Skip to content

Skip to table of contents

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Ezekieli—I

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Ezekieli—I

Ijwi lya Jehova Lili Abuumi

Twaambo Tupati-Pati Kuzwa Mubbuku lya Ezekieli—I

MUUMWAKA wa 613 B.C.E. Musinsimi Jeremiya uli ku Juda kaambilizya cabusicamba zyakunyonyoonwa kwa Jerusalemu a Juda kwakali aafwaafwi. Mwami Nebukadinezara waku Bbabbuloni wabatola kale ba Juda banji mubuzike. Akati kabaabo kuli Daniele uucili mwana abeenzyinyina botatwe ibabelekela kunkuta yaba Kasidi. Bunji bwaba Juda bazike bali kumulonga wa Kebara “munyika yaba-Kasidi.” (Ezekieli 1:1-3) Jehova tabalangi buyo bantu bali mubuzike kakunyina mutumwa. Wabikka Ezekieli uujisi myaka iili 30 kuba munsinsimi.

Bbuku lya Ezekieli ilyakamana kulembwa mumwaka wa 591 B.C.E., lilaamba zyakacitika mumyaka iili 22. Ezekieli ulabikkila maano mukulemba kwakwe. Ulalemba mazuba aabusinsimi bwakwe akulemba buzuba bwini amwezi amwaka. Makani mapati aamulumbe wakusaanguna wa Ezekieli ngakunyonyoonwa kwamunzi wa Jerusalemu. Mulumbe wabili waamba lubeta kumasi aakabazungulukide eelyo mulumbe wamamanino waamba kujokezyegwa kwabukombi bwa Jehova. Cibalo eeci caamba twaambo tupati-pati kuzwa mubbuku lya Ezekieli 1:1–24:27, kubikkilizya azilengaano, businsimi alimwi akutondezya zyakali kuyoocitikila Jerusalemu.

‘NDAKUBIKKA KUTI UBE MULINDIZI’

(Ezekieli 1:1–19:14)

Naakatondezyegwa cilengaano ciyoosya cacuuno ca Jehova, Ezekieli wapegwa mulimo. Jehova wamwaambila kuti: “Ndakubika kuti ubede luzubo lwa-Israyeli mulindizi. Uyooswiilila majwi aakumulomo wangu, lino uleelede kubacenjezya muzina lyangu.” (Ezekieli 3:17) Kutegwa asinsime koobwa kwamunzi wa Jerusalemu aziya kuccilila, Ezekieli walaililwa kutondezya zitondezyo zyobilo izitondezya mboziya kucitika zintu. Kaamba munzi wa Juda, Jehova waamba boobu kwiinda muli Ezekieli kuti: “Ncobeni njoomuletela ipanga, alimwi njoonyonyoona zipaililo zyanu.” (Ezekieli 6:3) Kubantu bakkala mumunzi ooyo waamba kuti: “Asika malweza.”—Ezekieli 7:7.

Mu 612 B.C.E., Ezekieli mucilengaano wakabona zyakali kucitika ku Jerusalemu. Elo zilasesemya kaka zintu nzyaabona mutempele lya Leza! Jehova naatuma basikalumamba bakwe bakujulu (baimininwa “abantu bali cisambomwi”) kutegwa batondezye bukali mbwajisi kuli basiluleyo, balikke aabo bakajisi caando ankumo mbabakeelede kufwutuka. (Ezekieli 9:2-6) Nokuba boobo, cakusaanguna “makala aamulilo”—nkokuti mulumbe wa Leza uuyoosya walunyonyooko weelede kwaambilizyigwa mumunzi woonse. (Ezekiyeli 10:2, BT) Nokuba kuti Jehova “[uy]oobweedezya bulumbu bwanzila yabo amitwe yabo,” wasyomezya kubabungika alimwi bana Israyeli bakamwaika.—Ezekieli 11:17-21.

Muuya wa Leza wamujola Ezekieli ku Kasidi. Citondezyo citondezya mbwaaccija Mwami Zedekiya kuzwa ku Jerusalemu abantu bakwe. Basinsimi bakubeja abasinsimi bamakaintu basulwa. Basikukomba mituni bakakwa. Juda weelanizigwa kumusaansa uutako mulimo. Kaano katondezya mapenzi aaya kusikila Jerusalemu akaambo kakusyoma Egepita kuba mugwasyi wakwe. Kaano aaka kamana acisyomezyo cakuti, ‘Jehova uyoosimpika impela yamusamu amutwe wacilundu cilamfwu.’ (Ezekieli 17:22) Nokuba boobo, mu Juda takukabi “musako wasikweendelezya.”—Ezekieli 19:14.

