Skip to content

Skip to table of contents

“Nduuyandisya Loko Mulao Wako!”

“Nduuyandisya Loko Mulao Wako!”

“Nduuyandisya Loko Mulao Wako!”

“Nduuyandisya loko mulao wako! Nduuyeeya buzuba boonse!”—INTEMBAUZYO 119:97.

1, 2. (a) Muubukkale buli buti sikulemba Intembauzyo 119 wakasololelwa amuuya mwaakabede? (b) Ino wakabubona buti bukkale mwaakabede alimwi nkaambo nzi?

SIKULEMBA Intembauzyo 119 wakainda mumasunko mapati. Basinkondo basikamikami ibatakali kubikkila maano kumulawo wa Leza bakamusampaula alimwi akumubejelezya. Basilutwe bakamuvwiya akumupenzya. Wakali zingulukidwe abasikucita zibi, mane bakali kuyanda kumujaya. Zyoonse eezi zyakamupa ‘kuwizuka nkaambo kabuusu.’ (Intembauzyo 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161) Nokuba kuti wakali mumasunko aali boobu, sintembauzyo wakaimba kuti: “Nduuyandisya loko mulao wako! Nduuyeeya buzuba boonse!”—Intembauzyo 119:97.

2 Ncibotu kulibuzya kuti, “Ino mulawo wa Leza wakamuumbulizya buti sintembauzyo?” Cakamugwasya ndusyomo ndwaakajisi lwakuti Jehova wakali kumubikkila maano. Mbwaanga wakalibuzi bubotu bwamulawo ooyo, sintembauzyo wakalikkomene nokuba kuti wakali mumapenzi aakali kuletwa abasikumukazya. Wakalizi kuti Jehova wakali kumweendelezya kabotu. Kunze lyaboobo, ikutobela malailile aamumulawo wa Leza kwakapa sintembauzyo kuba abusongo kwiinda basinkondonyina mane kwakamupa kufwutuka. Ikutobela mulawo kwakamugwasya kuliiba akuba amanjezyeezya aali kabotu.—Intembauzyo 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.

3. Nkaambo nzi ncocili ciyumu ku Banakristo sunu kutobela zyeelelo zya Leza mubukkale bwabo?

3 Bamwi bababelesi ba Leza sunu abalo bali mumasukusyo aakatazya aasunka lusyomo lwabo. Ambweni tatukonzyi kujanika mumapenzi aatunjizya muntenda mbuli bwakacita sintembauzyo, pele tupona mu “ziindi zikataazya.” Bantu banji mbotupona limwi tababikkili maano kuzintu zyakumuuya—mbaakani zyabo nzyakulibikkila buyo maano beni akulijanina mbono, mbaasicinguni alimwi banyina bulemu. (2 Timoteo 3:1-5) Banakristo bana-bana lyoonse balwana masunko aasunka kusyomeka kwabo mukulilemeka. Mubukkale buli boobu, inga cilakatazya kuzumanana aluyando ndotujisi kuli Jehova akucita cibotu. Ino mbuti mbotukonzya kulikwabilila?

4. Ino mbuti sintembauzyo mbwaakatondezya kulumba akaambo ka Mulawo wa Leza, alimwi sena Banakristo beelede kucita mbubwenya?

4 Cakamugwasya sintembauzyo ikuliyumya mumakatazyo mwaakainda nkwaaba ciindi cakwiiya akuzinzibala kuyeeya amulawo wa Leza. Munzila eeyo wakauyandisya kapati. Masimpe, kapango akamwi kuleka buyo tusyoonto mu Intembauzyo 119 kalaamba zyacibeela cimwi camulawo wa Jehova. * Banakristo sunu tabeendelezyegwi a Mulawo wa Musa, ooyo Leza ngwaakapede cisi ca Israyeli cansiku. (Ba-Kolose 2:14) Nokuba boobo, njiisyo zyaambwa mu Mulawo ooyo zilagwasya asunu. Njiisyo eezi zyakamuumbulizya sintembauzyo mbubwenya mbozikonzya kubaumbulizya abalo babelesi ba Leza balwana makatazyo aabuumi bwamazuba aano.

