Skip to content

Skip to table of contents

Kuba Sicamba Kwiinda Mukusyoma Akuyoowa Leza

Kuba Sicamba Kwiinda Mukusyoma Akuyoowa Leza

Kuba Sicamba Kwiinda Mukusyoma Akuyoowa Leza

“Zyandamana, ube sicamba. . . . Mwami Leza wanu uyooba aanduwe.”— JOSYUWA 1:9, BT.

1, 2. (a) Kweelana akuyeeya kwabantu, sena bana Israyeli bakali kulangilwa kubazunda bana Kanana? (b) Nkusyomezyegwa kuli buti Joshua nkwakaambilwa?

MU 1473 B.C.E., icisi ca Israyeli cakalilibambilide kunjila mu Nyika Yakasyomezyegwa. Kujatikizya mapenzi aakali kumbele, Musa wakaibalusya bantu kati: “Sunu mulazubuka Jordano kuyoovuba nyika yamisyobo mipati iili anguzu kwiinda ndinywe, minzi mipati iili amabaya aasika kujulu, bantu bapati balamfu, bana ba-Anaki. . . . Mulimvwide kasimpi kaamba kuti, Ino ngwani uukonzya kulwisya bana ba-Anaki.” (Deuteronomo 9:1, 2) Inzya, aaba basinkondo babbabbani bakali ampuwo! Kunze lyaboobo, ibana Kanana bamwi bakali ampi zijisi zilwanyo zinji, amabbiza ankalaki zyakali azipeni zyabutale kumavwili.—Babetesi 4:13.

2 Israyeli, kulubazu lumwi, cakali cisi cabazike alimwi bakazwide munkanda mobakakkede kwamyaka iili 40. Aboobo, kweelana akuyeeya kwabantu, tiibakali kulangilwa kuti inga bazunda munkondo. Pele Musa wakali alusyomo; wakali kukonzya ‘kubona’ Jehova kabasololela. (Ba-Hebrayo 11:27) “Oyo uumuzulwida kuya mutala ngu Jehova Leza wanu,” Musa wakaambila bantu. “Ulabanyonyoona akubabombya kunembo lyanu.” (Deuteronomo 9:3; Intembauzyo 33:16, 17) Naakafwa Musa, Jehova wakamusyomezya Joshua kuti wakali kuyoomugwasya kati: “Buka, uzubuke oyu mulonga wa-Jordano, uwe abantu aba boonse, kuti muye kunyika ilya njinti bape bana ba-Israyeli. Takukooyooba muntu naba omwe uukonzya kwiima nji kunembo lyako mazuba oonse ngoyoopona. Mbuli Musa mbundakali awe, njooba ayebo mbubonya.”—Joshua 1:2, 5.

3. Ino ncinzi cakamugwasya Joshua kuba alusyomo akuba sicamba?

3 Ikutegwa agwasyigwe akusololelwa a Jehova, Joshua wakaleelede kubala, kuzinzibala kuyeeya akuutobela Mulawo wa Leza. Jehova wakati: “Ndendilyo noyoosumpuka akuzwidilila kabotu-kabotu. Koyeeya kuti ndime ndakulailila! Zyandamana, ube sicamba. Utakankami nikuba kutyompwa, nkaambo Mwami Leza wanu uyooba aanduwe kuli koonse nkoyooya.” (Josyuwa 1:8, 9, BT) Akaambo kakuti Joshua wakamuswiilila Leza, wakaba sicamba, wakayuma alimwi wakazwidilila. Pele ibunji bwamisela yakwe kunyina nobakaswiilila. Aboobo, kunyina nobakazwidilila alimwi bakafwida munkanda.

Bantu Banyina Lusyomo Alimwi Bakandu

4, 5. (a) Ino mbuti ndangilo yabasikutwela bali kkumi mboyakaimpene aya Joshua alimwi a Kalebe? (b) Ino Jehova wakalimvwa buti akaambo kakubula lusyomo kwabantu?

4 Myaka iili 40 musyule bana Israyeli nobakasika ku Kanana ciindi cakusaanguna, Musa wakatuma baalumi bali 12 kuyootwela nyika. Bali kkumi bakapiluka kabayoowede. Bakatongooka kuti “Boonse mbitwakabona mmantu. Twakabona Baanaki, mmantu aayo, nkabela swebo twakalibona mbuli nsozi.” Sena “boonse”—ikutali buyo Baanaki—bakali babbabbani? Peepe. Sena Baanaki bakali luzubo lwaba Bbabbani ibakapona kalitanaba Zambangulwe? Peepe! Pele akaambo kabucenjezu, boonse bakali munkambi bakaba bakandu. Ibantu mane bakatiipiluke ku Egepita, icisi nkobakali bazike.—Myeelwe 13:31–14:4, BT.