Mibuzyo Yamu Magwalo Iingulwa:

1:4-28—Ino nkalaki iiminina nzi? Inkalaki iiminina mbunga ya Jehova yakujulu yazilenge zyamuuya zisyomeka. Nguzu zyankalaki zizwa kumuuya uusalala wa Jehova. Sikutanta nkalaki, wiiminina Jehova ulijisi bulemu butaambiki. Kukkalwa moyo kwakwe kulatondezyegwa afulicoongo uutaliboteli.

1:5-11—Ino zilenge eezyi zyone ninzi? Mucilengaano ca Ezekieli cabili cankalaki, wazyaamba zilenge zyone kuti mbakerubu. (Ezekieli 10:1-11; 11:22) Mubupanduluzi bwamamanino, waamba busyu bwamusune kuti “busyu bwakerubu.” (Ezekieli 10:14) Eeci cileelela nkaambo musune citondezyo canguzu alimwi bakerubu zilenge zyamuuya zyanguzu.

2:6—Nkaambo nzi Ezekieli ncaindulukwa-indulukwa kwaambwa kuti “mwana amuntu”? Jehova wamwaamba Ezekieli munzila eeyi kutegwa amuyeezye munsinsimi kuti muntu ulya maila, aboobo akutondezya kwiindana kupati akati kamuntu sikutumwa buyo amwini mulumbe. Majwi ngeena aaya alabelesyegwa kuli Jesu Kristo kwaziindi zili 80 mu Makani Mabotu, akutondezya kuti Mwana wa Leza wakaboola kali muntu ikutali kuti wakalicinca buya.

2:9–3:3—Nkaambo nzi zilembedwe zyamajwi aakoomoka amajwi aabuusu ncakali manono kuli Ezekieli? Cakapa kuti zilembedwe kazinona kuli Ezekieli cakali cakuti mulimo wakali kumukonda. Ezekieli wakali kkomenyi kubelekela Jehova kali musinsimi.

4:1-17—Sena ncobeni Ezekieli wakacitondezya citondezyo icitondezya kusaalwa kwa Jerusalemu kwakali kuyoocitwa? Kulomba kwa Ezekieli kwakucinca zyakujisya alimwi akumupa Jehova nzyaakali kulomba kutondezya kuti musinsimi wakacitondezya citondezyo mbobonya oobo. Koonena kubbazu lyakulumwensyi kwakali kwiiminina myaka iili 390 yazibi zyabwami bwamisyobo iili kkumi kutalikila mu 997 B.C.E. kusikila kukunyonyoonwa kwa Jerusalemu mu 607 B.C.E. Koonena kululyo kwakali kwiiminina myaka iili 40 yacibi ca Juda, kutalikila ciindi Jeremiya naakaba munsinsimi mu 647 B.C.E. kusikila mu 607 B.C.E. Muciindi coonse eeci camyaka iili 430, Ezekieli wakali kulya buyo cakulya cisyoonto ameenda, kutondezya kuti kwakali kuyooba nzala mukusaalwa kwa Jerusalemu.

5:1-3—Ino ncinzi cilibedelede kuli Ezekieli ikujatikizya kubweza masusu masyoonto ngakeelede kupupulula amuwo akwaanga amwi mumoombe wacikobela cakwe? Eeci cakali kuyootondezya kuti bamucaala bakali kuyoojokela ku Juda akutalisya bukombi bwakasimpe kwaakwiinda myaka iili 70 yakunyooyonwa.—Ezekieli 11:17-20.

17:1-24—Mbabaani basikwaze bobile bapati, alimwi mbuti impela yakedari mboyakacelwa, alimwi nguni “impela yamusamu” yakasimpikwa a Jehova? Basikwaze bobilo baiminina beendelezi ba Babuloni a Egepita. Sikwaze wakusaanguna wakakkala atala aacisamu cakedari, nkokuti kumweendelezi wamfwulumende mumukwasyi wamwami bwa Davida. Sikwaze ooyu wanyungula impela kwiinda mukugusya Mwami Jehoyakin waku Juda akubikka Zedekiya. Nokuba kuti walumbila cakusyomeka, Zedekiya walomba lugwasyo lwa sikwaze uumbi, imweendelezi waku Egepita pele tanaazwidilila. Uyootolwa buzike alimwi uyoofwida ku Bbabbuloni. Alimwi Jehova wanyungula “impela,” nkokuti Bwami bwa Mesiya. Ooyu wasimpikwa “atala lyacilundu cilamfu cisumpukide,” a Cilundu ca Ziyoni cakujulu nkwayooba “musamu wakedari mubotu,” ikuyoozwa zilongezyo zini-zini zyanyika.—Ciyubunuzyo 14:1.