5. Nzibeela zili zya Mulawo wa Musa nzyotutiilange-lange?

5 Atubone mbotukonzya kukulwaizigwa kuzwa kuzibeela buyo zyotatwe zya Mulawo wa Musa: ibubambe bwa Sabata, ibubambe bwakuvwulula alimwi amulawo wakucenjelela kulikumbuzya. Mukaambo akamwi, tulajana kuti ikumvwisya njiisyo iili mumilawo eeyi kulayandika kapati ikutegwa tuliyumye mumapenzi amakatazyo aakuciindi ncotupona.

Kuzuzikizya Nzyotuyandika Kumuuya

6. Nzintu nzi nzyobayandika kapati bantu boonse?

6 Muntu wakalengwa kajisi zintu zinji ziyandika. Mucikozyanyo, zyakulya, zyakunywa alimwi aakukkala, zilayandika kapati ikutegwa muntu azumanane kuba abuumi bubotu. Pele, muntu alimwi uyandika kulanganya ‘bucete bwakwe bwakumuuya.’ Kunyina nakonzya kukkomana cini-cini ccita kuti wacita oobo. (Matayo 5:3) Jehova wakabona kuti ikuzuzikizya ziyandika eezi nzyotwakazyalwa anzizyo kuba cintu ciyandika kapati cakuti wakalailila bantu bakwe ikutyookezya milimo yabo kwabuzuba bomwe amvwiki kutegwa babikkile maano kuzintu zyakumuuya.

7, 8. (a) Ino mbuti Leza mbwaakaandaanya mazuba amwi kubuzuba bwa Sabata? (b) Ino buzuba bwa Sabata bwakali kugwasya buti?

7 Ibubambe bwa Sabata bwakakankaizya mbozyakali kuyandika zintu zyakumuuya. Iciindi cakusaanguna kulembwa mu Bbaibbele ibbala lyakuti “sabata” ndileelyo nolyaambwa kujatikizya mana munkanda. Bana Israyeli bakaambilwa kuti bakeelede kubwezelela cakulya eeci cakapegwa kwiinda mumaleele kwamazuba aali cisambomwi. Mubuzuba bwacisambomwi, bakaleelede kubwezelela “zilyo zyamazuba obile,” nkaambo mubuzuba bwaciloba, kunyina cakali kuyoopegwa. Buzuba bwaciloba bwakali kuyooba “buzuba busalalisya bwa-Sabata bwa-Jehova,” bwalo aumwi naakeelede kukkala abusena bwakwe. (Kulonga 16:13-30) Umwi wa Milawo iili Kkumi wakali kulailila kuti kunyina mulimo wakeelede kucitwa mubuzuba bwa Sabata. Bwakali buzuba busetekene. Icisubulo cakutatobela mulawo ooyu lwakali lufwu.—Kulonga 20:8-11; Myeelwe 15:32-36.

8 Imulawo wa Sabata wakatondezya mbwaakali kubikkila maano Jehova kubukkale bwakumubili abwakumuuya bwabantu bakwe. “Sabata wakaanzilwa muntu, muntu taanzilwi Sabata pe,” mbwakaamba Jesu. (Marko 2:27) Mulawo ooyu wakagwasya bana Israyeli kupumuna alimwi wakabapa coolwe cakuba acilongwe akutondezya luyando ndobakajisi ku Mulengi wabo. (Deuteronomo 5:12) Bwakali buzuba bwakaabidwe buyo kumilimo yakumuuya. Milimo eeyo yakali kubikkilizya bukombi bwamukwasyi, kupaila, akuzinzibala kuyeeya a Mulawo wa Leza. Ibubambe oobu bwakagwasya kukwabilila bana Israyeli kutegwa batabelesyi ciindi cabo coonse kukuyandaula zintu zyakumubili. Sabata yakali kubayeezya kuti cilongwe ncobakajisi a Jehova ncecakali cintu ciyandika kapati mubuumi bwabo. Jesu wakayiinduluka njiisyo eeyo iitacinci naakati: “Kulilembedwe kuti, teensi insima ilike njaaponena muntu, ulaponena amajwi oonse aazwa kumulomo wa-Leza.”—Matayo 4:4.

