Skip to content

Skip to table of contents

Amuyande Leza Uumuyanda

Amuyande Leza Uumuyanda

Amuyande Leza Uumuyanda

“Yanda Leza Jehova wako amoyo wako woonse, amoya wako woonse, amumiyeeyo yako yoonse.”—MATAYO 22:37.

1, 2. Ino ncinzi cilangilwa kuti ncicakapa kubuzya mubuzyo uujatikizya mulazyo mupati?

MUBUZYO wakabuzyigwa kuboneka kuti ba Farisi bakali kuukazyanya kapati akati kabo Jesu naakali anyika. Akati kamilawo iinda ku 600 yakali mu Mulawo wa Musa, ino wakali kuyandika kapati wakali mulawo nzi? Sena wakali mulawo uujatikizya cipaizyo? Masimpe, zipaizyo zyakali kucitwa ikutegwa muntu alekelelwe zibi alimwi akulumba Leza. Ambweni mulawo wakali kuyandika kapati wakali yooyo uujatikizya kupalulwa? Awalo mulawo ooyu wakali kuyandika, kayi kupalulwa cakali citondezyo cacipangano Jehova ncaakabambide a Abrahamu.—Matalikilo 17:9-13.

2 Kulubazu lumwi, basyaabusongo kweelede kuti bakayeeya kuti, mbwaanga milawo yoonse njaakapa Leza ilayandika kapati—nokuba kuti imwi tiiyakali kukonzya kulibonya kuti tiiyandiki kapati—inga kwaba kulubizya kusumpula mulawo umwi kwiinda imwi. Ba Farisi bakayanda kubuzya Jesu mubuzyo uukatazya. Bakali kuyeeya kuti ambweni ulaamba cintu cimwi calo cikonzya kupa kuti baleke kumusyoma. Umwi akati kabo wakasika kuli Jesu akumubuzya kuti: “Nguli mulazyo mupati wamu-Mulao?”—Matayo 22:34-36.

3. Ino Jesu wakaamba kuti mulazyo mupati wakali uuli?

3 Ibwiinguzi Jesu mbwaakapa bulayandika kapati kulindiswe mazuba aano. Mubwiinguzi bwakwe, wakacaamba mubufwaafwi cakali kuyandika, alimwi ciciyandika sunu mubukombi bwakasimpe. Kwiinda mukuzubulula bbuku lya Deuteronomo 6:5, Jesu wakaamba kuti: “Yanda Leza Jehova wako amoyo wako woonse, amoya wako woonse, amumiyeeyo yako yoonse. Ngooyu mulazyo mutaanzi mupati.” Nokuba kuti mu Farisi wakali kuyanda buyo mulazyo omwe, Jesu wakamupa aumbi. Kwiinda mukuzubulula bbuku lya Levitiko 19:18, wakati: “Yanda mweenzinyoko mbuli mboliyanda omwini.” Eelyo Jesu wakatondezya kuti amilawo eeyi yobilo mpaayeeme bukombi busalala. Ikutegwa atataliki kwiindandamika buya kutalikila kuli yooyo uuyandika kapati, wakamanizya kwiinda mukuti: “Amilazyo eyi yobile mpaanzikidwe Mulao woonse abasinsimi.” (Matayo 22:37-40) Mucibalo eeci, tulalanga-langa mulazyo mupati akati kayeeyi yobilo. Nkaambo nzi ncotweelede kumuyanda Leza? Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamuyanda Leza? Ino mbuti mbotukonzya kutalika kuba aluyando oolu? Cilayandika kapati kuziba bwiinguzi kumibuzyo eeyi, nkaambo ikutegwa tumukkomanisye Jehova, tuleelede kumuyanda amoyo wesu woonse, buumi alimwi amizeezo.

Ncoluyandikila Luyando

4, 5. (a) Nkaambo nzi mu Farisi ncaatakagambwa kumajwi Jesu ngaakaamba? (b) Ino ncinzi ciyandika kapati kuli Leza kwiinda zipaizyo alimwi azituuzyo?