5 Pele basikutwela bobilo, Joshua a Kalebe bakaliyandide kapati kunjila mu Nyika Yakasyomezyegwa. Bakati, bana Kanana “nzilyo zyesu. Citabilizyo cabo cazwa; Jehova uli aswebo; mutabayoowi.” (Myeelwe 14:9) Sena Joshua a Kalebe bakali kwiile kusyoma ncobatakazyi? Peepe! Antoomwe acisi coonse bakalibwene Jehova nkwaakanyansya Egepita singuzu abaleza bakwe kwiinda mu Zipenzyo Zili Kkumi. Mpoonya bakabona Jehova nkwaakanyikizya Farao ampi yakwe mu Lwizi Lusalala. (Intembauzyo 136:15) Cakutadooneka, basikutwela bali kkumi abaabo bakasungilizyigwa ambabo bakanyina kaambo kakubeda abukandu. Katondezya kucisa moyo Jehova wakati, “Balaleka lili kukaka kundisyoma, nekuba kuti zitondezyo nzinji nzindakacita akati kabo?”—Myeelwe 14:11.

6. Muunzila nzi busicamba mobweendelana alusyomo alimwi ino eeci citondezyegwa buti mazuba aano?

6 Jehova wakaligama buya penzi—ibukandu mbobakajisi bantu bwakatondezya kubula lusyomo kwabo. Inzya, lusyomo abusicamba zileendelana kapati, cakuti imwaapostolo Johane wakalemba kujatikizya mbungano ya Bunakristo alumamba lwakumuuya ndoyakajisi kuti: “Luzundo luzunda nyika ndoolu, ndusyomo lwesu.” (1 Johane 5:4) Sunu, lusyomo mbuli loolo lwa Joshua a Kalebe lwapa kuti kukambaukwe makani mabotu aa Bwami nyika yoonse a Bakamboni ba Jehova bainda kutuulunzuma tuli cisambomwe, bana abapati, basinguzu abakompeme. Kunyina sinkondo wacikonzya kukazya impi eeyi yabasinguzu basicamba.—Ba-Roma 8:31.

‘Mutapiluki Cifwuteesule’

7. Ino caamba nzi ‘kupiluka cifwuteesule’?

7 Babelesi ba Jehova sunu bakambauka makani mabotu cabusicamba akaambo kakuti bayeeya bwakali kuyeeya mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Swebo endiswe tuyoopiluka cifuteesule akufwa pe, ndiswe baabo abajisi kusyoma kuyoofutusya myuuya yesu.” (Ba-Hebrayo 10:39) ‘Kupiluka cifwuteesule’ kweelana abwakaamba Paulo, tacaambi kuba mukandu kwakaindi buyo kasyoonto, nkaambo bunji bwababelesi ba Leza basyomeka zimwi ziindi bakali bakandu. (1 Samuele 21:12; 1 Bami 19:1-4) Pele kupandulula kucileka naa kutabikkila maano kukasimpe, mbuli umwi nalema akucileka kukwasula bwato mbuli mbwayelede kukwasula. Masimpe, aabo bajisi lusyomo luyumu kunyina nobayeeya“kucileka” nobali mumapenzi—libe penzi lyakupenzegwa, kuciswa naa masukusyo ambi buyo. Muciindi caboobo, bayaambele kubelekela Jehova kabazi kuti ulababikkila maano kapati akuti ulizi mobalezya. (Intembauzyo 55:22; 103:14) Sena muli alusyomo luli mbuli loolu?

8, 9. (a) Ino Jehova wakaluyumya buti lusyomo lwa Banakristo bakusaanguna? (b) Ncinzi ncotunga twacita kuyumya lusyomo lwesu?