9. Ino ndwiiyo luli buti Banakristo ndobayiya kububambe bwa Sabata?

9 Bantu ba Leza tabaciyandiki kutobela buzuba bwini bwamawoola 24 bwasabata yakupumuna, pele bubambe bwa Sabata eeyi tabuli buyo cintu cikondelezya cakacitika lyansiku. (Ba-Kolose 2:16) Sena tacili ciyeekezyo cakuti andiswe tweelede kubikka zintu zyakumuuya kumbele? Zintu zisalala tazyeelede kunjililwa busena akuyandaula zintu zyakumubili naa kulikondelezya. (Ba-Hebrayo 4:9, 10) Aboobo tulakonzya kulibuzya kuti: “Ino ncinzi ncondibikkila maano kapati mubuumi bwangu? Sena ndilakubikkila maano kapati kwiiya, kupaila, kujanika kumiswaangano ya Bunakristo, alimwi akutola lubazu mukukambauka makani mabotu aa Bwami? Naa kuli zintu zimwi zisinkila milimo eeyi?” Ikuti twabikka milimo yakumuuya ambele mubuumi bwesu, Jehova utusyomezya kuti kunyina notuyoobula nzyotuyandika mubuumi.—Matayo 6:24-33.

10. Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa kwiinda mukujana ciindi cakulanga-langa zintu zyakumuuya?

10 Ciindi ncotubelesya kubala Bbaibbele amabbuku amwi aapandulula zyamu Bbaibbele, alimwi akuzinzibala kuyeeya kujatikizya mulumbe uuli mumo, cilakonzya kutugwasya kuba acilongwe a Jehova. (Jakobo 4:8) Susan, walo kwamyaka iitandila kuma 40 yainda wakatalika kujana ciindi cakuba aciiyo ca Bbaibbele, wakazumina kuti akusaanguna tiicakali kunonezya pe. Cakali kukatazya. Pele mbwaakali kuyaabuzumanana kubala, wakatalika kucikkomanina ciiyo. Lino ulaakutyompwa ikuti naa kakuli camupa kuti ataciti ciiyo. Ulaamba, “Ciiyo candigwasya ikubona Jehova kuti ngu Taata. Ndilakonzya kumusyoma alimwi akuliiba nendimusikila mumupailo. Cilakkomanisya ikubona Jehova mbwabayanda kapati babelesi bakwe, mbwandibikkila maano alimwi ambwandigwasya.” Andiswe tulakonzya kukkomana kapati ikuti ciindi aciindi katubikkila maano kuzintu nzyotuyandika kumuuya.

Mulawo wa Leza Kujatikizya Kuvwulula

11. Ino bubambe bwakuvwulula bwakali kubeleka buti?

11 Cibeela cabili ca Mulawo wa Musa cakali kutondezya mbwabikkila maano Leza kubukkale bwabantu bakwe cakali ceelelo cakuvwulula. Jehova wakalailila kuti muna Israyeli atebula zilyo zyamumuunda wakwe, ibapengede bakeelede kuzumizigwa kuvwulula nzyobasiya babelesi bali kutebula. Balimi tiibakeelede kumanizya kutebula mumabali-bali aamyuunda yabo, alimwi tiibakeelede kumanizya kubwezelela masaansa naa maolifa aakali kulokela ansi. Misunta yamaila yakasiigwa mumuunda cakutaziba tiiyakeelede kupilukilwa. Oobu bwakali bubambe bwaluyando bwakali kugwasya bapengede, beenzu, bamucaala alimwi abamukabafwu. Masimpe, kuvwulula wakali mulimo muyumu kubantu aaba, pele bubambe oobu bwakali kubagwasya kutalombelela.— Levitiko 19:9, 10; Deuteronomo 24:19-22; Intembauzyo 37:25.

12. Ncoolwe cili buti ncobakajisi balimi kwiinda mububambe bwakuvwulula?

12 Imulawo wakuvwulula kunyina nowakaamba mweelwe wazilyo nzyobakeelede kusiila bapengede. Cakali kulimbabo naa cibaka ncobasiya mumabali-bali aamyuunda yabo ncipati naa ncisyoonto. Kwiinda mukucita boobo, bubambe oobu bwakabayiisya kuba basibuuya. Bwakapa balimi coolwe cakutondezya kulumba kuli Sikubapa butebuzi, mbwaanga “uufwida mucete luzyalo ulamulemeka [Mulengi wakwe].” (Tusimpi 14:31) Boazi ngumwi wabaabo ibakacita oobo. Wakabona kuti Rute, mukamufwu wakali kuvwulula mumyuunda yakwe akubwezelela maila manji. Jehova wakamulongezya Boazi akaambo kabuuya bwakwe.—Rute 2:15, 16; 4:21, 22; Tusimpi 19:17.

