Skip to content

Skip to table of contents

Amutondezye Lusyomo Lwanu Kwiinda Mubukkale Bwanu

Amutondezye Lusyomo Lwanu Kwiinda Mubukkale Bwanu

Amutondezye Lusyomo Lwanu Kwiinda Mubukkale Bwanu

“Lusyomo lutajisi milimo mbululi lulike, lulifwide buyo.”—JAKOBO 2:17.

1. Nkaambo nzi Banakristo bakusaanguna ncobakali kubikkila maano kulusyomo alimwi amilimo?

CAANTOOMWE boonse, Banakristo bakusaanguna bakalutondezya lusyomo lwabo kwiinda mubukkale bwabo. Sikwiiya Jakobo wakakulwaizya Banakristo boonse kuti: “Amube basikucita makani, mutabi basikuswiilila buyo.” Wakayungizya kuti: “Mbuli mubili uuanzeene amuuya mbuufwide, alwalo lusyomo lwaanzeene amilimo lulifwide mbubonya.” (Jakobo 1:22; 2:26) Nokwakainda myaka iisika ku 35 kuzwa naakalemba boobo, Banakristo banji bakacili kuzumanana kutondezya lusyomo lwabo kwiinda mumilimo yeelede. Pele cuusisya, bamwi tiibakali kucita boobo. Jesu wakailumbaizya mbungano ku Smurna; pele kubanji mumbungano ya Sarde, wakati: “Ndizi milimo yako mbwiibede, ikuti ulijisi izina lyakupona kwako anukuti ulifwide.”—Ciyubunuzyo 2:8-11; 3:1.

2. Mibuzyo nzi Banakristo njobeelede kulibuzya kumakani aalusyomo lwabo?

2 Aboobo, Jesu wakabakulwaizya aabo ibakali ku Sarde alimwi ikapati wakakulwaizya boonse ibakali kuyoobala majwi aakwe, kutondezya luyando lwabo lwakusaanguna lwakasimpe ka Bunakristo alimwi akubona mbociyandika kuzumanana kuba acilongwe cibotu a Leza. (Ciyubunuzyo 3:2, 3) Aumwi wesu ulakonzya kulibuzya kuti: ‘Sena ili buti milimo yangu? Sena milimo yangu ilatondezya kabotu-kabotu kuti ndilacita kusikila mpondigolela kutondezya lusyomo lwangu muzintu zyoonse nzyondicita, nomuba mumakani aataswaangene cacigaminina kumulimo wakukambauka naa miswaangano yambungano?’ (Luka 16:10) Zibeela zinji zyabukkale zilakonzya kulangwa-langwa kujatikizya kutondezya lusyomo lwesu, pele atulange-lange buyo cibeela comwe: mapobwe aakuyanzana, kubikkilizya ayaayo aacitwa lyalukwatano lwa Banakristo.

Tupobwe Twakuyanzana

3. Ino ncinzi ncolyaamba Bbaibbele kumakani aakuyanzana?

3 Bunji bwesu tulakkomana kutambwa kukuyanzana kwa Banakristo ibakkomene. Jehova ngu ‘Leza uukondwa,’ uuyanda babelesi bakwe ikukkomana. (1 Timoteo 1:11) Wakasololela Solomoni kubikkilizya kaambo aaka kabwini mu Bbaibbele kakuti: “Ndatembaula kukondwa. Taakwe cintu cibotu ansi ano kwiinda eci: muntu alye akunywa akusekelela, nkaambo eci cilakalilila kulinguwe mumilimo yakwe mazuba oonse aabuumi bwakwe.” (Mukambausi 3:1, 4, 13; 8:15) Ikusekelela ooko kulakonzya kuba mukwasyi noulya cakulya antoomwe naa kutupobwe twabakombi bakasimpe.—Jobu 1:4, 5, 18; Luka 10:38-42; 14:12-14.

4. Muntu uubamba kapobwe kakuyanzana weelede kubikkila maano kunzi?

4 Ikuti naa ndinywe mubamba kuyanzana kuli boobo, mweelede kwaalanga cakubikkila maano makanze aanu nokuba kuti mutamba buyo bakombi basyoonto kucakulya alimwi akuyanzana kwabulongwe. (Ba-Roma 12:13) Mweelede kubona kuti “zintu zyoonse buyo zicitwe kabotu,” akusololelwa “[a]busongo buzwa kujulu.” (1 Ba-Korinto 14:40; Jakobo 3:17) Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kufumbwa zintu nzimucita, nikuba kulya nikuba kunywa niciba cintu cimwi, amuzicite zyoonse cakuti kube bulemu kwa-Leza. Mutabiki zilebyo munzila.” (1 Ba-Korinto 10:31, 32) Nzibeela nzi zimwi ziyandika kubikkila maano? Ikuzilanga-langa eezyo kakucili ciindi kuyoogwasya kusinizya kuti nzyomuyoocita nywebo alimwi abeenzu banu ziyootondezya kuti mulazicita nzyomusyoma.—Ba-Roma 12:2.