4 Kuboneka kuti mu Farisi wakabuzya Jesu tanaakakopana naa kugambwa kubwiinguzi. Wakalizi kuti kuyanda Leza kakali nkaambo kamwi kapati kayandika mubukombi bwakasimpe, nokuba kuti banji tiibakali kucita oobo. Muzikombelo, cakali cilengwa buya kwiindulula mupailo wamu Chihebrayo, alimwi eeci cakali kubikkilizya acibalo cili kubbuku lya Deuteronomo 6:4-9, imuzwa majwi Jesu ngaakazubulula. Kweelana acibalo cikozyene mubbuku lya Marko, mu Farisi wakaambila Jesu Kuti: “Mufundisi, ncobeni waamba kabotu mbowati ngumwi buyo, taakwe umbi pele alike du. Alimwi, kuyanda nguwe amoyo woonse akukuyeeya koonse akunguzu zyoonse, akuyanda mweenzinyoko mboliyanda omwini, kulainda kutenta mutunta uuenzene wacipaizyo azituuzyo zyoonse.”—Marko 12:32, 33.

5 Masimpe, nokuba kuti zituuzyo zitentwa alimwi azipaizyo zyakali kuyandika mu Mulawo, icakali kuyandika kapati kuli Leza lwakali luyando lwamubelesi wakwe. Katiiti ikakali kutuulwa kuli Leza camoyo omwe kakali kutambulwa ikwiinda bagutu bali zyuulu bakali kutuulwa amyoyo yobilo. (Mika 6:6-8) Amuyeeye cibalo cijatikizya mukamufwu mucete Jesu ngwaakalangilila kabikka mali mutempele ku Jerusalemu. Tuli tobilo ntwaakabikka muciyobwedo tiitwakali kukonzya kuula nikaba katiiti komwe. Pele mali aayo aakasangwa camoyo woonse akaambo kakuyanda Jehova, akatambulwa camaanza obilo ikwiinda mali manji aakasangwa abantu bavwubi. (Marko 12:41-44) Elo kaka cilakulwaizya ikuziba kuti Jehova ulabikkila maano kapati kucintu coonse ncotukonzya kutondezyela kuti tulamuyanda kufwumbwa naa bukkale bwesu buli buti!

6. Ino ncinzi Paulo ncaakalemba kujatikizya mboluyandika luyando?

6 Ikukankaizya mboluyandika luyando mubukombi bwakasimpe, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Nikuba kuti ndaamba myaambo yabantu niiba yabaangelo, nekubaboobo nsijisi luyandisyo mumoyo wangu, elyo ndaba mbuli mulangu uulila buyo nanka cizyano cicokola-cokola. Alimwi kuti nindalijisi businsimi akuziba makani oonse aasisidwe aluzibo loonse, nindalijisi lusyomo lunji lwakuzyula malundu, nekubaboobo nsijisi luyandisyo, nsili muntu pe. Nindaabaula imbono zyangu zyoonse, nikuba kwaaba mubili wangu kukutentwa, nekubaboobo nsijisi luyandisyo, tacindigwasyi pe.” (1 Ba-Korinto 13:1-3) Kaambo kalisalede, iluyando lulayandika kapati mubukombi bwesu ikutegwa tumukkomanisye Leza. Pele ino mbuti mbotutondezya kuti tulamuyanda Jehova?

Mbotutondezya Kuti Tulamuyanda Jehova

7, 8. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamuyanda Jehova?

7 Bantu banji baamba kuti luyando ncintu citalika cilikke mumizeezo calo ncotutakonzyi kulesya; bantu balaamba kujatikizya kuyanda musimbi naa musankwa. Pele, luyando lwini-lwini tacili buyo mbotulimvwa pe. Lulatondezyegwa amilimo ikutali majwi buyo pe. Ibbaibbele lyaamba luyando kuti ‘ndubotu kwiinda zyoonse’ alimwi akuti ncintu ‘ncotutobela.’ (1 Ba-Korinto 12:31; 14:1) Banakristo bakulwaizyigwa kuba aluyando kutali “lwamajwi buyo niluba lwalulimi, lube lwamulimo alwalusinizyo.”—1 Johane 3:18.

8 Ikuyanda Leza kupa kuti katucita zintu zimukkomanisya alimwi akukwabilila akusumpula bweendelezi bwakwe kwiinda mumajwi amumilimo. Kutupa kutayanda nyika alimwi anzila zyayo zitali zyabunaleza. (1 Johane 2:15, 16) Bantu bayanda Leza balacisula cibi. (Intembauzyo 97:10) Alimwi kuyanda Leza kulabikkilizya akuyanda beenzuma, imakani ngotutiibandike mucibalo citobela. Kunze lyaboobo, kuyanda Leza kuyandika kuti tube bantu bamvwida. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Oku nkokuyanda Leza, kuti twabamba milazyo yakwe.”—1 Johane 5:3.

9. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya kuti ulamuyanda Leza?

9 Jesu wakatondezya munzila iilondokede ncocipandulula kuyanda Leza. Iluyando lwakamupa kuti azwe kujulu akuzookkala ansi kali muntu wanyama. Luyando lwakamupa kulemeka Bausyi kwiinda muzintu nzyaakacita alimwi akuyiisya. Luyando lwakamupa ‘kulibombya akuzumina kufwa.’ (Ba-Filipi 2:8) Ikumvwida—icitondezyo caluyando, cakapa kuti bantu basyomeka babonwe kuli Leza kuti mbalulami. Paulo wakalemba kuti: “Kukutaswiilila kwamuntu omwe [Adamu] banji bakaba basizibi, mbubonya obo kukuswiilila kwamuntu omwe [Kristo Jesu] banji balaba baluleme.”—Ba-Roma 5:19.

10. Nkaambo nzi kuyanda Leza ncokubikkilizya akumvwida?

10 Mbubwenya mbuli Jesu, tulalutondezya luyando lwesu kwiinda mukumvwida Leza. Imwaapostolo Johane ngwaakali kuyanda Jesu wakalemba kuti: “Olu ndoluyando, kuti tweende akutobela milazyo yake.” (2 Johane 6) Aabo bamuyanda masimpe Jehova balayandisya kusololelwa anguwe. Akaambo kakuziba kuti tabakonzyi kweenzya ntaamu zyabo cakuzwidilila, basyoma busongo bwa Leza alimwi akutobela busolozi bwakwe. (Jeremiya 10:23) Bali mbuli bana Bereya bansiku ibakazumina mulumbe wa Leza a “myoyo ilibambide,” kabayandisya kapati kucita kuyanda kwa Leza. (Incito 17:11) Bakali kwaalanga-langa Magwalo cakubikkila maano ikutegwa bamvwisye ncayanda Leza, calo cakabagwasya kumumvwida.

11. Ino ncaamba nzi kuyanda Leza amoyo wesu woonse, miyeeyo, muuya alimwi anguzu?

11 Kweelana a Jesu mbwaakaamba, kuyanda Leza kulabikkilizya amoyo woonse, miyeeyo, muuya alimwi anguzu. (Marko 12:30) Iluyando luli boobo luzwa mumoyo, lulabikkilizya ambotulimvwa, nzyotulombozya anzyotuyeeya mumoyo wesu alimwi amoyo woonse tulombozya kukkomanisya Jehova. Alimwi tulakonzya kumuyanda kwiinda muzintu nzyotuyeeya. Tulilyaabide akaambo kakuti tulijisi luzibo; tulimuzi Jehova, bube bwakwe, zyeelelo alimwi amakanze ngajisi. Tulabelesya buumi bwesu boonse ikutegwa tumubelekele alimwi akumutembaula. Alimwi tubelesya nguzu zyesu kutegwa tucite oobu.

Ncotweelede Kumuyandila Jehova

12. Nkaambo nzi Leza ncayandila kuti katumuyanda?

12 Ikaambo kamwi ncotweelede kumuyandila Jehova nkakuti uyanda kuti katutondezya bube bwakwe. Kuli Jehova nkokuzwa luyando alimwi nguujisi cikozyanyo cibotu caluyando. Mwaapostolo Johane kwiinda mukusololelwa amuuya uusalala wakalemba kuti “Leza nduluyando.” (1 Johane 4:8) Bantu bakalengwa mucinkozya ca Leza; twakalengwa katukonzya kutondezya luyando. Mubwini, bweendelezi bwa Jehova buyeemi aluyando. Uyanda bantu aabo mbalela kabali bantu bamubelekela akaambo kakuti balamuyanda alimwi akuyandisya nzila mbwalela cabululami. Masimpe, luyando lulayandika ikutegwa kube luumuno alimwi akweendelana mububumbo boonse.

13. (a) Nkaambo nzi bana Israyeli ncobakaambilwa kuti: “Yanda Leza Jehova wako”? (b) Nkaambo nzi ncokamvwika ikaambo Jehova ncayandila kuti katumuyanda?

