Skip to content

Skip to table of contents

Amuyumye Maanza Aanu

Amuyumye Maanza Aanu

Amuyumye Maanza Aanu

“Amuyumye maanza aanu, inywe nomumvwide ano mazuba majwi aya aazwa mumulomo wabasinsimi.”—ZEKARIYA 8:9.

1, 2. Nkaambo nzi mabbuku aa Hagai a Zekariya ncaayandika kuti twaabikkile maano?

IBUSINSIMI bwa Hagai a Zekariya bwakalembwa myaka iili 2,500 yainda, pele bulijisi ziiyo ziyandika kapati mubuumi bwanu. Zibalo zyamu Bbaibbele zijanika mumabbuku aa Hagai a Zekariya tazili buyo zyaano zyazintu zyakacitika kaindi. Nzibeela zya ‘makani oonse aakalembelwa kucenjezya ndiswe.’ (Ba-Roma 15:4) Zinji nzyotubala mumabbuku aaya zituyeezya bukkale bwini bwali kutola busena kuzwa Bwami nobwakatalika mu 1914.

2 Kaamba zintu alimwi abukkale mobakabede bantu ba Leza kaindi, imwaapostolo Paulo wakati: “Aya makani oonse akaba kulimbabo mbuli incenjezyo, akalembwa kuti acenjezye ndiswe nitusikilwa kumamanino aaciindi.” (1 Ba-Korinto 10:11) Aboobo inga mwabuzya kuti, ‘Ino mulimo nzi mabbuku aa Hagai a Zekariya ngwaajisi kuciindi ncotupona?’

3. Mulimo nzi Hagai a Zakariya ngobakabikkila maano?

3 Mbubwenya bwaamba kale cibalo cainda, ibusinsimi bwa Hagai a Zekariya bwakajatikizya ciindi iba Juda nobakaangululwa mubuzike ku Babuloni akupiluka kunyika yabo njaakabapede Leza. Basinsimi aaba bobilo bakabikkila maano kukuyakululwa kwatempele. Ba Juda bakabikka ntalisyo yatempele mu 536 B.C.E. Nokuba kuti ba Juda bamadaala bakabikkila maano kuzyakacitika kaindi, ibunji bwabantu “bakalikondedwe kapati.” Nokuba boobo, cintu cimwi ciyandika kapati cacitika kuciindi ncotupona. Munzila nzi?—Ezula 3:3-13, BT.

4. Ncinzi cakatola busena mboyakamanina buyo Nkondo Yanyika Yakusaanguna?

4 Noyakamana buyo Nkondo Yanyika Yakusaanguna, bananike ba Jehova bakaangululwa mubuzike bwa Babuloni Mupati. Kwaangululwa ooku kwakapa citondezyo cipati calugwasyo lwa Jehova. Kumatalikilo, kwakali kuboneka mbuli kuti basololi bazikombelo abeenzinyina basitwaambo twacisi bakawiimika mulimo wakukambauka akuyiisya mubuleya ngobakali kucita Basikwiiya Bbaibbele. (Ezara 4:8, 13, 21-24) Nokuba boobo, Jehova Leza wakazwisya zisinkilizyo zyakali kusinkila mulimo wakukambauka akugwasya bamwi kuba basikwiiya. Kwamakumi aamyaka kuzwa mu 1919, imulimo wa Bwami wazumanana kuyaambele alimwi kunyina cali kukonzya kuwiimika.

5, 6. Nkuzuzikizyigwa kupati kuli nkwaamba Zekariya 4:7?

5 Tulakonzya kusyoma kuti ikukambauka akuyiisya kucitwa kuciindi ncotupona ababelesi ba Jehova bamumvwida kuyoozumanana kwiinda mulugwasyo lwa Jehova. Kuli Zekariya 4:7 tubala kuti: “Ibbwe lyakumpela uyoolikazika, bantu niboongolola kuti, Cabota! Cabota!” Pele ino eeci citondezya mulimo nzi mupati uucitwa kuciindi ncotupona?