Kuyooba Kuyanzana Kuli Buti?

5. Nkaambo nzi simeenzu ncayelede kubikkila maano naa uyoosomba bukoko alimwi akuba anyimbo?

5 Basimeenzu banji bakakayeeyela kale kaambo kakuti naa baleelede kusomba bukoko naa pe. Bukoko tabuyandiki kutegwa kuyanzana kukondelezye. Amuyeeye kuti Jesu wakapa cakulya kukakamu kali mbokabede kakaboola kulinguwe, nkokuti wakavwuzya mukamu alimwi answi. Cibalo tacaambi kuti camaleele wakabamba waini, nokuba kuti tulizi kuti wakali kukonzya kucita boobo. (Matayo 14:14-21) Ikuti mwasala kusomba bukoko nomuli mukuyanzana, mutaciindilizi pe, alimwi amubone kuti kuli zimbi zyakunywa kuli baabo ibatanywi bukoko. (1 Timoteo 3:2, 3, 8; 5:23; 1 Petro 4:3) Amubone kuti tamupi bamwi kulimvwa kuti mubasinikizya kunywa eeco cikonzya kubaluma “mbuli inzoka.” (Tusimpi 23:29-32) Ino mbuti kumakani anyimbo antela kwiimba? Ikuti naa kuyanzana kwanu kuyoobikkilizya anyimbo, cakutadooneka muyoosala kabotu nyimbo, kamubikkilide maano mbozilila alimwi amajwi aali munyimbo. (Ba-Kolose 3:8; Jakobo 1:21) Banakristo banji bajana kuti kulizya Nyimbo zya Bwami naaba kwiimba nyimbo eezyo caantoomwe kulakkomanisya. (Ba-Efeso 5:19, 20) Alimwi kwaciindi aciindi amubone kuti nyimbo tazisabili cakuti mibandi yatalika kunyonganizigwa naa kunyonganya basimukobonyoko bamwi.—Matayo 7:12.

6. Mbuti simeenzu mbwakonzya kutondezya kuti uli alusyomo lwini-lwini caboola kumakani aamibandi naa milimo imwi yoonse?

6 Aakapobwe kakuyanzana, Banakristo balakonzya kubandika twaambo twiindene-indene, kubala makani amwi cakupozya naa kwaamba zyakuluula zikkomanisya. Ikuti naa mubandi waleya kuzyeelelo zya Bunakristo, simeenzu weelede kuujola cabupampu. Alimwi weelede kupakamana kutegwa kutabi naba omwe waambaula alikke bamwi kakunyina kutola lubazu. Ikuti naa wabona kuti icili boobo catalika kucitika, weelede kwaamba cabupampu alimwi akubabikkilizya bamwi mumubandi, ambweni akulomba bana-bana kwaamba mbobalimvwa naa kuleta twaambo tupa kwaamba mizeezo iindene-indene. Bana abapati bayookkomana acibeela eeci cakuyanzana. Ikuti kamuli basikweendelezya zintu, mwazyeendelezya cabusongo alimwi cabupampu, ‘butontozi bwanu buyoobonwa’ kuli baabo ibajanika. (Ba-Filipi 4:5) Bayoobona kuti mujisi lusyomo lwini-lwini, ilweendelezya buumi bwanu boonse.

Bwiinga Amapobwe Aabwiinga

7. Nkaambo nzi kulibambila bwiinga akuyanzana kuswaangene ncoziyandika kubikkila maano?

7 Cibeela cimwi cilibedelede cikkomanisya, mbwiinga bwa Bunakristo. Babelesi ba Leza bakaindi, kubikkilizya a Jesu alimwi abasikwiiya bakwe, cakulisungula bakatola lubazu muzintu eezyo zikkomanisya, kubikkilizya amapobwe aajatikizidwe. (Matalikilo 29:21, 22; Johane 2:1, 2) Pele mumyaka yalino lino, zintu zyali kucitika zilatondezya kabotu-kabotu kuti kulibambila kuyanzana kuswaangene abwiinga kuyandika kusolekesya canguzu kutegwa butontozi akuzilanga munzila mbotu zintu kwa Bunakristo kulibonye. Nokuba boobo, kuyanzana ooku kuswaangene abwiinga nzibeela zyabuumi zikonzya kupa Munakristo coolwe cakutondezya lusyomo lwakwe.

