nakkala ansi akubona milimo yakwe yoonse mibotu, ikapati nali abamukwasyi naa abeenzyinyina. Ikukkomana kuli boobu kulakonzya kubonwa kuti “cipo ca-Leza.” Masimpe, cipo ca Mulengi tacituzumizyi kulinjizya mukulikkomanisya kutali kabotu. Ibbaibbele lilakasya kukolwa, bulyato alimwi akutalilemeka, alimwi licenjezya kuti aabo bacita zintu zili boobu “tabakonzyi kuyoovuba Bwami bwa-Leza.”—1 Ba-Korinto 6:9, 10; Tusimpi 23:20, 21; 1 Petro 4:1-4.

3. Ncinzi ciyootugwasya kupakamana kumuuya, akulindila buzuba bupati bwa Jehova?

3 Mumazuba aano akumamanino mabi kwiinda kaindi, Banakristo beelede kucenjela munyika iinyongene kutatobela micito yayo. (Johane 17:15, 16) Mbuli mbokwakasinsimwa, bantu bamazuba aano “bayandisya misalo yaansi kwiinda Leza” cakuti ‘tabezi’ kuti “mapenzi mapati” alaafwiifwi. (2 Timoteo 3:4, 5; Matayo 24:21, 37-39) Jesu wakabacenjezya basikumutobela bakwe kuti: “Amukalilangisye, kuti ambweni myoyo yanu ilalengaala nkaambo kabulyatu, abukolwi, amakataazyo aabuumi buno, abuzuba obuya nobuyoomutilimuna mbuli kooze.” (Luka 21:34, 35) Mbotuli babelesi ba Leza, tuliyandide kutobela kucenjezya kwa Jesu. Mukwiindana abaabo banyika ibatuzungulukide, swebo tulasoleka kupakamana kumuuya akubuyeeya buzuba bupati bwa Jehova.—Zefaniya 3:8; Luka 21:36.

4. (a) Nkaambo nzi ncocikatazya kujana zyakulikondelezya zili kabotu? (b) Ndulayo nzi lujanwa ku Ba-Efeso 5:15, 16 ndotuyanda kubelesya?

4 Ikutantamuka micito mibi yamunyika tacili cintu cuubauba pe, mbwaanga Diabolosi wapa kuti zilibonye kuba zintu zibotu alimwi tazikatazyi kujana. Cilakatazya kapati kuyandaula zyakulikondelezya. Izinji zyili munyika zyiloongelezya “kuzisusi zyabunyama.” (1 Petro 2:11) Kulikondelezya kubi kulajanika mumasena aabuleya, pele kulakonzya kunjila muŋanda kwiinda mukubala mabbuku, kweebelela cipekupeku alimwi a Intaneti kubikkilizya amavidiyo. Aboobo, Ijwi lya Leza camaano lilaya Banakristo kuti: “Amucenjele loko mbumweenda. Muteendi mbuli bafubafuba, pe, amweende mbuli basimaanu. Amujatisye loko ciindi canu coonse, nkaambo kakuti mazuba aasunu mabi.” (Ba-Efeso 5:15, 16) Ikuti twatobela lulayo oolu tulakonzya kuba masimpe kuti kulikondelezya kubi takukonzyi kutoongelezya, kutumanina buyo ciindi nokuba kumana cilongwe cesu a Jehova, limwi caakutupa kufwa.—Jakobo 1:14, 15.