6 Ibbuku lya Zekariya 4:7 lyakaamba ciindi ibukombi bwakasimpe bwa Mwami Mupati Mububumbo boonse nobuyoopilusyigwa kubukkale bulondokede mutempele yakwe yakumuuya. Tempele eeyo nenzila njabambide Jehova motukonzya kumukomba kwiinda mukugwasyigwa acipaizyo ca Kristo Jesu. Ncamasimpe kuti tempele mpati yakumuuya yaliko lyoonse kuzwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E. Pele bukombi bwakasimpe buyoolondoka anyika. Tuulunzuma twabakombi lino tulabelekela mutempele lyakumuuya yaanyika. Aaba alimwi ankamu yabantu bayoobusyigwa bayoolondoka mu Bulelo bwa Jesu Kristo bwa Myaka iili Cuulu. Kumamanino aamyaka iili cuulu, balikke bakombi ba Leza bakasimpe mbabayoocaala munyika iisalazidwe.

7. Mulimo nzi Jesu ngwajisi kujatikizya kulondola bukombi bwakasimpe mazuba aano, alimwi nkaambo nzi eeco ncoceelede kutukulwaizya?

7 Mweendelezi Zerubabeli a Mupaizi Mupati Joshua bakaliko kutegwa balibonene kumanizyigwa kwatempele mu 515 B.C.E. Bbuku lya Zekariya 6:12, 13 lyakasinsima mulimo weelene ngwajisi Jesu mukulondola bukombi bwakasimpe. Tubala kuti: “Mbuboobu mbwaamba Jehova wamakamu. Bona! Oyu ngomuntu uutegwa lusyuuko, nkaambo ngonguwe uuti syuuke mubusena bwakwe, nkabela uyooyaka intempele ya-Jehova. Ncobeni . . . uyooba abulemu, uyookala akweendelezya acuuno cakwe cabwami.” Mbwaanga Jesu uli kujulu alimwi uupa kuti izyalani lya Davida lyabami lisyuuke, ulagwasilizya mulimo wa Bwami kutempele yakumuuya, sena muyeeya kuti kuli muntu uukonzya kuukasya kuyaambele? Peepe! Sena eeci taceelede kutukulwaizya kuyaambele mumulimo wesu, ikutanyonganizyigwa amakatazyo aabuumi?

Ziyandika Kubikkilwa Maano Kapati

8. Nkaambo nzi ncotweelede kubikka kumbele mulimo waatempele lyakumuuya mubuumi bwesu?

8 Ikutegwa Jehova atugwasye akutulongezya, tweelede kuzumanana kubikka mulimo wakutempele yakumuuya ambele mubuumi bwesu. Kwiimpana aba Juda ibakaamba kuti, “kusika,” tatweelede kuluba kuti tupona, “kumazuba aakumamanino.” (Hagai 1:2; 2 Timoteo 3:1) Jesu wakasinsima kuti basikumutobela basyomeka bakali kuyookambauka makani mabotu aa Bwami akugwasya bamwi kuba basikwiiya. Tatweelede kuuleka mulimo wesu uulibedelede wakukambauka makani mabotu. Imulimo wakukambauka akuyiisya walo wakatalikwa alimwi mu 1919 kuzwa nowakaimikwa kwakaindi kasyoonto abasikukazya munyika kunyina nowamanizyigwa pe. Pele mulakonzya kuba alusyomo lwakuti masimpe uyoomanizyigwa.

9, 10. Zilongezyo zya Jehova ziyeeme anzi, ino eeci cijisi bupanduluzi nzi kuli ndiswe?

9 Mbotuya buzumanana kubeleka camoyo woonse kusikila mpotukonzya, tuyoolongezyegwa toonse alimwi aumwi kumugama. Amubone cisyomezyo ca Jehova cikonzya kutupa kusyoma. Kuzwa ciindi iba Juda nobakatalika alimwi kukomba camoyo woonse akutalika mulimo wakubikka ntalisyo yatempele, Jehova wakasyomezya kuti: “Kuzwa kubuzuba obuno njoomupa coolwe.” (Hagai 2:19) Bakali kuyoogwasyigwa akukkomaninwa anguwe. Lino amulange-lange zilongezyo zijanika mucisyomezyo ca Leza cakuti: “Kuyoobyalwa imbuto yaluumuno. Musaansa uyooenzya micelo yawo, anyika iyooyungizya zilyo, amajulu ayoolosya lume, nkabela njooabila aba bantu basyeede zintu ezi zyoonse.”—Zekariya 8:9-13.