8, 9. Ino mbuti zintu zicitwa kubwiinga bunji mbozitondezya majwi ngotubala kuli 1 Johane 2:16, 17?

8 Bantu banji ibatazi naa batabikkili maano kunjiisyo zyabunaleza babona bwiinga kuba ciindi cakucita zintu cakuciindizya, antela busena kuzumizigwa kuciindizya. Mumagazini imwi yakumasi aamakuwa, mukaintu wakazwa akukwatwa wakaamba boobo kujatikizya bwiinga bwakwe “bwamwami”: ‘Twaakeendela muŋola iyakali kukwelwa amabbiza one iyakali kutobelwa atukkocci 12 twakali kukwelwa amabbiza alimwi acikkocci icakajisi baimbi. Mpoonya twakalijisi budodoodo alimwi anyimbo zibotu; elo kaka cakali kukondelezya. Mbubonya buya mbweekali kuyanda, ndakali mwami mukaintu buzuba obuya.’

9 Nokuba kuti zilengwa zilakonzya kwiindana kweelana abusena, majwi aayo alatondezya cacigaminina ncaakalemba mwaapostolo Johane kuti: “Zintu zyoonse zili munyika, niziba zisusi zyanyama niziba zisusi zyameso nikuba kulisumpula kwabuumi, tazili zya-Taata, pe, nzyenyika.” Amweezeezye buyo Banakristo basimide kumuuya kabayanda kuyooba abwiinga “bwamwami” apobwe lidula kapati! Muciindi caboobo, kulibambila kwabo kwabwiinga kweelede kutondezya kuti balutobela lulayo lwakuti “oyo uucita makanze aa-Taata ulakalilila kukabe kutamani.”—1 Johane 2:16, 17.

10. (a) Nkaambo nzi kulibambila ncokuyandika kapati kubwiinga bubotu? (b) Mbuti kusala mbokweelede kucitwa kujatikizya baabo beelede kutambwa?

10 Banakristo ibayanda kukwatana beelede kuzilanga zintu munzila yeelede acabutontozi alimwi Bbaibbele lilakonzya kubagwasya. Nokuba kuti buzuba bwabwiinga mbuzuba bulibedelede, balizi kuti mmatalikilo buyo aabuumi bwa Banakristo bobile mulukwatano aabo ibajisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani. Tuuli mulawo buya kuti beelede kuba apobwe pati lyabwiinga. Ikuti naa basala kuba akuyanzana, beelede kulanga mali ngobajisi alimwi amusyobo wakuyanzana. (Luka 14:28) Mubuumi bwabo bwa Bunakristo antoomwe, mulumi uyooba ngomutwe kweelana abwaamba Magwalo. (1 Ba-Korinto 11:3; Ba-Efeso 5:22, 23) Aboobo sibwiinga nguujisi mukuli kupobwe lyabwiinga. Caluyando weelede kumubuzya ngwayanda kukwata mbuli mumakani aabantu naa mweelwe wabantu ngobayanda kutamba kupobwe lyabwiinga. Inga tiicakonzeka naa tacibeleki kutamba balongwe babo alimwi abanamukwasyi boonse; aboobo cakulibombya kusala kumwi kweelede kucitwa. Basikukwatana beelede kuba alusyomo lwakuti ikuti naa tabakonzi kubatamba Banakristonyina bamwi, Banakristo aaba bayoomvwisya alimwi tabakabijilwi.—Mukambausi 7:9.

“Mweendelezi Wapobwe”

11. Mmukuli nzi “mweendelezi wapobwe” ngwajisi ciindi cabwiinga?

11 Ikuti naa basikukwatana basala kuba akuyanzana kwakusekelela lukwatano, mbuti mbobakonzya kusinizya kuti zyoonse zyacitwa cabulemu? Kwamyaka minji lino, Bakamboni ba Jehova babona mbociyandika kubikkilizya cibeela caambidwe kukuyanzana Jesu nkwaakajanika ku Kana. Kwakali “simwaaba kulya [naa mweendelezi wapobwe, NW],” uulibonya kuti wakali musyomi uusimide. (Johane 2:9, 10) Mbubwenya buyo, sibwiinga musongo weelede kusala mukwesu Munakristo uusimide kumuuya kubeleka mulimo mupati ooyu. Amana kumubuzya nzyayanda sibwiinga, mweendelezi wapobwe uyoozicita nzyaambilwa kakutana kutalika kuyanzana aciindi nokuli mukucitwa.

