Skip to content

Skip to table of contents

“Nobana, Amuswiilile Bazyali Banu”

“Nobana, Amuswiilile Bazyali Banu”

“Nobana, Amuswiilile Bazyali Banu”

“Nobana, amuswiilile bazyali banu mu Mwami, nkaambo kucita boobu cililuleme.”—BAEFESO 6:1, Ci.

1. Ino mbuti kuswiilila mbokukonzya kumukwabilila?

AMBWENI tucipona akaambo kakuti twakaswiilila, pele bamwi tabaciko akaambo kakuti tiibakaswiilila. Kuswiilila nzi? Kuswiilila ncenjezyo. Mucikozyanyo, mibili yesu ‘yakalengwa munzila iigambya’ ilatucenjezya. (Intembauzyo 139:14) Tulabona makumbi aasiya mbi alimwi akumvwa muzuzumo. Mpoonya, muwo ulatalika kubbubbula. Kuli baabo bakayiisigwa kujatikizya ntenda iikonzya kucitika, eezi nincenjezyo zyakuti beelede kuyandaula busena bwakuyusila guwo iilangilwa kucitika kubikkilizya alulabo alimwi acivwulamabwe zyalo zikonzya kuba cilijazyo kumuntu.

2. Nkaambo nzi bana ncobayandika kucenjezyegwa alimwi nkaambo nzi ncobeelede kuswiilila bazyali babo?

2 Nywebo nobana muyandika kucenjezyegwa kujatikizya zilijazyo. Bazyali banu mbabali amukuli wakucita oobo. Mulakonzya kuyeeya kwaambilwa kuti: “Utajati, mmulilo ooyu! Ulapya.” “Utani kusobanini kuciziba. Uyoonyikila.” “Weelede kulanga ooku akooku kotanasotoka mugwagwa.” Pele, cilausisya kuti bana balimbwa mane akujayigwa akaambo kakutaswiilila. Ikuswiilila bazyali banu “cililuleme”—ncibotu alimwi cilagwasya. Alimwi nkokuba musongo. (Tusimpi 8:33) Lugwalo alumbi lwamu Bbaibbele lwaamba kuti ‘kulamubotezya’ Mwami wesu Jesu Kristo. Inzya, Leza umulailila kuswiilila bazyali banu.—Ba-Kolose 3:20; 1 Ba-Korinto 8:6.

Bubotu Bwakuswiilila

3. Ino “buumi bwinibwini” kubunji bwandiswe ninzi alimwi ino mbuti bana mbobakonzya kuba abulangizi bwakuyoopona kumbele?

3 Kuswiilila bazyali banu kulamukwabilila “mazuba ano” alimwi kuyoopa kuti mukabe abuumi “kuciindi ciciboola,” oobo bwaambwa kuti “buumi bwini-bwini.” (1 Timoti 4:8; 6:19, Ci) Bunji bwandiswe, buumi bwinibwini mbuumi butamani munyika ya Leza mpya yalo eeyo njasyomezya kuli baabo ibatobela malailile aakwe cakusyomeka. Mulawo mupati akati kamilawo eeyi waamba kuti: “‘Lemeka uso abanyoko.’ (Ooyu ngo mulawo mutaanzi uujisi cisyomezyo) ‘Wacita boobo, ulalelekwa, alimwi uloongola munyika.’” Aboobo ikuti kamuswiilila bazyali banu, munookkomene. Munooli abulangizi bwakuyoopona kumbele alimwi ambweni muyookkomana abuumi butamani muparadaiso anyika.—Baefeso 6:2, 3, Ci.

4. Ino mbuti bana mbobakonzya kulemeka Leza alimwi akugwasigwa?

4 Ikuti kamubalemeka bazyali banu kwiinda mukubaswiilila, nkokuti mulamulemeka awalo Leza nkaambo ngonguwe uumulailila kuti kamubaswiilila. Alimwi mulagwasyigwa. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Ndime Jehova Leza wako. Ndime uukwiiyisya kuti ugwasigwe.” (Isaya 48:17; 1 Johane 5:3) Ino kuswiilila kumugwasya buti? Kulabakkomanisya banyoko abauso alimwi abalo bayoomucitila zintu zikondelezya calo ciyoomukkomanisya andinywe. (Tusimpi 23:22-25) Pele iciyandika kapati ncakuti, kuswiilila nkomucita kulamukkomanisya Uso wakujulu alimwi uyoomupa bulumbu munzila iigambya. Atubone Jehova mbwaakamulongezya akumukwabilila Jesu, walo wakaamba boobu kujatikizya nguwe mwini: “Ndacita lyoonse zintu izimubotela.”—Johane 8:29.