5. Nkuzwa kuli nkotujana kukatalukwa kunji?

5 Mbwaanga Banakristo bajisi bubi, cilayandika kuti ziindi zimwi kabalikkomanisya muzyintu zyikatalusya. Masimpe, Mukambausi 3:4 waamba kuti kuli “ciindi cakuseka” alimwi aciindi “cakoomoka.” Aboobo Ibbaibbele talyaambi kuti kulikondelezya nkusowa ciindi. Pele ikulikondelezya kweelede kutukatalusya, ikutali kututola aansi kumuuya naa kunyonganya milimo yakumuuya. Banakristo basimide balizyi kuti lukkomano lwini-lwini luzwa mukupa. Ikucita kuyanda kwa Jehova bakubikka kuba cintu ciyandika kapati mubuumi bwabo alimwi ‘kukatalukwa kwini-kwini kwamyoyo yabo’ kulaba kwiinda mukuzumina joko lya Jesu.—Matayo 11:29, 30; Incito 20:35.

Ikusala Kulikondelezya Kuli Kabotu

6, 7. Ncinzi cikonzya kumugwasya kuti muzyibe kuti kulikondelezya ooku nkubotu naa nkubi?

6 Mbuti mbotunga twaba masimpe kuti naa kulikondelezya kumwi nkubotu ku Munakristo? Bazyali balapa busolozi kubana babo alimwi baalu balagwasya ikuti kwayandika. Masimpe takuyandiki kwaambilwa buya abamwi kuti bbuku lili boobu, cisobano citondezyegwa acipekupeku, cisobano, kuzyana naa lwiimbo kuti tazyili kabotu. Paulo wakaamba kuti, “bantu bakakomena . . . abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu ecibi.” (Ba-Hebrayo 5:14; 1 Ba-Korinto 14:20) Ibbaibbele lilatupa njiisyo zisololela. Manjezyeezya aanu, akayiisyigwa a Jwi lya Leza ayoomugwasya ikuti naa mwaaswiilila.—1 Timoteo 1:19.

7 Jesu wakaamba kuti “kumicelo nkokuzibilwa musamu.” (Matayo 12:33) Ikuti zyakulikondelezya zyazyala micelo iibolede naa kuti kwatalika kubuka nkondo, kutalilemeka naa mizimo, kweelede kutantamukwa. Alimwi takuli kabotu ikuti kakubikka buumi bwamuntu muntenda alimwi ikuti kakuleta mapenzi aamali naa kutyompwa naa kupa kuti bamwi balebwe. Imwaapostolo Paulo wakatucenjezya kuti, ikuti twaanyonganya manjezyeezya abakwesu nkokuti twabisya. Paulo wakalemba kuti: “Ciindi ncimubisizya boobo babunyina, akuuma-uma manjezeezya aabo aakompene, muli mukubisizya Kristo. Nkaambo kaako, kuti zilyo zilalebya mukwesu, nsikooyoolya limbi eyo nyama lyoonse, kuti entakalebyi mukwesu.”—1 Ba-Korinto 8:12, 13.

8. Ino nintenda nzi zyiliko muzisobano zisobanwa acipekupeku alimwi amavidiyo?

8 Zintoolo zizwide zisobano zyakusobana acipekupeku alimwi amavidiyo. Zisobano zimwi tazili zibi pe alimwi zyilalemununa, pele zisobano zinji ikanji zilijisi zyibeela nzyolikasya Bbaibbele. Aboobo tacili cisobano cili kabotu ikuti basobana kabalicisa akujayana naa kucita munzila imbi yakutalilemeka. Jehova tabayandi aabo “bayanda nkondo.” (Intembauzyo 11:5, NW; Tusimpi 3:31; Ba-Kolose 3:5, 6) Alimwi kuti nomusobana cisobano kacimupa kuba balyato naa basyilunya, kacimunyonganya mumizeezo naa kumumanina ciindi, amucenjele antenda yakumuuya iinga yaboola, eelyo cakutamuka amucince nkalilo yanu.—Matayo 18:8, 9.

Kulikondelezya Mbokukonzya Kucitwa Munzila Zigwasya

9, 10. Ncinzi ncobanga bacita bantu babelesya bupampu kutegwa kabalikondelezya munzila iigwasya?

