Skip to content

Skip to table of contents

Sena Zintu Zisetekene Muzibona Mbwazibona Jehova?

Sena Zintu Zisetekene Muzibona Mbwazibona Jehova?

Sena Zintu Zisetekene Muzibona Mbwazibona Jehova?

‘Amulangisye kuti kutabi mwaamu naba muntu uutalumbi zintu zisetekene.’—BA-HEBRAYO 12:15, 16, NW.

1. Ino mmuzeezo nzi uuliko lino ngobatazumini babelesi ba Jehova?

IBUNJI bwabantu munyika baya bwiindila kutabikkila maano kuzintu zisetekene. Haazibwene mubukkale bwabantu waku France Edgar Morin wakati: “Intalisyo zyoonse ayeeme njiisyo zyakulilemeka, nkokuti Leza, zilenge, cisi cokwanu, zyakacitika kaindi, amaano—tazicisyomwi pe. . . . Bantu balisalila buya zyeelelo nzyobayanda kunootobela.” Eeci citondezya “muuya waansi,” naa “muuya uubeleka sunu mumyoyo yabana bakasampusampu.” (1 Ba-Korinto 2:12; Ba-Efeso 2:2) Imuuya ooyo walunyansyo tabauzumini aabo ibalyaabide kuli Jehova alimwi ibalibombya cakulisungula kubulelo bwakwe bululeme. (Ba-Roma 12:1, 2) Pele, babelesi ba Leza balizi mbobuyandika busalali mubukombi bwabo kuli Jehova. Ino nzintu nzi nzyotweelede kubona kuti zilisetekene mubuumi bwesu? Cibalo eeci cilalanga-langa zintu zili musanu zisalala kubabelesi ba Leza boonse. Cibalo citobela ciyoolanga-langa kusetekana kwa miswaangano yesu ya Bunakristo. Pele ino ncinzi cini ncolyaamba bbala lya “kusalala”?

2, 3. (a) Ino mbuti Magwalo mbwaakankaizya busalali bwa Jehova? (b) Ino mbuti izina lya Jehova mbotulibona kuti lilasalala?

2 Muci Hebrayo cakabelesyegwa mu Bbaibbele, ibbala lya “kusalala” lipa muzeezo wakwaandaana. Mubukombi, “kusalala” caamba cintu cakaandanizigwa kukubelesyegwa kwalyoonse, naa cintu cisetekene. Jehova ulasalala cakumaniina. Wiitwa kuti “Uusalala.” (Tusimpi 9:10; 30:3) Mu Israyeli yansiku, mupaizi mupati wakali kusama citambala cakajisi mpande yangolida iilembedwe majwi aakuti “Kusalalisya kuli-Jehova.” (Kulonga 28:36, 37) Mumagwalo, bakerebimu abaserafimu bakujulu ibaimvwi kucuuno ca Jehova balitondezyedwe kabaambilizya kuti: “Ulasalala! Ulasalala! Ulasalala Jehova.” (Isaya 6:2, 3; Ciyubunuzyo 4:6-8) Ikwiinduluka-induluka ooku kukankaizya kuti Jehova nguuinda kusalala, bulondo, alimwi akusetekana. Mubwini, kulinguwe Nkokuzwa busalali boonse.

3 Izina lya Leza lilisetekene naa kuti lilasalala. Sintembauzyo wakoompolola kuti: “Batembaule izina lyako ipati liyoosya! [Li]lasalalisya loko!” (Intembauzyo 99:3) Jesu wakatuyiisya kupaila kuti: “Taateesu ooli kujulu, alilemekwe izina lyako.” (Matayo 6:9) Banyina Jesu baanyika ba Mariya bakaambilizya kuti: “Moyo wangu ulamulemya Jehova. . . . Singuzu wandicitila zintu zipati, lilasalala zina lyakwe.” (Luka 1:46, 49) Mbotuli babelesi ba Jehova, izina lyakwe tulibona kuti lilisetekene alimwi tatuciti cintu cili coonse cikonzya kuleta masampu azina eelyo lisalala. Kunze lyaboobo, zintu zisetekene tuzibona mbwazibona Jehova, nkokuti zintu zisetekene kulinguwe andiswe mbotuzibona oobo.—Amosi 5:14, 15.