Jesu—Mubelesi Munkutwe

5. Ntwaambo nzi tupa kusyoma kuti Jesu wakali mubelesi mubotu?

5 Jesu wakali ngomwana mutaanzi kuli banyina, Mariya. Bausyi bakamukomezya ba Josefa, bakali babezi. Jesu awalo wakazikuba mubezi, kuboneka kuti wakaiya mulimo ooyu kuli Josefa. (Matayo 13:55; Marko 6:3; Luka 1:26-31) Ino muyeeya kuti Jesu wakali mubezi uuli buti? Naakali kujulu, katanazyalwa kuli banyina ibakacili banakalindu, kali cikozyanyo cilondokede cabusongo, wakapandulula kuti: “Ndakali ambali lyakwe [Leza] mbuli mwana wakwe, ndakali muyandwi wakwe mazuba oonse.” Jesu wakali mubelesi mubotu kujulu aboobo Leza wakamukkomanina. Sena muyeeya kuti naakacili mwana anyika wakasoleka kuba mubelesi mubotu alimwi mubezi mubotu?—Tusimpi 8:30; Ba-Kolose 1:15, 16.

6. (a) Ino ncinzi cimupa kuyeeya kuti Jesu naakacili mwana ambweni wakali kubeleka aŋanda? (b) Muunzila nzi bana mobakonzya kumwiiya Jesu?

6 Cakutadooneka, Jesu naakacili mwana, zimwi ziindi wakali kusobana zisobano, mbubwenya Bbaibbele mbolyaamba kuti bana bakali kusobana kaindi. (Zekariya 8:5; Matayo 11:16, 17) Pele, mbuli mbomuzi kuti ngowakali mwana mupati mumukwasyi mupati uupengede, wakajisi milimo yakucita kunze lyakuyiisyigwa a Josefa kutegwa abe mubezi. Kumbele, Jesu wakazikuba mukambausi akulyaaba kumulimo wakwe cakuti wakaliimya zintu zibotu. (Luka 9:58; Johane 5:17) Sena kuli mpomubwene kuti inga mwamwiiya Jesu? Sena bazyali banu kuli nobamwaambila kusalazya muŋanda naa kucita milimo imwi? Sena balamukulwaizya kukomba Leza kwiinda mukujanika kumiswaangano ya Bunakristo akwaambila bamwi nzyomusyoma? Ino muyeeya kuti Jesu naakacili mwana naakacita buti ikuti bamwaambila kucita zintu eezyi?

Sikwiiya Alimwi Mwiiyi Munkutwe

7. (a) Mbaani Jesu mbalangilwa kuti mbaakaunkide limwi ku Pobwe Lyakwiindilila? (b) Ino Jesu wakali kuli ibamwi nobakali kujokela kuŋanda alimwi nkaambo nzi ncaakajanika ooko?

7 Ibasankwa boonse mumukwasyi wabana Israyeli bakalaililwa kuunka kuyookomba Jehova kutempele nokwakali kucitika mapobwe otatwe aaci Juda. (Deuteronomo 16:16) Jesu naakali amyaka iili 12, mukwasyi wakwe woonse ulangilwa kuti wakaluunkide ku Jerusalemu ku Pobwe Lyakwiindilila. Pele aabo ibakeenda amukwasyi wa Jesu ambweni bakali kubikkilizya Salome, walo ooyo ambweni iwakali kuzyalwa da lyomwe a Mariya, antoomwe amulumi wakwe Zebedayo abana babo Jakobo a Johane ibakazikuba baapostolo kumbele. * (Matayo 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Marko 15:40; Johane 19:25) Nobakali kujokela, Josefa a Mariya ambweni bakayeeya kuti Jesu wakali abasazinyina. Aboobo, kumatalikilo tiibakabona kuti tako. Pele nokwakainda mazuba otatwe, Josefa a Mariya bakazikumujana Jesu mutempele “ulikede akati kabaiyi, ulabaswiilila akubabuzya.”—Luka 2:44-46.

