Sena Kupalulwa Ncitondezyo Cakuti Mwana Musankwa Wakubuka?

MUMBAZU zinji zyanyika, kupalulwa kucitwa kumwana musankwa uucili muniini kulacitwa kutegwa abe abuumi buli kabotu. Alimwi mumbazu zimwi zyanyika, cili buyo kabotu kubana basankwa kutapalulwa. Pele kuli bamwi, ba Juda aba Mozilemu, kupalulwa takuli buyo kuti mwana kapona buumi buli kabotu, pele kulayandika akaambo kabukombi bwabo.

Nokuba boobo, mumasi aamwi cilengwa cakupalulwa cilacitwa mwana musankwa naakubuka. Eeci kanji cilacitwa kwiinda mukutola mwana musankwa kucikolo nkobayiisya tunsiya-nsiya kwalo nkwapalulwa akukkala kwansondo zinji kakunyina akusangana abantu batajatikizyidwe kusikila wayumya cilonda. Mazuba aaya ngali kokuya, mwana weelede kuti kaccilila tunsiya-nsiya alimwi ulayiisyigwa mbwayelede kuba musankwa. Sena kupalulwa kuli boobu kulayandika kutondezya kuti mwana waba musankwa wini-wini? Atulange-lange Ibbaibbele mbuli Leza mbwaabona makani aaya aakupalulwa.—Tusimpi 3:5, 6.

Leza Mbwakubona Kupalulwa

Ibantu lyansiku, bana Egepita bakali kupalula kwiinda mukubenda cikanda cili kumbele kwabusankwa. Pele Abrahamu tanaakazyalilwa muciinga mwakali cilengwa eeci. Alimwi buya Abrahamu wakakkala myaka minji katapaludwe. Aboobo, Abrahamu katapaludwe wakalisimide akuba nkalakata yamusankwa. Kajisi buyo bantu basyoonto, wakalwana nkondo akubazunda basikalumamba babami bali bone bakalwana Loti mwana wamulukwaana. (Matalikilo 14:8-16) Kwiinde myaka iibalilwa ku 14, Leza wakalailila Abrahamu kuti apalulwe akupalula baŋanda yakwe boonse. Nkaambo nzi Leza ncaakacitila boobu?

Eeci tiicakali kutondezya kuti Abrahamu wakubuka. Cili boobo kayi walo wakajisi myaka iili 99. (Matalikilo 17:1, 26, 27) Leza ulaamba cakapa kuti amulailile kucita boobo, ategwa: “Uleelede kupalulwa mulukanda lwandomo zyanu. Eci ciyooba citondezyo cacizuminano cili akati kesu, mebo anywebo.” (Matalikilo 17:11) Eeco cizumanano ca Abrahamu cakabikkilizya acisyomezyo ca Leza cakuti kwiinda muli Abrahamu, zilongezyo zitalivwulili mukuya kwaciindi zyakali kukonzya kuba “[ku]misyobo yoonse yabantu.” (Matalikilo 12:2, 3) Aboobo, kuli Leza, kupalulwa tacaambi kuti muntu lino waba musankwa ncobeni. Kwakali kucitwa kutondezya kuti muntu wakali walunyungu bwabana Israyeli lwakazwa kuli Abrahamu balo bakapedwe coolwe cakuba “bakasyomenwa makani aa-Leza.”—Ba-Roma 3:1, 2.

Mukuya kwaciindi musyobo wabana Israyeli wakaleka kweelela kumulimo ngobakapedwe nkaambo bakaka Nyungu ya Abrahamu, Jesu Kristo. Aboobo Leza wakabakaka alimwi kupalulwa kwabo kwakamana mulimo kumeso aa Leza. Pele Banakristo bamumwaanda wamyaka wakutaanguna wa C.E. bakazumanana kuti kupalulwa wakacili mulawo wa Leza. (Incito 11:2, 3; 15:5) Akaambo kakuyeeya kuli boobu, mwaapostolo Paulo wakatuma Tito kuti “[a]manizye kubamba oonse makani” mumbungano zinji. Kuli Tito, Paulo wakalemba penzi limwi kuti: “Mpobali banjibanji bantu batalabalaya, baamba majwi aabuyo aakweena, kwaambisya abo basikupalulwa. Aba mbabeelede kuti milomo yabo isinkwe, nkaambo  batubinganya maanda aabamwi kukufundisya zintu ziteelede nkaambo kakuunya kulubono lwaansi.”—Tito 1:5, 10, 11.