Ncotumulemekela Kapati Jesu

4. Nkaambo nzi Ibbaibbele ncolyaamba Jesu kuti “Uusalala”?

4 Mbwali “Mwana uuzyalwa alike” wa Leza uusalala, Jehova, Jesu wakalengwa kasalede. (Johane 1:14; Ba-Kolose 1:15; Ba-Hebrayo 1:1-3) Aboobo wiitwa kuti “Uusalala wa-Leza.” (Johane 6:69) Wakazumanana abusalali bwakwe ciindi buumi bwakwe nobwakalonzelwa anyika kuzwa kujulu, nkaambo Mariya wakazyala Jesu kwiinda munguzu zyamuuya uusalala. Imungelo wakamwaambila kuti: “Muuya Uusalala uzooza alinduwe, . . . ayooyo Uusalala uti tumbukwe uzooambwa kuti Mwana a-Leza.” (Luka 1:35) Mumupailo kuli Jehova, Banakristo baku Jerusalemu ziindi zyobile bakaamba Mwana wa Leza kuti “Jesu mubelesi wako uusalala.”—Milimo 4:27, 30, Ci.

5. Ino mulimo nzi uusetekene ngwaakazuzikizya anyika Jesu, alimwi nkaambo nzi bulowa bwakwe ncobuli buyandisi?

5 Jesu wakali amulimo uusetekene ngwaakeelede kuzuzikizya naakali anyika. Naakabbapatizigwa mu 29 C.E., Jesu wakananikwa kali Mupaizi Mupati watempele mpati yakumuuya ya Jehova. (Luka 3:21, 22; Ba-Hebrayo 7:26; 8:1, 2) Kunze lyaboobo, wakeelede kufwa kali cipaizyo. Ibulowa bwakwe ibwakatilwa bwakali kuyooba cinunuzyo cakufwutula bantu basizibi. (Matayo 20:28; Ba-Hebrayo 9:14) Aboobo, bulowa bwa Jesu tububona kuti bulisetekene, ‘mbuyandisi.’—1 Petro 1:19.

6. Mbuti mbotumubona Kristo Jesu, alimwi ino nkaambo nzi?

6 Ikutondezya kuti Mwami wesu alimwi a Mupaizi Mupati, Kristo Jesu tulamulemeka kapati, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Leza ncaakamusumpula [Mwanaakwe] akumupa izina ibotu kwiinda mazina oonse, kuti boonse bafugame mazwi cakulemeka izina lya-Jesu, nibaba baansi nibaba bakujulu nibaba bali kunsi anyika, alimwi kuti indimi zyoonse zizumine kuti Jesu Kristo ngu-Mwami cakulemeka Leza Taateesu.” (Ba-Filipi 2:9-11) Tulatondezya kuti zintu zisetekene tuzibona mbwazibona Jehova kwiinda mukulibombya camoyo woonse ku Musololi wesu alimwi a Mwami uulela lino, Kristo Jesu, Imutwe wambungano ya Banakristo.—Matayo 23:10; Ba-Kolose 1:18.

7. Mbuti mbotutondezya kulibombya kuli Kristo?

7 Ikulibombya kuli Kristo alimwi cibikkilizya kutondezya bulemu bweelede kubaalumi mbali mukubelesya ikusololela mulimo ngwali mukweendelezya. Mulimo wabananike ibabamba Kabunga Keendelezya alimwi awabalangizi basalidwe ambabo mumitabi, muzyooko, mumabbazu alimwi amumbungano weelede kubonwa kuti mmulimo uusetekene. Aboobo, tweelede kubulemeka kapati alimwi akulibombya kububambe oobu.—Ba-Hebrayo 13:7, 17.

Cisi Cisalala

8, 9. (a) Mmunzila nzi bana Israyeli mobakali cisi cisalala? (b) Mbuti Jehova mbwaakakankaizya kwaamba njiisyo yabusalali kubana Israyeli?

8 Jehova wakabamba cizuminano a Israyeli. Eeci cakapa kuti cisi eeco cipya cibe aciimo cilibedelede. Bakasalazigwa naa kwaandanizigwa. Jehova lwakwe wakabaambila kuti: “Amusalale mumeso aangu, nkaambo mebo nde-Jehova ndasalala, alimwi ndamupambula kulibamasi, kuti mube bangu.”—Levitiko 19:2; 20:26.