8. Ino ncinzi ncaakacita Jesu mutempele alimwi nkaambo nzi bantu ncobakagambwa?

8 Mbuti Jesu mbwaakali ‘kubuzya’ bamayi? Kubuzya kwakwe tiikwakali kwakuyanda buyo kuziba naa kujana twaambo pe. Ibbala lya Cigiliki lyabelesyegwa aawa lyaamba kubuzya mbuli kooko kucitwa munkuta. Aboobo, kulakonzya kubikkilizya akubuzya muntu kujatikizya twaambo ntwaamba kale. Inzya, noliba leelyo naakacili mwana, Jesu wakali sikwiiya Bbaibbele iwakali kugambya bamayi bazikombelo bayiide. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Boonse abakamuswiilila bakayoowa kukuziba kwakwe akukuvuwa kwakwe.”—Luka 2:47.

9. Ino mbuti mbomukonzya kwiiya cikozyanyo ca Jesu mukwiiya Bbaibbele?

9 Ino muyeeya kuti ncinzi cakapa Jesu kugambya bamayi bacibwene aluzibo lwakwe lwamu Bbaibbele naakacili mwana? Wakali abazyali bayoowa Leza balo bakatalika kumupa malailile aazwa kuli Leza naakacili mwana muniini. (Kulonga 12:24-27; Deuteronomo 6:6-9; Matayo 1:18-20) Tulakonzya kusyoma kuti Josefa wakali kumutola Jesu naakacili mwana kutempele kuyooswiilila Magwalo kaabalwa akubandikwa. Sena andinywe muli abazyali ibamuyiisya Bbaibbele akumutoleezya kumiswaangano ya Bunakristo? Sena mulabalumba kukusoleka kwabo nkobacita mbubwenya Jesu mbwaakabalumba bazyali bakwe? Sena mulabaambila bamwi nzyomwiiya mbubwenya bwakacita Jesu?

Jesu Wakali Kulibombya

10. (a) Ino nkaambo nzi bazyali bakwe Jesu ncobakeelede kuziba nkwaakabede? (b) Ncikozyanyo cibotu cili buti Jesu ncaakasiila bana?

10 Ino muyeeya kuti Mariya a Josefa bakalimvwa buti nobakamujana Jesu mutempele nokwakainda mazuba otatwe? Cakutadooneka, bakamvwa kabotu! Pele, Jesu wakagambwa kuti bazyali bakwe tiibakalizi nkwaakabede. Boonse bobilo bakalikuzi kuzyalwa kwa Jesu kwamaleele. Kunze lyaboobo, nokuba kuti tiibakalizi twaambo toonse, bakeelede kuziba cimwi cintu kujatikizya mulimo wakwe kumbele kali Mufwutuli alimwi a Mwami wa Bwami bwa Leza. (Matayo 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) Aboobo, Jesu wakababuzya kuti: “Ino kai mundiyandawidanzi? Sena tamuzi kuti ndileelede kuba muŋanda ya Taata?” Pele cakulibombya, Jesu wakainka abazyali bakwe kujokela kuŋanda ku Nazareta. Ibbaibbele lyaamba kuti: ‘Wakali kubabombela.’ Alimwi, “banyina bakaayobola oonse makani aya mumoyo wabo.”—Luka 2:48-51.

11. Nciiyo nzi cijatikizya kuswiilila ncomukonzya kwiiya kuli Jesu?

11 Sena cilamuubaubila kumwiiya Jesu, nkokuti kuswiilila bazyali banu lyoonse? Antela, sena muyeeya kuti ziindi zinji kunyina nobamvwisya bukkale bwamazuba aano akuti mulizyi zinji kwiinda mbabo? Masimpe, inga mulizyi zinji kujatikizya zintu zimwi—ambweni mbokubelesyegwa mafooni aamunkomwe, zilimba alimwi azimbi buyo. Pele kamuyeeya kujatikizya Jesu, walo wakagambya bamayi bacibwene akaambo ‘kaluzibo alimwi akuvwuwa kwakwe.’ Inga mwazumina kuti nywebo mujisi luzibo lusyoonto buyo mwalyeelanya anguwe. Pele walo Jesu wakali kubaswiilila bazyali bakwe. Eeci tacaambi kuti lyoonse wakali kuzicita nzibakali kumwaambila. Nokuba boobo, “wakali kubaswiilila”—myaka yoonse yabukubusi bwakwe. Ino muyeeya kuti nciiyo nzi ncomukonzya kwiiya kucikozyanyo cakwe?—Deuteronomo 5:16, 29.