9 Ziindi zimwi Banakristo balabuzya kuti: “Ino kulikondelezya kubotu nkwabuti? Izinji zili munyika tazyeendelani azyeelelo zya Bbaibbele.” Mutalubi kuti kulikondelezya kukkomanisya kulakonzya kujanwa, pele kuyanda kutaanguna kukkala ansi kuyeeye. Kuyandika kulibambila, ikapati kubazyali. Banji balajana ciindi cakulikondelezya mumukwasyi alimwi amumbungano. Ikulya cakulya kamuliibide kumwi kamubandika zintu zyacitika mubuzuba naa kubandika zibalo zyamu Bbaibbele, kulakkomanisya alimwi kulayaka. Ibubambe bulakonzya kubambwa bwakuya kukweendeenda, ikuba azyisobano zili kabotu naa kuunka kubusena bumwi bukondelezya. Kulikondelezya kuli boobu kulakonzya kutukatalusya.

10 Mwaalu amukaintu wakwe bakakomezya bana botatwe wakaamba boobu: “Kuzwa nobakacili basyoonto, ibana besu bakalijisi lubazu mukusala nkotwakeelede kuunka kwaakulyookezya. Ziindi zimwi twaali kumuzumizya mwana aumwi kuleta mweenzinyina uuli kabotu, calo cakali kupa kuti ciindi cakulyookezya kacikkomanisya kapati. Ziindi eezyi izyakali kugwasya, zyakabagwasya bana besu. Muziindi zimwi tulaita bamukwasyi abeenzuma mumbungano kuŋanda kwesu. Twakali kujika zyakulya zyalo nzyotwakali kulida anze alimwi twakali kusobana zisobano. Twakali kuunka amootokala alimwi twakali kweenda mumalundu katubelesya ziindi zili boobu kwiiya zilenge zya Jehova.”

11, 12. (a) Ncinzi ncomunga mwacita kutegwa mubabikkilizye bamwi mububambe bwanu bwakulikondelezya? (b) Nkulikondelezya kuli buti ikutalubiki kwakabakkomanisya banji?

11 Sena mulakonzya kujalula moyo wanu nywebo naa mukwasyi woonse kwiinda mukubikkilizya bamwi nomulibambila kwaakulikatalusya? Bantu bali mbuli bamukabafwu, batakwete naa batakwetwe nuuba mukwasyi uujisi muzyali uuli alikke bayandika kukulwaizyigwa. (Luka 14:12-14) Mulakonzya alimwi kubikkilizya abamwi basyoonto bacili bapya, pele mweelede kubona kuti tikwaba cintu cili coonse zikonzya kubanyonganya. (2 Timoteo 2:20, 21) Ikuti kacitali cuuba-uba kubantu balemene kuunka kwakulikondelezya, ambweni bubambe bulakonzya kucitwa bwakuleta cakulya akulya ambabo kuŋanda yabo.—Ba-Hebrayo 13:1, 2.

12 Ikuba akati kabeenzu nobalya twakulya twakoobeka moyo, ikuswiilila mbuli aumwi mbwaakaba Munakristo alimwi akuzyiba zyeezyo zyakabagwasya kuti bazumanane kusyomeka kuli Leza, zyaba zintu zyitalubiki kubanji. Izibalo zyamu Bbaibbele zilakonzya kubandikwa aboonse bali munkamu ikubikkilizya abana. Mibandi iili boobu ilakonzya kugwasya akukulwaizya kakunyina muntu umwi ulimvwa kutayandika.