10 Mbubwenya Jehova mbwaakalongezya ba Juda kumuuya akumubili, andiswe uyootulongezya mbotuya bubeleka cabunkutwe mulimo ngwatupede akuucita cakukondwa. Zilongezyo eezi zilabikkilizya aluumuno akati kesu, kuliiba, kukupuka alimwi akusima kumuuya. Nokuba boobo, tulizyi kuti ikuzumanana kwa Leza kutulongezya kuyeeme akucita mulimo kwesu kutempele yakumuuya munzila Jehova njayanda kuti ucitwe.

11. Mbuti mbotukonzya kulilingula?

11 Ecino nceciindi cakuti ‘tuyeeye makani aatusikila.’ (Hagai 1:5, 7) Tweelede kukkala ansi akulanga-langa zyeezyo nzyotubikka ambele mubuumi. Zilongezyo zya Jehova kuli ndiswe mazuba aano ziyeeme amulimo ngotucita mukwaambilizya zina lyakwe alimwi akuzumanana mumulimo wesu kutempele lyakumuuya. Mulakonzya kulibuzya kuti: ‘Sena zintu nzyendibikka ambele zyacinca? Sena ibusungu mbondijisi kuli Jehova, kukasimpe alimwi amulimo buleelana abusungu mbondakajisi nindakabbapatizyigwa? Sena ikuyandisya buumi bubotu kwandipa kutabikkila maano kuli Jehova a Bwami bwakwe? Sena ikuyoowa muntu naa mbobakonzya kuyeeya bantu kweelede kundipa kuwayawaya?’—Ciyubunuzyo 2:2-4.

12. Mbukkale buli buti akati kaba Juda bukankaizyigwa kuli Hagai 1:6, 9?

12 Tatuyandi kuti Leza atatulongezyi akaambo kakutabikkila maano kwesu kumulimo wakwaambilizya zina lyakwe. Amuyeeye kuti nobakacita cabusungu kuyakulula tempele, bama Juda ibakajokela kwabo, Hagayi 1:9 mu Bbaibbele lyamu 1996 waamba kuti, ‘umwi aumwi wabo wakagamide kugulunganina zyaŋanda yakwe mwini.’ Bakajata bubi azintu nzyobakali kuyanda alimwi abuumi bwabo. Aboobo, ‘kwakali buyo butebuzi busyoonto,’ kwakanyina zyakulya azyakunywa zibotu azisani zikasaala. (Hagai 1:6) Jehova wakaleka kubalongezya. Sena kuli ncotwiiya kuli ceeci?

13, 14. Mbuti mbotunga twabelesya ciiyo cijanwa kuli Hagai 1:6, 9, alimwi nkaambo nzi ncociyandika?

13 Sena tamuzuminizyi kuti, ikutegwa tuzumanane kutambula zilongezyo zya Leza, tatweelede kuba amuuya wakuyandisya zintu zyesu tobeni cakuti twacileka akubikkila maano kukomba Jehova? Tweelede kubona kwaamba kuti taku cintu citunyonganya, mbuli kuyandaula mali manji, nzila ngubauba yakujana lubono lunji, makanze aakuyandisya kuyungizya lwiiyo kutegwa tube amulimo mubotu kuciindi cino naa lwiiyo lugwasya kujana ncotulombozya.

14 Zintu eezi inga kazitali zibi pe. Nokuba boobo, ikuti mweelanya abuumi butamani, sena eeyo taili “milimo mifu”? (Ba-Hebrayo 9:14) Munzila nzi moili “milimo mifu”? Ilifwide caboola kumakani aakukomba kwesu akuba acilongwe a Leza, njabuyo taizyali micelo. Ikuti umwi wazumanana amilimo eeyi, ilakonzya kumupa kuti afwe kumuuya. Zyakacitika ku Banakristo bananike bamwi kuciindi ncobakali kupona baapostolo. (Ba-Filipi 3:17-19) Zyacitika kuli bamwi kuciindi ncotupona. Ambweni kuli bamwi mbomuzyi ibakali kuya bunyonganizigwa aniini-niini mumilimo ya Bunakristo akumbungano; lino tabatondezyi kuti balayanda kujokela mumulimo wa Jehova. Tusyoma kuti bantu bali boobu kumbele bayoojokela kuli Jehova, pele bwini mbwakuti ikutobela “milimo mifu” kulakonzya kupa kuti muntu atayandwi a Jehova alimwi akutalongezyegwa anguwe. Mulakonzya kubona mbocikonzya kuleta kuusa eeco. Inga catupa kubula lukkomano aluumuno luboola amuuya wa Leza. Amuyeeye buyo kusweekelwa nkomukonzya kuba ankuko ikwakutagwasyigwa abunyina bwa Bunakristo!—Ba-Galatiya 1:6; 5:7, 13, 22-24.