8 Aciindi cimwi baapostolo bakabona kuti lusyomo lwabo lwakali kuyaabuceya, aboobo bakaambila Jesu kuti: “Yungizya lusyomo lwesu.” (Luka 17:5) Kulomba kwabo ikwakacitwa camoyo woonse kwakaingulwa, ikapati lya Pentekoste 33 C.E., muuya uusalala wakasyomezyedwe nookakkala ali basikwiiya akubagwasya kumvwisya Jwi lya Leza amakanze aakwe. (Johane 14:26; Incito 2:1-4) Nolwakayumizyigwa lusyomo lwabo, basikwiiya bakatalika kukambauka cakuti nokuba kuti bakali kukazigwa, makani mabotu akaambilizyigwa ku “bantu boonse baansi ano.”—Ba-Kolose 1:23; Incito 1:8; 28:22.

9 Ikutegwa tuyumye lusyomo lwesu akuyaambele mumulimo wesu, andiswe tuyandika kubala akuzinzibala kuyeeya Magwalo akupailila muuya uusalala. Lilikke kwiinda mukubikka kasimpe ka Leza mumyoyo yesu—mbuli bwakacita Joshua, Kalebe abasikwiiya Banakristo bakusaanguna—ndendilyo notuyooba alusyomo lutupa kuba basicamba kutegwa tuliyumye munkondo yesu yakumuuya alimwi akuzunda.—Ba-Roma 10:17.

Kwiile Kusyoma Kuti Leza Nkwali Takuzulide Pe

10. Ino lusyomo lwini-lwini lubikkilizya nzi?

10 Kweelana ambokwakatondezyegwa abaabo ibakazumanana kusyomeka kaindi, lusyomo lupa kuba sicamba akuliyumya lubikkilizya zinji kwiinda kwiile kusyoma muli Leza. (Jakobo 2:19) Luyanda kuti tumuzibe Jehova mbwali muntu akumusyoma kapati. (Intembauzyo 78:5-8; Tusimpi 3:5, 6) Caamba ikusyoma camoyo woonse kuti ikutobela milawo anjiisyo zya Leza kulatugwasya kapati. (Isaya 48:17, 18) Lusyomo alimwi lubikkilizya kusinizya kuti masimpe Jehova uyoozuzikizya zisyomezyo zyakwe zyoonse akuti “nguupa cilumbo kulibaabo bamuyandaula.”—Ba-Hebrayo 11:1, 6; Isaya 55:11.

11. Muunzila nzi Joshua a Kalebe mobakalongezyegwa akaambo kalusyomo abusicamba bwabo?

11 Lusyomo luli boobo nduloolo luyaambele. Luyaabukomena notuyaabutobela kasimpe mubuumi bwesu, ‘akulabila’ bubotu, ‘akubona’ bwiinguzi kumipailo yesu alimwi munzila zimwi, notubona busolozi bwa Jehova mubuumi bwesu. (Intembauzyo 34:8; 1 Johane 5:14, 15) Tulakonzya kusinizya kuti lusyomo lwa Joshua a Kalebe lwakayumizyigwa nobakalabila bubotu bwa Leza. (Joshua 23:14) Amulange-lange twaambo ootu: Bakafwutuka mulweendo lwamyaka iili 40 munkanda kweelana ambwaakabaambila Leza. (Myeelwe 14:27-30; 32:11, 12) Bakatola lubazu munkondo yakuzunda bana Kanana yakatola myaka iili cisambomwe. Mane bakapona kwaciindi cilamfwu kabajisi buumi bubotu alimwi bakapegwa aumwi cikono cakwe. Elo Jehova ulabalumbula kaka aabo basyomeka alimwi bamubelekela cabusicamba!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

12. Ino mbuti Jehova ‘mbwakomezya majwi aakwe’?

12 Luzyalo Leza ndwaakatondezya Joshua a Kalebe lutwiibalusya majwi akaamba sintembauzyo aakuti: “Wakomezya ijwi lyako kwiinda [zina lyako lyoonse, NW].” (Intembauzyo 138:2) Jehova nabelesya izina lyakwe kusinizya cisyomezyo, ikuzuzikizigwa kwacisyomezyo eeco ‘kulakomezyegwa’ mukuti kulaindilila eezyo zyali kuyeeyelwa. (Ba-Efeso 3:20) Inzya, Jehova kunyina nabatyompya aabo ‘balibotezya naa bakkomana’ mulinguwe.—Intembauzyo 37:3, 4.

Imwaalumi Wakali “Kukonda Leza”

13, 14. Nkaambo nzi Enoki ncaakali kuyandika kuba alusyomo abusicamba?