9 Mbocakatalisyigwa buyo cisi ca Israyeli, Jehova wakakankaizya kwaamba njiisyo yabusalali kubana Israyeli. Tiibakeelede kuguma cilundu nkobakatambude Milawo Iili Kkumi, buyo-buyo bakali kuyoofwa. Aboobo, cilundu ca Sinai cakali kubonwa kuti cilisetekene. (Kulonga 19:12, 23) Bapaizi, itente lyambunganino alimwi azibelesyo zyakali mumo azyalo zyakeelede kubonwa kuti zilisetekene. (Kulonga 30:26-30) Ino mbuti kujatikizya mbungano ya Banakristo?

10, 11. Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti mbungano ya Banakristo bananike ilisetekene, alimwi ino eeci cibajatikizya buti iba “mbelele zimwi”?

10 Imbungano ya Banakristo bananike ilisetekene kuli Jehova. (1 Ba-Korinto 1:2) Mubwini, inkamu yoonse ya Banakristo bananike anyika ciindi coonse ilakozyanyisigwa atempele iisalala, nokuba kuti tabali mbabo babamba tempele mpati yakumuuya ya Jehova. Jehova ulakkala mutempele eeyo kwiinda mumuuya wakwe uusalala. Imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Mulinguwe [Kristo Jesu] iŋanda yoonse ili mukuyakwa ndendendende akuya bukomena kuba cikombelo cisalala icili mu-Mwami. Nkabela mumonya anywebo mumuyakidwe antoomwe kuti mube cikalilo ca-Leza camumuuya.”—Ba-Efeso 2:21, 22; 1 Petro 2:5, 9.

11 Paulo alimwi wakalembela Banakristo bananike kuti: “Sa tamuzi kuti ndinywe iŋanda yantempele ya-Leza, alimwi Muuya wa-Leza ulamukalila mukati? . . . Intempele ya-Leza ilasalala, ndilyonya ndendinywe.” (1 Ba-Korinto 3:16, 17) Kwiinda mumuuya wakwe, Jehova ‘ulakkala’ akati kabananike “akuya bweendeenda akati kabo.” (2 Ba-Korinto 6:16) Ulazumanana kusololela “muzike” wakwe uusyomeka. (Matayo 24:45-47) Iba “mbelele zimwi” balalumba kapati akaambo kacoolwe ncobajisi cakuyanzana abananike.—Johane 10:16; Matayo 25:37-40.

Zintu Zisetekene Mubuumi Bwesu bwa Bunakristo

12. Nzintu nzi zisetekene mubuumi bwesu, alimwi ino nkaambo nzi?

12 Tacigambyi pe kuti zintu zinji iziswaangene abuumi bwabasimbungano ya Banakristo bananike alimwi abeenzinyina zibonwa kuti zilisetekene. Cilongwe ncotujisi a Jehova cilisetekene. (1 Makani 28:9; Intembauzyo 36:7) Cilayandika kapati kulindiswe cakuti tatuzumizi cintu cili coonse naa muntu kunyonganya cilongwe ncotujisi a Leza wesu, Jehova. (2 Makani 15:2; Jakobo 4:7, 8) Mupailo ulagwasya kapati mukuba acilongwe cini-cini a Jehova. Musinsimi Daniele wakali kubona mupailo kuti ulisetekene cakunga nokuba kuti buumi bwakwe bwakali muntenda, wakazumanana cakusyomeka acilengwa cakwe cakupaila kuli Jehova. (Daniele 6:7-11) “Nkombyo zyabasalali,” naa Banakristo bananike, zilikozyanyisidwe atununkilizyo itwakali kubelesyegwa mubukombi mutempele. (Ciyubunuzyo 5:8; 8:3, 4; Levitiko 16:12, 13) Ikukozyanisya ooku kukankaizya kusetekana kwa mupailo. Elo ncoolwe kaka ikubandika a Mwami wabubumbo boonse! Nkakaambo kaako mupailo ncotuubona kuti ulisetekene mubuumi bwesu.