15. Mbuti lugwalo lwa Hagai 2:14 mbolutondezya mbokuyandika kukomba kwesu?

15 Aaya mmakani mapati kapati. Amubone kuli Hagai 2:14 Jehova mbwaakababona ba Juda aabo ibakalekelezya ŋanda ya Jehova yakukombela kutegwa bayake maanda aabo aavwumbidwe kabotu. “Mbubonya obo mbucibede akubantu aba akucisi eci cili kubusyu bwangu, mbwaamba Jehova. Mbwiibede amilimo yoonse yamaanza aabo, acoonse ncibatuula cilisofweede.” Kufwumbwa zituuzyo iba Juda nzyobakali kupa acipaizyo cakabambilwa mulimo ooyo kwakaindi buyo kasyoonto mu Jerusalemu, kunyina nozyakali kutambulwa kufwumbwa kuti bantu bazumanana kutabikkila maano kubukombi bwakasimpe.—Ezara 3:3.

Leza Usyomezya Kugwasya Bakombi Bakwe Bamvwa

16. Kweelana azilengaano Zekariya nzyaakabona, ncinzi bama Juda ncobakeelede kusyoma?

16 Kwiinda muzilengaano zili lusele zyakaccililana Zekariya nzyaakabona, iba Juda baswiilila aabo ibakatalika kuyakulula tempele ya Leza bakasyomezyegwa kuti Leza wakali kuyoobagwasya. Cilengaano citaanzi, cakasyomezya kumanizyigwa kwatempele alimwi akukupuka kwa Jerusalemu a Juda kufwumbwa buyo kuti iba Juda bazumanana kucita mulimo ngobakajisi cakulibombya. (Zekariya 1:8-17) Cilengaano cabili cakasyomezya kumanizyigwa kwamfwulumende zyoonse zyakali kukasya bukombi bwakasimpe. (Zekariya 1:18-21) Zilengaano zimbi zyakajisi zisyomezyo zyakuti Leza wakali kuyoobakwabilila mumulimo wabo wakuyaka, maunda-maunda aabantu bazwa mumasi aasiyene-siyene bakali kuyooboola kuŋanda yabukombi ya Jehova, kwakali kuyooba luumuno akuliiba, ikugusya zisinkilizyo zitalikomeneni mumulimo uupedwe a Leza, ikugusya bubi boonse alimwi akweendelezyegwa akukwabililwa abangelo. (Zekariya 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Mulakonzya kubona kuti kwiinda mukugwasyigwa a Leza, nkakaambo kaako bantu baswiilila bakacinca bukkale bwabo akubikkila maano kukumanizya mulimo Leza ngwaakabagusyila mubuzike.

17. Ikujatikizya cisyomezyo ncotujisi, ino ncinzi ncotweelede kulibuzya?

17 Mbubwenya buyo, cisyomezyo cakuti masimpe bukombi bwakasimpe buyoozunda, ceelede kutukulwaizya kubweza ntaamu alimwi akuyeeya kapati kujatikizya ŋanda yabukombi ya Jehova. Amulibuzye kuti: ‘Ikuti kandisyoma kuti ecino nceciindi cakucita mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami akugwasya bamwi kuba basikwiiya, sena mbaakani zyangu abukkale bwangu zileendelana alusyomo ndondijisi? Sena ndilatola ciindi cili mbocibede ikwiiya Jwi lyabusinsimi lya Leza, ikulibikkila maano alimwi akulibandika a Banakristo beenzuma alimwi abaabo mbondijana mumuunda?