Kuswiilila—Nciyumu

12. Ino mbuti kuswiilila mbokukonzya kumufwutula?

12 Tacili cuuba-uba ikuswiilila, mbubwenya mbuli mbokubonwa mucikozyanyo cabasimbi bobilo cakacitika myaka misyoonto yainda. Bakali kuyanda kubalika kusotoka mugwagwa mupati muciindi cakwiinda abbiliki lyakabikkilwa bantu. Bakaambila mweenzinyina iwakali kuyanda kweendela abbiliki kabati: “Katuya John. Ulatusangana tee kayi?” Naakawayawaya kuvwiila, umwi musimbi wakamufwubaazya ategwa: “Kuyoowa mbuli nkuku!” John nokuba kuti tanaakali kuyoowa, wakati: “Nditobela nzyobakandaambila bamaama.” Kali abbiliki John, wakamvwa buyo kulila kwamavwili aamotokala. Naakalanga wakabona basimbi nkobakali kulimbwa. Omwe wakafwa mpoona awo pele umwi wakalicisa kapati cakuti kuulu bakaakukutenda buya. Banyina bana basimbi aaba, balo ibakabaambide kunoobelesya bbiliki, kumbele bakazi kwaambila banyina John kuti: “Nibakandiswiilila mbuli mwanaanu mbwamuswiilila, nibatakalimbwa pe.”—Ba-Efeso 6:1.

13. (a) Nkaambo nzi ncomweelede kuswiilila bazyali banu? (b) Ndilili mwana natakonzyi kucita cintu ncaambilwa abazyali bakwe?

13 Nkaambo nzi Leza ncaambila kuti: “Nobana, amuswiilile bazyali banu”? Kwiinda mukuswiilila bazyali banu, muswiilila Leza. Kunze lyaboobo, bazyali banu balijisi luzibo lunji kwiinda ndunywe. Mucikozyanyo, myaka iili musanu ntenda yaambwa musyule kaitanacitika, banyina John bakajisi beenzinyina ibakajisi mwana wakalimbwa naakali kusotoka mugwagwa nguwenya. Masimpe, tacili cuuba-uba lyoonse kuswiilila bazyali banu, pele Leza waamba kuti mweelede kubaswiilila. Kulubazu lumwi, ikuti naa bazyali banu—naa bamwi buyo—bamwaambila kuti mwaambe zyakubeja, mubbe, naa kucita cintu cimwi ncakazya Leza, mweelede “kuswiilila Leza kwiinda bantu.” Nkakaambo kaako Ibbaibbele nolyaamba kuti “amuswiilile bazyali banu,” lilazumanana kuti, “mu-Mwami.” Eeci cibikkilizya kuswiilila bazyali banu muzintu zyoonse zyeendelana amilawo ya Leza.—Milimo 5:29, Ci.

14. Nkaambo nzi kuswiilila ncocili cuuba-uba kumuntu uulondokede, pele ino nkaambo nzi ncayandika kwiiya kuswiilila?

14 Sena muyeeya kuti nomwali londokede—nkokuti, “uutakwe kampenda, uupambukide kuzwa kulibasizibi,” mbuli mbwaakabede Jesu—nocali cuuba-uba kuswiilila bazyali banu? (Ba-Hebrayo 7:26) Nomwali londokede, nomwatali kuyeeya kucita cibi mbuli mbomuyeeya lino. (Matalikilo 8:21; Intembauzyo 51:5) Pele, naba Jesu wakaiya buya kuswiilila. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Walo nekuba kuti wali Mwana a-Leza, pele wakaiya kumvwa mumapenzi aakwe.” (Ba-Hebaryo 5:8) Ino mbuti kupenga mbokwakamugwasya Jesu kwiiya kuswiilila, iciiyo ncaatakaninga kwiiya kujulu?

15, 16. Ino mbuti Jesu mbwaakaiya kuswiilila?

15 Kwiinda mukusololelwa a Jehova, Josefa a Mariya bakamukwabilila Jesu kutegwa atajaigwi naakacili mwana. (Matayo 2:7-23) Pele kumamanino, Leza wakacileka kumukwabilila Jesu munzila yamaleele. Kupenga kwa Jesu kwakaindilila cakuti Ibbaibbele lyaamba kuti wakapa “zilombyo akukumbila cakoongolola amisozi.” (Bahibulu 5:7, Ci) Ndilili nocakacitika eeci?