13. Mbuti Jesu a Paulo mbobakapa cikozyanyo mbociyandika kulibunga-bunga akusamausyanya?

13 Jesu wakapa cikozyanyo cibotu mbociyandika kulibunga-bunga akusamausyanya. Lyoonse wakali kubelesya ziindi zili boobu kwaamba zilongezyo zyakumuuya. (Luka 5:27-39; 10:42; 19:1-10; 24:28-32) Basikwiiya bakwe bakusaanguna bakaiya cikozyanyo cakwe. (Incito 2:46, 47) Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ndayandisya kumubona, kuti nkamwaabile cimwi cipo camuuya cakumuyumya, nkukwaamba kuti, tukakazikwe anywe mumyoyo yesu kulusyomo lwesu toonse, nywebo ambebo.” (Ba-Roma 1:11, 12) Mbubwenya buyo, kulibunga-bunga kwesu kweelede kuleta ibukkale bubotu bukulwaizya.—Ba-Roma 12:13; 15:1, 2.

Izintu Nzyotweelede Kucenjelela

14. Nkaambo nzi ncokutayandiki kutamba bantu banji?

14 Ikutamba bantu banji takuyandiki, akaambo kakuti kweendelezya bantu kanji-kanji cilakatazya. Aciindi nozyitanyonganyi zintu zyakumuuya, mikwasyi misyoonto ilakonzya kusala kuunka kubusena bukondelezya naa kusobana cisobano cimwi antoomwe citali cakuyanda kubona uulaazundwe. Eelyo baalu, bakutausi alimwi abantu bamwi basimide nobaliko aziindi zili boobu, balakonzya kukulwaizya alimwi kulibunga-bunga kuli boobu kulakonzya kukatalusya kapati.

15. Nkaambo nzi ncouli mukuli wasikutamba bantu kubalanganya kabotu batambwa?

15 Nokwaba kulibunga-bunga, aabo bacita bubambe oobu beelede kuzyeendelezya kubotu zintu. Nokuba kuti inga mwayanda kusamausya, sena tamukonzyi kunyongana kumvwa kuti mweenzu walebwa akaambo kacintu cacitika kuŋanda yanu akaambo kakutabikkila maano kwenu? Amulange-lange njiisyo iibandikwa kulugwalo lwa Deuteronomo 22:8. Muna Israyeli wayaka ŋanda impya wakeelede kubikka citabilizyo kuciluli, calo cakali kubelesyegwa kwiizya abeenzu. Nkaambo nzi? “Kuti utaleteli iŋanda yako mulandu wabulowa na muntu waloka.” Ncimwi buyo, ncomweelede kucita kakunyina kuciindilizya kubakasya beenzu banu kutegwa bakwabililwe awo mpomwalibunga-bunga, nkubona kuti mulabubikkila maano bukkale bwabo bwakumuuya.

16. Ino ncinzi ceelede kubikkilwa maano nokuli bukoko nokwaba kulibunga-bunga?

16 Ikuti kakuli bukoko awo mpomwalibunga-bunga, bweelede kunywigwa camaano. Banakristo banji nobasomba beenzu bukoko bayandisya kuti kababona bukoko bwapegwa beenzu babo alimwi abunji bwabukoko mbobanywa. Kunyina ceelede kuzumizyigwa cikonzya kulebya bamwi naa kupa kuti umwi anywe cakwiindilizya. (Ba-Efeso 5:18, 19) Akaambo katwaambo tumwi, beenzu bamwi inga basala kutanywa bukoko. Mumasi aamwi balibikkide mulawo kujatikizya myaka muntu njayelede kutalika kunywa bukoko alimwi Munakristo uyootobela milawo ya Kaisara nokuba kuti milawo eeyi ilibonya kuyuma.—Ba-Roma 13:5.

17. (a) Ikuti kakuli nyimbo awo mpomwalibunga-bunga, nkaambo nzi ncokuyandika kuti simeenzu asale kabotu? (b) Ikuti kakuli kuzyana awo mpomwalibunga-bunga, mbuti kulilemeka mbokukonzya kutondezyegwa?