18. Ncinzi ciyoocitika kumbele kweelana a Zekariya caandaano 14?

18 Zakariya wakaamba zyakunyonyoonwa kwa Babuloni Mupati kuyootobelwa ankondo ya Amagedoni. Tubala kuti: “Buyooba buzuba bulibedelede takukabi sikati naaba masiku, mbuzuba buzizilwe ku Mwami Leza. Lyaakuba kumangolezya kuyooba mumuni.” Eee, buzuba bwa Jehova bunooli buzuba busiya mbi, buusisya kuli basinkondonyina baanyika. Pele ciyooba ciindi camumuni alimwi azilongezyo kubakombi ba Jehova basyomeka. Alimwi Zekariya wakapandulula mbuli zintu zyoonse munyika impya mboziya kwaambilizya kusalala kwa Jehova. Bukombi bwakasimpe atempele mpati lya Leza lyakumuuya buyooba mbobukombi bulikke anyika. (Zekaliya 14:7, 16-19, BT) Elo ncisyomezyo cipati kapati. Tuyoolibonena kuzuzikizyigwa kwazintu zyakaambwa kale alimwi tuyoobona kusalazyigwa kwabweendelezi bwa Jehova. Oobo buyooba buzuba bulibedelede bwa Jehova.

Zilongezyo zitamani

19, 20. Nkaambo nzi ncolumukulwaizya lugwalo lwa Zekariya 14:8, 9?

19 Waakumanizyigwa mulimo mupati ooyo, Saatani Diabolosi amadaimona aakwe bayoobikkwa mumulindi uutagoli kabatakonzi kucita cili coonse. (Ciyubunuzyo 20:1-3, 7) Mpoonya kunooli zilongezyo mu Bulelo bwa Kristo bwa Myaka iili Cuulu. Bbuku lya Zekariya 14:8, 9 lyaamba kuti: “Mubuzuba obo kuyookunka maanzi maumi kuzwa ku-Jerusalemu. Cisela cimwi cao ciyooya kulwizi lwakujwe, acisela cimwi ciyooya kulwizi lwakumbo. Taakooyooyuminina pe, mainza acilimo. Nkabela Jehova uyooba mwami wanyika yoonse mubuzuba obo. Jehova uyooba omwe alike, azina lyakwe liyooba lyomwe.”

20 “Maanzi maumi,” naa “mulonga wamaanzi aabuumi,” aaiminina zipego nzyapa Jehova kubantu kutegwa bapone, ayoozumanana kukunka kuzwa kucuuno ca Bwami bwa Mesiya. (Ciyubunuzyo 22:1, 2) Inkamu mpati yabakombi ba Jehova, baakufwutuka Amagedoni, bayoogwasyigwa kwiinda mukwaangululwa kuzwa kukusinganizyigwa kulufwu lwa Adamu. Nobaba baabo bafwide bayoogwasyigwa kwiinda mububuke. Munzila eeyi buyootalika bulelo bwa Jehova bupya munyika yoonse. Bantu nyika yoonse bayoomuzyiba Jehova kuti ngo Mwami Mupati mu Bubumbo boonse alimwi akuti alikke nguweelede kukombwa.

21. Ncinzi ncotweelede kukanza kuzumanana kucita?

21 Kweelana azyoonse nzyaakasinsima Hagai a Zekariya alimwi azyoonse zyazuzikizyigwa, tulijisi kaambo kabotu katupa kuzumanana mumulimo ngwatupede Leza kutempele yakwe yakumuuya iili anyika. Kusikila ciindi eeco bukombi bwakasimpe nobuyoolondoka, atuzumanane kubikka zintu zya Bwami ambele. Zekariya 8:9 itukulwaizya kuti: “Amuyumye maanza aanu, inywe nomumvwide ano mazuba majwi aya aazwa mumulomo wabasinsimi.”

Sena mulayeeya?

• Ncinzi cakacitika kaindi cicitika amazuba aano cipa kuti mabbuku aa Hagai a Zekariya ayandike?

• Ino Hagai a Zekariya batuyiisya nzi kujatikizya zintu nzyotubikka ambele?

• Nkaambo nzi kulanga-langa Hagai a Zekariya ncokutupa kaambo kakubeda alusyomo kujatikizya kumbele?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Hagai a Zekariya bakakulwaizya bama Juda kubeleka camoyo woonse kutegwa balongezyegwe

[Zifwanikiso izili apeeji 16]

Sena ‘mugamine kugulunganina buyo zyamuŋanda yanu nubeni’?

[Cifwanikiso icili apeeji 17]

Jehova wakasyomezya zilongezyo alimwi wakasyomeka