12. Ncinzi sibwiinga ncayelede kulanga-langa kujatikizya kunywa bukoko?

12 Kweelana amakani aabandikwa mumuncali 5, basikukwatana bamwi basala kutasomba bukoko kupobwe lyabwiinga kutegwa kutabi kukolwa calo cikonzya kunyonganya kuyanzana. (Ba-Roma 13:13; 1 Ba-Korinto 5:11) Pele ikuti naa babikkilizya bukoko, sibwiinga weelede kubona kuti bwapegwa cakutaindilizya. Kwakali waini kubwiinga Jesu nkwaakajanika ku Kana, alimwi wakapanga waini mubotu. Mweendelezi wapobwe wakati: “Bantu boonse balatalika kubika waini mubotu, banywa mubotu bantu [akukolwa] nokugwisigwa mubi, yebo pe, wakalimuyobwede waini mubotu mane eno.” (Johane 2:10) Masimpe, Jesu tanaakakulwaizya kukolwa, nkaambo eeco wakali kucibona kuti taceelede. (Luka 12:45, 46) Naakali kwaamba zya waini mubotu, mweendelezi wakacisalazya kuti wakabona ziindi zimwi aabo bakali kutambwa kubwiinga nobakali kukolwa. (Incito 2:15; 1 Ba-Tesalonika 5:7) Aboobo sibwiinga alimwi a Munakristo uusyomeka ngwasala kuba mweendelezi wapobwe beelede kubona kuti boonse ibajanika baatobela malailile aaya aasalede: “Mutakolwi bukoko buleta budakwi.”—Ba-Efeso 5:18; Tusimpi 20:1; Hosea 4:11.

13. Ncinzi banabukwetene ncobeelede kulanga-langa ikuti naa balibambila kuba anyimbo apobwe lyabwiinga, alimwi nkaambo nzi?

13 Mbubwenya mbuli kuyanzana kumwi, ikuti naa kuyooba nyimbo, kweelede kubikkilwa maano kutegwa kazitasabili akunyonganya mibandi. Mwaalu Munakristo umwi wakati: “Mboliyaabubbila, mibandi yabota naa kuzyana kwatalika, zimwi ziindi nyimbo zitalika kulilisya. Nyimbo zyali kulila aasyoonto-syoonto zilakonzya kutalika kusabila akunyonganya mibandi. Pobwe lyabwiinga lipa coolwe cibotu cakuyanzana ikukkomanisya. Elo kaka cilausisya ikuti naa kusabila kwanyimbo kwanyonganya kuyanzana ooku!” Amwalo mukaambo aaka, sibwiinga alimwi amweendelezi wapobwe beelede kubweza ntaamu, tabeelede kulekela baimbi, kufwumbwa naa bakabatamba buya naa pe, kuti beendelezye nyimbo naa mbozyeelede kulila. Paulo wakalemba kuti: “Zintu zyoonse nzimucita, nikuba kukwaamba nikuba kuncito, amuzicite zyoonse muzina lya-Mwami Jesu.” (Ba-Kolose 3:17) Bantu bajoka kumaanda lyamana pobwe lyabwiinga, sena bayeeya nyimbo baya kwaamba kuti zyali kutondezya kuti banabukwetene bali kucita zyoonse muzina lya Jesu? Mboceelede kuba oobo.

14. Ncinzi Banakristo ncobeelede kuyeeya calumwemwe kujatikizya bwiinga?

14 Masimpe, bwiinga bulibambilwa kabotu buyooyeeyegwa calumwemwe. Adam a Edyta ibali kukwetene kwamyaka iili 30, bakaamba boobo kujatikizya bwiinga bumwi: “Inga mwalibonena buya kuti zintu zyakali kucitwa munzila ya Bunakristo. Kwakali nyimbo zyakutembaula Jehova pele alimwi azisobano zimwi zibotu. Kuzyana alimwi anyimbo tazili nzezintu zyakali mubusena bwakusaanguna. Cakali kukkomanisya alimwi akukulwaizya, alimwi zyoonse zyakali kweendelana anjiisyo zyamu Bbaibbele.” Cilisalede kuti, kuli zintu zinji basikukwatana nzyobakonzya kucita ikutondezya kuti bali mukutondezya lusyomo lwabo kwiinda mumilimo.