16 Eeci cakacitika mumaoola aamamanino aabuumi bwa Jesu anyika ciindi Saatani naakasoleka nzila zyoonse kucita kuti Jesu aleke kusyomeka. Cakutadooneka, Jesu wakapenga kapati mumoyo kujatikizya lufwu lwakwe mbuli sizibi mbolwakali kuyoobisya izina lya Bausyi. Aboobo, “wakakombesya anguzu [mumuunda wa Getesemane], mane amubili wakatalika kuzwa nkasaalo yaloka-loka ansi iili mbuli madosi aabulowa.” Nokwakainda buyo maoola masyoonto, ilufwu lwakwe acisamu cakupenzezya lwakali kucisa kapati cakuti Jesu ‘wakoongolola kulila.’ (Luka 22:42-44, Ci; Marko 15:34) Aboobo “wakaiya kumvwa mumapenzi aakwe” mpoonya wakabakkomanisya Bausyi. Lino mbwali kujulu, Jesu ulatufwida lubomba notusoleka kuswiilila.—Tusimpi 27:11; Bahibulu 2:18; 4:15, Ci.

Kwiiya Kuswiilila

17. Mbuti mbotweelede kukubona kulaigwa?

17 Bauso abanyoko nobamulaya, citondezya kuti bayanda kuti ube mwana mubotu alimwi balamuyanda. Ibbaibbele libuzya kuti: “Ani mwana nzi ooyo uutalaigwi awisi?” Cilausisya kaka ikuti bazyali banu kabatamuyandi cakuti banyina aciindi cakumululamika! Mbubwenya buyo, akaambo kakuti Jehova ulamuyanda, ulamululamika. “Ciindi muntu nacisubulwa, kulinguwe cisubulo eeco cilausisya taciboti pe. Pele amana kulelwa boobo, musule lyakooko ulaba aluumuno luli ncipego cabuumi bululeme.”—Bahibulu 12:7-11.

18. (a) Ino lulayo lupegwa caluyando lutondezya nzi? (b) Muunzila nzi zigwasya momulaakubona bantu bakomena kabotu akaambo kalulayo luli boobo?

18 Mwami mu Israyeli yansiku, ooyo Jesu ngwakaamba akaambo kabusongo bwakwe, wakaamba mboluyandika lulayo lwaluyando luzwa kumuzyali. Solomoni wakalemba kuti: “Ooyo uutasansauli mwanaakwe tamuyandi, pele ooyo uumuyanda ulasungwaala kumulaya.” Solomoni mane wakaamba kuti imuntu uutambula lulayo ulakonzya kuvuna buumi bwakwe kulufu. (Tusimpi 13:24; 23:13, 14, BT; Matayo 12:42) Mutumbu umwi Munakristo ulayeeya naakali mwana ikuti naa watalika kuputa kumiswaangano ya Bunakristo, bausyi bakali kumwaambila kuti ulasubulwa bapiluka kuŋanda. Lino ulabayeeya bausyi kakkomene akaambo kalulayo lwaluyando ndobakali kumupa oolo lwakamugwasya kuba muntu uulomene.

19. Ino nkaambo nzi kapati kayelede kumupa kuswiilila bazyali banu?

19 Ikuti kamujisi bazyali ibamuyanda cakuti mane balasoleka kapati kumulaya munzila yaluyando, kamulumba. Kamubaswiilila, mbubwenya buyo Mwami wesu Jesu Kristo mbwaakaswiilila bazyali bakwe ba Josefa a Mariya. Pele kamubaswiilila ikapati akaambo kakuti Jehova Leza, Bauso bakujulu, bamwaambila kuti mucite oobo. Mwacita boobo muyoogwasyigwa alimwi “ulalelekwa, alimwi uloongola munyika.”—Baefeso 6:2, 3, Ci.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 Amubone Insight on the Scriptures, Bbuku 2, peeji 841, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Mbubotu nzi bana mbobakonzya kujana kwiinda mukuswiilila bazyali babo?

• Nakacili mwana, ino mbuti Jesu mbwaakapa cikozyanyo mukuswiilila bazyali bakwe?

• Ino mbuti Jesu mbwaakaiya kuswiilila?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20]

Jesu naakali amyaka iili kkumi aibili wakalijisi kale luzibo lunji lwamu Magwalo