13 Tulakonzya kwiiya zinji kujatikizya lusyomo abusicamba kwiinda mukulanga-langa cikozyanyo cakasiya kamboni umwi kabutanatalika Bunakristo—Enoki. Noliba leelyo katanatalika kusinsima, kuboneka kuti Enoki wakalizi kuti lusyomo abusicamba bwakwe zyakali kuyoosunkwa. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti Jehova mu Edeni wakaambide kuti kwakali kuyooba nkondo naa kusulana akati kabaabo babelekela Leza abaabo ibabelekela Saatani Diabolosi. (Matalikilo 3:15) Enoki alimwi wakalizi kuti kusulana ooku kwakatalikide kale ciindi Kaini naakajaya munyina Abelo. Inzya, swaabo Adamu, wakapona kwamyaka iitandila ku 310 kuzwa naakazyalwa Enoki.—Matalikilo 5:3-18.

14 Nokuba kuti zintu zyakali boobu, Enoki cabusicamba “wakali kweenda a-Leza” akukazya “majwi mayumu” ngobakaamba bantu kujatikizya Jehova. (Matalikilo 5:22; Juda 14, 15) Ooku kwiiminina bukombi bwakasimpe cakutayoowa kuboneka kuti kwakamupa kuba abasinkondonyina banji Enoki, kubikka buumi bwakwe muntenda. Aawa Jehova wakakwabilila musinsimi wakwe kumacise manji aalufwu. Naakamana kwaambila Enoki “kuti wakali kukonda Leza,” Jehova ‘wakamulonzya’ kuzwa kubuumi kuya kulufwu, ambweni naakacili muciloto cabusinsimi.—Ba-Hebrayo 11:5, 13; Matalikilo 5:24.

15. Ncikozyanyo cibotu cili buti Enoki ncaakasiila babelesi ba Jehova sunu?

15 Mbwaamanizyila buyo kwaamba zyakutolwa kwa Enoki, Paulo alimwi wakankaizya mboluyandika lusyomo kati: “Pele kuti kakwiina lusyomo tacikonzeki kukonda Leza.” (Ba-Hebrayo 11:6) Inzya, ilusyomo lwakapa Enoki kuba acamba cakweenda a Jehova akwaambilizya mulumbe walubeta lwakwe kubantu batakali kukomba Leza. Kumakani aaya, Enoki wakatusiila cikozyanyo cibotu. Tulijisi mulimo uukozyenye weelede kucitwa munyika iikazya bukombi bwakasimpe alimwi iizwide bubi bwamusyobo uuli woonse.—Intembauzyo 92:7; Matayo 24:14; Ciyubunuzyo 12:17.

Busicamba Bujanwa Kwiinda Mukuyoowa Leza

16, 17. Ino Obadiya wakali ni, alimwi muubukkale buli mwaakabede?

16 Kunze lyalusyomo, kuli abumbi bube bupa kuba sicamba, nkokuti ikuyoowa Leza cakumulemeka. Atulange-lange cikozyanyo camwaalumi wakali kuyoowa Leza iwakapona kuciindi ncaakali kupona musinsimi Eliya a Mwami Ahabu, walo wakali kweendelezya mubwami bwakunyika bwa Israyeli. Mubweendelezi bwa Ahabu, bukombi bwa Baala bwakasofwaazya kapati bwami bwakunyika. Mubwini, basinsimi bali 450 ba Baala abasinsimi bali 400 bacifwanikiso camuzimu cakali mbuli cinswe camusankwa, bakali “[ku]lya kuntafule ya-Jezebeli,” mukaintu wa Ahabu.—1 Bami 16:30-33; 18:19.

17 Sinkondonyina Jehova silunya, Jezebeli wakasoleka kumanizya bukombi bwakasimpe mucisi. Wakajaya bamwi babasinsimi ba Jehova mane akusoleka kujaya Eliya, walo wakatija kuzabuka Jordano kwiinda mukutobela malailile aa Leza. (1 Bami 17:1-3; 18:13) Sena inga mweezyeezya mbocakali ciyumu kukakatila kubukombi bwakasimpe mubwami bwakunyika ciindi eeco? Kunze lyaboobo, ino kuti mwali kubelekela mwini muŋanda yamwami? Mbobukkale mwaakabede Obadiya * sikuyoowa Leza, silutwe wamuŋanda ya Ahabu.—1 Bami 18:3.