Zipego Zipegwa Kubwiinga

15. Ndulayo nzi lwamu Bbaibbele ilukonzya kubeleka kujatikizya zipego kubwiinga?

15 Mumasi manji cilidumide kubalongwe alimwi abanamukwasyi kupa cipego kuli baabo ibali mukukwatana. Ikuti mwasala kucita boobo, ino ncinzi ncomweelede kuyeeya? Amuyeeye majwi amwaapostolo Johane kujatikizya “kulisumpula kwabuumi.” Wakaswaanganya kulisumpula ooko, ikutali a Banakristo aabo ibatondezya lusyomo lwabo kwiinda mumilimo, pele ‘anyika eeyo iili mukumana.’ (1 Johane 2:16, 17) Kweelana amajwi Johane ngaakasololelwa kulemba, sena aabo ibakwatana baleelede kwaambilizya kubuleya mazina aabaabo ibasanga zipego? Banakristo ku Makedoniya a Akaya bakapa zyakusanga kubakwesu ku Jerusalemu, pele kunyina citondezya kuti mazina aabo akaambilizigwa kubuleya. (Ba-Roma 15:26) Banji Banakristo ibapa zyakusanga kubwiinga tabayandi kuzibwa kutegwa batabi nobabikkilwa maano munzila iiteelede. Kumakani aaya, amulange lulayo lwa Jesu lujanika kuli Matayo 6:1-4.

16. Ino mbuti basikukwatana mbobakonzya kukutantamuka kujazya bamwi nsoni caboola kumakani aazipego kubwiinga?

16 Ikwaambilizya mazina aabasikupa zipego kulakonzya kusololela kumuuya ‘wabbivwe,’ kuyanda kubona kuti nzili zipego zibotu naa zidula kapati. Aboobo, Banakristo banabukwetene bapya ibasongo bayookweeleba kwaambilizya mazina aabasikupa zipego. Kwaambilizya mazina aabasikupa kulakonzya kucitya bamwi ibatacikonzya kupa kulimvwa kubijilwa. (Ba-Galatiya 5:26; 6:10) Ikwaamba bwini, tacilubide pe kuli basikukwatana ikuziba iwapa cipego cimwi. Balakonzya kuziba oobo kuzwa mukkaadi yeelede iibikkilizigwa mucipego pele iitabalwi kubuleya. Notuula, kupa alimwi akutambula zipego zyabwiinga, toonse tulijisi coolwe cakusinizya kuti nomuba mutwaambo twamaseseke, lusyomo lwesu lulajatikizya milimo yesu.

17. Banakristo beelede kuba ambaakani nzi kumakani aalusyomo amilimo yabo?

17 Kutondezya lusyomo lwesu masimpe kujatikizya zintu zinji ikutali buyo kulilemeka kabotu, kujanika kumiswaangano ya Bunakristo alimwi akutola lubazu mumulimo wakukambauka. Aumwi wesu aabe alusyomo lwini-lwini ilujatikizya zyoonse nzyotucita. Masimpe tulakonzya kutondezya lusyomo lwesu kwiinda mumilimo ‘iiluleme,’ kubikkilizya ayeeyo mumbazu zyabuumi zyabandikwa atala.—Ciyubunuzyo 3:2.

18. Mbuti majwi aali ku Johane 13:17 mbwaakonzya kuba aamasimpe kumakani aabwiinga bwa Banakristo alimwi akuyanzana?

18 Jesu naakapa cikozyano cibotu kubaapostolo bakwe ibasyomeka kwiinda mumulimo wakulibombya wakusanzya matende aabo, wakaamba kuti: “Mwanoozizi zintu ezi, muli acoolwe mwanoozicita.” (Johane 13:4-17) Mumasena motukkala sunu, ambweni taciyandiki naa taceelede kusanzya matende aamuntu umwi, mbuli mweenzu muŋanda yesu. Pele kweelana ambotwabandika mucibalo eeci, kuli zibeela zimwi zyabuumi motukonzya kutondezya lusyomo lwesu kwiinda mumilimo yaluyando, iitondezya kubikkila maano, kubikkilizya ayeeyo iiswaangene akuyanzana alimwi abwiinga bwa Banakristo. Tulakonzya kutondezya lusyomo lwesu kwiinda mumilimo yaluyando iitondezya kulanganya kufwumbwa naa bwiinga mbubwesu naa twatambwa buya kubwiinga antela kuyanzana kukkomanisya ikutobela kwa Banakristo aabo ibayanda kutondezya lusyomo lwabo kwiinda mumilimo yabo.

Inga Mwaingula Buti?

Mbuti mbomukonzya kutondezya lusyomo lwanu

• nomulibambila kapobwe kakuyanzana?

• nomulibambila bwiinga naa pobwe lyabwiinga?

• nomupa naa kutambula zipego zyabwiinga?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Noliba leelyo nomutamba buyo bantu basyoonto, amusololelwe “[a]busongo buzwa kujulu”