13. Ninguzu nzi izisalala, alimwi mbuti mbotunga twapa kuti zitweendelezye mubuumi bwesu?

13 Kuli nguzu zibeleka mubuumi bwa Banakristo bananike alimwi abeenzinyina nzyobabona kuti ncobeni zilisetekene, nkokuti muuya uusalala. Imuuya ooyo ninguzu nzyabelesya Jehova, alimwi mbwaanga lyoonse ulabeleka kweendelana akuyanda kwa Leza uusalala, cakweelela wiitwa kuti “Muuya Uusalala.” (Johane 14:26; Ba-Roma 1:4) Kwiinda mumuuya uusalala, Jehova ulapa babelesi bakwe nguzu kutegwa bakambauke makani mabotu. (Incito 1:8; 4:31) Jehova ulapa muuya wakwe kuli baabo “bamumvwa,” aabo ibazumanana ‘kweenda munzila ya muuya,’ kutali kweelana azisusi zyanyama. (Incito 5:32; Ba-Galatiya 5:16, 25; Ba-Roma 8:5-8) Eezi nguzu zibeleka zipa kuti Banakristo bazyale “micelo ya-Muuya”—ibube bubotu—alimwi ‘akweenda munzila iisalala amukulemeka Leza.’ (Ba-Galatiya 5:22, 23; 2 Petro 3:11) Ikuti muuya uusalala katuubona kuti ulisetekene, tatukaciti cintu cili coonse cikonzya kuupenzya naa kupa kuti utatweendelezyi mubuumi bwesu.—Ba-Efeso 4:30.

14. Ino ncoolwe nzi ibananike ncobabona kuti cilisetekene, alimwi ino mbuti ibambelele zimwi mbobatola lubazu mulincico?

14 Coolwe ncotujisi cakwiitwa azina lya Leza uusalala, Jehova alimwi akuba Bakamboni bakwe acalo tweelede kucibona kuti cilisetekene. (Isaya 43:10-12, 15) Jehova wapa kuti Banakristo bananike beelele kuba “basimilimo bacizuminano cipya.” (2 Bakolinti 3:5, 6, Ci) Aboobo, balipedwe mulimo wakukambauka “aya Makani Mabotu aa-Bwami” alimwi ‘akuyiisya bantu bamisyobo yoonse.’ (Matayo 24:14; 28:19, 20) Cakusyomeka bali mukuucita mulimo ooyu alimwi tuulunzuma twabantu babombe myoyo bali mukubweza ntaamu, elyo munzila yacikozyanyo baambila bananike kuti: “Atweende anywebo, nkaambo twamvwa kuti Leza mpali akati kanu.” (Zekariya 8:23) Kulubazu lwakumuuya bantu aaba balabeleka calukkomano kabali “basikulima” “abasimuunda” “[ba]basimilimo ba-Leza wesu” bananike. Munzila eeyi, ibambelele zimwi balabagwasya kapati ibananike mukuzuzikizya mulimo wabo nyika yoonse mboizulwa.—Isaya 61:5, 6.

15. Mmulimo nzi imwaapostolo Paulo ngwaakabona kuti ulisetekene, alimwi nkaambo nzi ncotuubona munzila njiyonya?

15 Mucikozyanyo, imwaapostolo Paulo wakali kubona mulimo wakubuleya kuti wakalisetekene. Wakalyaamba kuti wakali “similimo wa-Jesu Kristo wabamasi, mupaizi wa-Makani Mabotu aa-Leza.” (Ba-Roma 15:16) Naakalembela Banakristo baku Korinto, Paulo wakaamba mulimo wakwe kuti ‘cintu ciyandisi.’ (2 Ba-Korinto 4:1, 7) Kwiinda mumulimo ngotucita kubuleya, tulazibya bantu “majwi aasetekene aa Leza.” (1 Petro 4:11, NW) Aboobo, kufwumbwa naa tuli bananike naa ibambelele zimwi, tulizi kuti ncoolwe cilibedelede ikutola lubazu mumulimo uusetekene wakupa bumboni.