13 Kaambo akambi ncotumuyandila Jehova nkakuti tulalumba nzyatucitila. Kamuyeeya kuti Jesu wakabaambila boobu ba Juda: “Yanda Leza Jehova wako.” Tiibakali kulangilwa kuyanda Leza uuli kule alimwi uutazibidwe pe. Bakeelede kuyanda Leza wakatondezya luyando kuli mbabo. Jehova ngowakali Leza wabo. Ngonguwe wakabagusya kuzwa ku Egepita akubasisya mu Nyika Yakasyomezyegwa, wakabakwabilila, wakabasanina, kubayanda alimwi nguwakabalaya caluyando. Alimwi sunu, Jehova ngo Leza wesu iwakatupa Mwanaakwe kuti cibe cinunuzyo ikutegwa tukajane buumi butamani. Kalalibonya kaambo Jehova ncayandila kuti andiswe tumuyande. Ikuyanda kwesu nkwacizyole; twaambilwa kuyanda Leza uutuyanda. Ikuyanda nkotuyanda tuyanda yooyo “wakasaanguna kuyanda ndiswe.”—1 Johane 4:19.

14. Ino muunzila nzi luyando ndwajisi Jehova mbululi mbuli lwamuzyali uujisi luyando?

14 Jehova mbwabayanda bantu cilikozyene ambuli muzyali mbwayanda bana bakwe. Nokuba kuti tabalondokede, bazyali bajisi luyando balabeleka canguzu kwamyaka iili mbwiibede ikutegwa balanganye bana babo, kabacita oobo cakuliimya kapati kuzintu zyakumubili naa zimbi buyo. Ibazyali balalailila, kukulwaizya, kugwasya alimwi akulaya bana babo nkaambo bayanda kuti kabakkomenyi alimwi akuzwidilila. Ino ncinzi bazyali ncobayanda kuti bana babacitile? Bayanda kuti bana babo kababayanda alimwi akuti kababikkila maano kuzintu nzyobaambilwa kutegwa bakagwasyigwe. Sena takamvwiki kaambo ikujana kuti Taateesu wakujulu uulondokede uyanda kuti katulumba zintu zyoonse nzyatucitila?

Ikutalika Kumuyanda Leza

15. Ino nintaamu nzi iyandika kubweza notutalika kumuyanda Leza?

15 Kunyina notwakamubwene Leza nokuba kumvwa mbwaambaula. (Johane 1:18) Pele utwaambila kuti tubambe cilongwe cibotu anguwe. (Jakobo 4:8) Ino mbuti mbotukonzya kucita boobo? Intaamu yakusaanguna ikutegwa tumuyande muntu nkumuziba kabotu; tacili cuuba-uba ikuyandisya muntu ngotutazi pe. Jehova wapa Jwi lyakwe Ibbaibbele ikutegwa twiiye kujatikizya nguwe. Nkakaambo kaako, kwiinda mumbunga yakwe, Jehova utukulwaizya kubala Bbaibbele ciindi coonse. Ibbaibbele ndelituyiisya kujatikizya Leza, bube bwakwe ambwaakeendelezya bantu kwazyuulu zyamyaka. Notuzinzibala kuyeeya zibalo zili boobu, ikumvwisya alimwi akumuyanda kuyookomena.—Ba-Roma 15:4.

16. Ino mbuti kuyeeya mulimo wa Jesu mbokukonzya kupa kuti tumuyande kapati Leza?

16 Inzila iiyandika kapati ikutegwa luyando ndotujisi kuli Jehova lukomene nkwiinda mukutondezya mbwaakali kupona Jesu alimwi ambwaakali kuubeleka mulimo. Kayi Jesu wakatondezya mbwabede Jehova munzila iilondokede cakunga wakakonzya kwaamba kuti: “Oyo uwandibona, wamubona awalo Taata.” (Johane 14:9) Sena luzyalo ndwaakatondezya Jesu kwiinda mukubusya mwana musankwa wamukamufwu talumunjili mumoyo? (Luka 7:11-15) Sena tacimukkomanisyi ikuziba kuti walo—Mwana a Leza alimwi uli ngomuntu mupati kwiinda iwakaponede—cakulibombya wakasanzya maulu aabasikwiiya bakwe? (Johane 13:3-5) Sena tacimukkomanisyi ikuziba kuti nokuba kuti wakali muntu mupati alimwi musongo kwiinda bantu boonse, bantu bakalaangulukide kumusikila kubikkilizya abana? (Marko 10:13, 14) Notuzinzibala kuyeeya zintu eezi, tuba mbuli Banakristo Petro mbaakalembela kuti: “Tamunamubwene pe [Jesu] nekubaboobo mulamuyandisya.” (1 Petro 1:8) Ikuti katumuyandisya Jesu, awalo Jehova tuyoomuyanda kapati.