18. Ncinzi cakapa Obadiya kuba mukombi wa Jehova uulibedelede?

18 Cakutadooneka, Obadiya wakalicenjede alimwi wakali amaano mukukomba Jehova kwakwe. Nokuba boobo, kunyina naakajokela munsi. Kweelana ambotubede twaambo, ibbuku lya 1 Bami 18:3 litwaambila kuti: “Obadiya wakali kulemeka Jehova loko.” * Inzya, kuyoowa Leza kwa Obadiya kwakalilibedelede! Ikuyoowa Leza ooku, nkokwakamupa kuba sicamba, mbuli mbokwakatondezyegwa kuzwa buyo Jezebeli naakamana kujaya basinsimi ba Jehova.

19. Ncinzi Obadiya ncaakacita cakatondezya kuti wakali sicamba?

19 Tubala kuti: “Kuciindi eco Jezebeli naakanyonyoona basinsimi ba-Jehova, Obadiya wakabweza basinsimi bali mwaanda, wabasisa mumpangala, mumwi makumi osanwe amumwi makumi osanwe, wabasanizya insima amaanzi.” (1 Bami 18:4) Mbuli mbomukonzya kweezyeezya, ikusanina baalumi basika kumwaanda omwe cakusisikizya wakali mulimo uuletela mapenzi mapati. Obadiya tanaakali kuyoowa buyo kujatwa a Ahabu a Jezebeli pele alimwi wakali kuyoowa kubonwa abasinsimi bakubeja ibasika ku 850 ibakali kusika-sika kuŋanda yamwami. Kunze lyaboobo, ibakombi bakubeja bamwi mucisi, bapengede abavwubide, cakutadooneka nobakakkomana kumuyubununa Obadiya kutegwa bayandwe amwami alimwi amukaintu wakwe. Nokuba kuti basikukomba mituni aaba bakali munsi-munsi, Obadiya cabusicamba wakali kubacitila nzyobakali kuyandika basinsimi ba Jehova. Ikuyoowa Leza kulakonzya kumukulwaizya muntu kuba sicamba!

20. Ino mbuti kuyoowa Leza kwa Obadiya mbokwakamugwasya alimwi ino cimugwasya buti nywebo cikozyanyo cakwe?

20 Akaambo kakuti Obadiya wakatondezya busicamba kwiinda mukuyoowa Leza, kuboneka kuti Jehova wakamukwabilila kuli basinkondonyina. Tusimpi 29:25 twaamba kuti: “Kuyoowa muntu kulateya kakole, pele uusyoma Jehova ulakala kabotu.” Obadiya wakali muntu uulya maila; wakali kuyoowa kujatwa akujaigwa mbubwenya mbotubede toonse. (1 Bami 18:7-9, 12) Nokuba boobo, kuyoowa Leza kwakwe kwakamupa kuba sicamba akutayoowa muntu uuli woonse. Obadiya ncikozyanyo cibotu kulindiswe toonse, ikapati kuli baabo ibanga banyangwa lwaanguluko ndobajisi mane akujaigwa buya akaambo kakukomba Jehova. (Matayo 24:9) Masimpe, toonse atusoleke kubelekela Jehova “cakulemeka acakuyoowa.”—Ba-Hebrayo 12:28.

21. Ncinzi ciyoolangwa-langwa mucibalo citobela?

21 Lusyomo akuyoowa Leza tabusyi mbobube bulikke bupa kuba sicamba; luyando ndolwiinda ali zyoonse. “Leza takatupede muuya wabukandu, pe, wakatupa muuya wanguzu awakuyandana awakulibamba,” mbwaakalemba oobo Paulo. (2 Timoteo 1:7) Mucibalo citobela tulabona luyando mbolukonzya kutugwasya kubelekela Jehova cabusicamba kumazuba aano aakatazya aakumamanino.—2 Timoteo 3:1.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 17 Ikutali musinsimi Obadiya.

^ munc. 18 Ndiswe twasendamika mabala aaya.

Sena Inga Mwaingula?

• Ncinzi cakagwasya Joshua a Kalebe kuba basicamba?

• Ino lusyomo lwini-lwini lubikkilizya nzi?

• Nkaambo nzi Enoki ncaakali kwaambilizya mulumbe walubeta lwa Leza cakutayoowa?

• Ino mbuti kuyoowa Leza mbokugwasya kuba sicamba?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Jehova wakalailila Joshua kuti: “Zyandamana, ube sicamba”

[Cifwanikiso icili apeeji 17]

Enoki wakaamba jwi lya Leza cabusicamba