‘Kulondola Busalazi Cakuyoowa Leza’

16. Ncinzi ciyootugwasya kuti tutabi bantu ‘batalumbi zintu zisetekene’?

16 Imwaapostolo Paulo wakacenjezya Banakristonyina kuti batabi bantu ‘batalumbi zintu zisetekene.’ Pele wakabalailila ‘kutobela busalali,’ ‘akulangisya kuti kutabi muyanda uulula uusonsa unga ulaleta mapenzi akusofwaazya banjibanji.’ (Ba-Hebrayo 12:14-16) Majwi aakuti “muyanda uulula” aamba bantu basyoonto ibali mumbungano ya Banakristo ibanga balakazya mbozicitwa zintu. Mucikozyanyo, balakonzya kukazya mbwakubona Jehova kusetekana kwalukwatano naa mbociyandika kusalala mukulilemeka. (1 Ba-Tesalonika 4:3-7; Ba-Hebrayo 13:4) Antela balakonzya kutola lubazu mumibandi yabasiluleyo, “majwi aabuyo aakasankusanku,” ngobaamba aabo “baleede kubwini.”—2 Timoteo 2:16-18.

17. Nkaambo nzi bananike ncobeelede kusolekesya lyoonse kutondezya kuti busalali babubona mbwabubona Jehova?

17 Kubanyina bananike, Paulo wakalemba kuti: “Nubayandiki, . . . atulisonzole busofwaazi boonse nibuba bwamubili nibuba bwamoyo, atulondole busalazi bwesu cakuyoowa Leza.” (2 Ba-Korinto 7:1) Majwi aaya atondezya kuti Banakristo bananike, ‘ibasalilwa bukkale bwakujulu,’ beelede kusolekesya lyoonse ikutondezya kuti busalali babubona mbwabubona Jehova mubuumi bwabo boonse. (Ba-Hebrayo 3:1) Mbubwenya buyo, imwaapostolo Petro wakakombelezya banyina bakazyedwe kumuuya kuti: “Amube mbuli bana baswiilila. Ziyanza zyanu zitabi mbuli zisusi zyanu zyakalekale zyakuciindi cakutaziba kwanu, pele mbuli mbwasalala ooyo uwakamwiita, anywebo nobeni amusalale mukweenda kwanu koonse.”—1 Petro 1:14, 15.

18, 19. (a) Munzila nzi iba “inkamu impati” mobatondezya kuti zintu zisetekene bazibona mbwazibona Jehova? (b) Ncibeela nzi acimbi cisetekene mubuumi bwesu bwa Bunakristo ciyoolangwa-langwa mucibalo citobela?

18 Ino mbuti kujatikizya iba “inkamu impati,” ibayoofwutuka “mapenzi ayo mapati”? Abalo beelede kutondezya kuti zintu zisetekene bazibona mbwazibona Jehova. Mubbuku lya Ciyubunuzyo, batondezyedwe kuti babelekela Jehova ‘mulimo uusetekene’ mucibeela caanyika catempele yakwe yakumuuya. Bajisi lusyomo mucipaizyo cacinunuzyo ca Kristo, elyo munzila yacikozyanyo ‘basanzya zikobela zyabo akuzitubya mubulowa bwa Mwanambelele.’ (Ciyubunuzyo 7:9, 14, 15) Eeci cipa kuti basalale mumeso aa Jehova alimwi cibapa mukuli wakuti ‘balisonzole busofwaazi boonse nibuba bwamubili nibuba bwamoyo, akulondola busalazi cakuyoowa Leza.’

19 Cibeela ciyandika kapati mubuumi bwa Banakristo bananike alimwi abeenzinyina ncakuswaangana lyoonse ikukomba Jehova alimwi akwiiya Jwi lyakwe. Jehova ubona miswaangano yabantu bakwe kuti ilisetekene. Mbotunga twatondezya alimwi akaambo ncotweelede kubona miswaangano kuti ilisetekene mbubonya mbwaibona Jehova kuyoolangwa-langwa mucibalo citobela.

Ikwiinduluka

• Mmuzeezo nzi ngoijisi nyika ngobatazumini babelesi ba Jehova?

• Nkaambo nzi Jehova ncali Kasensa kabusalali boonse?

• Mbuti mbotutondezya kuti tulabulemeka busalali bwa Kristo?

• Nzintu nzi zyotweelede kubona kuti zilisetekene mubuumi bwesu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Mu Israyeli yansiku, bapaizi, itente lyambunganino azibelesyo zyakali mumo zyakeelede kubonwa kuti zilisetene

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Banakristo bananike anyika babamba tempele iisalala

[Zifwanikiso izili apeeji 25]

Mupailo alimwi amulimo ngotucita kubuleya zilisetekene