13. Ncinzi ncotwiiya kuzwa kumulawo wansiku uujatikizya kuvwulula?

13 Injiisyo yakali mumulawo uujatikizya kuvwulula tiiyacinca pe. Jehova ulangila babelesi bakwe kuba basibuuya, ikapati kulibaabo bapengede. Twanooli basibuuya, zilongezyo nzyotuyoopegwa zinooli zinji. “Amupe, anywebo munooyoopegwa,” mbwakaamba Jesu. “Kuyoopedwa mucamba canu iceelelo cibotu cisindaidwe, cuumidwe-umidwe, cizywide mwa. Nkaambo ceelelo ncomweelela bamwi, anywebo muyooelelwa nciconya.”—Luka 6:38.

14, 15. Ino mbuti mbotunga twaba basibuuya, alimwi mbuti mbotukonzya kugwasyigwa swebo alimwi abaabo mbotugwasya?

14 Imwaapostolo Paulo utukulwaizya kuti “atucitile bantu boonse milimo mibotu, pele kwaambisya kulibaabo baciinga calusyomo.” (Ba-Galatiya 6:10) Aboobo, tweelede kubona kuti Banakristoma bagwasyigwa kumuuya kufwumbwa buyo nobalwana amasunko aasunka lusyomo lwabo. Pele sena inga bayandika lugwasyo lwakumubili, mucikozyanyo, ikuunka ku Ŋanda ya Bwami naa ikuula zintu kuzintoolo? Sena kuli bacembeede, baciswa naa batabukilwi bulo mumbungano momuzwa ibakonzya kuyumizigwa ikuti naa baswayigwa antela kugwasyigwa? Ikuti naa katubikkila maano kuzintu zili boobu, nkokuti Jehova ulakonzya kutubelesya kwiingula mipailo yamuntu uupengede. Nokuba kuti ikulanganya umwi amweenzinyina mmukuli wa Bunakristo, ikucita boobo kulamugwasya awalo sikugwasya. Ikutondezya luyando lwini-lwini kubakombima kupa kukkomana alimwi akumvwa kabotu kwalo ooko Jehova nkwakkomanina.—Tusimpi 15:29.

15 Aimbi nzila iiyandika kapati Banakristo mobatondezya kutaliyanda nkwiinda mukubelesya ciindi anguzu zyabo ikwaamba zyamakanze aa Leza. (Matayo 28:19, 20) Kufwumbwa muntu wakajisi coolwe cakugwasya muntu umbi kusika nkwaaba buumi bwakwe kuli Jehova ulizi mbwali amasimpe majwi aa Jesu aakuti: “Kupa kuli coolwe kwiinda kupegwa.”—Incito 20:35.

Kukucenjelela Kulikumbuzya

16, 17. Ino mulawo wakkumi wakali kukasya nzi alimwi nkaambo nzi?

16 Cibeela catatu ca Mulawo wa Leza ngwaakapa Israyeli ncotutiilange-lange mmulawo wakkumi, walo wakali kukasya kulikumbuzya. Mulawo wakati: “Uteemuzyi iŋanda yamweenzinyokwe; uteemuzyi mukamweenzinyokwe, naba mulanda wakwe mwaalumi naba mulanda wakwe musimbi, naba musune wakwe niiba imbongolo yakwe, neciba cintu cili buyani ncajisi.” (Kulonga 20:17) Kunyina muntu wakali kukonzya kubikka mulawo uuli boobu, mbwaanga kunyina uukonzya kuziba zili mumyoyo yabantu. Nokuba boobo, mulawo ooyo wakasumpula Mulawo kwiinda milawo yabantu. Wakapa muna Israyeli aumwi kuziba kuti wakalijisi mulandu kuli Jehova, walo uukonzya kubona zili mumoyo wamuntu. (1 Samuele 16:7) Kunze lyaboobo, mulawo ooyu wakagamide ceeco cakali kupa kuti kube micito iitaluzi.—Jakobo 1:14.