Ziiyo Kulindiswe:

2:6-8; 3:8, 9, 18-21. Tatweelede kuyoosyegwa abasizibi naa kuyoowa kukambauka mulumbe wa Leza ubikkilizya akucenjezya bantu. Notukazyigwa, tweelede kuyuma mbuli bbwe luuma. Nokuba boobo, tweelede kubona kuti tiitwayumya moyo naa kutabikkila maano antela kuba basilunya. Jesu wakabafwida lubomba bantu mbaakali kukambaukila, andiswe tweelede kubafwida lubomba kutegwa tubakambaukile bantu.—Matayo 9:36.

3:15. Naakapegwa mulimo, Ezekieli wakakkala ku Telabibu, ‘wakakkala cakugambwa kwamazuba aali musanu aabili,’ kayeeya mulumbe ngwaakeelede kukambauka. Sena andiswe tatweelede kujana ciindi cakwiiya acakuzinzibala kuyeeya kutegwa tumvwisye kasimpe kakumuuya?

4:1–5:4. Ezekieli wakali kuyandika kulicesya akuba sicamba kutegwa atondezye zitondezyo zyobilo zyabusinsimi. Tweelede kulicesya akuba basicamba notucita muli ngotwapegwa a Leza.

7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. Tatweelede kweetezyegwa abantu aabo baya kubetekwa a Leza naa kubafwida lubomba.

7:19. Jehova aakubeteka anyika eeyi mbyaabi, mali taakakonzyi kubagwasya.

8:5-18. Luleyo lulanyonganya cilongwe muntu ncajisi a Leza. “Sikasampusampu ulanyonyoona mweenzinyina amulomo wakwe, pele baluleme balavunwa kuluzibo lwabo.” (Tusimpi 11:9) Tacili camaano ikuswiilila bantu basiluleyo.

9:3-6. Ikuba acitondezyo—mbumboni bwakuti tulilyaabide, tuli babelesi ba Leza babbapatizyidwe akuti tulijisi bube bwa Bunakristo buyandika kutegwa tukafwutuke “mapenzi mapati.” (Matayo 24:21) Banakristo bananike baimininwa amuntu uujisi cilembyo, balasololela mukucita mulimo wakulemba, nkokuti wakukambauka Bwami akugwasya bantu kuba basikwiiya. Ikuti katuyanda kuba acitondezyo eeci, tweelede kugwasya bantu cabusungu mumulimo ooyu.

12:26-28. Nobaba baabo batauyandi mulumbe, Ezekieli wakali kwaamba kuti: “Taakwe ijwi [lya Jehova] niliba lyomwe liyoomuka pe.” Tweelede kubeleka canguzu mumulimo wakugwasya bantu kuba alusyomo muli Jehova, katananyonyoona nyika eeyi mbyaabi.

14:12-23. Kuti katuyanda kufwutuka, nkuzyandamana. Aumwi weelede kulibonena.—Ba-Roma 14:12.

18:1-29. Aumwi uyakutebula ncabyala.

“NJOOCITA KUTI MUSINI UBE CISAALO, CISAALO, CISAALO”

(Ezekieli 20:1–24:27)

Mumwaka waciloba wabuzike mu 611 B.C.E., bapati baku Israyeli baboola kuli Ezekieli “kuzoobuzya makani kuli-Jehova.” Bamvwa makani manji aakuzanga kwabana Israyeli akucenjezya kwakuti ‘Jehova uyoosomona ipanga lyakwe’ kuli mbabo. (Ezekieli 20:1; 21:3) Kaambila silutwe wabana Israyeli (Zedekiya), Jehova waamba boobu: “Gwisya musini. Zintu zyoonse zyasanduka. Sumpula cifwiifwi, fwiinsya cisumpukide. Njoocita kuti musini ube cisaalo, cisaalo, cisaalo luzutu, nkabela tuukooyooba limbi mane akasike oyo uuelede, lino njooupa nguwe.”—Ezekieli 21:26, 27.