Lulayo lwa Paulo lucibeleka asunu. Inga kwaba kwiindana abwaamba Magwalo ku Munakristo mwini-mwini ikwaamba kuti mwana wamweenzinyina apalulwe. Muciindi “[ca]kunjililila” makani aabantu, Munakristo weelede kulekela bazyali kusala cakucita. (1 Pita 4:15, Ci) Kunze lyaboobo, Paulo wakasololelwa amuuya uusalala kulemba makani aajatikizya kupalulwa kweelana a Mulawo wa Musa kuti: “Kuti naa umwi Leza wakamwiita kapalwidwe, atapangi abupalule bwakwe. Naa kuli watakanapalulwa atapengi pe. Nkaambo bupalule tabukwe makani, akutapalulwa takukwe makani, pele cipati nkubamba milawo ya Leza. Umwi aumwi akkale mbuli mbwaakabede ciindi ncaakaitwa.”—1 Bakolinti 7:18-20, Ci.

Ino Mbuti Kumakani “Aazikolo Zyakupalulwa”?

Ino mbuti kuti bazyali Bakamboni ba Jehova basala kuti mwana wabo musankwa apalulwe? Sena inga kwaba kucita kweelana a Bbaibbele mbolyaamba kutola bana babo kuzikolo nkobapalula? Kuba kuzikolo zili boobu takuli buyo kuunkila kubendwa kubusankwa pele kulabikkilizya atwaambo tunji. Kwansondo zinji zyani kuli kooko mwana, una kuli abananyina alimwi abamayi batali bakombi ba Jehova. Izinji ziyiisyigwa kuzikolo eezyi tazyeendelani azyeelelo zisumpukide zyamu Bbaibbele. Ibbaibbele licenjezya kuti: “Mweenda abamineme, anywebo mulaminama.”—1 Ba-Korinto 15:33.

Alimwi buya kuli mapenzi maji aakumubili aajanika kuzikolo eezyi. Mu 2003, Magazini iitegwa South Africa Medical Journal yakacenjezya kuti: “Kufwa alimwi akulemana kuusisya kucitika bantu bamana kupalulwa kwabonwa alimwi uno mwaka. Aba ngamakani mapati aalembwa mumiteende mipati-pati munyika yoonse. . . . Mubufwiifwi inga twati, bunji ‘bwazikolo eezyi nkobapalula’ zyamazuba aano nzyabuyo alimwi zilajaya.”

Taili buyo ntenda yakumubili iikonzya kumusikila mwana musankwa akaambo kakutapalulwa kabotu, pele akumuuya ulakonzya kusikilwa ntenda iinda kubija. Nzyobayiisya alimwi amilimo yabo kuzikolo nkobapalula zilajatikizya abulozi alimwi akukomba mizimo. Mucikozyanyo, muciindi cakuzumina kuti tabapaluli kabotu alimwi akuti tabali balondo mumilimo yabo, banji basyoma kuti mizimo tiiyakkomana, aboobo ncicapa kuti zintu ziteendi kabotu. Kumakani aakuba akabeela kubukombi bwakubeja, Ibbaibbele lyaamba kuti: “Mutabi nimusungwa mujoko antoomwe abaabo batali bazumini mbumupambukene abo. Nkaambo bululami bulaswaana buti abusendami? Awalo mumuni ulavwelana buti amudima? . . . Nkaambo kaako amuzwe akati kabo, mupambukane, mbwaamba Jehova. Mutaampi cintu citasalali, nenzoomutambula.” (2 Ba-Korinto 6:14-17) Kweelana alulayo oolu, tacili camaano kubazyali Banakristo kutola mwana wabo musankwa kucikolo nkobapalula.

Ncinzi Cipa Munakristo Kuti Abe Musankwa Wini-Wini?

Kufwumba naa musankwa Munakristo uli paludwe naa pe, tacisyi ncecipa kuti abe musankwa. Banakristo beni-beni ncobeelede kubikkila maano kapati nkucita cikkomanisya Leza ikutali kuba baabo “bayanda kuba basibubotu kumeso aabantu kumakani aanyama.”—Ba-Galatiya 6:12.

Aboobo kutegwa Munakristo abe muntu uuyandwa kuli Leza, weelede ‘kupalulwa kumoyo.’ (Deuteronomo 10:16; 30:6; Matayo 5:8) Eeci cilacitwa ikutali kwiinda mukubendwa kubelesya cipeni, pele nkwiinda mukutalombozya zintu zitali kabotu alimwi akulisumpula, ikuyeeya kuti kupalulwa kumubili kupa kuti umwi asumpuke kwiinda beenzyinyina. Kwiinda mukuliyumya kumapenzi ‘akukakatila mulusyomo,’ Munakristo ulakonzya kuba musankwa ncozyo kufwumbwa naa ulipaludwe naa pe.—1 Ba-Korinto 16:13; James 1:12.