17 Imulawo wakali kukasya kulikumbuzya wakakulwaizya bantu ba Leza ikutayandisya kuba alubono lunji, kutaba balyato akutongooka kujatikizya bukkale bwabo. Alimwi wakali kubakwabilila kukoongelezyegwa akubba naa kutalilemeka. Lyoonse kunooli baabo ibajisi mbono zinji mbotulombozya naa munzila imwi ibaboneka kuti bacita kabotu kwiinda ndiswe. Ikuti naa tatuyeeyi kabotu mubukkale buli boobu, tulakonzya kuba bantu batakkomene alimwi banyonokela bamwi. Ibbaibbele lyaamba kulikumbuzya kuti ncitondezyo ca “moyo uusampaukide.” Cilainda kugwasya ikuti twacileka kubanyonokela.—Ba-Roma 1:28-30.

18. Ino mmuuya uuli buti uuliko munyika mazuba aano, alimwi ino mbubi nzi mbuukonzya kuleta?

18 Imuuya uuliko munyika sunu ukulwaizya kuba alubono lunji alimwi akuzundana. Kwiinda mukwaambilizya, basimakwebo bakulwaizya muzeezo wakuyandisya zintu zipya alimwi kanji-kanji bapa muzeezo wakuti tatukonzyi kukkomana ccita kuti katujisi zintu eezyo. Ooyu ngomuuya wakali kukazigwa a Mulawo wa Jehova. Aumwi muuya uukazigwa ngwakuyandisya kuba ambele mubuumi kakunyina akubikkila maano kuzintu zikonzya kutobela alimwi akuliyoboda mbono zinji. Imwaapostolo Paulo wakacenjezya kuti: “Abo bayandisya kuvuba balawida mukutepaulwa amukuteegwa amuzisusi zibi zinji zyabufubafuba zibisizya buumi akubbizya bantu mukunyonyauka amukusweeka. Nkaambo kuyandisya lubono ngomuyanda wabubi boonse, eno nkaambo kakuluyandisya bamwi ncobaleela kulusyomo, elyo zyabajaya insoni zinjizinji.”—1 Timoteo 6:9, 10.

19, 20. (a) Kumuntu uuyandisya mulawo wa Jehova, nzintu zili buti ziyandika kapati? (b) Ino ncinzi ciyoobandikwa mucibalo citobela?

19 Aabo bayanda mulawo wa Leza balizi ibubi bwakuba amuuya wakuyandisya mbono zinji alimwi balikwabilidwe kulimbubo. Mucikozyanyo, sintembauzyo wakapaila kuli Jehova kuti: “Boozya moyo wangu kumilumbe yako, kuti uteemuzyi imbono. Mulao wamulomo wako wandibotela kwiinda zyuulu zyangolida azyansiliva.” (Intembauzyo 119:36, 72) Ikwaasyoma majwi aaya kuyootugwasya kuzilanga munzila yeelede zintu ikutegwa tutanjili mutooze twakuyandisya lubono, kuba balyato alimwi akutakkomana abukkale bwesu mubuumi. “Kukomba” ikutali kuliyoboda mbono, nkokujanya lubono lunji kapati.—1 Timoteo 6:6.

20 Injiisyo zili mu Mulawo Jehova ngwaakapa cisi ca Israyeli cansiku zilagwasya muziindi zino zikatazya mbubwenya mbozyakabede Jehova naakapa Mulawo ooyo kuli Musa. Mbotuyaabuzibelesya mubuumi bwesu, tuyoozimvwisya kabotu, tuyooziyandisya alimwi tunooli bantu bakkomene. Imulawo ujisi njiisyo zinji ziyandika kapati kulindiswe alimwi ambozikonzya kutugwasya kulatondezyegwa kwiinda mubuumi alimwi azyakabacitikila bantu baambwa mu Bbaibbele. Zimwi zyanjiisyo eezi zilabandikwa mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 4 Tupango toonse kuleka buyo tuli tone mutupango tuli 176 twantembauzyo eeyi tulaamba zyamulawo, imbeta, milazyo, malailile, milumbe, nzila naa ijwi lya Jehova.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Ino nkaambo nzi sikulemba Intembauzyo 119 ncaakali kuuyandisya mulawo wa Jehova?

• Ncinzi Banakristo ncobakonzya kwiiya kububambe bwa Sabata?

• Ino mulawo wa Leza uujatikizya kuvwulula ujisi mpindu nzi iitamani?

• Ino mulawo uukasya kulikumbuzya utukwabilila buti?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 13]

Ino mulawo wa Sabata wakali kukulwaizya nzi?

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Ino mulawo uujatikizya kuvwulula utuyiisya nzi?