17, 18. Ino nkuzinzibala kuyeeya kuzipego zili buti zyaluyando izizwa kuli Jehova ikukonzya kupa kuti tumuyande kapati?

17 Aimbi nzila mbotukonzya kumuyanda kapati Leza nkwiinda mukuzinzibala kuyeeya bunji bwazintu nzyapa caluyando ikutegwa katukkomana mubuumi—bubotu bwabubumbo, misyobo minji yazyakulya zinona, kukkomanisya kwabalongwe bali kabotu kubikkilizya azimbi zitabaliki izipa kuti katukkomana akukkalwa moyo. (Incito 14:17) Mbotuya bwiiya zintu zinji kujatikizya Leza, tuyooba atwaambo tunji tuyootupa kulumba bubotu alimwi abwaabi bwakwe bunji. Amuyeeye buyo zintu zyoonse Jehova nzyaakamucitila nywebo kumugama. Sena tamuzumini kuti cileelela kumuyanda?

18 Akati kazipego zinji zizwa kuli Leza, kuli coolwe cakupaila kufwumbwa ciindi, kamuzi kuti ‘uuswiilila mipailo’ ulamumvwa. (Intembauzyo 65:2) Jehova wakapa Mwanaakwe uuyandwa nguzu zyakulela alimwi akubeteka. Pele kunyina napa bambi coolwe cakuswiilila mipailo, naba Mwanaakwe buya kumugama. Walo kumugama ulaswiilila mipailo yesu. Iluyando akubikkila maano Jehova nkwatondezya kulatuswenya kuli nguwe.

19. Ino nzintu nzi nzyatusyomezya Jehova izipa kuti tuswene kuli nguwe?

19 Tulaswena alimwi kuli Jehova notulanga-langa nzyabambilide bantu kumbele. Usyomezya kuti uyakukumana kuciswa, kuusa alimwi alufwu. (Ciyubunuzyo 21:3, 4) Bantu baakulondoka, kunyina muntu unootyompwa naa kupenga akaambo kantenda. Nzala, bucete alimwi ankondo tazikabi pe. (Intembauzyo 46:9; 72:16) Nyika iyooba Paradaiso. (Luka 23:43) Jehova uya kuleta zilongezyo eezi ikutali kuti nkaambo ulijisi mukuli wakucita boobo pe, pele akaambo kakuti ulatuyanda.

20. Ino ncinzi Musa ncaakaamba kujatikizya mpindu yakuyanda Jehova?

20 Aboobo, kuli twaambo tubotu ncotweelede kumuyanda Leza wesu alimwi akulukomezya luyando oolo. Sena muyoozumanana kumuyanda kapati Leza, akuzumina kuti kamusololela? Amulisalile. Musa wakaziba bubotu ibwakutalika kuyanda Jehova alimwi akumuyanda lyoonse. Kaambila bana Israyeli bansiku, Musa wakati: “Amusale buumi, kuti mupone, nywebo abana banu. Amuyandisye Jehova Leza wanu, amuswiilile ijwi lyakwe, amumukakatile, nkaambo kucita obo kulamuletela buumi akoongola.”—Deuteronomo 30:19, 20.

Sena Muciyeeyede?

• Nkaambo nzi ncociyandika kuyanda Jehova?

• Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamuyanda Leza?

• Ino ntwaambo nzi ntotujisi twakumuyandila Jehova?

• Ino mbuti mbotukonzya kutalika kumuyanda Leza?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 18]

Jehova ulabikkila maano kuzintu zyoonse nzyotucita ikutegwa tutondezye kuti tulamuyanda

[Zifwanikiso izili apeeji 21]

“Oyo uwandibona, wamubona awalo Taata.”—Johane 14:9