Jerusalemu wabetekwa. Icibi ncaacita Ohola (Israyeli) a Oholiba (Juda) cazyibwa. Ohola waabwa kale “ndakamwaaba mumaanza aabasimamambe bakwe, mumaanza aabana ba-Asuri.” (Ezekieli 23:9) Ikunyonyoonwa kwa Oholiba kuli aafwiifwi. Mu 609 B.C.E., kusaalwa kwamunzi wa Jerusalemu ikuyootola myezi iili 18 kwatalika. Wawa munzi, ba Juda baya kwaankamana kapati. Ezekieli teelede kwaamba mulumbe wa Leza kubana Bbabbuloni bazike kusikila akatambule makani aakuti munzi unyonyoonwe kuli “oyo uulobokede.”—Ezekieli 24:26, 27.

Mibuzyo Yamu Magwalo Iingulwa:

21:3—Ino ndi “panga” nzi Jehova ndasomona mucikanda calyo? “Ipanga” Jehova ndabelesya kubeteka Jerusalemu a Juda ngu Nebukadinezara Mwami waku Bbabbuloni abasikalumamba bakwe. Kwakali kukonzya kubikkilizya ambunga ya Leza yazilenge zyanguzu zyamuuya.

24:6-14—Ino nkalaye yacibiya caamba nzi? Jerusalemu uusaalwa ukozyanisyigwa mbuli cibiya nkocili kumulomo. Inkalaye iiminina milimo mibi yamunzi, ee milimo yamavwunze, kutila bulowa mbwaakatila. Kutasalala kwakwe kwakali kupati cakuti kufwumbwa kuti cibiya cabikkwa mumulilo cakunga capya nduli, nkalaye tiiyakali kukonzya kuzwa.

Ziiyo Kulindiswe:

20:1, 49. Mbobakacita bapati ba Israyeli kutondezya kuti bakali kudooneka nzyaakaamba Ezekieli. Kutabi notuba acilengwa cakudooneka kucenjezya kwa Leza.

21:18-22. Nokuba kuti Nebukadinezara wakali kubelesya masalamuzi, pele Jehova nguwakapa kuti muleli uutakombi Leza akonzye kumulwana Jerusalamu. Eeci citondezya kuti naaba madaimona taakonzyi kubalesya bantu Jehova mbaabelesya mulubeta lwakwe ikuzuzukizya makanze aakwe.

22:6-16. Jehova uli kusulide kubeja, kutalilemeka, akutazyibelesya kabotu nguzu zyabuleli alimwi amuntu uuyanda makulo. Tweelede kubona kuti tiitwatola lubazu muzintu eezyi zitali kabotu.

23:5-49. Akaambo kakubamba cilongwe amasi aabbide mutwaambo twacisi, cakapa kuti Israyeli a Juda batalike bukombi bwakubeja. Tutasoli kubamba cilongwe anyika yalo iikonzya kumana lusyomo lwesu.—Jakobo 4:4

Mulumbe Uuli Abuumi Anguzu

Taziliboteli ziiyo nzyotwaiya muzyaandaano zyakutaanguna zili 24 zyamu Bbaibbele mubbuku lya Ezekieli. Injiisyo zilembedwe oomu zilatondezya cipa kuti muntu atayandwi a Leza, alimwi ambotukonzya kufwidwa luzyalo alimwi ancotweelede kucenjezyela basizibi. Businsimi bwakunyonyoona Jerusalemu, bulatondezya kuti Jehova ngu Leza ‘uupa kuti bantu bakwe bamvwe makani mapya kaatana kuboneka.’—Isaya 42:9.

Ibusinsimi bulembedwe kuli Ezekieli 17:22-24 a 21:26, 27, bwaamba kutalisyigwa kwa Bwami bwa Mesiya bwakujulu. Muciindi buyo cisyoonto cacaala, bwami oobu buya kupa kuyanda kwa Leza kuti kucitike anyika. (Matayo 6:9, 10) Katujisi lusyomo kumakani aaya, tulakonzya kulangila zilongezyo zya Bwami. Inzya, “Ijwi lya-Leza lili abuumi, lili anguzu.”—Ba-Hebrayo 4:12.

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Ino ncinzi ciimininwa ankalaki?

[Cifwanikiso icili apeeji 14]

Ikuti katutola lubazu cabusungu mumulimo wakukambauka, caando cinooliko lyoonse