17 Simeenzu weelede kubona kuti nyimbo iili yoonse, kuzyana naa kulikondelezya kumwi kuleendelana anjiisyo zya Bunakristo. Tuliindenyi caboola kumakani aanyimbo aumwi nzyayanda alimwi kuli nyimbo ziindene-indene zinji. Nokuba boobo, bunji bwanyimbo mazuba aano zijisi muuya wabuzangi, kutalilemeka alimwi alunya. Tuyandika kusala kabotu. Nekulizyigwa nyimbo zili kabotu tazyeelede kuti kazililila ansaansi cakuti zyaleka kulimvwisya, pele alimwi tazyeelede kuba zyeezyo zitamvwiki kabotu alimwi zilila kapati. Amucenjele kuti mutalekeli muntu umwi kumusalila nyimbo uutaboni mbociyandika kulizya camweensyela nkokuti cansaizi. Ikuzyana kutali kabotu kwakunyamuna cibuno ankolo takweelede ku Munakristo.—1 Timoteo 2:8-10.

18. Mbuti bazyali mbobakonzya kukwabilila bana babo kwiinda mukulanga-langa milimo iicitwa omo mobalibunga-bunga?

18 Ibazyali Banakristo beelede kubuzya zijatikizyidwe mukulibunga-bunga ooko ibana babo nkobayoojanika, alimwi inga caba cabusongo kuunka ambabo muziindi zinji. Cuusisya cakuti, bazyali bamwi balekela bana babo kuunka kuzisobano zyinyina muntu weendelezya kwalo banji bajanika balalinjizya mubukkale bwakutalilemeka naa bukkale bumwi butali kabotu. (Ba-Efeso 6:1-4) Nokuba kuti bakubusi bajisi myaka iili kuma 19 alimwi balibonya kuti balakonzya kulijata, kuciyandika kubagwasya ‘kutija zisusi zyabwanike.’—2 Timoteo 2:22.

19. Ino zintu nzi zyikonzya kutugwasya kubikkila maano nzyotweelede “kuyandaula cakusaanguna”?

19 Ikulikondelezya kucitwa muzyiindi ikuli kabotu alimwi kukatalusya kulakonzya kupa kuti buumi kabukkomanisya. Jehova tatukasyi kulikondelezya, pele tulizyi kuti milimo iili boobu tiitugwasyi kuliyobweda lubono luli loonse lwakumuuya kujulu. (Matayo 6:19-21) Jesu wakagwasya basikwiiya bakwe kumvwisya kuti “kuyandaula Bwami bwa-Leza abululami bwakwe,” ncintu cilayandika kapati mubuumi, ikutali ncotukonzya kulya naa kunywa naa kusama, “nzeezi zyoonse nzibayandaula bamasi.”—Matayo 6:31-34.

20. Zintu nzi zibotu babelesi ba Jehova basyomeka nzyobakonzya kulindila kuzwa kuli Sikupa Mupati?

20 Masimpe ‘kufwumbwa naa tulalya nikuba kunywa naa kucita cintu cimwi,’ tulakonzya kucita “zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza,” kumulumba Sikupa Mupati uutupa zintu zyoonse zibotu kutegwa katukkomana. (1 Ba-Korinto 10:31) Mu Paradaiso yakwe yaanyika iilaafwiifwi, kuna kuli ziindi zitamani zyakukkomana abwaabi bwa Jehova kubikkilizya akuyanzana abaabo boonse bacita kuyanda kwakwe kululeme.—Intembauzyo 145:16; Isaya 25:6; 2 Ba-Korinto 7:1.

Sena Mulayeeya?

• Nkaambo nzi ncocikatazya ku Banakristo mazuba aano kujana kulikondelezya kuli kabotu?

• Nkulikondelezya kuli buti kwagwasya mikwasyi ya Banakristo?

• Notukkomana akulikondelezya, ziyeekezyo nzi alimwi nkucenjezya kuli buti aumwi nkwayelede kubikkila maano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Amusale kulikondelezya kuzyala micelo mibotu

[Zifwanikiso izili apeeji 25]

Nkulikondelezya kwamusyobo nzi Banakristo nkobakaka?